Θεματικό Εργαστήρι: Παιδιά-Εκπαίδευση Συνέδριο του Roma MATRIX: «Καταπολέμηση του Ρατσισμού μέσω της Ενσωμάτωσης» 27 Νοεμβρίου 2013 – Τεχνόπολις Δήμου Αθηναίων-Αμφιθέατρο Αθήνα 9.84

« Ένα Σχολείο για όλα τα Παιδιά» Δρ. Μαρία Ν. Τζενάκη Σχολική Σύμβουλος 1 ης Περιφέρειας Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ηρακλείου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ - Σχέδιο γνωμοδότησης της Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα: Στρατηγικές για την ένταξη των Ρομά - ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ - Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΥΠΔΒΜΘ « Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση έχει ενταχθεί στο Δράση 5 η «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά » - ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ -SEDRIN, TERNO, ROMA T & T ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ: • Οδηγία 2000/43/ΕΚ του Συμβουλίου, της 29ης Ιουνίου 2000, περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνικής τους καταγωγής • «Πλαίσιο της ΕΕ για εθνικές στρατηγικές ένταξης των Ρομά μέχρι το 2020» (CdR 247/2011 fin), «Η κοινωνική και οικονομική ένταξη των Ρομά στην Ευρώπη» (CdR 178/2010 fin) • Σχέδιο γνωμοδότησης της Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα: Στρατηγικές για την ένταξη των Ρομά Εισηγητής: ο κ. Roger Stone (UK/PES 104η σύνοδο ολομέλειας, Νοεμβρίου 2013»

Σχέδιο γνωμοδότησης της Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα: Στρατηγικές για την ένταξη των Ρομά Εισηγητής: ο κ. Roger Stone (UK/PES 104η σύνοδο ολομέλειας, Νοεμβρίου 2013» Έγγραφα αναφοράς • Ανακοίνωση για τα Βήματα προόδου στην υλοποίηση των εθνικών στρατηγικών για την ένταξη των Ρομά • COM(2013) 454 final • Πρόταση Σύστασης του Συμβουλίου για αποτελεσματικά μέτρα ένταξης των Ρομά στα κράτη μέλη COM(2013) 460 final

Ο όρος "Ρομά" αναφέρεται σε διάφορες ομάδες όπως: Ρομά, Kale, Gypsies, Romanichels, Boyash, Ashkali, Egyptians, Yenish, Dom, Lom και περιλαμβάνει και τους Travellers.

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ (1) Γενικές παρατηρήσεις: Προώθηση της ένταξης και αντιμετώπιση των διακρίσεων • χαιρετίζει την ανακοίνωση της Επιτροπής, ως απτή απόδειξη της δέσμευσης της ΕΕ να προωθήσει την ένταξη των κοινοτήτων Ρομά [1] και, μέσω των εθνικών στρατηγικών ένταξης, να καταπολεμήσει τις διακρίσεις που υφίστανται συχνά,[1] • υπενθυμίζει ότι, με εκτιμώμενο πληθυσμό εκατομμυρίων στην Ευρώπη (εκ των οποίων έξι εκατομμύρια ζουν στην ΕΕ), οι Ρομά αποτελούν τη μεγαλύτερη εθνοτική μειονότητα στην Ευρώπη (οι περισσότεροι Ρομά είναι πολίτες της ΕΕ), • πιστεύει ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη έχουν κοινή ευθύνη για τη βελτίωση της κοινωνικής ένταξης και ενσωμάτωσης των Ρομά. Υπενθυμίζει ότι η αντιμετώπιση των διακρίσεων, των προκαταλήψεων και του κοινωνικού αποκλεισμού που αντιμετωπίζουν οι Ρομά αποτελεί υποχρέωση που απορρέει από τη Συνθήκη καθώς και νομική απαίτηση [2], όσον αφορά την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας, φύλου ή γενετήσιου προσανατολισμού. Ως εκ τούτου, καταδικάζει απερίφραστα κάθε μορφή διακρίσεων κατά των κοινοτήτων Ρομά,[2]

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ (2) Γενικές παρατηρήσεις: Προώθηση της ένταξης και αντιμετώπιση των διακρίσεων • καταδικάζει τα στερεότυπα και την περιορισμένη πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες λόγω των αντιλήψεων περί πολιτιστικών διαφορών. Επαναλαμβάνει τη στήριξή της στις προσπάθειες της Επιτροπής για την εξάλειψη των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες των Ρομά και, συγκεκριμένα, τη φτώχεια, τα εμπόδια στην αγορά εργασίας, την πρόσβαση στη στέγαση και την υγειονομική περίθαλψη, εστιάζοντας στις προϋποθέσεις για την επιτυχή εφαρμογή των στρατηγικών ένταξης· λόγω της συνεχιζόμενης ανεπαρκούς επίλυσης των συγκεκριμένων προβλημάτων, συνιστά την ενίσχυση των προσπαθειών αυτών μεταξύ άλλων και μέσω της ανάθεσης περισσότερων ευθυνών στις περιφερειακές και τοπικές αρχές, • τονίζει ότι η ενσωμάτωση αποτελεί διττή διαδικασία- σε αυτό το πλαίσιο, οι οργανώσεις που εκπροσωπούν τους Ρομά θα πρέπει να τους ενημερώνουν σχετικά τόσο με τα οφέλη που μπορούν να αποκτήσουν αν ενσωματωθούν ικανοποιητικά στη χώρα που τους φιλοξενεί όσο με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη διαμονή τους στην εκάστοτε χώρα.

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ (3) Παιδιά και εκπαίδευση: καθοριστικός παράγοντας για την ένταξη • υπενθυμίζει ότι ο πληθυσμός των Ρομά είναι νέος: ποσοστό 35,7 % είναι κάτω των 15 ετών σε σύγκριση με το 15,7 % του πληθυσμού της ΕΕ συνολικά, ενώ η μέση ηλικία μεταξύ των Ρομά είναι 25 έτη, σε σύγκριση με τα 40 σε όλη την ΕΕ[3]. Η μεγάλη πλειονότητα Ρομά σε ηλικία εργασίας στερείται της απαραίτητης εκπαίδευσης για την εξεύρεση αξιοπρεπών θέσεων εργασίας. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντική η επένδυση στην εκπαίδευση των παιδιών Ρομά, έτσι ώστε να μπορέσουν αργότερα να εισέλθουν με επιτυχία στην αγορά εργασίας και προκείμενου να διευκολυνθεί η ένταξή τους γενικότερα,[3] • θεωρεί ότι, για να επιτύχει ένα πρόγραμμα ένταξης, πρέπει να δοθεί έμφαση τόσο στην εκπαίδευση του γενικότερου πληθυσμού όσο και στην εκπαίδευση των μειονοτήτων, • επαναλαμβάνει την ανάγκη για μια πιο ολιστική προσέγγιση της ένταξης και προτείνει να περιληφθεί η συνεργασία με τους γονείς διότι την θεωρεί καίρια για την επιτυχημένη εκπαίδευση των παιδιών Ρομά, • ζητεί το τέλος της πρακτικής του διαχωρισμού και της τοποθέτησης παιδιών Ρομά σε σχολεία για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, καθώς και του διαχωρισμού στα γενικά σχολεία,

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ (4) Παιδιά και εκπαίδευση: καθοριστικός παράγοντας για την ένταξη • εκτιμά ότι για να αποφευχθεί η περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός των παιδιών Ρομά είναι απαραίτητη η ανάληψη δράσης ήδη από την πρώιμη παιδική ηλικία, εξασφαλίζοντας εκπαίδευση και φροντίδα σε παιδιά κάτω των τριών ετών, • πιστεύει ότι τα παιδιά Ρομά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πληγούν από σοβαρή και ακραία φτώχεια από οποιαδήποτε άλλη μειονότητα στην Ευρώπη, • ευελπιστεί ότι τα κράτη μέλη θα υιοθετήσουν αποτελεσματικές στρατηγικές για την καταπολέμηση της παιδικής εργασίας, της καταναγκαστικής επαιτείας, της πρακτικής των αναγκαστικών γάμων και των γάμων μεταξύ ανηλίκων, καθώς και ότι θα καταπολεμήσουν πιο αποτελεσματικά την εμπορία ανθρώπων, • υπενθυμίζει τις προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της για τους Ρομά[4] όπου τόνιζε την ανάγκη για πλήρη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών και των κοινοτήτων Ρομά στις εργασίες με θέμα την ένταξη των Ρομά και τις εθνικές πολιτικές κατά του κοινωνικού αποκλεισμού.[4]

ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ • ΣΧΕΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ: 11684/Γ1/ /Γ1/ • ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΥΠΔΒΜΘ « Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση » έχει ενταχθεί στο Δράση 5 η «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά » Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΥΠΔΒΜΘ «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» έχει ενταχθεί στο Δράση 5 η «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά που, προβλέπεται η παροχή Ψυχοκοινωνικής στήριξης στις σχολικές μονάδες που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα του Κέντρου Διαπολιτισμικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΚΕΔΑ).

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΥΠΔΒΜΘ « Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση » έχει ενταχθεί στο Δράση 5 η «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά » (1) Στόχος του προγράμματος είναι η συνεργασία ψυχολόγων και σχολείου, προκειμένου όλοι οι μαθητές και ανάμεσά τους, και οι μαθητές Ρομά να λάβουν την απαραίτητη ψυχοκοινωνική και μαθησιακή στήριξη αποβλέποντας στη διευκόλυνση του έργου του εκπαιδευτικού και την γενικότερη βελτίωση του σχολικού κλίματος. Στο πλαίσιο της Δράσης αυτής κρίνεται αναγκαία η καταγραφή αναγκών των μαθητών Ρομά και μη-Ρομά και η ψυχοκοινωνική και μαθησιακή υποστήριξη εκείνων που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες προσαρμογής στο σχολείο και όσων παρουσιάζουν ελλιπή φοίτηση, με απώτερο στόχο τη μείωση της σχολικής διαρροής ιδιαίτερα στο πιο κρίσιμο διάστημα της φοίτησης τους.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΥΠΔΒΜΘ « Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση » έχει ενταχθεί στο Δράση 5 η «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά » (2) Με την υλοποίηση του Προγράμματος: «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά», επιχειρείται η βελτίωση των συνθηκών ένταξης στο εκπαιδευτικό σύστημα μαθητών από τη συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα που απειλείται με εκπαιδευτική ανισότητα και περιθωριοποίηση. Μέσω του Προγράμματος, επιδιώκεται η ενδυνάμωση των σχολικών μονάδων με στρατηγικές που ενθαρρύνουν τη διαπολιτισμική κατανόηση, την επικοινωνία και τη συνεργασία. Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει καθ' όλη τη διάρκειά του Νηπιαγωγεία, Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια στις περιφέρειες: Ηπείρου, Ιονίων Νήσων, Θεσσαλίας, Δυτικής Ελλάδας, Αττικής, Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου, Κρήτης, Νοτίου και Βορείου Αιγαίου. Στα σχολεία αυτά πραγματοποιούνται παρεμβάσεις ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και υποστήριξης.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Συντονίζονται από την Action Synergy S.A. • SEDRIN–Σχολική Εκπαίδευση για την Ένταξη των Ρομά SEDRIN- School Education for Roma Integration LLP GR-COMENIUS-CMP (σε εξέλιξη) • TERNO-Κατάρτιση Εκπαιδευτικών για Νέες Ευκαιρίες των Ρομά στο Σχολείο TERNO-Teachers’ Education for Roma New Opportunities in School LLP GR-KA1-KA1MPR (σε εξέλιξη) • ROMA T&T-Εκπαίδευση και Κατάρτιση των Ρομά ROMA T&T-Roma Teaching & Training LLP-2011-GR-KA1-KA1MPR (έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς)

SEDRIN Σκοπός Αποσκοπεί στο να αποτρέψει τα παιδιά Ρομά στο να εγκαταλείπουν το σχολείο σε μικρή ηλικία. Αποτελεί επομένως επιτακτική ανάγκη η ενημέρωση και κατάλληλη προετοιμασία των γυναικών Ρομά, ώστε κι αυτές με τη σειρά τους να προετοιμάσουν τα παιδιά τους, προκειμένου να πηγαίνουν στο σχολείο σε καθημερινή βάση. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει την απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων (π.χ.: γιατί είναι σημαντικό το σχολείο και τι θα αντιμετωπίσει το παιδί τους εκεί, πώς θα πρέπει να συμπεριφέρεται, κλπ), και πρακτικών δεξιοτήτων (π.χ.: πως να πιάσει το μολύβι, κ.λπ.) καθώς επίσης θα καλύπτει όλες τις άλλες σχετικές παραμέτρους.

SEDRIN Στόχοι & Μεθοδολογία Ο κύριος στόχος του SEDRIN είναι να εκπαιδεύσει τις γυναίκες Ρομά στο να προετοιμάσουν καλύτερα τα παιδιά τους, προκειμένου να ενταχθούν ομαλά στο σχολικό τους περιβάλλον. Για να επιτευχθεί τούτο, το πρόγραμμα θα αναπτύξει μια μεθοδολογία για την κατάρτιση των γυναικών Ρομά. Μετά το τέλος της εκπαίδευσης, το πρόγραμμα θα βοηθήσει τις γυναίκες Ρομά να εφαρμόσουν τις δεξιότητες που απέκτησαν μέσω της διοργάνωσης συνεδριών κατάρτισης για τα παιδιά τους. Η εκπαίδευση των παιδιών Ρομά θα γίνει από τις γυναίκες Ρομά, τις μητέρες τους. Το πρόγραμμα στοχεύει να αναπτύξει συγκεκριμένους μηχανισμούς ελέγχου, προκειμένου να παρακολουθείται η αποτελεσματικότητα αυτής της εκπαίδευσης. Στόχοι & Επίτευξη αυτών • Να εκπαιδεύσει γυναίκες Ρομά, προκειμένου να προετοιμάσουν τα παιδιά τους (προσχολικής ηλικίας) να πηγαίνουν σ το σχολείο και να παρακολουθούν τα μαθήματά τους καθημερινά. • Να αναπτύξουν προπαρασκευαστικά κέντρα εντός των οικισμών Ρομά.

TERNO Στόχος & Σκοπός: Ο γενικός στόχος του προγράμματος είναι η μείωση του ποσοστού των παιδιών Ρομά που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο. Ειδικότερα, στοχεύει στη δημιουργία και λειτουργία ειδικών κέντρων στήριξης, προκειμένου να υποστηριχθούν τα παιδιά των Ρομά που παρακολουθούν τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Το TERNO αποσκοπεί ώστε τα παιδιά να μπορέσουν να ολοκληρώσουν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση για να συνεχίσουν την φοίτησή τους στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

TERNO Μεθοδολογία & Αποτέλεσμα: Για την επίτευξη αυτού του στόχου, το πρόγραμμα θα αναπτύξει μια μεθοδολογία για την κατάρτιση εκπαιδευτικών που θα τους παρέχει συμπληρωματική εκπαίδευση η οποία θα λαμβάνει υπόψη το πολιτισμικό υπόβαθρο των παιδιών Ρόμα. Εκπαιδευτικοί θα εποπτεύουν τις δραστηριότητες των εκπαιδευτικών- κοινωνικών κέντρων υποστήριξης και θα παρέχουν σε όλα τα παιδιά την απαιτούμενη βοήθεια. Τα κέντρα αυτά θα είναι εξοπλισμένα με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ώστε οι μαθητές Ρομά να έχουν πρόσβαση στις ΤΠΕ. Οι δάσκαλοι σε συνεργασία με τους εταίρους, θα οργανώσουν ενημερωτικές συναντήσεις με σκοπό την ενημέρωση των γονέων Ρομά για το πώς μπορούν να στηρίξουν τα παιδιά ώστε να ολοκληρώσουν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και να συνεχίσουν στην δευτεροβάθμια. Το αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι η βελτίωση των σχολικών επιδόσεων των παιδιών Ρομά και κατά συνέπεια η αυξημένη συμμετοχή τους στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου, καθώς και η βελτίωση των επιδόσεών τους στο σχολείο. Το γεγονός αυτό θα βελτιώσει και τις πιθανότητές τους για ανεύρεση εργασίας στο μέλλον.

ROMA T & T Στόχος & Μεθοδολογία: Ένας από τους λόγους για τη χαμηλή εκπαιδευτική επίδοση των παιδιών Ρομά είναι η απουσία προσχολικής εκπαίδευσης. Στόχος του προγράμματος ήταν η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος αναπτύσσοντας και δοκιμάζοντας ένα μοντέλο για την οργάνωση κέντρων προσχολικής εκπαίδευσης. Λειτούργησαν κέντρα προσχολικής ηλικίας ειδικά για παιδιά Ρομά που τα προετοίμασαν για να ενταχθούν καλύτερα στο σχολικό περιβάλλον.

ROMA T & T Αποτελέσματα: Μοντέλο για την Οργάνωση των Κέντρων Προσχολικής Εκπαίδευσης: Έγγραφο που περιγράφει το μοντέλο για την οργάνωση των καινοτόμων κέντρων προσχολικής. Πιλοτική λειτουργία Κέντρων Προσχολικής Εκπαίδευσης: Πρακτική εφαρμογή του μοντέλου για την οργάνωση των κέντρων προσχολικής εκπαίδευσης σε 4 χώρες- εταίρους (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Ουγγαρία). Τουλάχιστον 80 παιδιά συμμετείχαν στα κέντρα προσχολικής εκπαίδευσης σε όλες τις χώρες για 6 μήνες. Εκπαίδευση των εκπαιδευτών & διαπολιτισμικών μεσολαβητών: Οι δάσκαλοι- διαπολιτισμικοί μεσολαβητές που εργάστηκαν στα κέντρα προσχολικής εκπαίδευσης εκπαιδεύτηκαν ώστε να εφαρμόσουν το μοντέλο (με σεμινάρια και online κατάρτιση). Μαθήματα E-Learning για τους δασκάλους-διαπολιτισμικούς μεσολαβητές: Μαθήματα e-learning που συμπεριλαμβάνουν όλο το απαραίτητο εκπαιδευτικό υλικό. Το e-learning επιτρέπει την κατάρτιση εκπαιδευτών και διαπολιτισμικών μεσολαβητών σε ευρωπαϊκό επίπεδο πάνω στο μοντέλο που αναπτύχτηκε από το πρόγραμμα.

Συνδιαμορφώνουμε: -Εμπειρίες -Προβληματισμούς -Προτάσεις Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.