Διαδραστικοί πίνακες Σενάρια και εφαρμογές
ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ (ΔΠ) ΣΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Ένα μάθημα είναι καλά σχεδιασμένο όταν έχει σαφείς στόχους, σαφώς προσδιορισμένα τα αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα και βασίζεται σε μία συνεκτική διαδοχή φάσεων και δραστηριοτήτων. Αυτή η δομή διδασκαλίας προσδιορίζεται, στις λεπτομέρειές της, από τις στρατηγικές διδασκαλίας και μάθησης που θα επιλεγούν οι οποίες όταν υλοποιούνται προσαρμόζονται ώστε να αξιοποιούνται οι η/υ καθώς και ο Διαδραστικός Πίνακας (ΔΠ).
«ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ MODELLUS» Το συνολικό αρχικό σενάριο και τα φύλλα εργασίας σχεδιάστηκαν ευέλικτα ώστε να μπορούν να προσαρμοστούν σε διαφορετικούς πόρους και δομές οργάνωσης της τάξης. Η δομή του σεναρίου αρχικά βασιζόταν μόνο στη χρήση η/υ. Η δομή παραμένει ίδια , ωστόσο, η υλοποίηση ορισμένων δραστηριοτήτων του σεναρίου μπορεί να ενισχυθεί η να διαφοροποιηθεί με την αξιοποίηση του ΔΠ. Ο ΔΠ είναι ιδιαίτερα χρήσιμος όταν η διδασκαλία είναι επαγωγική, στην οποία οι μαθητές αναμένεται να διαμορφώσουν υποθέσεις επεξεργαζόμενοι δεδομένα, επιδιώκεται η ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και η συλλογική εποικοδόμηση της επιστημονικής περιγραφής και ερμηνείας των φυσικών φαινομένων. Βέβαια, η συνεισφορά του ΔΠ εξαρτάται τελικά από τον συγκεκριμένο τρόπο που θα τον αξιοποιήσει ο εκπαιδευτικός και θα οργανώσει την αλληλεπίδρασή του με τους μαθητές.
«ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ MODELLUS» Επομένως, ο ρόλος του εκπαιδευτικού εξακολουθεί να είναι κεντρικός σε μια αποτελεσματική διδασκαλία. Η κατάλληλη χρήση του ΔΠ μπορεί να στηρίξει την εκπαιδευτική διαδικασία. Σύμφωνα με τα όσα γράφτηκαν πιο πάνω, διατηρούμε το αρχικό σενάριο και στο παράρτημα αυτό προτείνουμε τις φάσεις του μαθήματος στις οποίες θα μπορούσε να αναδειχθεί η προστιθέμενη παιδαγωγική αξία του ΔΠ καθώς και συγκεκριμένες δραστηριότητες και διαφοροποιήσεις στην οργάνωση του μαθήματος που η χρήση του θα επιφέρει. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να συγκρίνει τις αλλαγές με τον αρχικό σχεδιασμό ώστε να κατανοήσει την αξιοποίηση του ΔΠ. Στις προτάσεις αξιοποίησης του ΔΠ δε λαμβάνεται υπόψη η χρήση κάποιου συγκεκριμένου τεχνολογικού εξοπλισμού.
«ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ MODELLUS» Η εισαγωγική δραστηριότητα εξοικείωσης με τη διαδικασία εύρεσης, τρεξίματος και διαχείρισης της προσομοίωσης μπορεί να γίνει από τον εκπαιδευτικό στον ΔΠ μπροστά σε όλη την τάξη ώστε να διατυπωθούν οι απορίες των μαθητών και να δοθούν διευκρινίσεις
Δραστηριοτητα 1.1 Α. Δίνεται μια κίνηση που περιλαμβάνει τρεις φάσεις, όπως στο παραπάνω διάγραμμα (Σχήμα 3). α) Πόσο χρόνο διαρκεί συνολικά η κίνηση; β) Πού θα βρίσκεται το παιδί στο τέλος της κίνησής του; γ) Πού θα βρίσκεται το παιδί τη χρονική στιγμή 100 μονάδες χρόνου; δ) Πόση απόσταση περπάτησε το παιδί; ε) Πόση είναι η ταχύτητα του παιδιού σε κάθε φάση; υΙ=…………… υΙΙ=………….υΙΙΙ=………… Περιγράψτε με λίγα λόγια την κίνηση του παιδιού: Β. Στο περιβάλλον του προγράμματος πραγματοποιήστε την ίδια κίνηση διαμορφώνοντας τη γραφική παράσταση όπως φαίνεται παραπάνω, με σκοπό να επιβεβαιώσετε την ορθότητα των απαντήσεών σας στα προηγούμενα ερωτήματα. Συγκρίνετε τις απαντήσεις που δώσατε παραπάνω με αυτές που βρήκατε με τη βοήθεια του προγράμματος. Διορθώστε τις λανθασμένες:
Συνέχεια Και η δραστηριότητα 1.1 (Α & Β) μπορεί να εκτελεστεί ολόκληρη ή μέρη της, ανάλογα με τις ανάγκες των μαθητών, από τον εκπαιδευτικό ή και μαθητές στον ΔΠ ώστε να συζητηθούν οι απορίες των μαθητών και να δοθούν απαντήσεις. Αν οι μαθητές δυσκολεύονται να κατανοήσουν το διάγραμμα της δραστηριότητας 1.1.Α (σχήμα 3) και τις αντίστοιχες ερωτήσεις, ο εκπαιδευτικός μπορεί να προβάλλει το διάγραμμα στον ΔΠ, να σχεδιάσει και να σημειώσει τις διευκρινίσεις του πάνω του και να συζητήσει με όλη την τάξη τις απαντήσεις σε μερικά ή και όλα τα ερωτήματα. Κατά τη συζήτηση μπορούν η να διατυπώνονται προφορικά οι απόψεις των μαθητών η να καταγράφονται στο ΔΠ ώστε να συγκρίνονται μεταξύ τους. Αν οι μαθητές δεν είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση λογισμικών και δυσκολεύονται στην εκτέλεση της δραστηριότητας 1.1.Β, ο εκπαιδευτικός μπορεί να την εκτελέσει στον ΔΠ ο ίδιος ή ένας μαθητής, με τη βοήθειά του.
Συνέχεια το 2ο μέρος της δραστηριότητας 1.1.Α, δηλαδή η λεκτική περιγραφή της κίνησης, θα πρέπει να γίνει στον ΔΠ με τη συμμετοχή όλης της τάξης, με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού. Στόχος να αντιληφθούν αρχικά οι μαθητές ποιες πληροφορίες πρέπει να περιέχει η περιγραφή της κίνησης και τη συσχέτισή τους με τα τμήματα της γραφικής παράστασης. Η καθοδηγούμενη από τον εκπαιδευτικό συζήτηση προτείνεται να οδηγήσει στην κατασκευή και διαμόρφωση από τους μαθητές ενός πρότυπου περιγραφής. Η κατασκευή του πρότυπου μπορεί να γίνει και με τη χρήση χάρτη ιδεών ο οποίος αποτυπώνει τα κύρια σημεία των προτάσεων των μαθητών.
Συνέχεια Για παράδειγμα, θα μπορούσε να διαμορφωθεί στον ΔΠ, μετά από συζήτηση, ένα πρότυπο περιγραφής με κενά προς συμπλήρωση όπως το παρακάτω: Το παιδί περπάτησε συνολικά …...... μέτρα για ……… δευτερόλεπτα. Το περπάτημά του δεν ήταν σταθερό. Η διαδρομή του μπορεί να χωριστεί σε ……… φάσεις. Στην 1η φάση το παιδί στη 2η φάση στην κ.λπ.
Συνέχεια Το πρότυπο αυτό μπορεί να παρουσιάζεται στον ΔΠ κάθε φορά που ζητιέται μια λεκτική περιγραφή. Έτσι θα διευκολυνθούν και θα επιταχυνθούν παρόμοιες διαδικασίες επόμενων δραστηριοτήτων. Εναλλακτικά θα μπορούσε το πρότυπο να έχει τη μορφή χάρτη ιδεών με κενά προς συμπλήρωση από τους μαθητές στον ΔΠ.
Στα φιλολογικά μαθήματα
Μερικές παρατηρήσεις Ιδιαίτερα εύκολη η χρήση πολυμεσικών πηγών που συνδυάζουν κείμενο, εικόνα, βίντεο, ήχο, διαδικτυακές πηγές και άλλα. Εμφαση στις νέου τύπου παρουσιάσεις που επιτρέπουν στα παιδιά να οπτικοποιήσουν δεδομένα, οδηγίες και τεχνικές που τους δίνονται Η δυνατότητα προσέλκυσης του ενδιαφέροντος των μαθητών, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται βελτίωση στην προσοχή τους, στη συμπεριφορά τους και στις επιδόσεις τους
Μερικές παρατηρήσεις Οικονομικό κόστος Ανάγκη τεχνικής εξοικείωσης των εκπαιδευτικών Επένδυση χρόνου από τη μεριά των εκπαιδευτικών Tο στοιχείο του εντυπωσιασμού δε θα διαρκέσει για πάντα, καθώς οι μαθητές θα «συνηθίσουν» στην παρουσία του στην τάξη, γεγονός που είναι γνωστό και από την αξιοποίηση άλλων ηλεκτρονικών περιβαλλόντων στην εκπαίδευση. Ο ΔΠ μπορεί να ενισχύσει τις δασκαλοκεντρικές μεθόδους διδασκαλίας ( χρήση του ως εποπτικού μέσου), ενώ άλλες έρευνες αναφέρουν ότι εμφανίζεται ως ιδιαίτερα ενισχυμένο το γνωστό σχήμα «Ερώτηση-Απάντηση-Αξιολόγηση»,
τα όποια τεχνολογικά μέσα δεν οδηγούν σε αλλαγές, αν δεν είναι κατάλληλα καταρτισμένος ο δάσκαλος.
Ως εποπτικό μέσο Νεοελληνική Γλώσσα: Κατά τη διδασκαλία της ενότητας «Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες» (Α΄ λυκείου) μπορεί να προβληθεί το πολυμεσικό υλικό (με ηχητικά αποσπάσματα) για τις νεοελληνικές διαλέκτους από την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα (http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/studies/dialects/index.html). Ιστορία: Κατά τη διδασκαλία οποιασδήποτε περιόδου μπορούν να προβληθούν διάφορα ιστορικά ντοκουμέντα, πηγές, φωτογραφίες, ταινίες εποχής. Μπορούν ακόμα να αξιοποιηθούν απλές πολυμεσικές εφαρμογές[1], όπως «Θεόδωρος. Στα βήματα ενός μοναχού του 10ου αιώνα στο Βυζάντιο» (http://theodoros.ime.gr/) ή «Όψεις του προσωπείου» (http://www.komvos.edu.gr/masks/masks.html).
Ως εποπτικό μέσο Αρχαία Ελληνική Γραμματεία: Κατά τη διδασκαλία της Αντιγόνης (Β ΄Λυκείου) ή της Ελένης (Γ΄ Γυμνασίου) μπορεί να προβληθεί κάποια παράσταση αυτού του έργου. Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας: Κατά τη διδασκαλία του κειμένου «Η ζωή εν τάφω» του Στρατή Μυριβίλη (Β΄Λυκείου), μπορεί να προβληθεί κάποιο βίντεο σχετικό με τη ζωή στα χαρακώματα ή, κατά τη διδασκαλία του κειμένου «Ο Σαρλό και το αθάνατο νερό» (Α΄ Γυμνασίου) του Ντίνου Δημόπουλου, μέρος της ταινίας «Τα δελφινάκια του Αμβρακικού» που συνιστά προσαρμογή του κειμένου.
Ψηφιοποίηση της ύλης, δημιουργία ασκήσεων Αρχαία Ελληνική Γραμματεία Εκπαιδευτικός προβάλλει υλικό που έχει προετοιμάσει, όπως πίνακες κλίσης ουσιαστικών ή ρημάτων, επισημαίνοντας χρωματικά τα μορφολογικά χαρακτηριστικά, συντακτικούς κανόνες με χρωματική έμφαση στα παραδείγματα κ. ά. και αξιοποιεί τις δυνατότητες εισαγωγής σχολίων αλλά και απόκρυψης ολόκληρης ή μέρους της σελίδας. Νεοελληνική Γλώσσα Εκπαιδευτικός αξιοποιεί τη δυνατότητα «αφή και σύρσιμο» του ΔΠ για να δημιουργήσει ασκήσεις αντιστοίχισης σημασιών με παραθέματα: οι σημασίες διαχωρίζονται από τα παραδείγματα χρήσης τους και τοποθετούνται σε δύο στήλες σε τυχαία σειρά.
Παραδείγματα σύγχρονων διδακτικών δραστηριοτήτων Νεοελληνική Γλώσσα: Ο μαθητής ή ομάδα μαθητών προβάλλουν το κείμενό τους στον ΔΠ και αιτιολογούν τις γλωσσικές τους επιλογές ως προς την αποτελεσματικότητα τους στο κειμενικό είδος που παρήγαγαν. Προσθέτουν σε μορφή σχολίου τις παρατηρήσεις συμμαθητών και εκπαιδευτικού και προχωρούν στις απαραίτητες αλλαγές.
Παραδείγματα σύγχρονων διδακτικών δραστηριοτήτων Αρχαία Ελληνική Γραμματεία: Στον ΔΠ προβάλλονται δύο δόκιμες μεταφράσεις και το αρχαίο κείμενο, ώστε μέσα από τη σύγκριση και την κριτική των μεταφραστικών επιλογών να αναδεικνύεται η σύνδεση μετάφρασης και ερμηνείας.
Παραδείγματα σύγχρονων διδακτικών δραστηριοτήτων Κατά τη διδασκαλίας της Οδύσσειας (Α΄ Γυμνασίου) μία εκπαιδευτικός συνήθως μοίραζε στους μαθητές ένα χρονοδιάγραμμα με την εξέλιξη της πλοκής του έπους. Φέτος αποφάσισε να αξιοποιήσει στο μάθημα τις δυνατότητες του διαδραστικού πίνακα, ώστε όχι μόνο να κεντρίσει το ενδιαφέρον αλλά να εμπλέξει ενεργά τους μαθητές σε αυτήν τη διαδικασία και να ενθαρρύνει τη συνεργατική μάθηση και την ανάπτυξη πρωτοβουλιών. Έτσι, αντί να δώσει έτοιμο χρονολογικό πίνακα, ανέθεσε σε ομάδες μαθητών να δημιουργήσουν μια διαδραστική χρονογραμμή, με ενσωματωμένο πολυμεσικό της επιλογής τους (με αιτιολογημένη αξιολόγηση).* Τους ενθάρρυνε επιπλέον να ανασυνθέτουν σε κάθε μάθημα τη χρονογραμμή, ώστε να φανερώνονται στη μία περίπτωση οι σχέσεις αιτίου-αιτιατού και στην άλλη η διασάλευση της χρονολογικής τάξης από την ομηρική αφήγηση (εγκιβωτισμός).
Δημιουργίας χρονογραμμής της Γαλλικής Επανάστασης με το πρόγραμμα Dipity
Παραδείγματα σύγχρονων διδακτικών δραστηριοτήτων Ο διαδραστικός πίνακας μπορεί να αξιοποιηθεί για τη συνεργατική κατασκευή ενός εννοιολογικού/νοητικού χάρτη του λογοτεχνικού κειμένου (π.χ. με το ελεύθερο λογισμικό CmapTools) όπου θα αναδεικνύεται η δομή του κειμένου, τα θεματικά κέντρα, οι σχέσεις μεταξύ των προσώπων, η εξέλιξη της πλοκής Τα διαδραστικά εργαλεία του ΔΠ δίνουν επίσης τη δυνατότητα μιας παιγνιώδους μεταγραφής του κειμένου που προβάλλεται στην οθόνη (ή σε πολλαπλά τμήματα της οθόνης), π.χ. μπορούν να γίνουν αντικαταστάσεις λέξεων ή φράσεων και άλλα «δομικά παιχνίδια» που αναδεικνύουν τους θεματικούς και εκφραστικούς κώδικες του κειμένου
Ιστορία Η καθηγήτρια ιστορίας στην ενότητα του μαθήματος για τον «Κυκλαδικό πολιτισμό» αξιοποιεί τον ΔΠ για να περιηγηθεί η τάξη εικονικά στις συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Στο τέλος της εικονικής περιήγησης θέτει ερωτήματα με στόχο την ενεργοποίηση της ιστορικής φαντασίας των παιδιών, όπως: τι μπορούμε να φανταστούμε για τους ανθρώπους που χρησιμοποιούσαν αυτά τα αντικείμενα; Πώς και γιατί επέλεγαν το υλικό κατασκευής τους; Γιατί υπήρχαν τόσα διαφορετικά σχήματα αγγείων; Προκειμένου όμως να εμπλέξει πιο ενεργά τους μαθητές και τις μαθήτριες, τους αναθέτει την εξής εργασία: τα παιδιά εργάζονται σε ομάδες αρχαιολόγων-μουσειολόγων προκειμένου να επιλέξουν ορισμένα αντικείμενα για να δημιουργήσουν το δικό τους εικονικό μουσείο (αξιοποιώντας τα διαδραστικά εργαλεία) με διαφορετική θεματική ανά ομάδα (π.χ. κυκλαδική θρησκεία, καθημερινή ζωή κτλ.), να δημιουργήσουν περιγραφικές λεζάντες για τα αντικείμενα αυτά αξιοποιώντας τα εργαλεία του ΔΠ και να συντάξουν ένα κείμενο περιήγησης στο μουσείο τους, το οποίο θα αναρτήσουν στον ΔΠ ως οδηγό για τις άλλες ομάδες.
Ιστορία Με τη βοήθεια του διαδραστικού ιστορικού άτλαντα «Centennia» ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 ώρα (Β΄ Γυμνασίου) Όπως γνωρίζεις, οι Σταυροφορίες πραγματοποιήθηκαν από τον 11ο έως τον 13ο αιώνα. α) Εντόπισε στο χάρτη ποια ήταν τα αποτελέσματα της πρώτης σταυροφορίας όσον αφορά στις εδαφικές ανακατατάξεις. β) Σύγκρινε την πρώτη και την τελευταία σταυροφορία με βάση τους χάρτες. Ποια διαφορά διακρίνεις μεταξύ των δύο σταυροφοριών σε ό,τι αφορά στην κατάληξή τους;
Λογοτεχνία Η τάξη σε ένα δημοτικό στην Αγγλία αποφάσισε να μετατρέψει το παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας σε υπερκειμενική λογοτεχνία. Αφού μελέτησαν και αποδόμησαν τη δομή του κειμένου με τη βοήθεια εννοιολογικών χαρτών, γράφτηκε συλλογικά ένα νέο κείμενο στο οποίο προστέθηκε ένας αδερφός της Κοκκινοσκουφίτσας, ο οποίος και ακολουθεί διαφορετική διαδρομή στο δάσος. Με τη βοήθεια του ΔΠ δημιούργησαν στη συνέχεια μια πολυμεσική ιστορία στην οποία ο αναγνώστης πρέπει σε κάθε κόμβο να «διαδράσει» με τον ΔΠ και να επιλέξει ποια διαδρομή θα ακολουθήσει
Στα μαθηματικά
Επίλυση προβλήματος
Επίλυση προβλήματος Υποδομή Στο εργαστήριο ΗΥ Στη τάξη με διαδραστικο πίνακα
Επέκταση