Σχεδιασμός, Ανάλυση και Αξιολόγηση Συστημάτων Μεταφορών Ενότητα #4.2: Συνδυασμένη μεταφορά και Κόμβοι Συνδυασμένων Μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) - Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Δρ. Ναθαναήλ Ευτυχία Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών

2 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Περιεχόμενα ενότητας Βασικές έννοιες. Υφιστάμενη κατάσταση. Ανάπτυξη Εμπορευματικών Κέντρων – παραδείγματα. Παράγοντες επιτυχούς λειτουργίας. Μοντέλο ανάπτυξης - Εμπλεκόμενοι φορείς. Τυπολογία Εμπορευματικών Κέντρων. Ανάπτυξη Εμπορευματικών Κέντρων – SWOT. Βιβλιογραφία

3 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Βασικές έννοιες (1 από 3) Συνδυασμένη μεταφορά: Σύμφωνα με σχετική οδηγία των ευρωπαϊκών κοινοτήτων (92/106/EEC) ‘συνδυασμένη μεταφορά’ (combined transport) είναι η μεταφορά φορτίου με χρήση διαφορετικών μέσων μεταφοράς, όπου το μεγαλύτερο μέρος του ταξιδιού (ενδιάμεσο τμήμα διαδρομής) γίνεται σιδηροδρομικώς ή μέσω ποτάμιων πλωτών οδών ή διά θαλάσσης ή και εναέρια, ενώ το αρχικό ή τελικό τμήμα μεταφοράς εκτελείται οδικώς. Στη βιβλιογραφία η συνδυασμένη μεταφορά συναντάται με τον όρο ‘combined transport’. Εναλλακτικές ονομασίες: ‘multi-modal transport’ (χρησιμοποίηση περισσότερων του ενός μεταφορικών μέσων για την πραγματοποίησή τους) και ‘intermodal transport’ (χωρίς αλλαγή μονάδας φόρτωσης και περαιτέρω επεξεργασία, αλλά συνεχόμενη μεταφόρτωση σε μέσα).

4 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Βασικές έννοιες (2 από 3) Εμπορευματικό Κέντρο (E/K): καλά προσδιορισμένη περιοχή που διευθύνεται από έναν και μόνο φορέα (ιδιωτικό ή δημόσιο), μέσα στην οποία αναπτύσσονται όλες οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τη μεταφορά, διαχείριση και διανομή αγαθών, για τοπικές, εθνικές και διεθνείς μεταφορές από διάφορες επιχειρήσεις που είναι εγκαταστημένες στο κέντρο.  Οι επιχειρήσεις αυτές αποτελούν είτε παρόχους (π.χ. μεταφορικές, διαμεταφορικές ή Third Party Logistics – 3PL) είτε χρήστες (π.χ. κέντρα διανομής εμποροβιομηχανικών επιχειρήσεων) υπηρεσιών εμπορευματικών μεταφορών και logistics.

5 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Βασικές έννοιες (3 από 3) Στο πλαίσιο της προώθησης της διατροπικότητας (intermodality) κατά τη διαχείριση φορτίου, στο Εμπορευματικό Κέντρο απαιτείται να υπάρχουν διασυνδέσεις με (ή προσβάσεις σε) όσο δυνατό περισσότερα μεταφορικά δίκτυα (οδικό, σιδηροδρομικό, θαλάσσιο, εσωτερικό πλωτό – ποτάμιο και αεροπορικό). Ενδεικτική ξενική ορολογία & ονοματολογία:  Intermodal Freight Center.  Intermodal Freight Platform.  Transport and Logistics Terminals (TLTs).  Intermodal Freight Transport and Logistics Terminals.  Επισήμανση: Τα Urban Consolidation / Distribution Centers (UCC / UDC) δεν αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία Εμπορευματικών Κέντρων.

6 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Από τη δεκαετία του 1980 καταβάλλονται σε πολλές χώρες προσπάθειες για δημιουργία Εμπορευματικών Κέντρων είτε μεμονωμένων είτε δικτύων Εγκατάσταση και λειτουργία κέντρων (στηριζόμενα στην ιδιωτική πρωτοβουλία και χρηματοδότηση, στις κρατικές ενισχύσεις ή και στη σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου φορέα σε πολλές περιπτώσεις) Δημιουργία τέτοιων μονάδων σε διάφορες περιοχές, όχι, όμως, βάσει σχεδίου ή στρατηγικού σχεδιασμού Η ύπαρξη περισσότερων του ενός Εμπορευματικών Κέντρων σε μια περιοχή όχι μόνο δεν οδήγησε στη δικτύωσή τους και στο συντονισμό των λειτουργιών τους, αλλά δημιούργησε τάσεις ανταγωνισμού, ενώ στην καλύτερη των περιπτώσεων παράλληλη, μη συντονισμένη και αδιάφορη μεταξύ τους λειτουργία Υφιστάμενη κατάσταση (1 από 6)

7 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) 60 μονάδες στις ΗΠΑ & 100 μονάδες σε λειτουργία στην Ευρώπη: 1.Γαλλία (Plates formes logistiques / Centres logistiques de fret) 2.Ιταλία (Interporti) 3.Γερμανία (Güterverkehrszentren – GVZ) 4.Ισπανία (Centro de transport ή Plataforma logistica / Parco logistico) 5.Μ. Βρετανία (Freight villages) 6.Ολλανδία (Trade ports) 7.Δανία (Trasnsport centers) 8.Αυστρία (Cargo centers) Μεμονωμένα Ε/Κ σε διάφορα μέρη του κόσμου, όπως Ανατολική Ασία (Κίνα, Ιαπωνία, Ταϋλάνδη και Φιλιππίνες) και Αυστραλία Υφιστάμενη κατάσταση (2 από 6)

8 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Ελλάδα: Δεν υφίσταται ικανό και ολοκληρωμένο Εμπορευματικό Κέντρο, παρά το πλήθος των μελετών κατά τις δεκαετίες του 1990 και του “Διερεύνηση σκοπιμότητας δημιουργίας κέντρου εμπ. μεταφορών” (ΟΛΘ, 1996) Μελέτη για τη στρατηγική χωροθέτηση του ΕΔΕΚ (ΕΕΣΥΜ, 1997) Μελέτη σκοπιμότητας για την ανάπτυξη των κόμβων συνδυασμένων μεταφορών κατά μήκος του Ελληνικού Διευρωπαϊκού δικτύου Μεταφορών - «Εθνικό Δίκτυο Εμπορευματικών Κέντρων», (για το ΥΜΕ, ) Νόμος 3333/2005 «Ίδρυση και λειτουργία Εμπορευματικών Κέντρων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 91/2005)  Βάσει ΚΥΑ σχετικά με την πολεοδομική οργάνωση των Ε/Κ (Μάρτιος 2009), μόνο η Αττική (Θριάσιο) και η Θεσσαλονίκη (Γκόνου) δύνανται να υποστηρίξουν την εγκατάσταση, δημιουργία, ανάπτυξη και λειτουργία Ε/Κ. Υφιστάμενη κατάσταση (3 από 6)

9 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Τελευταίες εξελίξεις στην Ελλάδα (1 από 3). Συμπληρωματική Ερμηνευτική Εγκύκλιος που συντάχθηκε από το Υπουργείο Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων για την ενεργοποίηση του νόμου 3333/05 (Οκτώβριος 2010), περί ίδρυσης Ε/Κ, προδιαγραφών μεταφορικών υποδομών και τρόπου υποβολής δικαιολογητικών και νομιμοποιητικών εγγράφων για Ε/Κ άνω των 100, 200 και 500 στρεμμάτων. Συγκρότηση Επιτροπής (2010) από εκπροσώπους οργανώσεων Logistics και καθηγητές Πανεπιστημίου, η οποία θα επεξεργαστεί σχέδιο νόμου για τη δημιουργία μικρών Εμπορευματικών Σταθμών έκτασης 10 στρεμμάτων και άνω. Υφιστάμενη κατάσταση (4 από 6)

10 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Τελευταίες εξελίξεις στην Ελλάδα (2 από 3). Ολοκλήρωση του εμπορευματικού συγκροτήματος του ΟΣΕ στο Θριάσιο Πεδίο. Έως τα τέλη του 2015 αναμένεται ότι θα έχει ολοκληρωθεί πλήρως το εμπορευματικό συγκρότημα του ΟΣΕ (όχι των ιδιωτών) στο Θριάσιο Πεδίο, ενώ σταδιακά θα αυξάνεται και ο κύκλος εργασιών της ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Το έργο αφορά την ολοκλήρωση ενός σύγχρονου συγκροτήματος, συνολικής έκτασης στρεμμάτων, στο οποίο θα συγκεντρωθούν οι σιδηροδρομικές και εμπορευματικές δραστηριότητες, οι οποίες σήμερα διεκπεραιώνονται σε εγκαταστάσεις που είναι διάσπαρτες σε σημεία της Αττικής. Υφιστάμενη κατάσταση (5 από 6)

11 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Τελευταίες εξελίξεις στην Ελλάδα (3 από 3). Ολοκλήρωση του εμπορευματικού συγκροτήματος του ΟΣΕ στο Θριάσιο Πεδίο. Το συγκρότημα περιλαμβάνει: σταθμό διαλογής του ΟΣΕ, τερματικούς σταθμούς για containers, τελωνείο, εμπορικό σταθμό, αποθήκες εμπορευμάτων, δέσμη γραμμών για απόθεση βαγονιών με επικίνδυνα φορτία, πλυντήρια, καθώς και όλες τις απαραίτητες εγκαταστάσεις για την εξυπηρέτηση των παραπάνω δραστηριοτήτων. Όσον αφορά τις προοπτικές για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ από την ολοκλήρωση της σύνδεσης Ικονίου – Θριασίου, η εταιρεία θα αυξήσει τα έσοδά της, μόνο από τη συμφωνία με τις Cosco και HP, σταδιακά από 10 – 70 εκατ. ευρώ ετησίως. Υφιστάμενη κατάσταση (6 από 6)

12 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Ανάπτυξη Ε/Κ (Plates Formes Logistiques) ως εξέλιξη των οδικών σταθμών (Gares Routieres) της περιοχής του Παρισιού Σκοπός: ανακούφιση περιοχής από κυκλοφοριακά προβλήματα & παροχή υπηρεσιών μεταφόρτωσης κατά την αστική διανομή, δεδομένου του περιορισμού κίνησης βαρέων οχημάτων σε αστικό περιβάλλον και της αντικατάστασής τους από μικρότερα οχήματα Πρωτοβουλία: SOGARIS, GARONOR – μετέπειτα PROLOGIS (αναπτυξιακοί φορείς και ιδιοκτήτες για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μέχρι τη ‘μεταβίβαση’ των αρμοδιοτήτων στο δημόσιο) Σχεδιασμός, οργάνωση και λειτουργία από SOGARIS & PROLOGIS Χρηματοδότηση: από ίδια κεφάλαια και μετά από εκμισθώσεις γαιών, εγκαταστάσεων και εξοπλισμού Παράδειγμα Γαλλίας

13 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Ανάπτυξη Ε/Κ λόγω ανάγκης για λήψη μέτρων προς αντιμετώπιση του αυξανόμενου κυκλοφοριακού φόρτου Απαίτηση για παροχή υπηρεσιών logistics, αλλά και υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας Ολοένα αυξανόμενες ροές: απαίτηση για καλυτέρευση & εντατικοποίηση εργασίας και αύξηση παραγωγικότητας Σχεδιασμός GVZ από αρμόδιες τοπικές / περιφερειακές επιχειρήσεις οικονομικής ανάπτυξης & από υπηρεσίες σχεδίου πόλεως ή τμήματα δήμων & κοινοτήτων Πρωτοβουλία από εμποροβιομηχανικά επιμελητήρια & ιδιωτικές μεταφορικές επιχειρήσεις ή εταιρίες ανάπτυξης (ιδιοκτήτες Ε/Κ) Χρηματοδότηση από ίδια κεφάλαια επιχειρήσεων, δημόσιο & ΕΕ Παράδειγμα Γερμανίας

14 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Ανάπτυξη Ε/Κ (Ciudad del Transport / Centro de Transport) από το δημόσιο τομέα (κυρίως) – όχι ΣΔΙΤ Διαχείριση Ε/Κ από τοπικές αναπτυξιακές εταιρίες, με κύριες αρμοδιότητες την ανάπτυξη οικοπέδων, της παροχή υποστήριξης σε θέματα λειτουργίας και την παροχή υπηρεσιών υποδομής (διοικητική υποστήριξη, ασφάλεια και διάθεση απορριμμάτων) Ιδιοκτήτες γης: αναπτυξιακές εταιρίες (εκμίσθωση γης και εγκαταστάσεων από τις εγκατεστημένες εταιρίες που είναι είτε μεταφορικές & logistics είτε πάροχοι διάφορων υπηρεσιών, π.χ. ασφάλεια, καθαριότητα, ξενοδοχειακή υποστήριξη και εστίαση) Τύπος: Μικρά τερματικά πόλεων, εγκατεστημένα κυρίως στο βορά και μητροπολιτικές περιοχές (π.χ. Μαδρίτη & Βαρκελώνη) Παράδειγμα Ισπανίας

15 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Σκοπός: συντονισμός κλάδου οδικών μεταφορών (αύξηση διεθνούς ανταγωνιστικότητάς του) Σχεδιασμός: ένταξη στο στρατηγικό πλαίσιο πολιτικής για την προώθηση των εμπορευματικών μεταφορών & την ανάπτυξη των συνδυασμένων μεταφορών (κρατική οικονομική υποστήριξη) Δημιουργία βάσει μοντέλου ΣΔΙΤ, αλλά χρηματοδότηση κυρίως από δημόσιους φορείς (σιδηρόδρομος) & τοπική αυτοδιοίκηση) Διαχείριση: από εταιρίες με 6 εταίρους κατά μέσο όρο Ιδιοκτησία: πολυμετοχικό σχήμα με τη συμμετοχή δημόσιων & ιδιωτικών φορέων (κατέχει και τη γη των Interporti) Ε/Κ ‘ανοιχτά’ σε μεταφορείς, διαμεταφορείς και εταιρίες που σχετίζονται με τις εμπορευματικές μεταφορές Παράδειγμα Ιταλίας

16 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Υψηλών προδιαγραφών συγκοινωνιακά δίκτυα (ιδιαίτερα των συνδυασμένων μεταφορών) Πληρότητα και πυκνότητα συγκοινωνιακών συνδέσεων και επεκτάσεων προς σιδηροδρομικούς σταθμούς και λιμάνια Υψηλή εμπορευματική κίνηση και μοναδοποίηση των φορτίων ειδικότερα σε εμπορευματοκιβώτια - containers (containerization) Οργανωμένη εφοδιαστική αλυσίδα (logistics) Εμπειρία για συγχρηματοδοτούμενα έργα από Δημόσιο και Ιδιωτικό τομέα Παράγοντες επιτυχούς λειτουργίας

17 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Λειτουργική προσαρμογή του Ε/Κ στην αλυσίδα μεταφορών ΣΤΟΧΟΣ Διάθεση εκτάσεων & χώρων εγκαταστάσεων Υποδομές Διαθεσιμότητα χώρου για ειδικούς πελάτες Παροχή ολοκληρωμένων Υπηρεσιών Logistics Σχεδιασμός της εφοδιαστικής αλυσίδας ΟΙ ΡΟΛΟΙ Στρατηγική ανάπτυξης

18 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Ιδιοκτησία γης (εξασφάλιση απαιτούμενων εκτάσεων για ενοικίαση / πώληση σε πελάτες για την ανάπτυξη κτιριακών εγκαταστάσεων και ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού) Σχεδιασμός (εγκαταστάσεων, εξοπλισμού & λοιπών δραστηριοτήτων) Ιδιοκτησία Εμπορευματικού Κέντρου Κατασκευή (επιλογή κατάλληλου επενδυτικού σχήματος, χρηματοδότησης και αναζήτηση κατασκευάστριας εταιρίας) Λειτουργία & διαχείριση (ανάλογα με τον τύπο Ε/Κ, το φορέα ανάπτυξής του και το επενδυτικό σχήμα, επιλέγεται πολυμετοχικό ή μη σχήμα διοίκησης) Στάδια ανάπτυξης Εμπ. Κέντρων

19 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Εταιρία ανάπτυξης Εταιρεία Σταθμού Συνδ. Μεταφορών Εταιρία λειτουργίας τερματικού σταθμού Εγκατεστημένες εταιρείες: Διαμεταφορείς Αποθήκευσης ΠάροχοιΥπηρεσιών Logistics Εγκατεστημένες επιχειρήσεις Σιδηροδρομικές Αποθήκευσης Πάροχοι υπηρεσιών logistics Εταιρεία Παροχής Εγκαταστάσεων/ Κτιρίων Εταιρίες παροχής υλικοτεχνικής & κτιριακής υποδομής Ενοικιαστές/Χρήστες: όπως:ΜΜΕ Χρήστες υπηρεσιών Μονάδες Παροχής Υπηρεσιών Υποστήριξης ΕΚ Μονάδες παροχής Υπηρεσιών Ε/Κ Εσωτερικοί / εξωτερικοί χρήστες/ Εξωτερικοί χρήστες/ Πάροχοι βασικών υποδομών Πληρωμές φόρων, άδειες Δημόσιοι Φορείς Κρατικοί οργανισμοί Εσωτερικοί / εξωτερικοί χρήστες/ Εσωτερικοί / εξωτερικοί χρήστες/ Εσωτερικοί / εξωτερικοί χρήστες/ ΠΗΓΗ: ΜΕΛΕΤΗ ΕΔΕΚ, Μοντέλο ανάπτυξης Εμπ. Κέντρων

20 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Εμπλεκόμενοι φορείς

21 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Κυβερνητικές οργανώσεις – κρατικοί οργανισμοί (transport planners & policy makers με αρμοδιότητα τη χάραξη της πολιτικής για τις μεταφορές σε στρατηγικό επίπεδο) Τοπικές αρχές (υπεύθυνες για το σχεδιασμό των μεταφορών σε τοπικό επίπεδο) Δημοτικά συμβούλια και υπηρεσίες Εμπορικά επιμελητήρια Εταιρίες (ή σωματεία & ενώσεις τους) που δραστηριοποιούνται στον τομέα των εμπορευματικών μεταφορών Φορείς που συμμετέχουν στο σχεδιασμό Ε/Κ

22 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Οι φορείς που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα στη λειτουργική διάρθρωση ενός Ε/Κ είναι οι εξής: Δήμοι – Δημοτικά συμβούλια Ιδιωτικές εταιρίες που είναι εγκατεστημένες στο Ε/Κ (εμπορευματικών μεταφορών, αλλά και παροχής άλλων υπηρεσιών, όπως ασφάλεια, καθαριότητα κτλ) Τράπεζες Υπηρεσίες κοινής ωφέλειας Εμπορικά επιμελητήρια & επιμελητηριακοί σύνδεσμοι Πάροχοι υπηρεσιών, εξοπλισμού και υποδομών Εμπλεκόμενοι φορείς στη λειτουργία Ε/Κ

23 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Κυβερνήσεις (αρμόδια υπουργεία) & κυβερνητικοί οργανισμοί (ειδικές διευθύνσεις που ασχολούνται με επιδότηση και χρηματοδότηση έργων για την προώθηση των εμπορευματικών μεταφορών) βάσει & ειδικών νομοθετικών διατάξεων Ευρωπαϊκή ένωση (προγράμματα πλαίσιο, ταμείο συνοχής, ευρωπαϊκή τράπεζα επενδύσεων, ΕΚΤ κτλ) Ομοσπονδιακές κυβερνήσεις και γειτονικές χώρες ή ενώσεις & οργανισμοί των χωρών αυτών Ιδιωτική χρηματοδότηση από επενδυτικά σχήματα Φορείς χρηματοδότησης

24 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Καταρχήν αποκλεισμός εταιριών που δε σχετίζονται άμεσα με υπηρεσίες εμπορευματικών μεταφορών & logistics services (εννοείται πως υπηρεσίες στέγασης, όπως ξενοδοχειακές μονάδες και εστίασης, όπως εστιατόρια, συμπεριλαμβάνονται στις υποψηφιότητες για τους μετόχους των Ε/Κ) Προτίμηση σε εταιρίες οι οποίες ενδέχεται να προσδώσουν αυξημένη προστιθέμενη αξία σε υπηρεσίες και εμπορεύματα Προτεραιότητα σε βιομηχανικές ή εμπορικές επιχειρήσεις της γειτνιάζουσας περιοχής οι οποίες αποτελούν συχνούς, σημαντικούς & βασικούς πελάτες του Ε/Κ που συνεισφέρουν στην προώθηση και προαγωγή της ανάπτυξής του Κριτήρια επιλογής μετόχων

25 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Ιδιοκτήτες Ε/Κ ενδέχεται να είναι: Δημόσιοι φορείς: κρατικές ή τοπικές αρχές, οργανισμοί λιμένων κτλ) Ιδιωτικοί φορείς: προμηθευτές υπηρεσιών logistics, επιχειρηματίες οδικών / σιδηροδρομικών / θαλάσσιων συνδυασμένων μεταφορών,μεταφορείς, διαμεταφορείς, κτλ Σχήματα Συμπράξεων Δημοσίου – Ιδιωτικού Τομέα: (ΣΔΙΤ) Το μέγεθος των Ε/Κ καθορίζεται βάσει της συνολικής επιφάνειας που Καταλαμβάνουν (υλικοτεχνική υποδομή, κτιριακές εγκαταστάσεις και ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός κτλ). Διακρίνουμε Ε/Κ: Μικρού μεγέθους (έως 50000m2) Μεσαίου μεγέθους (από 50000m2 έως m2) Μεγάλου μεγέθους (πάνω από m2) Ιδιοκτησιακό καθεστώς και μέγεθος

26 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Ανάλυση SWOT για τα συστήματα ανάπτυξης Εμπορευματικών Κέντρων

27 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Ύπαρξη πολλών (ιδιωτικών) πρωτοβουλιών ανάπτυξης Ε/Κ: περιορισμός μονοπωλίων & αύξηση απαιτήσεων (ποιότητας) Επικουρικός ρόλος κρατικών οργανισμών: εξασφάλιση οικονομικής βιωσιμότητας και ασφάλειας μακροχρόνια Οι εμπλεκόμενοι είναι ταυτόχρονα και επενδυτές κατά τη φάση κατασκευής: αύξηση ενδιαφέροντος, υπευθυνότητας και αξιοπιστίας μετόχων (κυρίως για οικονομικά θέματα) Οι εμπλεκόμενοι είναι ταυτόχρονα και επενδυτές κατά τη φάση κατασκευής: αύξηση ενδιαφέροντος, υπευθυνότητας και αξιοπιστίας μετόχων (κυρίως για οικονομικά θέματα) ‘Ανοιχτός’ συναγωνισμός: προώθηση ΣΔΙΤ, οικονομιών κλίμακας και συμπληρωματικότητας, περιορισμός ανταγωνισμού Ενοικίαση και όχι πώληση (εγκαταστάσεων & εξοπλισμού): συνεχές ενδιαφέρον δημόσιου & ιδιωτικού φορέων Δυνατά σημεία (Strengths)

28 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Η χρηματοδότηση από κρατικούς οργανισμούς είναι πεπερασμένη: αποθάρρυνση ιδιωτών επενδυτών Η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν είναι δεδομένη: απαίτηση για συνεχή προώθηση και διαφήμιση των παροχών των Ε/Κ με σκοπό την προσέλκυση δυνητικών επενδυτών ‘Ανοιχτό’ μοντέλο διοίκησης: δύσκολος συντονισμός φορέων κατά τη λήψη σημαντικών αποφάσεων από κοινού Ενοικίαση και όχι πώληση (εγκαταστάσεων & εξοπλισμού): συνεχής και επαναληπτική διαδικασία ανεύρεσης πελατών (αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας διαδικασία) Αδυναμίες (Weaknesses)

29 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Πιθανότητα δημιουργίας δικτύου: ολοκλήρωση υπηρεσιών, διαλειτουργικότητα μέσων, συμπληρωματικότητα Ε/Κ Επενδυτικά πακέτα ή προγράμματα – πλαίσιο: ένταξη σε μηχανισμούς στήριξης – εξασφάλιση χρηματοδότησης, έστω και βραχυχρόνια, κατά τη φάση κατασκευής και ανάπτυξης Στρατηγικός σχεδιασμός & ενδιαφέρον για την ανάπτυξη (κοινωνικοοικονομική) συγκεκριμένων περιοχών: ένταξη στα αντίστοιχα προγράμματα και επιτάχυνση αναπτυξιακών διαδικασιών, οικονομική στήριξη από ‘σταθερά’ ταμεία, οπότε και παροχή εγγυήσεων για βιωσιμότητα Ευκαιρίες – προοπτικές (Opportunities)

30 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Δημιουργία ανταγωνισμού κατά την προσπάθεια προσέλκυσης τόσο νέων πελατών όσο και μεγαλύτερου όγκου φορτίων: διεκδίκηση μεριδίου αγοράς σε τοπικό, περιφερειακό ή και εθνικό ή υπερεθνικό επίπεδο από Ε/Κ εγκατεστημένα στην ίδια ‘περιοχή ευθύνης’, οπότε και στρέβλωση ανταγωνισμού & συμπληρωματικότητας Ε/Κ Ανομοιόμορφη κατανομή εμπορευματικών ροών: υπερφόρτωση περιοχών και ανάδειξη ανεπάρκειας υποδομών και υλικοτεχνικού εξοπλισμού Ανομοιογένεια στην οικονομική / επιχειρηματική ανάπτυξη Απειλές – κίνδυνοι (Threats)

31 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Βάσει μελετών, ερευνητικών έργων & EUROPLATFORMS (Ευρωπαϊκή Ένωση Ε/Κ): Τερματικά πόλεων (Business grouping development areas ή City Terminals) Εμπορευματικά χωριά (Freight Villages) Βιομηχανικά πάρκα και πάρκα logistics (Industrial and logistic parks) Ειδικές περιοχές logistics (Special logistic areas) Κατηγοριοποίηση Εμπ. Κέντρων

32 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Τερματικά πόλεων

33 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Μονάδες εγκατεστημένες πλησίον των πόλεων, με σκοπό την αποσυμφόρηση του κέντρου τους από δραστηριότητες όπως η μεταφόρτωση, ή η αλλαγή μεταφορικού μέσου (οδικό – σιδηροδρομικό μέσο και αντίστροφα) Διευκολύνουν και προωθούν την οργάνωση, την επιτάχυνση και το συντονισμό της διανομής ομαδοποιημένων φορτίων Αποτελούν σημαντικότατο παράγοντα διαμόρφωσης του επιχειρηματικού και εν γένει του οικονομικού προφίλ της πόλης την οποία εξυπηρετούν, δίπλα στην οποία εγκαθίστανται Η έκτασή τους είναι περιορισμένη, δεδομένης και της πολύ μεγάλης αξίας χρήσης γης, λόγω εγγύτητας σε αστικά κέντρα Εγκατάσταση εταιριών εμπορευματικών μεταφορών Τερματικά πόλεων

34 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Εμπορευματικά Χωριά

35 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Το έργο που επιτελούν είναι παρόμοιο με αυτό των City Terminals, με τη διαφορά ότι η περιοχή επιρροής τους ξεφεύγει κατά πολύ από τα στενά όρια του αστικού περιβάλλοντος και φτάνει ή ξεπερνά τα επίπεδα της περιφέρειας Μονάδες των οποίων οι εγκαταστάσεις καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις, συνήθως μακριά από αστικά κέντρα, όπου η αξία χρήσης γης είναι σχετικά χαμηλή Προαπαιτούμενο για την εύρυθμη λειτουργία τέτοιων μονάδων είναι οι άριστες συνδέσεις τους με το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο Εγκατάσταση εταιριών εμπορευματικών μεταφορών Εμπορευματικά χωριά

36 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Βιομηχανικά πάρκα & πάρκα logistics

37 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Σκοπός τους εκτός από την αποσυμφόρηση των αστικών κέντρων από εμπορευματικές δραστηριότητες είναι η γενικότερη οικονομική ανάπτυξη της περιφέρειας στην οποία δραστηριοποιούνται Μονάδες των οποίων οι εγκαταστάσεις καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις, συνήθως μακριά από αστικά κέντρα Σε τέτοια κέντρα, εκτός από επιχειρήσεις που σχετίζονται με τις εμπορευματικές μεταφορές, εγκαθίστανται και βιομηχανικές εταιρίες Βιομηχανικά πάρκα & πάρκα logistics

38 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Ειδικές περιοχές logistics

39 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Μονάδες που εγκαθίστανται δίπλα σε λιμάνια και αεροδρόμια και στόχος τους είναι υποστήριξη των εμπορευματικών δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα σε αυτά Οι εγκαταστάσεις τους καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις εντός ή δίπλα στον αστικό ιστό, ενώ σκοπό τους αποτελεί η οικονομική ανάπτυξη της περιφέρειας στην οποία λειτουργούν και δραστηριοποιούνται, αν και εξυπηρετούν ως επί το πλείστον ανάγκες των πόλεων όπου εγκαθίστανται Εκτός από το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, οι μονάδες αυτές διαθέτουν υψηλού επιπέδου συνδέσεις και με το θαλάσσιο, ποτάμιο και αεροπορικό δίκτυο. Ειδικές περιοχές logistics

40 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Σε πολλές περιπτώσεις, τα Εμπορευματικά Κέντρα αναφέρονται σε μελέτες και έργα συνδυαστικά με άλλες λύσεις ιδιαίτερα στο κομμάτι των city logistics. Στις περισσότερες περιπτώσεις αποτελούν Τερματικά Πόλεων (City Terminals) τα οποία ονομάζονται Urban Consolidation Centers ή Urban Distribution Centers, τα οποία μπορεί να παρέχουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες ώστε να χαρακτηρίζονται ως Εμπορευματικά Κέντρα. Συνήθως συνδυάζονται με έξυπνες λύσεις και καινοτόμα συστήματα αστικής διανομής κατά τη μεταφορά των προϊόντων από το τερματικό πόλης όπου είναι συγκεντρωμένα προς το κέντρο της πόλης κατά το τελευταίο μίλι της (αστικής) διανομής τους προς τον τελικό προορισμό τους (π.χ. καταναλωτή). Οι τεχνολογία και η διασύνδεσή τους με όσο είναι δυνατό περισσότερα μέσα και συγκοινωνιακά δίκτυα διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο. Συνδυασμός (1 από 3)

41 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Παράδειγμα από έργο STRAIGHTSOL: Οι προτεινόμενες έξυπνες λύσεις για την αστική διανομή συγκεντρώθηκαν και ομαδοποιήθηκαν σε 4 «concepts of urban and urban-interurban freight transport», οι οποίες περιελάμβαναν Εμπορευματικό Κέντρο: 1. UCC με τη DHL στη Βαρκελώνη στην Ισπανία. 2. Καθαρά / Ηλεκτρικά οχήματα με την TNT στις Βρυξέλλες. 3. Παρακολούθηση αλυσίδας μεταφοράς με την Oxfam στο Ηνωμένο Βασίλειο, με την Kuehne+Nagel στη Θεσσαλονίκη στην Ελλάδα και με τη GS1 στο Όσλο στη Νορβηγία. 4. Διαχείριση δραστηριοτήτων εμπορευματικής μεταφοράς με την TNT στην Ουτρέχτη στο Βέλγιο και με την EMEL στη Λισαβώνα στην Πορτογαλία. Συνδυασμός (2 από 3)

42 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Παράδειγμα από έργο STRAIGHTSOL: Και στις 4 περιπτώσεις το Εμπορευματικό Κέντρο και η «επικοινωνία» και διασύνδεσή του με την αστική μεταφορά του τελευταίου μιλίου κατείχε προεξέχοντα ρόλο κατά την υλοποίηση των αντίστοιχων πιλοτικών εφαρμογών τόσο στο έργο STRAIGHTSOL όσο και σε άλλα έργα. Σε όλες τις περιπτώσεις, το Εμπορευματικό Κέντρο αποτελούσε το σημείο διασύνδεσης της υπεραστικής με την αστική εμπορευματική μεταφορά, το σημείο εκκίνησης των δρομολογίων (roundtrips) για την αστική διανομή, το σημείο μεταφόρτωσης των εμπορευμάτων μεταξύ διαφορετικών μέσων μεταφοράς και το «κέντρο» των επιχειρήσεων δρομολόγησης στόλου οχημάτων που εκτελούν την αστική διανομή κατά το τελευταίο μίλι. Συνδυασμός (3 από 3)

43 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Οι κύριοι άξονες τυπολογίας των Εμπορευματικών Κέντρων (Ε/Κ) είναι οι στόχοι, η λειτουργία και η διοίκηση. Τρεις βασικές διαδικασίες είναι απαραίτητες ώστε ένα Ε/Κ να δημιουργηθεί, να λειτουργήσει και να οδηγηθεί σε περεταίρω ανάπτυξη: 1.Η διαδικασία ανάπτυξης: καθορίζεται από τους στόχους που τίθενται για το Ε/Κ (ανάλογα με τους στόχους, διαφοροποιείται κατά περίπτωση η οντότητα που αναλαμβάνει την πρωτοβουλία ανάπτυξης του Ε/Κ, καθώς και αυτές που, τελικά, συμμετέχουν στο φορέα ανάπτυξης αυτού) 2.Η καθαρά λειτουργική διαδικασία του Ε/Κ, η οποία καθορίζεται από το εύρος και το βάθος των λειτουργιών που αυτό παρέχει 3.Η διαδικασία διοίκησης του Ε/Κ, η οποία καθορίζεται από το εύρος και τις υπευθυνότητες του κατά περίπτωση φορέα διοίκησης Κύριοι άξονες τυπολογίας Ε/Κ

44 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Κύριοι άξονες τυπολογίας Ε/Κ (διάγραμμα)

45 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Η ανάπτυξη των Ε/Κ συνήθως στοχεύει σε έναν ή σε συνδυασμό των παρακάτω στόχων: Εξορθολογισμός συστήματος μεταφορών και γενικότερα στόχοι που άπτονται της πολιτικής των μεταφορών ή της προστασίας του περιβάλλοντος Περιφερειακή ανάπτυξη (ειδικά σε περιοχές όπου η παροχή υπηρεσιών μεταφοράς και logistics αποτελούν κύρια οικονομική δραστηριότητα είτε λόγω της θέσης τους είτε λόγω έλλειψης στην περιοχή οικονομικής δραστηριότητας υψηλότερης προστιθέμενης αξίας) Επιχειρηματική ανάπτυξη με στόχο αποκλειστικά την κερδοφορία των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στο σχήμα ανάπτυξης (κατά κανόνα τραπεζών και άλλων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, επιχειρήσεων διαχείρισης ακινήτων κτλ) Άξονας: Στόχοι ανάπτυξης

46 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Οι κύριοι και επιμέρους στόχοι δικτύου Ε/Κ, καθώς και τα κριτήρια επίτευξής τους είναι: 1.Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων: Βελτίωση ανταγωνιστικότητας εμποροβιομηχανικών επιχειρήσεων του κλάδου των εμπορευματικών μεταφορών μέσω: Βελτίωσης πρόσβασης προϊόντων στις (εθνικές και ιδίως ξένες) αγορές όσον αφορά στο κόστος logistics, το χρόνο και την αξιοπιστία Μείωσης κόστους logistics Υποστήριξης διαδικασιών εκσυγχρονισμού των επιχειρήσεων του κλάδου των εμπορευματικών μεταφορών Ιεραρχημένο σύστημα στόχων δικτύου Ε/Κ (1 από 4)

47 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) 2.Συμβολή στην περιφερειακή ανάπτυξη: Αύξηση της ελκυστικότητας της περιφέρειας για εγκατάσταση επιχειρήσεων, εξορθολογισμός χρήσεων γης και μείωση απαιτούμενων εκτάσεων: Βελτίωσης των διαθέσιμων υποδομών logistics και ανάπτυξης νέων με έμφαση στην εξειδίκευση κλάδου ή προϊόντος – δημιουργία νέων θέσεων εργασίας Μετεγκατάσταση χρήσεων γης από περιβαλλοντικά ή κυκλοφοριακά βεβαρυμμένες περιοχές, σε κατάλληλες ζώνες – δημιουργία θεσμοθετημένων ζωνών logistics Συγκέντρωσης δραστηριοτήτων logistics σε συγκεκριμένες ζώνες και περιοχές, ανάπτυξη συνεργιών μεταξύ των εγκατεστημένων επιχειρήσεων Ιεραρχημένο σύστημα στόχων δικτύου Ε/Κ (2 από 4)

48 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) 3.Συμβολή στην πολιτική των μεταφορών: Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των συνδυασμένων μεταφορών, εκσυγχρονισμός του κλάδου των εμπορευματικών μεταφορών και αξιοποίηση υφιστάμενων υποδομών μέσω: Μείωσης του κόστους συνδυασμένης μεταφοράς σε σχέση με το κόστος μεμονωμένων μέσων (π.χ. οδικού) Βελτίωσης του χρόνου απόκρισης και αξιοπιστίας της συνδυασμένης μεταφοράς σε σχέση με τις αντίστοιχες παραμέτρους των μεμονωμένων μέσων Αύξησης συνεργασιών μεταξύ επιχειρήσεων του κλάδου τόσο μεταξύ τους όσο και μεταξύ αυτών και πελατών Αύξησης φάσματος παρεχόμενων υπηρεσιών, αλλά και αξιοποιήσιμης χωρητικότητας υφιστάμενων υποδομών Εισαγωγής νέων τεχνολογιών και εξοπλισμού στις δραστηριότητες των επιχειρήσεων του κλάδου Ιεραρχημένο σύστημα στόχων δικτύου Ε/Κ (3 από 4)

49 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) 4.Βελτίωση της ποιότητας ζωής (ειδικά σε αστικές περιοχές): Στήριξη πολιτικής μεταφορών για την προστασία του περιβάλλοντος και μείωση τιμών των προϊόντων λόγω της αντίστοιχης μείωσης του κόστους των logistics μέσω: Ελάττωσης των διανυόμενων οχηματοχιλιομέτρων ιδιαίτερα των οχημάτων εμπορευματικών μεταφορών Αύξησης του μεριδίου αγοράς των σιδηροδρομικών και πλωτών μέσων μεταφοράς έναντι των οδικών, με στόχο την προώθηση της συνδυασμένης μεταφοράς Περιορισμού κυκλοφοριακών ρύπων, απαγόρευσης της διέλευσης βαρέων οχημάτων μέσα από τον αστικό ιστό και εκτροπή της κυκλοφορίας περιφερειακά Βελτίωσης όρων αστικής διανομής και σχεδιασμού χρήσεων γης Ιεραρχημένο σύστημα στόχων δικτύου Ε/Κ (4 από 4)

50 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Όσον αφορά στον άξονα ‘λειτουργία’, αναδεικνύονται 3 βασικοί παράγοντες από τους οποίους εξαρτώνται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός Ε/Κ, οπότε και δύνανται να χρησιμοποιηθούν ως κύριες παράμετροι οργάνωσης της τυπολογίας ως προς αυτόν τον άξονα: 1.Το φάσμα των παρεχόμενων λειτουργιών, όπως εκφράζεται τυπολογικά από το εύρος και τη δυνατότητα εξειδίκευσης των παρεχόμενων υπηρεσιών (λειτουργική εμβέλεια) 2.Οι παρεχόμενες δυνατότητες μεταφοράς όπως εκφράζονται από τον τύπο των διατροπικών κόμβων που προκύπτουν από τους διάφορους συνδυασμούς μέσων μεταφοράς (διατροπική λειτουργία) 3.Η εμβέλεια επιρροής του Ε/Κ, που εκφράζεται από τον κατά περίπτωση γεωγραφικό ρόλο που παίζει, σε σχέση με τις παρεχόμενες λειτουργίες (γεωγραφική εμβέλεια) Άξονας: Λειτουργία

51 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Παράγοντες ανάπτυξης τυπολογίας κατά τον άξονα ‘Λειτουργία’

52 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Λειτουργίες προστιθέμενης αξίας Το Ε/Κ, προκειμένου να μπορεί να προσθέτει αξία στη λειτουργία των χρηστών του, πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της εφοδιαστικής αλυσίδας, στα πλαίσια της οποίας επιτελούνται διάφορες διεργασίες όσον αφορά τόσο στις υπηρεσίες διαμεταφοράς όσο και με τις λειτουργίες logistics και πληροφορικής υποστήριξης, όπως φαίνονται στο διάγραμμα:

53 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Λειτουργίες Ε/Κ & υπηρεσίες (1 από 2)

54 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Λειτουργίες Ε/Κ & υπηρεσίες (2 από 2)

55 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Ο συνδυασμός των μέσων μεταφοράς σε κάθε κόμβο καθορίζει τη διατροπική λειτουργία αυτού, κατά την οποία, μεταξύ των διαφόρων μέσων δεδομένη θεωρείται η διαλειτουργικότητα : 1.Το φάσμα των παρεχόμενων λειτουργιών, όπως εκφράζεται τυπολογικά από το εύρος και τη δυνατότητα εξειδίκευσης των παρεχόμενων υπηρεσιών (λειτουργική εμβέλεια) 2.Οι παρεχόμενες δυνατότητες μεταφοράς όπως εκφράζονται από τον τύπο των διατροπικών κόμβων που προκύπτουν από τους διάφορους συνδυασμούς μέσων μεταφοράς (διατροπική λειτουργία) 3.Η εμβέλεια επιρροής του Ε/Κ, που εκφράζεται από τον κατά περίπτωση γεωγραφικό ρόλο που παίζει, σε σχέση με τις παρεχόμενες λειτουργίες (γεωγραφική εμβέλεια) Διατροπική λειτουργία Ε/Κ

56 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Παράδειγμα κόμβων διαφορετικής λειτουργικής εμβέλειας

57 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Παράδειγμα τοπικής εξειδίκευσης Ε/Κ

58 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Η παράμετρος γύρω από την οποία περιστρέφεται στην περίπτωση αυτή η τυπολογία αφορά τη σύνθεση και τις αρμοδιότητες του φορέα διοίκησης του Ε/Κ: Ανάλογα με το αν ο φορέας διαχείρισης του Ε/Κ είναι και ο αποκλειστικός ιδιοκτήτης του και πάροχος υπηρεσιών μέσα σε αυτό ή όχι διακρίνουμε Ε/Κ που είναι: 1.‘Ανοιχτά’: πολλοί πάροχοι (μπορεί να συμμετέχουν στην ανάπτυξη και διαχείριση του Ε/Κ), οργανωμένη ‘αγορά’ μεταφορών & logistics, συνδυασμός μέσων μεταφοράς, οικονομίες κλίμακας και συνέργια μεταξύ παρόχων, δυνατότητα χρήσης του Ε/Κ από παρόχους σε βάση πληρωμής ανάλογα με τη χρήση 2.‘Κλειστά’: ένας πάροχος (ιδιοκτήτης & διαχειριστής του Ε/Κ), μεμονωμένη επιχείρηση μεταφορών & logistics, οικονομίες κλίμακας και αντικειμένου Άξονας: Διοίκηση

59 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Ο φορέας διοίκησης προκύπτει άμεσα από το σχήμα ανάπτυξης (απολυταρχικό μοντέλο διαχείρισης) – όταν δεν ενδιαφέρει τόσο η λειτουργική απόδοση του Ε/Κ, αλλά, κυρίως, η εκμετάλλευσή του ως ακίνητο ή σε Ε/Κ στα οποία η πλειοψηφία των εγκατεστημένων σε αυτά παρόχων συμμετέχουν και στο σχήμα ανάπτυξης ή σε περιπτώσεις πολύ έντονου κατακερματισμού των εγκατεστημένων επιχειρήσεων Ο φορέας διοίκησης προκύπτει από τις επιχειρήσεις που εγκαθίστανται στο Ε/Κ (καθεστώς αυτοδιαχείρισης) Ο φορέας διοίκησης προκύπτει από το σχήμα ανάπτυξης εμπλουτισμένο με εκπροσώπους των εγκατεστημένων επιχειρήσεων (με ενδεχόμενη συμμετοχή και άλλων ενδιαφερόμενων μερών, όπως οι τοπικές αρχές) Οργάνωση & Διοίκηση ‘ανοιχτών’ Ε/Κ

60 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Οι αρμοδιότητες του φορέα διοίκησης ποικίλλουν από απλή εκμετάλλευση ακινήτων μέχρι την παροχή υπηρεσιών και τεχνογνωσίας. Διακρίνονται σε: Ανάπτυξη και συντήρηση βασικών υποδομών & πώληση/εκμίσθωση ακινήτων Παροχή υπηρεσιών ‘υποδομής’ (π.χ. ηλεκτροδότηση, ύδρευση, αποκομιδή απορριμμάτων, βασική τηλεπικοινωνιακή υποδομή, καθαριότητα, ασφάλεια κτλ) Μάρκετινγκ (διαφήμιση και προώθηση των υπηρεσιών και των παροχών) του Ε/Κ με έμφαση στην πώληση/εκμίσθωση εκτάσεων, με σκοπό την προσέλκυση χρηστών/φορτίων Αρμοδιότητες φορέα διοίκησης Ε/Κ (1/2)

61 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Παροχή τεχνικής υποστήριξης σε εγκατεστημένες στο Ε/Κ επιχειρήσεις Παροχή υπηρεσιών συμβούλου (ή και συμμετοχή ως επενδυτής) σε νέα υπό ανάπτυξη Ε/Κ Ανάληψη πρωτοβουλίας και ανάπτυξη συνεργιστικών σχημάτων για τις εγκατεστημένες επιχειρήσεις (λ.χ. από κοινού χρήση εξοπλισμού εσωτερικής διακίνησης φορτίου ή από κοινού οργάνωση και εκτέλεση αστικής διανομής) Συμμετοχή (σε κάποιες περιπτώσεις) στα πιο προσοδοφόρα συνεργιστικά σχήματα εγκατεστημένων στο Ε/Κ επιχειρήσεων Αρμοδιότητες φορέα διοίκησης Ε/Κ (2/2)

62 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Παρότι τα Ε/Κ συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής τους, η επιτυχής υλοποίησή τους εξαρτάται από μια σειρά παραμέτρων όπως η ζήτηση για τις υπηρεσίες τους και το επιχειρηματικό ενδιαφέρον Δεδομένων των εξελίξεων και των μελλοντικών προβλέψεων, οι διαστάσεις των Ε/Κ δεν πρέπει να υπερεκτιμώνται (υπερδιαστασιολόγηση) Απαιτείται βέλτιστη αξιοποίηση των (εν γένει δυσεύρετων) εκτάσεων που είναι διαθέσιμες για τέτοιες μονάδες, δεδομένων και των λειτουργιών ή / και των παροχών του Ε/Κ στην περιοχή επιρροής του, ανάλογα με τη ζήτηση Επισημάνσεις (1 από 3)

63 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Εκτός από την προώθηση των συνδυασμένων μεταφορών και του εξορθολογισμού των διεθνών και εθνικών ροών, δε θα πρέπει να υποτιμάται και η σπουδαιότητα της αστικής διανομής, με σκοπό την οικονομική βιωσιμότητα κάποιων συγκεκριμένων περιοχών, αλλά και την αποδοχή των Ε/Κ Αν και οι νόμοι της αγοράς είναι αυτοί που διαμορφώνουν το πραγματικό καθεστώς συνεργασίας μεταξύ των Ε/Κ (ενός δικτύου) συνδυασμένων μεταφορών, ο σωστός σχεδιασμός των παρεχόμενων υπηρεσιών τους μπορεί να βοηθήσει σημαντικά, συμβάλλοντας προς την επίτευξη συνεργιών και συνεργασίας μεταξύ των Ε/Κ μιας περιοχής Επισημάνσεις (2 από 3)

64 Συνδυασμένη μεταφορά και κόμβοι συνδυασμένων μεταφορών (Εμπορευματικά Κέντρα) – Intermodality and Interchanges (Freight Centers) Συνήθως, ο μόνος τύπος μεταφοράς που μπορούν να αναλάβουν φορείς του Ε/Κ (υπό την έννοια της ιδιοκτησίας του μέσου πραγματοποίησης της μεταφοράς) είναι η οδική Για όλες τις άλλες περιπτώσεις, οι εγκατεστημένες επιχειρήσεις αναλαμβάνουν απλά τη διαμεταφορά ή την οργάνωση και τη ευθύνη της συνδυασμένης μεταφοράς Ως 3rd party logistics (3PL) λογίζεται η ανάληψη, για λογαριασμό τρίτων, ευρέως φάσματος υπηρεσιών logistics και σε μόνιμη βάση Κατά τη μεταφόρτωση μεταξύ μέσων, μεσολαβεί η παροχή και άλλων υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας από το Ε/Κ Επισημάνσεις (3 από 3)

65 Στατιστική ανάλυση αποτελεσμάτων. Χρήση SPSS. Βιβλιογραφικές αναφορές 1 από 3 European Commission, "The EU freight transport agenda: Boosting the efficiency, integration and sustainability of freight transport in Europe ", COM (2007) 606 Final - European Commission, Directorate General for Energy and Transport (DGTREN) ‘Action plan to keep freight moving’, Memo - action plan for freight transport and logistics, Brussels, 2007 European Commission, "White Paper of Transports – European Transport Policy for 2010: Time to decide ", COM (2001) 370 Final, Brussels, 12/9/01 European Council Directive on the "Development of the Community's railways", COM 91/440/EEC, 29 July 1991 European Council Directive on the "Establishment of common rules for certain types of combined transport of goods between Member States", COM 92/106/EEC, 7 December 1992 Nathanail E., Gogas M., Papoutsis K., “ (Urban freight and urban – interurban interfaces: Best practices, implications and future needs)” STRAIGHTSOL Deliverable D2.1, 2013

66 Στατιστική ανάλυση αποτελεσμάτων. Χρήση SPSS. Βιβλιογραφικές αναφορές 2 από 3 IMONODE consortium, "Efficient Integration of Cargo Transport Modes and Nodes in CADSES area – IMONODE project, Del. 4: Spatial planning – Development of nodal points and terminals", INTERREG III B CADSES programme ( ) Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, "ΛΕΥΚΗ ΒΙΒΛΟΣ - Η Ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών με ορίζοντα το έτος 2010: η ώρα των επιλογών", COM (2001) 370 Τελικό, Βρυξέλλες, 12/9/2001 Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, "Το θεματολόγιο της ΕΕ για τις εμπορευματικές μεταφορές: Τόνωση της αποδοτικότητας, της ολοκλήρωσης και της αειφορίας των εμπορευματικών μεταφορών στην Ευρώπη", COM (2007) 606 Τελικό- European Commission, Directorate General for Energy and Transport (DGTREN) ‘Action plan to keep freight moving’, Memo - action plan for freight transport and logistics. EUROPLATFORMS EEIG (official internet site) – The European association of Freight Villages,

67 Στατιστική ανάλυση αποτελεσμάτων. Χρήση SPSS. Βιβλιογραφικές αναφορές 3 από 3 Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών, Γενική Διεύθυνση Μεταφορών, Διεύθυνση Εμπορευματικών Μεταφορών, Τμήμα Σιδηροδρομικών και Συνδυασμένων Μεταφορών, "Μελέτη σκοπιμότητας για την ανάπτυξη των κόμβων συνδυασμένων μεταφορών κατά μήκος του Ελληνικού Διευρωπαϊκού δικτύου Μεταφορών – «Εθνικό Δίκτυο Εμπορευματικών Κέντρων»", 2002 Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Νόμος υπ’ αριθ. 3333, "Ίδρυση και λειτουργία Εμπορευματικών Κέντρων και άλλες διατάξεις", ΦΕΚ Α΄ 91, Αθήνα, 12 Απριλίου 2005 Υπουργείο Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, Ερμηνευτική εγκύκλιος για την ενεργοποίηση του Νόμου υπ’ αριθ. 3333/05 για τα Εμπορευματικά Κέντρα, Αρ. Πρωτ. Φ30/ΟΙΚ.50416/4776/ , Αθήνα, 15 Οκτωβρίου 2010