Παπαϊωάννου Άλκηστις Ph. D. , M. Sc Κεφάλαιο 11 Ντόπινγκ

Ορισμός Ντόπινγκ Ντόπινγκ είναι η χρήση ή χορήγηση απαγορευμένων φαρμακευτικών ουσιών και απαγορευμένων μεθόδων που απώτερο σκοπό έχουν την αύξηση της απόδοσης. Με αυτό τον τρόπο ο αθλητής δε χρησιμοποιεί μόνο τα θεμιτά μέσα, που είναι η κατάλληλη προπόνηση, διατροφή και η ψυχολογική προετοιμασία για τη βελτίωση της απόδοσης, αλλά μέσα που αντιτίθενται στους κανόνες και τις ηθικές αρχές του αθλητικού συναγωνισμού.

Σύντομη ιστορική αναδρομή 1896: καταγραφή του πρώτου θανάτου αθλητή λόγω ντόπινγκ. Ποδηλάτης πεθαίνει από υπερβολική δόση φαρμάκων. 1904: Στο μαραθώνιο του St. Louis, ο Tom Hicks που μόλις είχε κερδίσει τον αγώνα, κατέρρευσε και οι ιατροί διαπίστωσαν πρόσληψη στρυχνίνης και κονιάκ πριν από τον αγώνα. 1952: Κατά τη διάρκεια των παγοδρομιών στο Όσλο, αίσθηση προκάλεσε όταν αμπούλες και σύριγγες βρέθηκαν στα αποδυτήρια των αθλητών. 1959: ιδρύεται η πρώτη επιτροπή κατά του ντόπινγκ στη Γαλλία, Association Nationale d'Education Physique (ANEP) in France. 1960: Κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων της Ρώμης ο Δανός ποδηλάτης K. Jensen πέθανε λόγω χρήσης αμφεταμινών. Διάφορα κράτη αρχίζουν να θεσπίζουν νομοθεσίες για καταπολέμηση του ντόπινγκ (Αυστρία, Γαλλία, Βέλγιο).

Συνέχεια…….. 1962: Η Διεθνής Ολυμπιακή επιτροπή (IOC) αποφασίζει να πάρει θέση για το ντόπινγκ. 1963: Το συμβούλιο της Ευρώπης ιδρύει επιτροπή ειδικών για την καταπολέμηση του ντόπινγκ. 1968: Οι πρώτοι έλεγχοι ντόπινγκ σε Ολυμπιακούς αγώνες. 1970: Καταγραφή θανάτων αθλητών από χρήση αναβολικών (κοκαΐνη, ηρωίνη). 1976: Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ, ο Πολωνός αθλητής Z. Kaczmarek και ο Βούλγαρος αθλητής V Khristov (αθλητές άρσης βαρών), αναγκάστηκαν να επιστρέψουν τα χρυσά τους μετάλλια όταν βρέθηκαν θετικοί σε Ντόπινγκ. 1980: Δραματική αύξηση θανάτων αθλητών από χρήση ουσιών - Η λίστα με τις απαγορευμένες ουσίες αυξάνεται. 1988: Ο Ben Johnson βρέθηκε θετικός σε έλεγχο ντόπινγκ στους Ολυμπιακούς αγώνες της Σεούλ. 1994: Η ΔΟΕ, διεθνής ομοσπονδίες και εθνικές ολυμπιακές επιτροπές συμφωνούν να εναρμονιστούν όσον αφορά στις απαγορευμένες ουσίες και στο τι θεωρείται.

Συνέχεια…… Σε μια έρευνα που έγινε το 1995, ερωτήθηκαν: 198 αθλητές ολυμπιακού επιπέδου τι θα έκαναν, αν τους δινόταν η ευκαιρία να κάνουν χρήση απαγορευμένων ουσιών χωρίς να τους εντοπίσουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες και να κερδίσουν ολυμπιακό μετάλλιο. Το 98% των αθλητών είπε ότι θα χρησιμοποιούσε απαγορευμένες ουσίες. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι το 60% είπε ότι θα χρησιμοποιούσε απαγορευμένες ουσίες ακόμα και στην περίπτωση που η χρήση αυτή των ουσιών τούς οδηγούσε σε θάνατο (αναφέρεται στο Weinberg & Gould, 1999).

Αιτίες Εξάπλωσης του Ντόπινγκ Η υπερβολική εμπορευματοποίηση στο χώρο του αθλητισμού. Η έκρηξη των τηλεοπτικών δικαιωμάτων σε συνδυασμό με τα μεγάλα συμβόλαια χορηγίας. Ο πολλαπλασιασμός των αθλητικών διοργανώσεων και η μείωση του χρόνου ανάπαυσης των αθλητών. Τα βεβαρυμμένα προγράμματα των αθλητών τόσο στη διάρκεια μεγάλων αθλητικών εκδηλώσεων όσο και τον υπόλοιπο χρόνο. Τα συμβόλαια των αθλητών που υπογράφονται μεταξύ ορισμένων αθλητικών ομοσπονδιών και των χορηγών τους, τα οποία προβλέπουν αμοιβή ανάλογα με τα αποτελέσματα ή τα μετάλλια που θα κατακτήσουν οι αθλητές σε μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις.

Συνέχεια…….. Το περιβάλλον των αθλητών συνολικά, από τον προπονητή μέχρι το γιατρό, τον αρχηγό της ομάδας και τους συγγενείς, μπορεί να συμβάλει στις πιέσεις που ασκούνται στους αθλητές. Η δυνατότητα να κερδίσουν οι αθλητές γρήγορα σημαντικά ποσά, σε συνδυασμό με την ανάγκη των οικονομικών παραγόντων να "παράγουν« ακατάπαυστα αθλητές με μεγάλη προβολή από τα μέσα ενημέρωσης μπορεί να μεταφραστεί σε αύξηση του προσωρινού χαρακτήρα της καριέρας των αθλητών. Η κακή παρεχόμενη παιδεία. Η αδυναμία μόρφωσης ήθους, χαρακτήρα Η εισχώρηση της πολιτικής στον αθλητισμό.

Συνέχεια…… Το ντόπινγκ, αντικρούει τις θεμελιώδεις αρχές του Ολυμπισμού, των αθλημάτων και της ιατρικής ηθικής. Το ντόπινγκ καταλύει όλες τις αρχές του αθλητισμού, υπονομεύει την αρχή του ανοικτού και δίκαιου ανταγωνισμού και θέτει την υγεία των αθλητών και των αθλητριών σε κίνδυνο.

Πολιτικές αντιμετώπισης Στο κεφάλαιο ντόπινγκ της Λευκής Βίβλου για τον Αθλητισμό προτείνεται, μεταξύ άλλων: η τακτικότερη συνεργασία και έλεγχοι στα κράτη μέλη μέσω των εργαστηρίων ανίχνευσης απαγορευμένων ουσιών, η αποφόρτιση των προγραμμάτων των αθλητών και αθλητριών, η χρηματοδότηση έρευνας για τη φαμακοδιέγερση μέσω κοινοτικών προγραμμάτων για τη δημόσια υγεία και η ενημέρωση των αθλητών για τα σκευάσματα που κυκλοφορούν νόμιμα ή παράνομα στην αγορά καθώς και τις άμεσες και μακροχρόνιες επιπτώσεις των ουσιών αυτών στην υγεία τους.

Συνέχεια…… Επιπλέον, στον αγώνα κατά του ντόπινγκ όλοι συμφώνησαν με την πρόταση να αντιμετωπίζεται το εμπόριο παράνομων ουσιών ντόπινγκ όπως ακριβώς το εμπόριο ναρκωτικών. Γιατί, στην ουσία, τα φάρμακα και τα συμπληρώματα διατροφής που διατίθενται στους αθλητές είτε από το περιβάλλον τους είτε μέσω του διαδικτύου λειτουργούν ως ναρκωτικές ουσίες και επιβαρύνουν την υγεία αυτών που τις καταναλώνουν. Δεν είναι λίγες οι φορές, εξάλλου, που έχουμε γίνει μάρτυρες θανάτων στους αθλητικούς χώρους εξαιτίας του ντόπινγκ. Επικύρωση της Διεθνούς Σύμβασης της UNESCO κατά του ντόπινγκ στον αθλητισμό. από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ.

Συνέχεια……. Η εκπαίδευση των προπονητών για το πώς θα αναπτύξουν ικανότητες πρόληψης. Η εκπαίδευση των επαγγελματιών στον τομέα της υγείας προγράμματα πρόληψης σε αθλητικούς συλλόγους, σχολεία και πανεπιστήμια, τοπικές κοινότητες και κέντρα υγείας. Η ενημέρωση των γονέων για τους κινδύνους του ντόπινγκ και να τους ενθαρρύνουν να διδάξουν στα παιδιά τους τις βασικές αρχές της καλής υγείας, του τίμιου παιχνιδιού και του ομαδικού πνεύματος (σχολές γονέων). Βελτίωση της Δεοντολογίας: Οι επιστήμονες του χώρου πρέπει να προστατεύσουν και το επάγγελμα και τον αθλητισμό και τη φυσική αγωγή, θεσπίζοντας ένα βασικό κανόνα δεοντολογίας πάνω στο θέμα.

Συνέχεια……. Οι αρμόδιοι φορείς να επαναπροσδιορίσουν τους στόχους του αθλητισμού, ενός αθλητισμού που συνεισφέρει, κυρίως, στη δημόσια υγεία, την κοινωνικοποίηση των νέων και στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής. Ο πρωταθλητισμός ως ιδέα δεν είναι απαραίτητα κακός. Διδάσκει την αξία της σκληρής δουλειάς και της προσπάθειας, της αφοσίωσης σε ένα στόχο, της πειθαρχίας και της διαρκούς βελτίωσης του εαυτού μας.

Συνέχεια……. Να συμπεριληφθεί η πρόληψη του ντόπινγκ, στα προγράμματα της υγειονομικής εκπαίδευσης. Να εκπαιδευθούν οι αθλητές από την αρχή της ενασχόλησής τους, σε νεαρή ηλικία, γύρω από το ντόπινγκ και την κατάλληλη πρόληψη. Να ενισχυθεί η έρευνα γύρω από θέματα αντι – ντόπινγκ . θέσπιση αυστηρότερης νομοθεσίας από όλα τα κράτη μέλη . ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ «Pierre de Coubertin για την Καταπολέμηση του ντόπινγκ Στήριξη συμπράξεων μέσω μαθημάτων κατάρτισης και δικτύωσης των επιμορφωτικών κέντρων για το προσωπικό των υπηρεσιών επιβολής του νόμου. Συντονισμένη προσέγγιση της ΕΕ για την καταπολέμηση του ντόπινγκ, με τη στήριξη, π.χ., ενός δικτύου εθνικών οργανισμών αντιντόπινγκ.

Σύμβαση Κατά του Ντόπινγκ της UNESCO Η UNESCO, σε μια προσπάθεια να συνδράμει ουσιαστικά στις σύγχρονες προκλήσεις, δραστηριοποιείται ενεργά στην καταπολέμηση του ντόπινγκ και καλλιεργεί το «Fair play». Η στρατηγική που ακολουθεί στηρίζεται στους ακόλουθους πυλώνες: Διεθνή Συνεργασία: Η UNESCO διαδραματίζει ενεργό ρόλο στην προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας να καταπολεμήσει το ντόπινγκ μέσα από την εφαρμογή της Διεθνούς Σύμβασης Ενάντια στο Ντόπινγκ στον Αθλητισμό. Η UNESCO συνέβαλε σημαντικά στη σύνταξη της Σύμβασης, που παρέχει το πλαίσιο για την εναρμόνιση κανονισμών και νομοθεσιών που σχετίζονται με το ντόπινγκ σε όλο τον κόσμο. Μέχρι σήμερα η Σύμβαση έχει επικυρωθεί από 110 κράτη μέλη.

Συνέχεια……….. Εκπαίδευση: Για την επιτυχή αντιμετώπιση του ντόπινγκ στον αθλητισμό, η UNESCO επιδιώκει να προσεγγίσει τη νέα γενιά, και να την ευαισθητοποιήσει μέσα από ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα σχετικά με τις επιπτώσεις του ντόπινγκ στην υγεία των αθλητών, καθώς επίσης και για τις ηθικές και νομικές πτυχές της χρήσης απαγορευμένων ουσιών.. Ανάπτυξη Δεξιοτήτων: Η UNESCO στηρίζει και καθοδηγεί τις προσπάθειες των κυβερνήσεων που προσπαθούν να αναπτύξουν εθνικά προγράμματα ενάντια στο ντόπινγκ και να εφαρμόσουν πολιτικές που σχετίζονται με τη διακίνηση, τα διατροφικά συμπληρώματα και τις επιπτώσεις του ντόπινγκ στην υγεία.

Οργανισμοί Κατά Του Ντόπινγκ Η WADA (ο παγκόσμιος οργανισμός κατά του ντόπινγκ). Το Εθνικό Συμβούλιο Καταπολέμησης του Ντόπινγκ (Ε.Σ.ΚΑ.Ν.). «Ο UKAD ( ο Οργανισμός κατά του Ντόπινγκ του Ηνωμένου Βασιλείου). Ο ρωσικός οργανισμός κατά του ντόπινγκ (RUSADA). Ο Εθνικός Οργανισμός Καταπολέμησης του Ντόπινγκ (Ε.Ο.ΚΑ.Ν.) με έδρα την Αθήνα. International Olympic Committee (IOC). A.N.E.P στη Γαλλία (Association Nationaled Education Physique).

Δεοντολογικοί προβληματισμοί που στηρίζουν την πολιτική κατά του ντόπινγκ σήμερα Ηθική Υγεία Υψηλή ποιότητα στην απόδοση Χαρακτήρας και εκπαίδευση Διασκέδαση και χαρά Ομαδικότητα Αφοσίωση και δέσμευση Σεβασμός στους κανόνες και τους νόμους Αυτοσεβασμός και σεβασμός στους συναθλητές Θάρρος Κοινωνικότητα και αλληλεγγύη

Ηθική προσέγγιση του ντόπινγκ στον αθλητισμό Τα αιτήματα που θέτει η κοινωνία στον αθλητισμό δεν μπορούν να περιοριστούν απλώς στην αναζήτηση υψηλών επιδόσεων και οικονομικού κέρδους για αθλητές / αθλήτριες, αθλητικούς συλλόγους και μέσα ενημέρωσης. Οι αθλητικές δραστηριότητες, ακόμα και επαγγελματικές και ημιεπαγγελματικές, αφορούν σε ηθικές αξίες, και συγκεκριμένα σε θεμιτό παιχνίδι. Οι αθλητικές δραστηριότητες βασίζονται επίσης σε ένα κοινωνικό σύμπλεγμα, δικαιολογώντας την ιδέα ότι ο αθλητισμός θεωρείται κοινωνικά σημαντικός, πολύτιμος και ως πολιτιστικό αγαθό.

Θεμελιώδεις αρχές ηθικής δεοντολογίας στην καταπολέμηση του ντόπινγκ Όλα τα μέτρα που λαμβάνονται σε επίπεδο ΕΕ θα πρέπει να επιδιώκουν την πρόληψη και την καταπολέμηση του ντόπινγκ καθώς και την προώθηση της υγείας των αθλητών / αθλητριών και θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη αρκετές δεοντολογικές αρχές που είναι καίριες για την καταπολέμηση του ντόπινγκ. Αυτά περιλαμβάνουν: Προστασία της υγείας και της ασφάλειας των πολιτών, η οποία περιλαμβάνει τους αθλητές / αθλήτριες. Ακεραιότητα και διαφάνεια, η οποία απαιτεί την εγγύηση της ειλικρίνειας των αθλητικών εκδηλώσεων και την απαγόρευση της εξαπάτησης . Προστασία ευάλωτων ατόμων, ιδίως παιδιών . Την αξιοπρέπεια των αθλητών και την ελευθερία από την εκμετάλλευση.

Ανάπτυξη ενεργειών που συνδέονται με την πολιτική δημόσιας υγείας Οι πρακτικές του ντόπινγκ αποτελούσαν ανέκαθεν παραβίαση των βασικών αρχών της αθλητικής δεοντολογίας. Σήμερα, λόγω της εξάπλωσης του φαινομένου αυτού, το ντόπινγκ στον αθλητισμό υπερβαίνει πλέον το αυστηρό πλαίσιο της αθλητικής δεοντολογίας και αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας. Πράγματι, η σωματική και αθλητική δραστηριότητα πρέπει καταρχάς να συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πολίτη. Όμως, η χρήση απαγορευμένων ουσιών ή η κατάχρηση φαρμάκων υπονομεύει την υγεία του χρήστη και επομένως βρίσκεται σε αντίθεση με τον ίδιο το σκοπό του αθλητισμού. Στο πλαίσιο του πρωταθλητισμού, το ντόπινγκ συμβολίζει την αντινομία μεταξύ του αθλητισμού και των αξιών που παραδοσιακά πρεσβεύει, δηλ. του τίμιου παιχνιδιού και της υπέρβασης του εαυτού μας μέσω της σωματικής προσπάθειας.

Συνέχεια….. Η εξάπλωση των σκανδάλων που συνδέονται με το ντόπινγκ και ο αντίκτυπός τους στα μέσα ενημέρωσης αποτέλεσαν την αφορμή για την ταχεία αντίδραση της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ), η οποία συγκάλεσε διεθνή διάσκεψη με κύριο στόχο την ίδρυση ενός παγκόσμιου οργανισμού καταπολέμησης της μάστιγας του ντόπινγκ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, έχει εκφράσει την ανησυχία του για την εξάπλωση του ντόπινγκ στον κόσμο του αθλητισμού και για τη σοβαρότητα αυτής της πρακτικής και έχει υπογραμμίσει την ανάγκη για δράση σε κοινοτικό επίπεδο.

Συνέχεια….. Η μαζική ανάπτυξη του φαινομένου του ντόπινγκ το έχει αναγορεύσει σε πρόβλημα δημόσιας υγείας. Το άρθρο 152 της Συνθήκης, στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να επιτρέπει τον αυξημένο συντονισμό των πολιτικών καταπολέμησης του ντόπινγκ στον αθλητισμό. Η Επιτροπή επίσης σκοπεύει να προωθήσει μια πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σύμφωνα με το άρθρο 152 της Συνθήκης για την πρόληψη του ντόπινγκ στον αθλητισμό, ιδίως δε στον ερασιτεχνικό αθλητισμό. Ο κύριος στόχος αυτής της σύστασης είναι τα κράτη μέλη, προκειμένου να παρέχουν υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας σε σχέση με την πρόληψη του ντόπινγκ μεταξύ των αθλητών, ιδίως των ερασιτεχνών, να προωθήσουν τον αθλητισμό ως υγιεινό τρόπο ζωής με κατανόηση των πλεονεκτημάτων που προσφέρει και των συνεπειών του ντόπινγκ για την υγεία και τη δεοντολογία σε θέματα ντόπινγκ.

Συνέχεια…… Για να διευκολύνεται και να προωθείται ο αθλητισμός χωρίς φάρμακα και μεθόδους ντόπινγκ μεταξύ των αθλητών, η πρόταση σύστασης θα απαιτήσει από τα κράτη μέλη τα εξής: Να ευαισθητοποιήσουν τους προπονητές, να τους διδάξουν πως θα αναπτύξουν ικανότητες πρόληψης και να θέσουν στη διάθεσή τους εργαλεία πρόληψης. Να συμπεριλάβουν την πρόληψη του ντόπινγκ στη βασική και συνεχή εκπαίδευση των επαγγελματιών στον τομέα της υγείας και να τους διευκολύνουν με τους κατάλληλους πόρους ώστε να αναπτύξουν ένα ρόλο πρόληψης. Να ενθαρρύνουν τα προγράμματα πρόληψης που αναπτύσσουν αθλητικοί σύλλογοι σχολεία και πανεπιστήμια, κέντρα τοπικών κοινοτήτων και κέντρα υγείας.

Συνέχεια…… Να προωθήσουν τη δραστήρια συμμετοχή των αθλητών μέσω της εκπαίδευσης ανά ζεύγη και της επικέντρωσης στην αθλητική ομάδα. Να ενημερώνουν τους γονείς για τους κινδύνους του ντόπινγκ και να τους ενθαρρύνουν να διδάξουν στα παιδιά τους τις βασικές αρχές της καλής υγείας, του τίμιου παιχνιδιού και του ομαδικού πνεύματος. Να ενσωματώσουν την πρόληψη του ντόπινγκ, εάν κρίνεται απαραίτητο, στα προγράμματα πρόληψης της τοξικομανίας και υγειονομικής εκπαίδευσης. Να λάβουν κατάλληλα μέτρα ώστε να αποφεύγεται η υπερβολική προπόνηση και ο πολύ μεγάλος αριθμός αγώνων που δεν αφήνουν χρόνο για ανάπαυση και μπορούν να οδηγήσουν στο ντόπινγκ.

Συνέχεια…… Επιπροσθέτως, τα κράτη μέλη, προκειμένου να αυξήσουν τις γνώσεις των αθλητών γύρω από το ντόπινγκ και την κατάλληλη πρόληψη, πρέπει να προωθούν και να επανεξετάζουν τις σχετικές έρευνες στο πλαίσιο των εθνικών τους ερευνητικών προγραμμάτων, λαμβάνοντας υπόψη τις κοινοτικές και τις διεθνείς συστάσεις και προσπάθειες για έρευνα. Τέλος, τα κράτη μέλη, για να συμβάλουν στη δημιουργία ενός συνεκτικού πλαισίου πρόληψης του ντόπινγκ μεταξύ των αθλητών, πρέπει να συντάξουν εκθέσεις για την έγκριση και την εφαρμογή των μέτρων που λαμβάνουν στον τομέα που καλύπτει η σύσταση, και στη συνέχεια να ενημερώσουν την Επιτροπή σχετικά, μετά τη διέλευση τριετίας από την έγκριση της σύστασης, αναφέροντας με ποιο τρόπο αυτή συνεκτιμήθηκε στα εν λόγω μέτρα.

Συνέχεια…… Η σύσταση θα καλεί την Επιτροπή: Να ετοιμάσει έκθεση για τον επιδημιολογικό επιπολασμό του ντόπινγκ μεταξύ των αθλητών στην Κοινότητα συνολικά, και για τα αίτια του ντόπινγκ. Να ενθαρρύνει την έρευνα για την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των διαφόρων στρατηγικών και προγραμμάτων που στοχεύουν στην πρόληψη του ντόπινγκ μεταξύ των αθλητών. Να καταρτίσει κατευθυντήριες γραμμές για το σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των προγραμμάτων και στρατηγικών πρόληψης.

Συνέχεια…… Να στηρίξει και να συντονίσει ανταλλαγές προγραμμάτων και δραστηριοτήτων πρόληψης μεταξύ των επαγγελματιών και των κέντρων υγείας και αθλητισμού στα κράτη μέλη. Να επανεξετάζει τα θέματα που πραγματεύεται η σύσταση, με σκοπό την αναθεώρηση και την ενημέρωσή της, και να ετοιμάσει έκθεση εντός 5 ετών, στην οποία θα συνεκτιμώνται οι εκθέσεις των κρατών μελών και τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία και συμβουλές.

Συνέχεια…… Σχέδιο κοινοτικής στήριξης της καταπολέμησης του ντόπινγκ στον αθλητισμό /* COM/99/0643 τελικό */ http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:51999DC0643:EL:HTML http://www.numbersland.gr/sports/sports1/1823-13- ΜΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚН ΠΟΛΙΤΙΚН ΓΙΑ ΤΟΝ AΘΛΗΤΙΣΜО stream.eppgroup.eu/Activities/docs/year2009/policy-sports-el.pdf