Αντικαπνιστική πολιτική στην τοπική αυτοδιοίκηση 2019 Αντικαπνιστική πολιτική στην τοπική αυτοδιοίκηση 2019 Ομάδα Εργασίας: Ασίκης Κωνσταντίνος, Μυγδάκη Αθανασία, Δρίζη Ειρήνη Δεκέμβριος 2018

τι λένε σχετικά ο ΠΟΥ και το ΚΕΕΛΠΝΟ … Η συνήθεια του καπνίσματος είναι από τα πιο σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας στις σύγχρονες ανθρώπινες κοινωνίες, μια σοβαρή χρόνια ασθένεια σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO). ο καπνιστής είναι ασθενής που χρειάζεται συχνή ιατρική παρέμβαση Η χρήση καπνού συνδέεται με μια ποικιλία ασθενειών και αναπηρίας με αποτέλεσμα τη μείωση της ποιότητας ζωής και το υψηλό κοινωνικό κόστος, περιλαμβανομένου του κόστους της ιατρικής περίθαλψης και τη μείωση της οικονομικής παραγωγικότητας. Το κάπνισμα αποτελεί κύρια αιτία σοβαρών νοσημάτων, πρώιμης θνησιμό- τητας, μείωσης του προσδόκιμου ζωής κατά αρκετά χρόνια και εμβρυικών επιπλοκών στον ανεπτυγμένο κόσμο. ετησίως, πάνω από 19.000 Έλληνες πεθαίνουν από το κάπνισμα

… τι λένε σχετικά ο ΠΟΥ και το ΚΕΕΛΠΝΟ Η αντιμετώπιση του καπνίσματος αποτελεί σύνθετο πρόβλημα, διότι είναι συνήθεια με δύσκολη απεξάρτηση. Συνεπώς απαιτείται η ανάπτυξη στρατηγικών με διεθνή και διεπιστημονική συνεργασία. Ελλάδα: χαμηλά ποσοστά παιδικού και εφηβικού καπνίσματος, υψηλά στους ενήλικες. Στην ηλικία των 17 – 18 ετών από τα υψηλότερα στην Ευρώπη Τονίζεται η σημασία της εκπαίδευσης και της πολιτικής δημόσιας υγείας για την πρόληψη της χρήσης του καπνού, ειδικά κατά τη διάρκεια της εφηβείας  Απαιτείται η πλήρης απαγόρευση όλων των διαφημίσεων προϊόντων καπνού και της προώθησής τους μέσω χορηγιών (Σύμβαση – Πλαίσιο για τον Έλεγχο του Καπνού (W.H.O. FCTC))

Κάπνισμα και Οικονομικός αντίκτυπος Το ενεργητικό και το παθητικό κάπνισμα έχουν τεράστιο κόστος όχι μόνο στην υγεία και την κοινωνία, αλλά και οικονομικό (πχ. δαπάνες νοικοκυριών, δαπάνες στον τομέα της υγείας) Η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας το 2013 υπολόγισε τη δαπάνη των συνεπειών του καπνίσματος στην υγεία σε 1.193.000.000,00 € για το δημόσιο χρήμα & 524.000.000,00 € για τους ιδιώτες! Σε αυτά τα τεράστια ποσά πρέπει να προστεθεί φυσικά και το κόστος αγοράς των προϊόντων καπνού για τα νοικοκυριά! Αθροιστικά, το έμμεσο και άμεσο κόστος του καπνίσματος στην Ελλάδα, (μελέτη «Υγεία και Ευημερία» Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, 1st Scientific Summit on Tobacco Harm Reduction, 8-9/6/18, Κέντρο Πολιτισμού Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος) 3.270.000.000,00 € ετησίως!

τα ποσοστά σχηματικά

Τι μπορούν να κάνουν οι Δήμοι; Βασική κρατική πολιτική: ο αντικαπνιστικός νόμος Πρέπει να εφαρμόζεται. Είναι ζήτημα υγείας και αλληλοσεβασμού. Σύμφωνα με αυτόν, ο έλεγχος της τήρησής του ανήκει στη δημοτική αστυνομία όταν υπάρχει, ή άλλως στην ελληνική αστυνομία. Τι μπορούν να κάνουν οι Δήμοι; Οι Δήμοι ως διαχειριστές των τοπικών υποθέσεων μπορούν να εφαρμόσουν αντικαπνικτική πολιτική

Κύρια Απειλή: Η συνεκτίμηση από την Δημοτική αρχή της κοινωνικής αντίδρασης στην αντικαπνιστική πολιτική Πλεονεκτήματα και Ευκαιρίες: το ποσοστό των μη καπνιστών στην Ελλάδα το 2017 αυξήθηκε στο ποσοστό – ρεκόρ 71,6% και των συστηματικών καπνιστών μειώθηκε αντίστοιχα στο 16,3% το 89,8% των μαθητών Γυμνασίου δήλωσε ότι εκτέθηκαν στο παθητικό κάπνισμα στο σπίτι τους και το 94,1% σε δημόσιο χώρο το 76% των Ελλήνων αισθάνεται θυμό που η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που δεν εφαρμόζει το νόμο για το παθητικό κάπνισμα) το προφίλ ενός «Δήμου που Κόβει το Κάπνισμα» είναι εξαιρετικά ελκυστικό στους πολίτες της Ελλάδας και της Ευρώπης (επιπλέον κίνητρο για προσέλκυση τουριστών)

Δύο απλά βήματα για τους Δήμους 1ο συνάντηση υπό την αιγίδα του Δήμου με τους εμπλεκόμενους φορείς για διαβούλευση που αφορά: στα μέτρα που μπορούν να παρθούν και τις δράσεις που μπορούν να υλοποιηθούν σε επίπεδο κοινότητας σε προτάσεις βελτίωσης της υφιστάμενης νομοθεσίας 2ο υιοθέτηση και εφαρμογή της αντικαπνιστικής πολιτικής

Παραδείγματα βελτιωτικών προτάσεων στο νομοθετικό πλαίσιο δημιουργία μικτών σωμάτων επιθεώρησης (δημοτική αστυνομία – υπηρεσία υγείας – αστυνομία) απαγόρευση του καπνίσματος και σε ανοιχτούς δημόσιους χώρους όπου κατ’ εξοχήν κινούνται παιδιά (παιδικές χαρές, κλπ.) διεύρυνση της απαγόρευσης σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους αναπροσαρμογή διοικητικών προστίμων για κάπνισμα στους κλειστούς δημόσιους χώρους απόδοση όλων των διοικητικών προστίμων που αφορούν τον αντικαπνιστικό νόμο στους Δήμους δωρεάν προβολή από τα μέσα ενημέρωσης (συμβατικά - διαδικτυακά) των σχετικών μηνυμάτων και εκδηλώσεων από τους δημόσιους φορείς δωρεάν προβολή από τις λοιπές διαδικτυακές ιστοσελίδες των μηνυμάτων κατά του καπνίσματος από τους δημόσιους φορείς

Σκοπός και όραμα της αντικαπνιστικής πολιτικής σε επίπεδο Δήμων Διττός Σκοπός: να «θεραπευθούν» από το κάπνισμα αυτοί που ήδη καπνίζουν και οι μη καπνιστές να αποθαρρυνθούν να το ξεκινήσουν Όραμα: Η δημιουργία πόλεων ελεύθερων από καπνό, με τους πολίτες να ζουν σε ένα περιβάλλον πιο υγιεινό, όπου θα πρεσβεύει ο αλληλοσεβασμός

Στόχοι αντικαπνιστικής πολιτικής σε επίπεδο Δήμων Η δημιουργία μιας νέας κουλτούρας ως προς την αξία της απαλλαγής από το κάπνισμα και η υιοθέτηση νέων προτύπων και συμπεριφορών χωρίς κάπνισμα Η ουσιαστική μείωση του ποσοστού των πολιτών καπνιστών και του ποσοστού έναρξης του καπνίσματος Η εδραίωση της συνεργασίας των τοπικών εμπλεκόμενων φορέων ως προς την επίτευξη του σκοπού της πολιτικής Εξασφάλιση της δέσμευσης των Δημοτικών Αρχών και αιρετών για τη συνεχή εφαρμογή της πολιτικής

Άξονες πολιτικής και προτεινόμενες Δράσεις Άξονες πολιτικής: I) Ενημέρωση του πληθυσμού - Αγωγή Υγείας II) Πρόληψη και Θεραπεία (διακοπή καπνίσματος) III) Κίνητρα και κατασταλτικά μέτρα IV) Έρευνα και επεξεργασία δεδομένων Για την υλοποίηση και την ενίσχυση της βιωσιμότητα των δράσεων απαιτείται η συνεργασία του Δήμου με Φορείς της Υγείας, της Εκπαίδευσης, του Αθλητισμού, των καταστηματαρχών της περιοχής, καθώς και η διασύνδεση και ο συντονισμός μεταξύ δομών του Δήμου

Άξονας I: Ενημέρωση του πληθυσμού –Αγωγή Υγείας Ομάδες – στόχοι: α) εργαζόμενοι του Δήμου, β) μαθητές, εκπαιδευτικοί και σύλλογοι γονέων, γ) καταστηματάρχες περιοχής, δ) επαγγελματίες / λειτουργοί Υγείας κοινότητας, ε) σύνολο κατοίκων

Προτεινόμενες δράσεις για τον Άξονα I (α) αγωγή Υγείας στα σχολεία: ανάπτυξη υγιών στάσεων, δραστηριοτήτων και συμπεριφορών, διαμόρφωση κατάλληλου σχολικού περιβάλοντος που προάγει την υγεία, εκστρατείες στους Συλλόγους γονέων και Κηδεμόνων: συμπεριφορά γονέων καπνιστών / ρόλος οικογένειας δράσεις στα σχολεία: ενημερώσεις, διαγωνισμοί ζωγραφικής, graffiti στα κτήρια, βίντεο από μαθητές στην ιστοσελίδα του Δήμου, μαθητικές θεατρικές παραστάσεις με σχεικό θέμα κλπ. 

Προτεινόμενες δράσεις για τον Άξονα I (β) διανομή ψηφιακών εντύπων με το αντικείμενο μέσω app στους κατοίκους ευαισθητοποίηση υπαλλήλων του Δήμου & λειτουργών υγείας και εφαρμογή της νομοθεσίας πρωτίστως από αυτούς συνεργασίες με εταιρίες και μέσα επικοινωνίας στα προγράμματα και τις καμπάνιες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης τους καθιέρωση “Smoke Free Day” με εκδηλώσεις σχετικές με το θέμα 

Προτεινόμενες δράσεις για τον Άξονα I (γ) ενημερωτικές καμπάνιες, διάχυση με όλα τα διαθέσιμα μέσα επικοινωνίας, έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο: έμφαση στις βλαβερές συνέπειες καπνίσματος και παθητικού καπνίσματος- ενημέρωση για επικινδυνότητα εναλλακτικών μορφών καπνίσματος- έμφαση στην πρόληψη στους νέους, στις εγκύους, στα άτομα αναπαραγωγικής ηλικίας και στις ομάδες υψηλού κινδύνου – έμφαση στα οφέλη διακοπής καπνίσματος συνεργασία καταστημάτων και επαγγελματιών υγείας της περιοχής – διάθεση ενημερωτικού υλικού μέσω αυτών

Προτεινόμενες δράσεις για τον Άξονα II προγράμματα μέσω των ΚΕΠ Υγείας του ΕΔΔΥΠΠΥ για παροχή δωρεάν διαγνώσεων σε συνεργασία με ιατρικά κέντρα – ιατρούς συνεργασία δομών του Δήμου με ιατρούς και δομές υγείας για παροχή δωρεάν ατομικών προγραμμάτων διακοπής καπνίσματος (ιατρεία διακοπής καπνίσματος) προγράμματα – συνεδρίες με τις ψυχολόγους των Κοινωνικών Υπηρεσιών και Κέντρων Κοινότητας εφαρμογή πολιτικών που προάγουν τη φυσική δραστηριότητα, την υγιεινή διατροφή και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος εκπαίδευση υπαλλήλων του Δήμου και συνεργασία με εξειδικευμένους ιατρούς της ΠΦΥ για δωρεάν συνεδρίες σε όσους πολίτες και υπαλλήλους επιθυμούν τη διακοπή

Προτεινόμενες δράσεις για τον Άξονα III - κίνητρα διαχείριση αποτσίγαρων (ειδικοί κάδοι, δράσεις με τη βοήθεια εθελοντικών ομάδων όπως καθαρισμός παραλιών, πάρκων κλπ) εφαρμογές επιδεικτικών πολιτικών πρωτίστως στα Δημοτικά Καταστήματα και λοιπά δημοτικά κτίρια ηλεκτρονική διαβούλευση με τους κατοίκους στην οποία θα προτείνουν και οι ίδιοι δράσεις επιβράβευση μέσω διαγωνισμών, των μαθητών που θα συμμετέχουν σε δράσεις για την αντικαπνιστική πολιτική ενημέρωση των πολιτών για τις καλές πρακτικές Δήμων σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο, καθώς και των οφελών τους

Προτεινόμενες δράσεις για τον Άξονα III - κατασταλτικά μέτρα εντατικοί έλεγχοι και monitoring (παρακολούθηση επίτευξης στόχων) αποφάσεις επιτροπών ποιότητας ζωής: μετατροπή ανοιχτών δημόσιων χώρων όπου κινούνται παιδιά σε smoke free public areas διεύρυνση των smoke free public areas σε κλειστούς δημόσιους χώρους καθιέρωση δωματίων καπνιστών σε δημόσια κτήρια ή κτήρια γραφείων τηλεματικά συστήματα απομακρυσμένης παρακολούθησης – ανίχνευσης καπνίσματος σε δημόσιους χώρους (internet of thinks)

Προτεινόμενες δράσεις για τον Άξονα IV: Έρευνα και επεξεργασία δεδομένων Καταγραφή του προφίλ των υπαλλήλων του Δήμου και των πολιτών, όπου θα αναφέρονται οι καπνιστικές συνήθειες Σύσταση επιστημονικής ερευνητικής ομάδας: δημιουργία ανάλογων δεικτών και παρακολούθησή τους – αξιολόγηση δράσεων της πολιτικής – σύγκριση δεικτών μετά από εύλογο χρονικό διάστημα Για την υλοποίηση των δράσεων κρίνεται απαραίτητη η συνεργασία των Δήμων με Πανεπιστήμια / ερευνητικά ινστιτούτα / ΜΚΟ

Βιωσιμότητα πολιτικής α) πολιτική δέσμευση σε ένα master plan, με δράσεις, κίνητρα και κατασταλτικά μέτρα, χρονοδιάγραμμα, πόρους (ανθρώπινους και οικονομικούς), κατανομή αρμοδιοτήτων, εκπαίδευση αρμόδιου προσωπικού και ρήτρες ευθύνης β) ορισμός υπηρεσίας και ομάδας υπαλλήλων που θα συντονίζουν και θα παρακολουθούν την εφαρμογή του master plan και θα εκπαιδεύονται γ) περιοδικές συναντήσεις υπό την αιγίδα του Δήμου με τους εμπλεκόμενους φορείς για την παρακολούθηση της πορείας του master plan – επαναξιολογήσεις δ) οι Δήμοι ανά Περιφέρεια να θέσουν το θέμα στο Περιφερειακό Συμβούλιο για καθολική και συνεχή εφαρμογή της πολιτικής και δέσμευση με ενέργειες υλοποίησης ε) δημιουργία “Municipal Health Account” στην οποία θα συγκεντρώνονται τα χρήματα των διοικητικών προστίμων και θα αξιοποιούνται στην αντικαπνιστική εκστρατεία

extra ιδέες από καλές πρακτικές Δήμων δράσεις αθλητισμού που προωθούν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής προβολή από την ιστοσελίδα του Δήμου των επιχειρήσεων που δεσμεύονται για την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου μείωση των εισφορών σε επιχειρήσεις για χρήση υπαίθριων δημοτικών χώρων με προϋπόθεση την αυστηρή απαγόρευση του καπνίσματος σε εσωτερικούς ή/και εξωτερικούς χώρους προώθηση του θεσμού του Ιατρείου διακοπής καπνίσματος

η πολιτική κατά του καπνίσματος σχετίζεται άμεσα με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του Π.Ο.Υ.

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας! Ομάδα Εργασίας: Ασίκης Κωνσταντίνος, Μυγδάκη Αθανασία, Δρίζη Ειρήνη Δεκέμβριος 2018