ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΝEΡΓΕΙΑΣ

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΑΡΓΑΛΙΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΑΡΓΑΛΙΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έντονο ενδιαφέρον για τις ΑΠΕ από την ΕΕ Ανάγκη διαφοροποίησης ενεργειακού εφοδιασμού – μείωση της εξάρτησης από εισαγωγές ορυκτών καυσίμων Σημαντική η συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος Η πρώτη ύλη παρέχεται δωρεάν από το περιβάλλον και είναι ανεξάντλητη Οι σχετικές εγκαταστάσεις δεν εκπέμπουν ρύπους ούτε παράγουν απόβλητα

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Αιολική ενέργεια Ηλιακή ενέργεια Η ενέργεια κυμάτων Η παλιρροϊκή ενέργεια Η βιομάζα Η γεωθερμική ενέργεια Η υδραυλική ενέργεια

Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Πράσινη βίβλος για την ενέργεια στο μέλλον: Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας COM (96) 576 Τέθηκαν οι βασικοί προβληματισμοί προκειμένου τα κράτη μέλη να στραφούν στη χρήση των φιλικών προς το περιβάλλον πηγών ενέργειας Πλεονεκτήματα της προσφυγής στις ανανεώσιμες πηγές ενεργείας: είναι σύμφωνη με τη συνολική στρατηγική της αειφόρου ανάπτυξης επιτρέπει τη μείωση της εξάρτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις εισαγωγές ενέργειας, και την ως εκ τούτου εξασφάλιση του εφοδιασμού

Πράσινη Βίβλος – Λευκή Βίβλος συμβάλλει στη βελτίωση της συνολικής ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας έχει θετικές επιπτώσεις στην περιφερειακή ανάπτυξη και στην απασχόληση τυγχάνει της υποστηρίξεως του κοινού Ανακοίνωση της Επιτροπής – Ενέργεια για το μέλλον: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας – Λευκή Βίβλος για κοινοτική στρατηγική και σχέδιο δράσης 1997 Ανάγκη διαμόρφωσης κοινοτικής στρατηγικής στον τομέα των ΑΠΕ – ασφάλεια στην παροχή ενέργειας, προστασία του περιβάλλοντος

Ευρωπαϊκό πλαίσιο Οδηγία 2001/77 - Σημαντικό βήμα για την προώθηση των ΑΠΕ για την προαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας Στόχος Ενδεικτικός για την Ελλάδα – συμμετοχή των ΑΠΕ στη συνολική κατανάλωση ηλεκτρισμού σε ποσοστό 20% έως το 2010 – Μεταφέρθηκε στην Ελλάδα με το Νόμο 3468/2006

Χάρτης πορείας για τις ΑΠΕ «Χάρτης πορείας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας — Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας τον 21ο αιώνα: συμβολή στην ενίσχυση της αειφορίας» COM(2006)0848 Ορίζεται μακροπρόθεσμη στρατηγική για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές στην ΕΕ έως το 2020 Η Επιτροπή πρότεινε Υποχρεωτικό στόχο της κάλυψης του 20% της κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ από ανανεώσιμες πηγές έως το 2020, Υποχρεωτικό στόχο της κάλυψης του 10% της κατανάλωσης καυσίμων μεταφορών από βιοκαύσιμα έως το 2020 και Τη δημιουργία νέου νομοθετικού πλαισίου

Ευρωπαϊκό πλαίσιο Τον Ιανουάριο του 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τη «Δέσμη για την Ενέργεια και την Κλιματική Αλλαγή» Η δέσμη αναλύεται σε τρεις βασικούς άξονες: 1. Διασφάλιση πραγματικής εσωτερικής αγοράς ενέργειας 2. Μαζική ανάπτυξη των ΑΠΕ 3. Εξοικονόμηση ενέργειας Στο πλαίσιο της ανωτέρω δέσμης μέτρων εκδόθηκε η Οδηγία 2009/28, η οποία μεταφέρθηκε στην Ελλάδα με το Νόμο 3851/2010 και το Νόμο 4062/2012

Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Τον Οκτώβριο του 2014 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε στο πλαίσιο πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030 και επιβεβαίωσε τη μακροπρόθεσμη προσήλωση της Ένωσης στη φιλόδοξη στρατηγική της ΕΕ στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το νέο πλαίσιο θέτει ως στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το μερίδιο της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που θα καταναλώνεται στην ΕΕ το 2030 να ανέλθει τουλάχιστον σε 27 %

Ευρωπαϊκό Πλαίσιο 25.02.2015 - Νέα δέσμη μέτρων για την Ενεργειακή Ένωση – Η ΕΕ να καταστεί παγκόσμιος ηγέτης στον τομέα των ΑΠΕ, COM2015(080) Προσέλκυση επενδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Στις αποφάσεις επενδύσεων στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικά επικρατούσες φυσικές συνθήκες από πλευράς διαθεσιμότητας πόρων και δικτύου, η αποδοχή από το κοινό, η τοποθεσία κατανάλωσης και τα διοικητικά εμπόδια.

Ευρωπαϊκό πλαίσιο Μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές πετρελαίου μέσω της παροχής κινήτρων για τη χρήση και την επέκταση των μαζικών μεταφορών, τη χρήση τεχνολογιών ενεργειακής απόδοσης και τη χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στις μεταφορές Το πρόβλημα της ασφάλειας του εφοδιασμού ενέργειας είναι έντονο στον τομέα των μεταφορών και επηρεάζει την αγορά καυσίμων για τις μεταφορές

Ευρωπαϊκό πλαίσιο Η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές εξαρτάται συχνά από τοπικές ή περιφερειακές επιχειρήσεις μικρού και μεσαίου μεγέθους (MΜΕ). Η ανάπτυξη ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές πρέπει να βρίσκεται σε στενή συνάρτηση με την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης.

Οδηγία 2009/28 Του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Απριλίου 2009 σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την τροποποίηση και τη συνακόλουθη κατάργηση των οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ

Οδηγία 2009/28 Πεδίο εφαρμογής Υποχρεωτικός εθνικός στόχος για το συνολικό μερίδιο ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας Υποχρεωτικός εθνικός στόχος για το μερίδιο ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στις μεταφορές. Καθορίζει κανόνες 1. για κοινά έργα μεταξύ κρατών μελών και με τρίτες χώρες, 2. τις εγγυήσεις προέλευσης, 3. τις διοικητικές διαδικασίες, 4. την πληροφόρηση και την κατάρτιση 5. την πρόσβαση στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας για ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. 6. Καθιερώνει κριτήρια αειφορίας του περιβάλλοντος για τα βιοκαύσιμα και τα βιορευστά.

Οδηγία 2009/28 Εθνικό σχέδιο δράσης Κάθε κράτος μέλος θεσπίζει εθνικό σχέδιο δράσης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Τα εθνικά σχέδια δράσης για την ανανεώσιμη ενέργεια ορίζουν τους εθνικούς συνολικούς στόχους των κρατών μελών για τα μερίδια της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που καταναλίσκονται στις μεταφορές, στους τομείς της ηλεκτρικής ενέργειας, της θέρμανσης και ψύξης το 2020 Ορίζουν, επίσης, τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την επίτευξη των στόχων (άρθρο 4 της Οδηγίας)

Μέτρα για την ενίσχυση των ΑΠΕ Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι εθνικοί κανόνες σχετικά με τις διαδικασίες έγκρισης, πιστοποίησης και χορήγησης άδειας που εφαρμόζονται στους σταθμούς και τις συνδεδεμένες υποδομές δικτύων μεταφοράς και διανομής για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, θέρμανσης ή ψύξης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και στη διαδικασία μεταποίησης της βιομάζας σε βιοκαύσιμα ή άλλα ενεργειακά προϊόντα να είναι αναλογικοί και αναγκαίοι (Άρθρο 13 παρ. 1)

Μέτρα για την ενίσχυση των ΑΠΕ Τα κράτη μέλη ορίζουν σαφώς τις τεχνικές προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν ο εξοπλισμός και τα συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προκειμένου να μπορούν να επωφεληθούν από τα καθεστώτα στήριξης. Τα κράτη μέλη συνιστούν σε όλους τους φορείς, ιδίως τους τοπικούς και περιφερειακούς διοικητικούς φορείς να μεριμνούν για την εγκατάσταση εξοπλισμού και συστημάτων για τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, θέρμανσης και ψύξης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (Άρθρο 13 της Οδηγίας)

Μέτρα για την ενίσχυση των ΑΠΕ τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι ευρισκόμενοι στο έδαφός τους φορείς εκμετάλλευσης συστημάτων μεταφοράς και διανομής εγγυώνται τη μεταφορά και τη διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές  τα κράτη μέλη εξάλλου προβλέπουν ότι η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές έχει προτεραιότητα ή εξασφάλιση πρόσβασης στο δίκτυο ηλεκτροδότησης (Άρθρο 16 της Οδηγίας)

Μέτρα για τη ενίσχυση των ΑΠΕ Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε, κατά την κατανομή των εγκαταστάσεων ηλεκτροπαραγωγής, οι φορείς εκμετάλλευσης συστημάτων μεταφοράς να δίνουν προτεραιότητα σε εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν ανανεώσιμες ενεργειακές πηγές στον βαθμό που το επιτρέπει η ασφαλής λειτουργία του εθνικού συστήματος ηλεκτροδότησης και βάσει διαφανών και αμερόληπτων κριτηρίων (Άρθρο 16 της Οδηγίας)

Μέτρα για την ενίσχυση των ΑΠΕ Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα στήριξης να διατίθενται σε όλους τους ενδιαφερόμενους, όπως καταναλωτές, κατασκευαστές, εγκαταστάτες, αρχιτέκτονες και προμηθευτές εξοπλισμού και συστημάτων θέρμανσης, ψύξης και ηλεκτρικής ενέργειας και οχημάτων συμβατών με τη χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. (Άρθρο 14 της Οδηγίας)

Μέτρα για τη ενίσχυση των ΑΠΕ Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε να είναι δυνατόν να παρέχεται εγγύηση για την προέλευση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες ενεργειακές πηγές σύμφωνα με αντικειμενικά, διαφανή και αμερόληπτα κριτήρια. (Άρθρο 15 της Οδηγίας)

Συνεργασίες Δύο ή περισσότερα κράτη μέλη μπορούν να συνεργάζονται για κοινά έργα οιουδήποτε τύπου τα οποία αφορούν την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια, θέρμανση ή ψύξη. Στην εν λόγω συνεργασία μπορούν να συμμετέχουν ιδιωτικοί φορείς (άρθρο 7 της Οδηγίας) Δύο ή περισσότερα κράτη μέλη μπορούν να συνεργάζονται για κοινά έργα οιουδήποτε τύπου τα οποία αφορούν την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια, θέρμανση ή ψύξη. Στην εν λόγω συνεργασία μπορούν να συμμετέχουν ιδιωτικοί φορείς (άρθρο 9 της Οδηγίας)

Έλεγχος Κάθε κράτος μέλος υποβάλλει στην Επιτροπή έκθεση σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται ως προς την προώθηση και τη χρήση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Η έκτη έκθεση, που πρέπει να υποβληθεί το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2021, είναι η τελευταία απαιτούμενη έκθεση Η Επιτροπή δημιουργεί τηλεματική δημόσια πλατφόρμα διαφάνειας

Αδειοδότηση Έργων ΑΠΕ Άδεια παραγωγής - είναι η πρώτη από τις άδειες και τις εγκρίσεις που είναι απαραίτητο να εξασφαλίσει ο επενδυτής που επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί στον τομέα της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ Χορηγείται με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) Δικαίωμα υποβολής αίτησης για χορήγηση Άδειας Παραγωγής έχουν: -Φυσικά πρόσωπα που έχουν την υπηκοότητα Κράτους-Μέλους της ΕΕ, ή -

Άδεια Παραγωγής Νομικά πρόσωπα ή κοινοπραξίες που εδρεύουν σε Κράτος-Μέλος της ΕΕ Η αίτηση συνοδεύεται από μελέτη σκοπιμότητας, συνοπτική παρουσίαση του επιχειρηματικού σχεδίου και άλλα έγγραφα και στοιχεία. Δεν απαιτείται πλέον ή Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Π.Π.Ε.), και η αντίστοιχη αίτηση για την διενέργεια Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης.

Εξεταζόμενα κριτήρια για την άδεια παραγωγής 1. Εθνική ασφάλεια 2. Προστασία της δημόσιας υγείας και ασφάλειας 3.Ασφάλεια των εγκαταστάσεων και του σχετικού εξοπλισμού του Συστήματος και του Δικτύου 4. Ενεργειακή αποδοτικότητα του έργου για το οποίο υποβάλλεται η σχετική αίτηση 5. Δυνατότητα υλοποίησης του έργου, όπως προκύπτει από μελέτες που έχουν εκπονηθεί, γνωμοδοτήσεις αρμόδιων υπηρεσιών, καθώς και από άλλα συναφή στοιχεία

Εξεταζόμενα κριτήρια για την άδεια παραγωγής 6. Δυνατότητα του αιτούντος ή των μετόχων ή εταίρων του να υλοποιήσει το έργο με βάση την επιστημονική και τεχνική επάρκειά 7.Δυνατότητα εξασφάλισης της απαιτούμενης χρηματοδότησης από ίδια κεφάλαια ή τραπεζική χρηματοδότηση έργου 8. Διασφάλιση παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και προστασίας των πελατών. 9. Συμβατότητα του έργου με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την επίτευξη των στόχων για τις ΑΠΕ.

Άδεια παραγωγής Η Ρ.Α.Ε. εξετάζει αν πληρούνται τα κριτήρια που ορίζει ο νόμος και Αποφασίζει μέσα σε δύο (2) μήνες από την υποβολή της αίτησης, εφόσον ο φάκελος είναι πλήρης, άλλως από τη συμπλήρωσή του. Η απόφαση αναρτάται στην ιστοσελίδα της Ρ.Α.Ε. και κοινοποιείται στον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με επιμέλειά της και δημοσιεύεται σε μία ημερήσια εφημερίδα πανελλαδικής κυκλοφορίας με μέριμνα του δικαιούχου.

Άδεια Παραγωγής Ο Υπουργός ελέγχει αυτεπαγγέλτως τη νομιμότητά της μέσα σε είκοσι (20) ημέρες από την περιέλευσή της σε αυτόν. Μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από την ανάρτηση στην ιστοσελίδα της Ρ.Α.Ε. της απόφασης της Ρ.Α.Ε. όποιος έχει έννομο συμφέρον μπορεί να ασκήσει προσφυγή κατ’ αυτής για έλεγχο της νομιμότητάς της. Ο Υπουργός αποφαίνεται επί της προσφυγής μέσα σε είκοσι (20) ημέρες από την κατάθεσή της στο Υπουργείο.

Υποχρεώσεις των κατόχων άδειας παραγωγής Ο κάτοχος Άδειας Παραγωγής μέχρι την έκδοση της Άδειας Λειτουργίας υποχρεούται: Να ενημερώνει τη ΡΑΕ για την πρόοδο υλοποίησης των έργων, με την υποβολή σχετικής έκθεσης Να την ενημερώνει για κάθε έγκριση ή άδεια ή αρνητική γνωμοδότηση που λαμβάνει στο πλαίσιο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης, και Να της παρέχει κάθε στοιχείο ή έγγραφο που του ζητείται

Άδεια εγκατάστασης Οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ, επιτρέπεται να εγκαθίστανται : Σε γήπεδο ή σε χώρο, του οποίου ο αιτών έχει το δικαίωμα νόμιμης χρήσης. Σε δάση ή δασικές εκτάσεις, εφόσον έχει επιτραπεί μέσα σε αυτά η εκτέλεση έργων Σε αιγιαλό, παραλία, θάλασσα ή σε πυθμένα της, εφόσον έχει παραχωρηθεί το δικαίωμα χρήσης του Για την εγκατάσταση ή επέκταση σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ, απαιτείται Άδεια Εγκατάστασης

Άδεια εγκατάστασης Αυτή χορηγείται κατόπιν αιτήσεως προς την Περιφέρεια στα όρια της οποίας εγκαθίσταται ο σταθμός. Προϋποθέτει άδεια παραγωγής και έγκριση περιβαλλοντικών όρων Η Άδεια Εγκατάστασης εκδίδεται από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) εργάσιμων ημερών από την ολοκλήρωση της διαδικασίας ελέγχου των δικαιολογητικών. Η άδεια εγκατάστασης ισχύει για δύο (2) χρόνια και μπορεί να παρατείνεται για δύο μετά από αίτηση του κατόχου της,

Άδεια λειτουργίας Για τη λειτουργία όσων σταθμών ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ απαιτείται και Άδεια Λειτουργίας. Η άδεια αυτή χορηγείται με απόφαση της ίδιας αρχής που χορήγησε και την Άδεια Εγκατάστασης, μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου. Προηγείται αυτοψία από τα αρμόδια όργανα Έλεγχος από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την διασφάλιση των αναγκαίων λειτουργικών και τεχνικών χαρακτηριστικών του εξοπλισμού του σταθμού Η Άδεια Λειτουργίας εκδίδεται εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την ολοκλήρωση των ανωτέρω ελέγχων, εφόσον αυτοί αποβούν θετικοί

Συμπεράσματα Ποιες είναι βασικές συνιστώσες της πολιτικής της ΕΕ για τις ΑΠΕ; Με ποιους τρόπους ενισχύεται η πολιτική των ΑΠΕ σύμφωνα με την οδηγία 2009/28; Τι περιλαμβάνει το εθνικό σχέδιο δράσης που εκπονείται από κάθε κράτος μέλος; Ποια κριτήρια συνεκτιμώνται κατά την έκδοση της άδειας παραγωγής Περιγράψτε την αδειοδοτική διαδικασία των ΑΠΕ

Βιβλιογραφία Θ. Π. Φορτσάκης – Ν. Ε. Φαραντούρης, Δίκαιο της Ενέργειας, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη 2016, σελ. 141-157 Οι ανακοινώσεις της Επιτροπής που αναφέρονται και η Οδηγία 2009/28 http://www.lagie.gr http://www.cres.gr/kape/index.htm NATIONAL RENEWABLE ENERGY ACTION PLAN IN THE SCOPE OF DIRECTIVE 2009/28/EC, http://www.ypeka.gr