Kων/νος Καρατσώλης Δικηγόρος Νομικός Συνεργάτης Τ.Ε.Ε Ν.4014/2011 –Ν.4030/2011. Ευθύνες Μηχανικού κατά τη σύνταξη τοπογραφικών διαγραμμάτων.

Eξαρτημένο τοπογραφικό διάγραμμα Η σημασία του . Η αναγκαιότητα… Ταυτότητα ακινήτου , βασική περιγραφή και οριοθέτηση κύρια βασική μελέτη και προεργασία για κάθε έργο δόμησης που θα συνδεθεί με το οικιστικό περιβάλλον. Μονοσήμαντη καταγραφή. Σοβαρός άξονας προστασίας περιβάλλοντος ( υπό την έννοια της πολεοδομικής επιβάρυνσης). Ασφάλεια δικαίου, ασφάλεια συναλλαγών.

Παρατηρήσεις – Διαπιστώσεις. Η έλλειψη ορθών και άρτιων τοπιογραφικών μελετών (εξαρτημένων ή μη από κρατικό σύστημα συντεταγμένων)είχε σαν αποτέλεσμα : Μεγάλο ποσοστό αυθαίρετης δόμησης Μεγάλο ποσοστό παρανόμων και άκυρων δικαιοπραξιών Μεγάλο ποσοστό αδειών που ανακαλούνται λόγω λαθών, αναληθών στοιχείων , ψευδών στοιχείων.

Νομοθετικές εξελίξεις. Παρατηρήσεις. Πολιτειακή βούληση (Ν.4014/2011, 4030/2011) είναι σαφής η απόφαση του νομοθέτη να απαιτήσει την παραγωγή εξαρτημένων τοπογραφικών διαγραμμάτων για το σύνολο των διαδικασιών σύνταξης τοπογραφικών που προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία. είναι σαφής και η διάθεσή του να αποδώσει κύριες και σημαντικές ευθύνες στους Μηχανικούς που θα προβούν σε παράνομες πράξεις. Ιστορική ευκαιρία ανάταξης επιστημονικής και επαγγελματική ηθικής του Μηχανικού Ιστορική ευκαιρία απόδοσης προς το κοινωνικό σύνολο άρτιων και επιστημονικά άριστων μελετών προς ασφάλεια δικαίου και συναλλαγών.

Τοπογραφικό διάγραμμα. Μελέτη και σύνταξη υπό το πρίσμα του δικαίου. "Μελέτη" είναι το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένο απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, που αποβλέπει ιδίως στην παραγωγή τεχνικού έργου ή στην επέμβαση σε τεχνικό έργο ή αφορά στο σχεδιασμό και την απεικόνιση τεχνικού έργου ή παραγωγικής διαδικασίας ή σε μεθόδους ανάπτυξης και σχεδιασμού του ευρύτερου χώρου … (βλ.π.χ ορισμό άρθρο Ν.3316/2005) Είναι σαφές ότι ο σαφής προσδιορισμός είναι μελέτη και σύνταξη τοπογραφικού διαγράμματος. Κύριες εφαρμογές και προσάρτηση.  1. Στην τοπογραφική μελέτη για την έκδοση οικοδομικών 2. Δικαιοπραξίες 3. Σε πράξεις τακτοποίησης και αναλογισμού 4. Σε τοπογραφικά διαγράμματα για κυκλοφοριακές συνδέσεις 5. Σε τοπογραφικά διαγράμματα για χαρακτηρισμό έκτασης   ΑΜΟΙΒΕΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Οι νόμιμες αμοιβές για τις εργασίες που απαιτούνται για την σύνταξη τοπογραφικού διαγράμματος καθορίζονται στο π.δ 696/1974 (ΦΕΚ 301Α / 8.10.74) ‘’  

Ευθύνες Μηχανικού Για την - αντικειμενική παραβίαση ενός καθήκοντος επιμελείας και αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ αυτής και του ζημιογόνου αποτελέσματος. Τέτοιους αντικειμενικούς κανόνες επιμελείας, η παραβίαση των οποίων (επίσης σε αντικειμενικό επίπεδο) αποτελεί κατά νόμο άλλα και λογικά ουσιώδη προϋπόθεση για την θεμελίωση ευθύνης μηχανικού, αποτελούν και οι περιλαμβανόμενοι σε διατάξεις νόμων, οι οποίοι ρυθμίζουν τις προδιαγραφές για τη σύνταξη και την εκπόνηση τοπογραφικών διαγραμμάτων Η διάκριση των προδιαγραφών και των υποχρεώσεων του μηχανικού προκύπτει από την παράθεση των διατάξεων που αναφέρονται στην υποχρέωση σύνταξης και εκπόνησης μελέτης τοπογραφικού διαγράμματος. για την ανάληψη κάθε επιμέρους υποχρέωσης και ευθύνης απαιτείται μια διαφορετική σύμβαση με ιδιαίτερο αντικείμενο (έργο), όπως αυτό προσδιορίζεται από την εκάστοτε διάταξη νόμου ανάλογα με τον επιδιωκόμενο από τον νομοθέτη σκοπό. Πρέπει, επομένως, οπωσδήποτε να αναζητείται βάσει της συμβατικής σχέσης (Έγγραφη συμφωνία άρθρου 7 Ν.3919/2011) και της ρυθμιστικής αυτής νομοθεσίας, τι ευθύνες αναλαμβάνει ο Μηχανικός.

Κωδικοποίηση διατάξεων Προς ανάλυση των ευθυνών θα πρέπει πρωτίστως να κωδικοποιήσουμε τις διατάξεις των προδιαγραφών για την σύνταξη των τοπογραφιών διαγραμμάτων ώστε κάθε φορά να είναι ευανάγνωστη η διάκριση τους. Ν.651/1977. ( έλεγχος κατά ρητή αναφορά του άρθρου). (Γνωμοδότηση Εισαγγελέα Α.Π. υπ΄αριθμ.5/2009, (1920/2010 Α.Π) Ν.4014/2011. Ν.4030/2011. ( Ειδικό περιεχόμενο όπως καταγράφεται στο νόμο – όροι δόμησης.) Π.Δ /1993 (φεκ 795/Δ), , για την σύνταξη τοπογραφικών διαγραμμάτων για την έκδοση οικοδομικών αδειών . εγκύκλιος 34/9-7-92 του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε./ Διευθ. Τοπογραφικών Εφαρμογών , η οποία παραπέμπει στις ισχύουσες αποφάσεις σύνταξης Μελετών Πράξεων Εφαρμογής: Αποφ. ΔΤΕ/β/οικ 6504/344 της 13/30-3-2001 (ΦΕΚ 346Β). Αποφ. Οικ 71934/9734 12-11-89. Αποφ. Οικ 3504/1106 της 30.1/14-2-91 (ΦΕΚ 72Δ) (Β κατοικία). Αρθρο 14 του Ν998/79 όπως τροποποιήθηκε με τον Ν3208/2003 . για τα διαγράμματα που υποβάλλονται στις δασικές Υπηρεσίες . Αρθρο 4 του Ν.2971/2001, ως έχει τροποποιηθεί και ισχύει για τα διαγράμματα καθορισμού αιγιαλού-παραλίας.

Η κύρια αμφισβήτηση ως προς τις ευθύνες του συντάσσοντος την μελέτη τοπογραφικού διαγράμματος. Το ειδικότερο ζήτημα εφαρμογής του άρθρου 5 παρ. 1 εδ. τελευταίο Ν. 651/1977, όπως προστέθηκε με το άρθρο 3 παρ. 3 Ν. 3481/2006 . Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 5 παρ. 1 Ν. 651/1977 «...εις πάσαν δικαιοπραξίαν έχουσαν ως αντικείμενον μεταβίβασιν λόγω πωλήσεως οικοπέδου ή αγροτεμαχίου μετά ή άνευ κτισμάτων επισυνάπτεται εις το πωλητήριον συμβόλαιον τοπογραφικόν διάγραμμα, υπογραφόμενον υπό των συμβαλλομένων και του συντάσσοντος τούτο μηχανικού ή υπομηχανικού εις το οποίον αναγράφονται τα μήκη των πλευρών, τα όρια προς τους όμορους ιδιοκτησίας, τα ονόματα των γνωστών ιδιοκτητών των ως και το εμβαδόν του πωλουμένου ακινήτου. ………………………………………………εάν ο συντάξας το διάγραμμα και οι συμβαλλόμενοι δηλούν ή βεβαιούν, εν γνώσει, ψευδή ως προς τα ανωτέρω γεγονότα, τιμωρούνται με την ποινήν του άρθρου 2 του Ν.Δ. 105/1969..» (ήδη άρθρο 22 παρ. 6 Ν. 1599/86), ενώ σύμφωνα με τη παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου 5 του Ν. 651/1977 «Ο κατά παράβασιν της διατάξεως ταύτης συντάσσων συμβόλαιον συμβολαιογράφος υπέχει την κατά τας κειμένας διατάξεις πειθαρχικήν ευθύνην ..».

Από τις παραπάνω διατάξεις προκύπτουν τα εξής: 2.1. Mε την προστατευτική διάταξη του άρθου 5 του Ν.651/9777 (βλ και ερμηνευτική εγκύκλιο 26031/45/77) τέθηκε (επί ποινή ακυρότητας όλων των δικαιοπραξιών που έχουν ως αντικείμενο τη μεταβίβαση λόγω πωλήσεως οικοπέδου ή αγροτεμαχίου κτλ.) ως υποχρεωτική η υπεύθυνη δήλωση του Μηχανικού σχετικά με την επιτρεπόμενη ή όχι ανοικοδόμηση του ακινήτου σύμφωνα με τις πολεοδομικές διατάξεις. Η σχετική διάταξη προέβλεψε πειθαρχικές και ποινικές ευθύνες. Η συγκεκριμένη υπεύθυνη δήλωση τέθηκε ως απαραίτητο στοιχείο προς όφελος των συμβαλλομένων και με σκοπό του νομοθέτη την ορθή τήρηση του Νόμου 651/1977 η οποία καθιέρωσε ένα νέο προστατευτικό πλαίσιο , συνταγματικά καθιερούμενο, μειώνοντας τις περιπτώσεις κατατμήσεων και την ανεξέλεγκτη δόμηση. Πράγματι, το πλαίσιο αυτό διατυπώνεται ευθέως με την διάταξη του άρθρου 4 του ανωτέρω νόμου στην οποία καθορίζεται ο προστατευτικός σκοπός του νομοθέτη να τηρηθούν πιστά οι απαγορεύσεις που τέθηκαν με το άρθρο 16 και την παρ. 1 του άρθ. 20 του από 17-7/16.8.1923 Ν. Δ/τος "περί σχεδίων πόλεων, κωμών και συνοικισμών του Κράτους και οικοδομής αυτών "και της παρ. 2 του άρθ. 2 του Ν.Δ. 690/48 "περί συμπληρώσεως των "περί σχεδίων πόλεων διατάξεων".

Η σχετική δήλωση αφορά αποκλειστικά και μόνο στις περιπτώσεις των δικαιοπραξιών που έχουν ως αντικείμενο τη μεταβίβαση λόγω πωλήσεως κτλ. και δεν σχετίζεται με πιθανή έκδοση οικοδομικής άδειας εργασιών, μελλοντικά, πέραν της συμβολαιογραφικής πράξης. Ειδικότερα, για την έκδοση οικοδομικών εργασιών απαιτείται, ανεξαρτήτως της ορθότητας του προσαρτωμένου στην συμβολαιογραφική πράξη τοπογραφικού, τοπογραφικό διάγραμμα με συγκεκριμένες προδιαγραφές{(βλ.προδιαγραφές σύνταξης τοπογραφικού διαγράμματος) (και μάλιστα πολλές φορές διαφοροποιούμενες αναλόγως της τοποθεσίας και της χωροθέτησης του ακινήτου)} καθώς και εγκρίσεις άλλων Υπηρεσιών, που απαιτούνται κατά τις κείμενες διατάξεις ( Αρχαιολογική υπηρεσία , Δασαρχείο κτλ). Επισημαίνεται ότι για την έκδοση σχετικών βεβαιώσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες ανά περίπτωση απαιτείται η προσκόμιση τοπογραφικού διαγράμματος με ιδιαίτερες προδιαγραφές , ως ζητούνται κάθε φορά από την υπηρεσία.

Από τα παραπάνω, καθίσταται σαφές κατ’ αρχάς ότι το τοπογραφικό διάγραμμα το οποίο συντάσσεται κατά τις διατάξεις του Ν.651/1977 και αφορά σε επιγενόμενη δικαιοπραξία δεν σχετίζεται με άλλες διαδικασίες (έκδοση άδειας οικοδομικών εργασιών, βεβαίωση αρχαιολογίας κτλ). Κατά δεύτερον όπως πηγάζει από τον σκοπό των διατάξεων του Ν.651/1977, ως αναλύθηκε ανωτέρω, υπό τη στενή έννοια των ‘’πολεοδομικών διατάξεων’’ οι οποίες έχουν καταχωριστεί στον Κώδικα Πολεοδομικής Νομοθεσίας προφανώς και δεν συμπεριλαμβάνονται άλλες προστατευτικές του περιβάλλοντος εν γένει διατάξεις οι οποίες βέβαια τυγχάνει να σχετίζονται με το πλαίσιο οικοδομησιμότητας των ακινήτων.

Όπου ο νομοθέτης ήθελε να συμπεριλάβει στην υπεύθυνη δήλωση του Μηχανικού του Ν.651/1977 και άλλες προστατευτικές διατάξεις το έπραξε, αντιλαμβανόμενος το κενό νόμου, όπως στην περίπτωση της παρ. 3 του άρθρου 3 του ν. 3481/2006 (Α΄ 162/2.8.2006) . Συγκεκριμένα, με νομοθετική πρόβλεψη προστέθηκε στο άρθρο 5 εδάφιο που αφορούσε τις περιοχές που έχουν κηρυχτεί υπό κτηματογράφηση το οποίο παραπέμπει στον Νόμο περί Κτηματολογίου(2664/1998). Αντίθετα, δεν έπραξε το ίδιο με άλλες ισχύουσες διατάξεις περί Αρχαιολογίας , προστασίας δασών , δασικών εκτάσεων κτλ. Προφανώς, επειδή θεώρησε ότι ο νόμος είναι σαφής και δεν επιδέχεται άλλης ερμηνείας λόγω πιθανού κενού. Πέραν των ανωτέρω, ακόμη και αν υποτεθεί ότι στα καθήκοντα επιμελείας του δηλούντος Μηχανικού συμπεριλαμβανόταν πέραν του ελέγχου των ‘’πολεοδομικών διατάξεων’’ με την στενή έννοια και άλλα (καθήκοντα) ελέγχου που προβλέπονται από άλλα νομοθετήματα , αντικειμενικά θα ήταν αδύνατο εν τοις πράγμασι να διατυπωθεί υπεύθυνη δήλωση του Μηχανικού καθώς οι σχετικές βεβαιώσεις – δηλώσεις είναι αποκλειστικό δικαίωμα και αρμοδιότητα συγκεκριμένων αρμοδίων Κρατικών Υπηρεσιών (Αρχαιολογία, Δασάρχης κτλ) και δεν θα μπορούσαν να μεταβιβαστούν σε κάποιον ιδιώτη με την προσδοκία να παρέχουν ασφάλεια στις συναλλαγές προς όφελος του Κοινωνικού Συνόλου, υπέρ του Δημοσίου Συμφέροντος.

Προφανώς η τήρηση των απαγορεύσεων που εμπίπτουν στο πεδίο προστασίας του περιβάλλοντος, τοπικού και πολιτισμικού, μέσω π.χ των υπηρεσιών του δασαρχείου και της αρχαιολογίας δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο δήλωσης ιδιώτη Μηχανικού . Εντάσσονται κατ΄ επιταγή του συντάγματος στην αποκλειστική αρμοδιότητα και ρυθμιστική λειτουργία του Κράτους . Συμπερασματικά στην περίπτωση που κάποιος Μηχανικός κατηγορείται για ψευδή δήλωση του άρθρου 5 του Ν.651/1977, βεβαίως θα πρέπει πάντα να διερευνάται το στοιχείο της δήλωσής του (Αν δηλ η δήλωσή του ήταν ορθή σύμφωνα με τις ‘’πολεοδομικές’’ διατάξεις ως αναλύθηκε ανωτέρω με σκοπό την διασφάλιση των συναλλαγών). Ωστόσο, αντικείμενο της δήλωσης του Ν.651/1977 δεν μπορούν να αποτελέσουν στοιχεία που αφορούν στην οικοδομησιμότητα ή όχι του ακινήτου που προέρχονται αποκλειστικά από άλλες υπηρεσίες για λόγους δημοσίου συμφέροντος πλην των πολεοδομικών γραφείων υπό την μορφή διοικητικής πράξης και φυσικά μόνο κατόπιν αιτήσεως.

H Βεβαίωση Μηχανικού Ν.4014/2011 σημαντικός θεσμός πάταξης της αυθαίρετης δόμησης… Η διάταξη (παρ. 4, 5 και 6 του άρθρου 23 του Ν.4014/2011) Σε κάθε δικαιοπραξία εν ζωή που συντάσσεται μετά τη δημοσίευση του παρόντος και έχει ως αντικείμενο τη μεταβίβαση ή τη σύσταση εμπράγματου δικαιώματος σε κάθε ακίνητο, συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων χωρίς κτίσμα εκτός από τα επισυναπτόμενα που προβλέπονται στην παράγραφο 12 του άρθρου 17 του ν. 1337/1983, επισυνάπτεται υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη και βεβαίωση μηχανικού, με τις οποίες δηλώνεται και βεβαιώνεται αντίστοιχα ότι στο ακίνητο δεν υπάρχει κτίσμα ή στη διακεκριμένη αυτοτελή οριζόντια ή κάθετη ιδιοκτησία, μη συμπεριλαμβανομένων των κοινοκτήτων ή κοινοχρήστων χώρων του ακινήτου, δεν έχουν εκτελεστεί αυθαίρετες κατασκευές που να επηρεάζουν τη δόμηση, την κάλυψη και το ύψος της ιδιοκτησίας και δεν έχουν εγκατασταθεί χρήσεις χωρίς άδεια, ή ότι οι εκτελεσμένες αυθαίρετες κατασκευές ή οι εγκατεστημένες αυθαίρετες χρήσεις, εμπίπτουν σε μία από τις εξαιρέσεις της παραγράφου 2 και δεν υπάγονται σε καμία από τις περιπτώσεις της παραγράφου 3. Τοπογραφικό διάγραμμα – εξαρτημένο …Με τη νεότερη προτεινόμενη διάταξη προβλέπεται η υποχρεωτική σύνταξη εξαρτημένου τοπογραφικού διαγράμματος ( εκτός συγκριμένων περιπτώσεων σε περιοχές εντός σχεδίου όπου έχουν συσταθεί αυτοτελής ιδιοκτησίες)   

Βεβαίωση – τοπογραφικό διάγραμμα - Ποινές Οι συμβολαιογράφοι που συντάσσουν συμβόλαια, οι δικαιοπρακτούντες, οι μεσίτες που μεσολαβούν, οι δικηγόροι που παρίστανται στη σύνταξη συμβολαίων, οι υποθηκοφύλακες ή οι προϊστάμενοι των κτηματολογικών γραφείων που μεταγράφουν αυτά, εφόσον δεν έχει επισυναφθεί η δήλωση και η βεβαίωση της προηγούμενης παραγράφου, καθώς και οι μηχανικοί που χορήγησαν ανακριβή βεβαίωση, τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών και χρηματική ποινή από 30.000 μέχρι 100.000 ευρώ, ανάλογα με την αξία της αυθαίρετης κατασκευής. Στους μηχανικούς της προηγούμενης παραγράφου, ανεξάρτητα από την ποινική τους δίωξη, επιβάλλεται προσωρινή ή οριστική απαγόρευση άσκησης του επαγγέλματος από τα αρμόδια πειθαρχικά όργανα του φορέα που είναι μέλη, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, ρυθμίζεται η διαδικασία επιβολής της διοικητικής ποινής και κάθε αναγκαίο ζήτημα για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής. 

Ενημέρωση – Ορθή διάκριση καθηκόντων – υποχρεώσεων – δικαιωμάτων. το Τ.Ε.Ε αλλά και οι σύλλογοι των μηχανικών αυτοτελώς θα πρέπει να προσεγγίσουν την προτροπή για την κατάρτιση πρότυπων συμβάσεων – έγγραφων συμφωνιών με βασικές αναφορά στις διατάξεις από τις οποίες απορρέουν οι ευθύνες των Μηχανικών. διάκριση γνωστοποίηση προσμονή από την πολιτεία των μέτρων εκείνων που θα ενθαρρύνουν μια προσέγγιση με στόχο κοινά παραδεκτούς κανόνες υγιούς ανταγωνισμού προς όφελος κυρίως των πολιτών.

Κων/νος Δ. Καρατσώλης Δικηγόρος Νομικός Συνεργάτης Τ. Ε. Ε k Κων/νος Δ.Καρατσώλης Δικηγόρος Νομικός Συνεργάτης Τ.Ε.Ε k.karatsolis@gmail.com