ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ Θέματα Σχεδίασης Μέρος 2ο Χρηστοκεντρική & Συμμετοχική Σχεδίαση

ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ Σ’ αυτή την ενότητα: Σχεδιαστές (Designers) & Τελικοί Χρήστες (End Users): Ποια η μεταξύ τους σχέση; Σχεδίαση λογισμικού  Κατανόηση των αναγκών των χρηστών Ποια η σχέση & η «ισορροπία εξουσίας» μεταξύ σχεδιαστών & χρηστών κατά τη φάση της ανάπτυξης τεχνολογικών εργαλείων; Χρηστοκεντρική σχεδίαση (User centered design) Συμμετοχική σχεδίαση (Participatory Design)

ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ Χρηστοκεντρική (User Centered) – Συμμετοχική (Participatory) Σχεδίαση

ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ Δύο βασικές προσεγγίσεις σχεδίασης Χρηστοκεντρική Σχεδίαση ( User Centered Design) Εμπλοκή των χρηστών στον σχεδιασμό εργαλείων σε ορισμένα στάδια της σχεδίασης ενώ ο τελικός έλεγχος παραμένει στους σχεδιαστές. Συμμετοχική Σχεδίαση (User Design ή Participatory Design) Εμπλοκή των μελλοντικών χρηστών στην σχεδιαστική διαδικασία, καθ’ όλη την διάρκεια της παραγωγής. Τελικά ο ρόλος του χρήστη είναι καθοριστικός τόσο στην σχεδίαση όσο και στην τελική λήψη αποφάσεων.

ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ Ισορροπία «εξουσίας» μεταξύ σχεδιαστών & χρηστών

Χρηστοκεντρική Σχεδίαση (User-Centred Design) Σχεδίαση που βασίζεται σε εκτενείς πληροφορίες σχετικά με τους τελικούς χρήστες του λογισμικού Καταγράφει ανάγκες χρηστών / Εμπλέκει τους χρήστες στις διαδικασίες αξιολόγησης Προσπάθειες των ειδικών (σχεδιαστών) να καταλάβουν τους ενδεχόμενους τελικούς χρήστες ώστε να σχεδιάσουν συστήματα τα οποία θα τους ταιριάζουν Ρόλος του χρήστη: απλός πληροφοριοδότης (informant) Πχ. μέσα από διαδικασίες συνεντεύξεων ή συμπλήρωσης ερωτηματολογίων Η τελική λήψη αποφάσεων γίνεται αποκλειστικά από τους σχεδιαστές, ερήμην των χρηστών Πρόβλημα: πολλές ενδεχόμενες «καινοτομίες» ίσως να μην βρουν την απήχηση που αναμενόταν, είτε λόγω προβλημάτων ευχρηστίας, είτε λόγω χαμηλής αποδοχής από τους τελικούς χρήστες

Συμμετοχική Σχεδίαση (Participatory Design) Εμπλοκή των μελλοντικών χρηστών στην σχεδιαστική διαδικασία, καθ’ όλη την διάρκεια της ανάπτυξης Ρόλος του χρήστη: καθοριστικός τόσο στην σχεδίαση όσο και στην τελική λήψη αποφάσεων. Τόσο οι σχεδιαστές, όσο και οι χρήστες έχουν από κοινού ευθύνη για την επιτυχημένη έκβαση της σχεδίασης. Αυτό προϋποθέτει όχι μόνο οι χρήστες να συμμετέχουν στον σχεδιασμό αλλά και οι σχεδιαστές να «μπουν στη θέση» των χρηστών Με άλλα λόγια, ο χρήστης γίνεται σχεδιαστής αλλά και ο σχεδιαστής γίνεται χρήστης. Έτσι αυξάνεται η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας σχεδίασης και μετριάζονται περισσότερο οι διαφορές «ισχύος».

ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ Δραστηριότητες συμμετοχικής σχεδίασης Στη συμμετοχική σχεδίαση οι σχεδιαστές συναντιούνται με τους χρήστες σε συνεδρίες εργασίας (workshops) Δουλεύοντας σε ομάδες καταγράφουν χρήσιμες ιδέες για τη σχεδίαση της διασύνδεσης χρήστη (user interface) του λογισμικού Οι ιδέες αυτές αντανακλούν τις προτιμήσεις των χρηστών, και «μοντελοποιούν» την εμπειρία τους Οι σχεδιαστές επεξεργάζονται στη συνέχεια τα μοντέλα αυτά ώστε να δώσουν «βιώσιμα» χαρακτηριστικά και καινοτομίες όσον αφορά τη σχεδίαση της τελικής διασύνδεσης

ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ Οφέλη (1) η συμμετοχική σχεδίαση για τους υπεύθυνους για την ανάπτυξη συστημάτων (σχεδιαστές, προγραμματιστές κ.τ.λ.) προσφέρει την δυνατότητα: να φτιάξουν συστήματα που λειτουργούν καλύτερα για τους ανθρώπους που θα τα χρησιμοποιήσουν να αποφύγουν την μονόπλευρη ανάληψη ευθυνών για τα προγράμματα που δεν λειτουργούν ή δεν γίνονται αποδεκτά. Πλέον η ευθύνη μοιράζεται με τους χρήστες στους χρήστες προσφέρει την ευκαιρία: να επεκταθεί η γνώση τους σε ότι αφορά τον τρόπο και τον χώρο στον οποίο εργάζονται και να αισθανθούν καλύτερα ενσωματωμένοι μέσα σε αυτόν

ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ Οφέλη (2) Επιπλέον: οι χρήστες αποκτούν περισσότερη εμπειρία και γνώση για την τεχνολογία όταν συμμετέχουν ενεργά στις ομάδες σχεδιασμού (υπάρχουν παραδείγματα εφαρμογής συμμετοχικών μεθόδων με στόχο αποκλειστικά την μάθηση) οι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη και οι χρήστες συστημάτων γίνονται καλύτεροι στον σχεδιασμό και την εργασία με τα κατάλληλα εργαλεία οι χρήστες κερδίζουν σε εμπειρία δουλεύοντας πάνω στο πιθανό τελικό σύστημα οι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη συστημάτων μαθαίνουν από την πείρα των χρηστών

ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ Οφέλη (3) τα προϊόντα είναι αποδοτικότερα και αποτελεσματικότερα η διαδικασία βοηθά στην διαχείριση των προσδοκιών και της ικανοποίησης των χρηστών με το τελικό προϊόν οι χρήστες αναπτύσσουν ένα αίσθημα ιδιοκτησίας με το τελικό προϊόντα (και άρα αγοραστική δέσμευση ) τα προϊόντα απαιτούν λιγότερο επανασχεδιασμό και ενσωματώνονται στο εργασιακό περιβάλλον γρηγορότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ Μειονεκτήματα (1) Η διαδικασία είναι δαπανηρότερη. Παίρνει περισσότερο χρόνο. Ίσως απαιτεί τη συμμετοχή πρόσθετων μελών ομάδων σχεδίου (δηλ. εθνογράφοι, εμπειρογνώμονες ευχρηστίας, κ.τ.λ.)

ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ Μειονεκτήματα (2) είναι δύσκολο να μεταφραστούν μερικοί τύποι στοιχείων από το προϊόν της διαδικασίας σχεδιασμού σε όρους προγραμματιστικούς το προϊόν μπορεί να είναι πολύ συγκεκριμένο και όχι για γενικότερη χρήση, κατά συνέπεια δύσκολα μεταβιβάσιμο σε άλλους χρήστες ή άλλες περιστάσεις και κατά συνέπεια περισσότερο δαπανηρό απαιτείται δέσμευση και στενή συνεργασία από όλους τους συμμετέχοντες ίσως απαιτούνται ειδικές γνώσεις από τους συμμετέχοντες

ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ Προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν Κίνητρα στους σχεδιαστές να συνεργαστούν με χρήστες: οι περισσότεροι τείνουν να είναι νέοι, ορθολογιστές, ιδεαλιστές, και προϊόντα σχετικά ομοιογενών ακαδημαϊκών περιβαλλόντων. Έχουν συχνά λίγη εμπειρία ή κατανόηση των πολύ διαφορετικών καταστάσεων εργασίας και των στάσεων απέναντι στην τεχνολογία πολλών χρηστών Προσδιορισμός των κατάλληλων χρηστών: Οι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη μπορούν να έχουν μια αγορά στο μυαλό, αλλά οι πραγματικοί χρήστες ενός προϊόντος δεν είναι γνωστοί έως ότου αυτό αγοραστεί. Τέτοια προβλήματα είναι μεγαλύτερα για τους υπεύθυνους για την ανάπτυξη γενικών (generic) προϊόντων Κινητροδότηση των χρηστών : Είναι δύσκολο για τους χρήστες να χάσουν χρόνο μακριά από τις εργασίες τους για να συμμετέχουν σε μια τέτοια διαδικασία. Αφ' ετέρου, οι χρήστες μπορεί να χάσουν το ενδιαφέρον τους εάν δεν βλέπουνε πώς το τελικό προϊόν θα τους ωφελούσε προσωπικά.

ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΤ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ – ΘΡ. ΤΣΙΑΤΣΟΣ σύνοψη… Δύο βασικές προσεγγίσεις σχεδιαστικής πρακτικής Χρηστοκεντρική σχεδίαση (User centered design) Ρόλος του χρήστη: απλός πληροφοριοδότης (informant) Συμμετοχική σχεδίαση (Participatory Design) Εμπλοκή των μελλοντικών χρηστών καθ’ όλη την διάρκεια της σχεδιαστικής διαδικασίας