Έργο : «Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού έργου της σχολικής μονάδας - Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης (ΑΕΕ)» ΥΠΔΒΜΘ / ΙΕΠ

Το πιλοτικό - ερευνητικό έργο «Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου της σχολικής μονάδας: Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης» (ΑΕΕ) αποτελεί το πρώτο στάδιο εφαρμογής της ΑΕΕ στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του ΥΠΔΒΜΘ (Νόμος 3848/2010). To έργο έχει ενταχθεί στις δράσεις του ΕΣΠΑ από τον Ιούνιο του 2010 και έχει διάρκεια δυόμισι ετών (Ιουν. 2010-Δεκ. 2012). Στο έργο της ΑΕΕ συμμετέχουν 500 περίπου σχολικές μονάδες όλων των βαθμίδων και τύπων από όλες τις περιφέρειες της χώρας, 6.050 εκπαιδευτικοί και 530 σχολικοί σύμβουλοι της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Στο πλαίσιο του έργου της ΑΕΕ υλοποιείται και η δράση «Αυτοαξιολόγηση του έργου των Σχολικών Συμβούλων» (ΑΣΣ), στην οποία συμμετέχουν όλοι οι Σχολικοί Σύμβουλοι της χώρας. Με απόφαση του ΥΠΔΒΜΘ ο θεσμός της ΑΕΕ θα εφαρμοστεί από τον Σεπτέμβριο του 2012 σε όλε στις σχολικές μονάδες της χώρας.

Η φιλοσοφία

ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ Τι είναι η Αυτοαξιολόγηση; Συλλογική εσωτερική μορφή αξιολόγησης Διαδικασία αυτοπαρατήρησης και αυτογνωσίας Με σκοπό τη βελτίωση του Εκπαιδευτικού Έργου Πώς γίνεται; Από τους ίδιους τους Εκπαιδευτικούς Συλλογικά και ισότιμα Όλες οι διαδικασίες, σχεδιάζονται, διεξάγονται και αξιολογούνται από τους παράγοντες της Σχολικής μονάδας

ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ Γιατί Αυτοαξιολόγηση; Κινητοποιεί όλο το σχολείο Αναδεικνύει το έργο του εκπαιδευτικού Προτρέπει σε κοινές δράσεις και συνεργασία Αναδεικνύει θετικά στοιχεία, αδυναμίες και προβλήματα και Υποδεικνύει τομείς για επιμόρφωση και βελτίωση Η βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου είναι υπόθεση και των ίδιων των εκπαιδευτικών

Αυτοαξιολόγηση στη σχολική μονάδα Έξι κρίσιμα ερωτήματα Ποια είναι η ποιότητα του ΕΕ στο σχολείο σήμερα; Πού θέλουμε να φτάσουμε; Τί και πώς πρέπει να γίνει; Τί πρόοδο κάναμε; Πόσο και με ποιο τρόπο ωφεληθήκαμε ατομικά και συλλογικά; Σε ποιους τομείς βελτιώθηκε η ποιότητα του ΕΕ και η εικόνα του σχολείου;

Η υλοποίηση

ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Διετής κύκλος Σχέδια δράσης πέραν του έτους Α ΣΤΑΔΙΟ Συστηματική διερεύνηση Γενική εκτίμηση Έκθεση 4μήνου σχεδίων δράσης Εφαρμογή Γ ΣΤΑΔΙΟ Έκθεση 4μήνου σχεδίων δράσης Διαμόρφωση Β ΣΤΑΔΙΟ Ετήσια έκθεση Σχεδίων δράσης Δ ΣΤΑΔΙΟ Παρακολούθηση - αξιολόγηση Τελική έκθεση

1. Χρονοδιάγραμμα εφαρμογής Η διαδικασία της αυτο-αξιολόγησης του Εκπαιδευτικού Έργου μιας σχολικής μονάδας πραγματοποιείται σε επάλληλους κύκλους καθορισμένης διάρκειας. Η ολοκλήρωση ενός από τους επάλληλους κύκλους αξιολόγησης του Ε. Ε. μιας Σ. Μ. απαιτεί χρονικό διάστημα μιας διετίας, αποτελείται από τέσσερα βασικά στάδια εφαρμογής, διάρκειας ενός τετραμήνου, και συνδέεται με διακριτούς επιμέρους στόχους. Η υλοποίηση ενός σχεδίου δράσης συνεχίζεται ακόμη και όταν αποτιμούμε επιμέρους δράσεις του. Είναι αυτονόητο ότι οι μεγαλύτερες δυσκολίες παρουσιάζονται κατά τη διαδικασία εφαρμογής του πρώτου κύκλου αξιολόγησης. 10 21/05/12

2. Ποιοι συμμετέχουν στις διαδικασίες και πώς αυτές εκτυλίσσονται (1) Οι διαδικασίες αρχίζουν με τον ορισμό των συμμετεχόντων στην ολομέλεια. Στην ολομέλεια συμμετέχουν ο Δ/ντής και οι εκπαιδευτικοί της σχολικής μονάδας, καθώς και οι οριζόμενοι από τα συλλογικά τους όργανα, ή το σύλλογο διδασκόντων, εκπρόσωποι των γονέων και των μαθητών. Θεωρείται χρήσιμη η εμπλοκή των γονέων και των μαθητών, προκειμένου η εικόνα του Σχολείου που θα προκύψει να είναι συνθετότερη και εγκυρότερη. Η τελική απόφαση για τη συμμετοχή των γονέων και των μαθητών εξαρτάται από το σύλλογο διδασκόντων, με κριτήριο το ενδιαφέρον την ικανότητα και τη δέσμευσή τους για ουσιαστική συμμετοχή στη διαδικασία ενός ορισμένου φάσματος θεμάτων. 11 21/05/12

2. Ποιοι συμμετέχουν στις διαδικασίες και πώς αυτές εκτυλίσσονται (2) Ανάλογα με τον αριθμό των μελών και τις ανάγκες του σχολείου συγκροτούνται ομάδες εργασίας, στις οποίες η ολομέλεια αναθέτει συγκεκριμένο έργο. Όταν η ολομέλεια το αποφασίσει, είναι δυνατή η ταυτόχρονη συμμετοχή ενός μέλους της σε περισσότερες της μιας ομάδες εργασίας. Ωστόσο, η συμμετοχή σε δεύτερη ή τρίτη ομάδα θα είναι επικουρική. Στις εργασίες της ολομέλειας ένα μέλος (δεν είναι απαραίτητο να είναι ο Δ/ντής) επιλέγεται και αναλαμβάνει το ρόλο του συντονιστή και κάποιο άλλο μέλος αναλαμβάνει το έργο της τήρησης των πρακτικών. Προτείνεται η συστηματική καταγραφή των σημαντικών εργασιών της ομάδας και η χρήση ημερολογίου. Εκτιμάται ότι με οργανωμένη συζήτηση των συμμετεχόντων και προετοιμασμένες εισηγήσεις των ομάδων, η ολοκλήρωση των εργασιών ενός τετραμήνου δεν απαιτεί περισσότερες από 3-4 συνεδριάσεις. 12 21/05/12

2. Προαιρετική επιλογή και συμμετοχή κριτικού φίλου (3) Η σχολική μονάδα μπορεί να επιλέγει έναν «κριτικό φίλο» που δεν θα έχει άμεση σχέση με την υφιστάμενη υπηρεσιακή δομή (πανεπιστημιακό, σχολικό σύμβουλο άλλης περιφέρειας, άλλον ειδικό επιστήμονα κ.λπ.). Ο κριτικός φίλος μελετά κριτικά τις δράσεις της σχολικής μονάδας και κάνει προτάσεις που δεν θα είναι υποχρεωτικά εφαρμόσιμες (στόχος η βελτίωση του Ε.Ε.). Η ολομέλεια αποφασίζει για τη συμμετοχή του κριτικού φίλου σε κάποια συνεδρίασή της, καθώς και για τις προτάσεις που θα υιοθετήσει. 13 21/05/12

3. Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις (1) Στην αρχή κάθε τετραμήνου αποφασίζεται ο τρόπος εργασίας και η διαίρεση ή όχι των συμμετεχόντων σε ομάδες εργασίας, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους και τις ιδιαίτερες γνώσεις τους που σχετίζονται με τον υπό διερεύνηση τομέα. Ο προγραμματισμός των εργασιών και η επιλογή των τομέων που θα διερευνηθούν ενδελεχώς (βλέπε ενότητα 6) εξαρτάται και από τον συνολικό αριθμό των συμμετεχόντων. Ορίζονται οι συντονιστές, οι πρακτικογράφοι και το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της κάθε εισήγησης προς την ολομέλεια. Καταγράφονται οι αιτιολογημένες απόψεις των συμμετεχόντων. Η αξιοποίηση των διαθέσιμων στη σχολική μονάδα στατιστικών και άλλων στοιχείων, σχετικά με τη φοίτηση των μαθητών, τα αποτελέσματα των εξετάσεων κ.λπ., κρίνεται απαραίτητη. 14 21/05/12

3. Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις (2) Τα μέλη της κάθε ομάδας, σε μία ή το πολύ δύο συνεδρίες, παραθέτουν τις απόψεις τους για κάθε τομέα του εκπαιδευτικού έργου (π.χ. γενική εκτίμηση για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το σχολείο). Στόχος είναι η διατύπωση θέσεων για κάθε τομέα του ΕΕ, μετά από διάλογο και διαπραγμάτευση, που θα έχει την αποδοχή όλων των συμμετεχόντων. Επισημαίνονται π.χ. τα αξιόλογα επιτεύγματα και οι προβληματικές περιοχές του ΕΕ της σχολικής μονάδας, καθώς και περιοχές που οι συμμετέχοντες θεωρούν ότι πρέπει να διερευνηθούν συστηματικότερα. Η ποιότητα του διαλόγου, ο σεβασμός των δεδομένων και η ορθολογική τεκμηρίωση των επιχειρημάτων εξασφαλίζει και την εγκυρότητα της συνολικής διαδικασίας. Η εργασία για κάθε τομέα ολοκληρώνεται με την καταγραφή της κοινά αποδεκτής θέσης της ομάδας, καθώς και μειοψηφικών απόψεων σε σημαντικά ζητήματα, όταν αυτές αιτιολογούνται επαρκώς 15 21/05/12

3. Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις (3) Σε συνεδρίαση της ολομέλειας των συμμετεχόντων παρουσιάζονται και αναλύονται τα αποτελέσματα των ομάδων εργασίας από τους συντονιστές των ομάδων. Στόχος είναι η καταγραφή μιας ενιαίας θέσης. Η ενιαία αυτή θέση, ή και τυχόν μειοψηφούσες, θα συμπεριληφθεί στην ετήσια ή την τελική έκθεση αξιολόγησης του ΕΕ της σχολικής μονάδας. Για να συμπεριληφθούν στην έκθεση μειοψηφούσες απόψεις, πρέπει να το αποδεχθεί το ένα τρίτο των μελών της ολομέλειας, ακόμη και όταν δεν συμφωνεί με την ουσία της άποψης. 16 21/05/12

4. Πώς αποτυπώνονται τα αποτελέσματα της συζήτησης Τα αποτελέσματα της συζήτησης, για την εικόνα του σχολείου π.χ., αποτυπώνονται με τη χρήση τετράβαθμης αριθμητικής κλίμακας (1-4) για κάθε περιοχή του εκπαιδευτικού έργου, όπου: 4 = πολύ καλή (εικόνα χωρίς προβλήματα), 3 = καλή (τα θετικά στοιχεία περισσότερα από τα αρνητικά), 2 = μέτρια (τα προβλήματα είναι περισσότερα από τα θετικά στοιχεία), 1 = προβληματική (αρκετά σοβαρά προβλήματα). Στην περίπτωση που δεν επιτευχθεί συναίνεση για τον όποιο τομέα, καταγράφονται τα δύο «πλειοψηφικά» αποτελέσματα της ομάδας. Στην περίπτωση που η ολομέλεια διαμορφώνει διαφορετική γνώμη από ομόφωνη απόφαση της ομάδας, για να καταγραφεί, απαιτείται η αυξημένη πλειοψηφία των δύο τρίτων της ολομέλειας. 17 21/05/12

5. Ποιος έχει τη γενική ευθύνη Τη γενική ευθύνη για την οργάνωση, την υποστήριξη, και το συντονισμό της αξιολόγησης του ΕΕ της σχολικής μονάδας έχει ο διευθυντής του σχολείου. Ο διευθυντής ορίζει τις ημερομηνίες για τις συνεδρίες της ολομέλειας και συντονίζει τη συζήτηση σ’ αυτές. Μετέχει στις συνεδρίες της κάθε ομάδας για την επιλογή των συντονιστών και των πρακτικογράφων. Υποστηρίζει τις εργασίες και διευκολύνει τους συμμετέχοντες στην κάθε ομάδα για την ανάπτυξη της διαδικασίας (π.χ. πρόσβαση στα αρχεία του σχολείου). Ο διευθυντής έχει την ευθύνη για τη δημιουργία θετικού κλίματος, το οποίο προάγει τη συνεργασία των συμμετεχόντων, καθώς και για την πρόοδο των εργασιών της ομάδας. 18 21/05/12

Στάδια και λεπτομέρειες υλοποίησης

ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ Προγραμματισμός έργου ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ Α΄ ΣΤΑΔΙΟ Συγκρότηση ολομέλειας Προγραμματισμός έργου Γενικός συντονισμός Διευθυντής Σύγκληση ολομέλειας Συγκρότηση ομάδων εργασίας Σύλλογος διδασκόντων Ορισμός συντονιστών και πρακτικογράφων Εκπρόσωπος γονέων ; Χρονοδιάγραμμα εργασιών Εκπρόσωπος μαθητών ;

ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ Α΄ ΦΑΣΗΣ Ι. Γενική εκτίμηση της εικόνας του σχολείου ΙΙ. Συστηματική διερεύνηση δεικτών

Υλικό της ΑΕΕ Εκπαιδευτικός Σχεδιασμός Παραδείγματα Σχεδίων δράσης

1ο Πεδίο: Μέσα – Πόροι – Ανθρώπινο Δυναμικό Δείκτες Κριτήρια 1.1. Υλικοτεχνική υποδομή Επάρκεια και καταλληλότητα σχολικών χώρων (αύλειου χώρου, αιθουσών διδασκαλίας, χώρων διοίκησης κλπ.) Επάρκεια και καταλληλότητα του εξοπλισμού και των μέσων του σχολείου (επίπλωση, εκπαιδευτικά υλικά, διδακτικά – εποπτικά μέσα κ.ά.) 1.2. Οικονομικοί πόροι σχολείου Επάρκεια των οικονομικών πόρων για την κάλυψη των αναγκών του σχολείου 1.3. Διδακτικό προσωπικό του σχολείου Επάρκεια του διδακτικού προσωπικού (αριθμός, σύνθεση, επιστημονική και παιδαγωγική κατάρτιση, εμπειρία) για την αποτελεσματική υλοποίηση του εκπαιδευτικού έργου στο σχολείο.

2ο Πεδίο: Οργάνωση και Διοίκηση του Σχολείου Δείκτες Κριτήρια 2.1. Διαμόρφωση και εφαρμογή σχολικού προγράμματος Διαμόρφωση και εφαρμογή ενός λειτουργικού ωρολογίου προγράμματος. Υποστήριξη των εκπαιδευτικών στην υλοποίηση του Προγράμματος Σπουδών. Υποστήριξη και συντονισμός της συνεργασίας των εκπαιδευτικών. Προγραμματισμός εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και παρεμβάσεων για εμπλουτισμό του Προγράμματος Σπουδών. 2.2. Συντονισμός σχολικής ζωής (συνέχεια) Διαμόρφωση και εφαρμογή εσωτερικού κανονισμού για τη λειτουργία του σχολείου. (*) Αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Χάραξη σαφούς προσανατολισμού για την εργασία του σχολείου, με βάση σύνολο αρχών και αξιών κοινά αποδεκτών από τα μέλη της σχολικής κοινότητας. Προγραμματισμός, υλοποίηση και αξιολόγηση δράσεων για βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου. Διαμόρφωση συμμετοχικού, συλλογικού, συνεργατικού πλαισίου εργασίας όλων των παραγόντων της σχολικής μονάδας.

2ο Πεδίο: Οργάνωση και Διοίκηση του Σχολείου (συνέχεια) Δείκτες Κριτήρια 2.3. Αξιοποίηση μέσων και πόρων Ορθολογική διαχείριση των οικονομικών πόρων για την κάλυψη των αναγκών του σχολείου (κατανομή πραγματοποιηθεισών δαπανών ανά κατηγορία δαπάνης). Αξιοποίηση των διαθέσιμων χώρων και του εξοπλισμού για την αποτελεσματική ανάπτυξη του Προγράμματος Σπουδών. Συνεργασία του σχολείου με τη Σχολική Επιτροπή. 2.4. Υποστήριξη της επιστημονικής – παιδαγωγικής κατάρτισης και εξέλιξης των εκπαιδευτικών Ανάπτυξη διαδικασιών στήριξης των εκπαιδευτικών στις επιστημονικές και παιδαγωγικές τους ανάγκες

3ο Πεδίο: Κλίμα & Σχέσεις στο Σχολείο Δείκτες Κριτήρια 3.1. Σχέσεις μεταξύ των εκπαιδευτικών Ποιότητα επικοινωνίας, δημιουργική συνεργασία και συλλογική δράση. Τακτικές συναντήσεις και συνεργασία εκπαιδευτικών. Συνεργασία εκπαιδευτικών με έμφαση σε παιδαγωγικά / διδακτικά θέματα. 3.2.1. Σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών – μαθητών 3.2.2. Σχέσεις μεταξύ μαθητών Ανάπτυξη πρωτοβουλιών για δημιουργική συνεργασία εκπαιδευτικών – μαθητών (π.χ. οργάνωση εκδηλώσεων, διευθέτηση προβλημάτων της μαθητικής κοινότητας). Σύμφωνη με τους σχολικούς κανόνες συμπεριφορά των μαθητών. Συμμετοχή των μαθητών στ διαμόρφωση των ρυθμιστικών πρακτικών που διέπουν τη σχολική ζωή. (Συμβόλαιο) Δημιουργική συνεργασία και συλλογική δράση των μαθητών (π.χ. ύπαρξη ομίλων και ομάδων δραστηριοτήτων μαθητών για θέματα της σχολικής ζωής)

3ο Πεδίο: Κλίμα & Σχέσεις στο Σχολείο (συνέχεια) Δείκτες Κριτήρια 3.3. Σχέσεις μεταξύ σχολείου – γονέων Αποτελεσματικοί μηχανισμοί τακτικής και αμφίδρομης επικοινωνίας. Ποιότητα πληροφοριών που ανταλλάσσονται με τους γονείς. Ανάπτυξη πρωτοβουλιών για δημιουργική συνεργασία με το Σύλλογο Γονέων. 3.4. Σχέσεις μεταξύ σχολείου – φορέων Εποικοδομητική επικοινωνία και συνεργασία με εκπαιδευτικές αρχές και φορείς, την τοπική και ευρύτερη κοινωνία (συχνότητα, περιεχόμενο και ποιότητα της επικοινωνίας).

4ο Πεδίο: Εκπαιδευτικές Διαδικασίες Δείκτες Κριτήρια 4.1. Εφαρμογή του Προγράμματος Σπουδών Ύλη των μαθημάτων που διδάχθηκε και στόχοι του Προγράμματος Σπουδών που υλοποιήθηκαν ανά γνωστικό αντικείμενο (*). 4.2. Ανάπτυξη και εφαρμογή διδακτικών πρακτικών Σχεδιασμός και δόμηση της διδασκαλίας. Εφαρμογή ποικίλων διδακτικών μεθόδων. Διάδραση εκπαιδευτικού – μαθητή και εμπλοκή του μαθητή στη διαδικασία της μάθησης. Αξιοποίηση του διδακτικού χρόνου και των μέσων διδασκαλίας. Σωστή διαχείριση και αξιοποίηση των εργασιών των μαθητών.

4ο Πεδίο: Εκπαιδευτικές Διαδικασίες (συνέχεια) Δείκτες Κριτήρια 4.3. Ανάπτυξη και εφαρμογή παιδαγωγικών πρακτικών και πρακτικών αξιολόγησης των μαθητών Χρήση ποικίλων στρατηγικών οργάνωσης της τάξης. Παιδαγωγική σχέση δασκάλου – μαθητή. Χρήση ποικίλων μεθόδων αξιολόγησης. Συστηματική καταγραφή της προόδου των μαθητών. Τακτική ενημέρωση των μαθητών για την ποιότητα της εργασίας τους. Αξιοποίηση των πληροφοριών που προκύπτουν από την αξιολόγηση για ανατροφοδότηση της διδασκαλίας. 4.4. Ανάπτυξη και εφαρμογή καινοτόμων δραστηριοτήτων και παρεμβάσεων Υιοθέτηση καινοτομιών (ανάληψη καινοτόμων πρωτοβουλιών, υποστήριξη καινοτομικών αλλαγών). Ανάπτυξη ενισχυτικών, υποστηρικτικών και αντισταθμιστικών προγραμμάτων (ολοήμερο πρόγραμμα, ενισχυτική διδασκαλία, τάξεις υποδοχής, τμήματα ένταξης).

5ο Πεδίο: Εκπαιδευτικά Αποτελέσματα Δείκτες Κριτήρια 5.1. Φοίτηση και διαρροή των μαθητών Εφαρμογή συγκεκριμένων διαδικασιών για τη συστηματική παρακολούθηση της φοίτησης των μαθητών. Ύπαρξη διαμορφωμένων πρακτικών (μέτρα, παρεμβάσεις) στο σχολείο για την αντιμετώπιση πιθανών προβλημάτων φοίτησης και διαρροής. 5.2. Επίδοση και πρόοδος των μαθητών Τα εκπαιδευτικά επιτεύγματα των μαθητών ανταποκρίνονται στους στόχους και τα περιεχόμενα του Προγράμματος Σπουδών. Όλοι οι μαθητές – χαμηλής, μέσης, υψηλής επίδοσης – παρουσιάζουν πρόοδο σε σχέση με προηγούμενα επιτεύγματά τους. Η διαφορά στις επιδόσεις μεταξύ των μαθητών μειώνεται κατά τη διάρκεια της χρονιάς.

5ο Πεδίο: Εκπαιδευτικά Αποτελέσματα (συνέχεια) Δείκτες Κριτήρια 5.3. Ατομική και κοινωνική ανάπτυξη των μαθητών Διασφάλιση της συναισθηματικής, ατομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των μαθητών. Διασφάλιση και προαγωγή της ισότητας και της δικαιοσύνης (ισότιμη και δίκαιη αντιμετώπιση όλων των μαθητών ανεξαρτήτως ικανοτήτων, εθνικότητας, γλώσσας, θρησκείας κλπ.). Διαμόρφωση υπεύθυνων, ενεργών και δημοκρατικών πολιτών.

Γενική εκτίμηση Α ΣΤΑΔΙΟ Α ΣΤΑΔΙΟ Τρόπος εργασίας Ομάδα εργασίας Ολομέλεια Δείκτης Πεδία: 5 Δείκτες: 18 Αποτίμηση με διαβούλευση Συνεδριάσεις Ομάδων: 1-2 Ολομέλειες: 2-3 Έκθεση Γενικής εκτίμησης Διάρκεια 1-2 μήνες

Πώς γίνεται η αποτίμηση; Α ΣΤΑΔΙΟ Συνεργάζεται με Περιφέρεια και ΟΕ του έργου Ο ρόλος του Συμβούλου Υποστηρίζει το έργο της ΑΕΕ στο Σχολείο Ενημερώνει, επιμορφώνει ενδοσχολικά Έκθεση 4μηνιαία Και ετήσια Προγραμματίζει, προεδρεύει στις ολομέλειες Ο ρόλος του Διευθυντή Εποπτεύει στην οργάνωση και συντονίζει τις ομάδες εργασίας Συμμετέχει στην επιλογή συντονιστών και πρακτικογράφων των ομάδων Φροντίζει για το κλίμα συνεργασίας στις ομάδες παρεμβαίνει συναινετικά, αν χρειαστεί.

Πώς γίνεται η αποτίμηση; Α ΣΤΑΔΙΟ Αξιοποιούν αρχεία του Σχολείου Οι ομάδες εργασίας Αποτιμούν ομόφωνα τους 18 δείκτες Αιτιολογούν την εκτίμησή τους Καταγράφουν τα επιτεύγματα Επισημαίνουν προβληματικούς τομείς Καταλήγει σε ενιαία εκτίμηση των δεικτών Η ολομέλεια Καταγράφει τις μειοψηφικές απόψεις Επιλέγει 2 τομείς για συστηματική διερεύνηση Συντάσσει Έκθεση Γενικής Εκτίμησης

ΕΚΘΕΣΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ Το φύλλο γενικής εκτίμησης συνεχίζεται αντίστοιχα και για τους 19 δείκτες… 36

ΕΚΘΕΣΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ Γ. Κύρια Αποτελέσματα της Αξιολόγησης Σημεία υπεροχής Αδυναμίες Τομείς για συστηματικότερη διερεύνηση

Συστηματική διερεύνηση Α ΣΤΑΔΙΟ Τα δεδομένα Η προετοιμασία Ορίζονται: Οι επιλεγμένοι τομείς - δείκτες Ομάδες εργασίας Οι πηγές πληροφοριών Κριτήρια (- μέτρα) ποιότητας δεικτών Αρχεία σχολείου Χρονοδιάγραμμα Μαθητές Γονείς Κατανέμονται αρμοδιότητες Επιλέγονται: Εργαλεία διερεύνησης (σχέδια) Πηγές δεδομένων Υποστήριξη Συμβούλου και Επιστημονικής Ομάδας Τεχνικές διερεύνησης

Συστηματική διερεύνηση Διαδικασία διερεύνησης Α΄ ΣΤΑΔΙΟ Διαδικασία διερεύνησης Η ομάδα εργασίας Εισηγείται στην Η ολομέλεια Αξιολογεί την εισήγηση Αναλύει τα δεδομένα Διατυπώνει τελική κρίση ενιαία ή πλειοψηφική Αξιολογεί το δείκτη σε σχέση με άλλους δείκτες Συγκρίνει το αποτέλεσμα με τα κριτήρια ποιότητας Διατυπώνει αιτιολογημένα συμπέρασμα Κωδικοποιεί την τελική κρίση με «1»,«2»,«3»,«4» Τηρεί πρακτικά Διακρίνει δυνατές και αδύνατες πτυχές του ΕΕ

ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚ ΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Σ

ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ

Παράδειγμα υλοποίησης διερεύνησης δείκτη

ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ Α. Καταγράφονται : - Διαδικασίες Αξιολόγησης - Σχέδιο Αξιολόγησης - Κύρια αποτελέσματα Αξιολόγησης Β. Ορίζονται οι προτεραιότητες για δράση Γ. Επιλέγονται τα Σχέδια δράσης

6.2.3. Ολοκλήρωση της διαδικασίας-τελική απόφαση της ολομέλειας 6.2.3. Ολοκλήρωση της διαδικασίας-τελική απόφαση της ολομέλειας Η ολομέλεια ακούει την εισήγηση της ομάδας και μελετά τα δεδομένα λαμβάνοντας υπόψη τις ερμηνείες της ομάδας. Συνθέτει τις ερμηνείες, αξιολογώντας τις τεχνικές που εφαρμόστηκαν και τις πηγές από τις οποίες αντλήθηκαν τα δεδομένα. Σε περίπτωση διαφωνιών, προσπαθεί να καταλήξει σε ενιαία θέση, εξαντλώντας την επιχειρηματολογία. Όταν παρά τις προσπάθειες αυτό δεν επιτευχθεί, καταγράφονται οι δύο πλειοψηφούσες απόψεις. Ολοκληρώνει τη διαδικασία της συστηματικής αξιολόγησης συγκρίνοντας τα αποτελέσματα με τα κριτήρια που αρχικά έθεσε για την ποιότητα του ΕΕ στον κάθε δείκτη. Διατυπώνει τις δυνατές και τις αδύνατες πτυχές του ΕΕ συγκεκριμένων τομέων του σχολείου με βάση τη συστηματική αξιολόγηση. 53 21/05/12

Δραστηριότητες δεύτερου τετράμηνου Προγραμματισμός Δράσεων

7. Ποιες είναι οι δραστηριότητες του δευτέρου τετραμήνου Με βάση τα αποτελέσματα της γενικής εκτίμησης και της συστηματικής αξιολόγησης ορισμένων τομέων του ΕΕ, το σχολείο επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα «πού θέλουμε να φτάσουμε». Έτσι, προχωρεί στον προγραμματισμό συγκεκριμένων δράσεων. Το σχολείο προγραμματίζει τις δράσεις του, αφού θέσει και ιεραρχήσει τους στόχους που θεωρεί απαραίτητους και ρεαλιστικούς για τη βελτίωση της ποιότητας του ΕΕ σε επιλεγμένα πεδία και τομείς. Έμφαση δίνεται στην ενσωμάτωση μιας έστω καινοτομίας στο πρόγραμμα του σχολείου, σε κάθε κύκλο αξιολόγησης Επειδή η υλοποίηση μιας καινοτομίας, συνήθως, απαιτεί μεγαλύτερο του τετραμήνου χρόνο, οι σχετικές δράσεις συνεχίζονται και στα άλλα τετράμηνα. Ωστόσο, ορίζονται υπο-δράσεις που θα πρέπει να ολοκληρωθούν στη διάρκεια των τετραμήνων του συγκεκριμένου κύκλου αξιολόγησης. 55 21/05/12

7.1.1. Προγραμματισμός δράσεων-λογικές των επιλογών Η ολομέλεια αναλύει τις λογικές, με βάση τις οποίες προγραμματίζει τις δράσεις και ιεραρχεί τις προτεραιότητες, απαντώντας σε ερωτήματα όπως: Επείγει η υλοποίηση κάποιας δράσης; Υπάρχουν εθνικές ή περιφερειακές προτεραιότητες που την επιβάλλουν; Απαιτεί εξαιρετικά μεγάλη προσπάθεια και χρόνο; (αυτό ασφαλώς θα περιορίσει τον αριθμό των δράσεων και θα επιβάλει υποδιαίρεση της δράσης σε υποδράσεις) Υπάρχουν ή μπορούν να εξασφαλιστούν οι σχετικές υποδομές στο σχολείο, ώστε να υλοποιηθεί η δράση; Προτείνονται συγγενικές δράσεις, οι οποίες λειτουργούν συμπληρωματικά και εξοικονομούν χρόνο; 56 21/05/12

7. 1. 2. Προγραμματισμός δράσεων- Διεύρυνση των συμμετοχών Ειδικά στη διαδικασία του προγραμματισμού προτείνουμε, όπου αυτό είναι εφικτό, να συμμετέχει σε μία τουλάχιστον συνεδρίαση, εκτός από την ολομέλεια, ο σχολικός σύμβουλος, ο διοικητικός προϊστάμενος, εκπρόσωπος από το Δ.Σ. του συλλόγου γονέων, εκπρόσωπος των μαθητών, ο «κριτικός φίλος» και εκπρόσωπος της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτό εξασφαλίζει την αποδοχή των προγραμματισμένων δράσεων, από όλους τους παράγοντες της σχολικής ζωής, ενισχύει τη δέσμευση όλων για την υλοποίησή τους και «διαπαιδαγωγεί» γονείς, μαθητές και ευρύτερη κοινότητα. Στο διευρυμένο αυτό σώμα παρουσιάζεται ο σχεδιασμός της ολομέλειας και αναλύεται η λογική των επιλογών. Το διευρυμένο σώμα εκφράζει τις απόψεις του και κάνει προτάσεις. Μετά από συζήτηση καταγράφεται η τελική επιλογή και ιεράρχηση των προτεραιοτήτων, καθώς και οι λογικές που τις επέβαλαν. 57 21/05/12

7. 2. Διαμόρφωση σχεδίων δράσης Η ολομέλεια, απαντώντας στο ερώτημα «τι πρέπει και πώς πρέπει να το κάνουμε για να φτάσουμε εκεί που θέλουμε», αξιοποιεί και προσαρμόζει στις ανάγκες του σχολείου το ενδεικτικό σχέδιο δράσης. Με βάση το σχεδιασμό των προτεραιοτήτων, οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε ομάδες δράσης (ΟΔ), για τη διαμόρφωση ενός λεπτομερούς σχεδίου των επιμέρους δράσεων. Κάθε ΟΔ, σε συνεργασία με τον δ/ντή του σχολείου, ορίζει έναν εκπαιδευτικό συντονιστή και έναν πρακτικογράφο για την καταγραφή των εργασιών της ομάδας. Τα σχέδια δράσης δίνουν τη δυνατότητα στο κάθε σχολείο να εστιάσει την προσοχή του σε συγκεκριμένες δραστηριότητες, οι οποίες μπορούν να αντιμετωπίζουν αδυναμίες και να φέρουν τις επιθυμητές αλλαγές στο ΕΕ, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις δυνατότητες που έχει το σχολείο για την υλοποίηση της δράσης. 58 21/05/12

7. 2. 1. Προσδιορισμός βασικών στοιχείων ενός σχεδίου δράσης (1) Ένα σχέδιο δράσης πρέπει να προσδιορίζει: Τους οραματικούς και ρεαλιστικούς στόχους, οι οποίοι θα επιδιώκουν συγκεκριμένα αποτελέσματα. Τα συγκεκριμένα κριτήρια επιτυχίας του κάθε στόχου, με βάση τα οποία θα αποτιμηθούν τα τελικά αποτελέσματα. Τις στρατηγικές εφαρμογής του σχεδίου δράσης (μεθόδους ενέργειες, συμβολές προσώπων κ.λπ.), οι οποίες θα εξασφαλίσουν την αποτελεσματική υλοποίησή του. Το αναλυτικό, εφικτό και αυστηρά προσδιορισμένο για κάθε στόχο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του σχεδίου δράσης, το οποίο πρέπει να συνυπολογίζει τις υπάρχουσες δυνατότητες του σχολείου. 59 21/05/12

7. 2. 1. Προσδιορισμός βασικών στοιχείων ενός σχεδίου δράσης (2) Τους πόρους οι οποίοι απαιτούνται για την επιτυχή υλοποίηση ενός σχεδίου δράσης, οι οποίοι, ανάλογα με τη φύση της δράσης, διαφέρουν και περιλαμβάνουν: το ανθρώπινο δυναμικό (εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς, σύμβουλοι, ερευνητές, τοπικές αρχές κ.λπ.), το χρόνο (ώρες συναντήσεων, ώρες σεμιναρίων επιμόρφωσης), την υλικοτεχνική υποδομή (τεχνολογικός εξοπλισμός, αίθουσες, εποπτικά μέσα κ.λπ.), τους οικονομικούς πόρους (ακριβές κόστος επιμόρφωσης, υλικών, επισκέψεων κ.λπ.), τις οργανωτικές δομές (αρμοδιότητες προσώπων και μηχανισμοί συνεργασίας και συντονισμού του σχεδίου δράσης). 60 21/05/12

7. 2. 1. Προσδιορισμός βασικών στοιχείων ενός σχεδίου δράσης (3) Τις διαδικασίες παρακολούθησης και αξιολόγησης του σχεδίου δράσης, με ακριβή καταγραφή των πηγών και των μεθόδων ολοκλήρωσης και εκτίμησης της αποτελεσματικότητάς του. Τον υπεύθυνο του σχεδίου δράσης, ο οποίος θα έχει τη συνολική ευθύνη της οργάνωσης, της κατανομής αρμοδιοτήτων, του συντονισμού ενεργειών, της παρακολούθησης και της αξιολόγησης του συγκεκριμένου σχεδίου δράσης. 61 21/05/12

7. 2. 2. Οριστικοποίηση του σχεδίου δράσης Ο υπεύθυνος του κάθε σχεδίου δράσης κάνει μια αναλυτική εισήγηση των βασικών σημείων του στην ολομέλεια. Η ολομέλεια, ύστερα από κριτική συζήτηση, αποφασίζει για την τελική μορφή του σχεδίου δράσης. Το οριστικό σχέδιο δράσης περιλαμβάνεται στην ετήσια έκθεση που υποβάλει η σχολική μονάδα. Η υλοποίηση του σχεδίου δράσης αρχίζει με την έναρξη του δευτέρου έτους του κύκλου αξιολόγησης. Ωστόσο, όταν αποκτηθούν εμπειρίες και αυτοματισμοί, η υλοποίηση μπορεί να αρχίσει και από το δεύτερο τετράμηνο. 62 21/05/12

8. Ποιες είναι οι δραστηριότητες του τρίτου και του τετάρτου τετραμήνου Στο τρίτο και το τέταρτο τετράμηνο εκτυλίσσεται η διαδικασία υλοποίησης του σχεδίου/σχεδίων δράσης, παρακολούθησης της εφαρμογής τους, καθώς και αξιολόγησής του/τους. Κάθε σχολική μονάδα σχεδιάζει και υλοποιεί 1-2 σχέδια δράσης, ανάλογα με τον αριθμό των μελών της, τους πόρους, κτλ. Υπεύθυνη για την οργάνωση, την παρακολούθηση της προόδου και την αξιολόγηση του σχεδίου δράσης είναι η ομάδα δράσης (ΟΔ) που διαμόρφωσε το σχέδιο. Όταν ολοκληρωθεί ένα σχέδιο δράσης, υποβάλλεται στην ολομέλεια, η οποία και εκφράζει την τελική άποψη, προτείνοντας και τρόπους αξιοποίησης των αποτελεσμάτων που προέκυψαν. 63 21/05/12

8.1.1. Διαδικασίες παρακολούθησης της προόδου ενός σχεδίου δράσης Για την αποτελεσματική υλοποίηση κάθε σχεδίου δράσης απαιτείται η συνεχής και συστηματική παρακολούθηση της προόδου του, προκειμένου να εξετάζεται: Αν η πορεία του σχεδίου δράσης είναι σύμφωνη με τους στόχους που αρχικά τέθηκαν. Αν τα ενδιάμεσα και τα τελικά αποτελέσματα συνδέονται με τα κριτήρια επιτυχίας που το κάθε σχέδιο δράσης θέτει Αν ο χρόνος που είχαν στη διάθεσή τους οι εκπαιδευτικοί, οι οικονομικοί πόροι και τα υλικά που είχαν προβλεφθεί κατά το σχεδιασμό κ.λπ., επαρκούν για την αποτελεσματική υλοποίηση της δράσης. Ο βαθμός προόδου που επιτυγχάνεται (ενδιάμεσες αξιολογήσεις). Η ποιότητα της συλλογικής εργασίας, αλλά και της ατομικής συμβολής κάθε εμπλεκόμενου στη διαδικασία υλοποίησης του σχεδίου δράσης. 64 21/05/12

8.1.2. Καταγραφή των βασικών διαδικασιών του σχεδίου δράσης Όπως και στην περίπτωση της συστηματικής διερεύνησης- αξιολόγησης του πρώτου τετραμήνου, η ομάδα δράσης καταγράφει με ακρίβεια και αυστηρότητα τις εργασίες και τις δραστηριότητες των μελών της. Δίνει έμφαση στην καταγραφή σημαντικών αποκλίσεων από τον αρχικό σχεδιασμό, των δυσκολιών που παρουσιάστηκαν, όπως προβλήματα αριθμού των συμμετεχόντων, υλικοτεχνικής υποδομής, οικονομικών πόρων, εξειδικευμένων γνώσεων, στήριξης από στελέχη και επιστημονική ομάδα κ.λπ. Από τη λεπτομερή παρακολούθηση της προόδου ενός σχεδίου δράσης είναι ενδεχόμενο να προκύψει η ανάγκη αναπροσαρμογών ή και αλλαγών. Αιτιολογούνται οι πιθανές αποφάσεις αναπροσαρμογής ή και αλλαγής του αρχικού σχεδίου δράσης και αναδεικνύονται οι θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις των αναπροσαρμογών. Τα στοιχεία αυτά είναι απαραίτητα για την τελική αξιολόγηση του σχεδίου δράσης. 65 21/05/12

Παράδειγμα Δράσης

Τελική έκθεση

9. Συγγραφή της έκθεσης αξιολόγησης του ΕΕ Η κάθε σχολική μονάδα διαμορφώνει και υποβάλλει ιεραρχικά, τόσο την ετήσια, όσο και την τελική (της διετίας) έκθεση αξιολόγησης. Α. Στην έκθεση αξιολόγησης του ΕΕ : αξιοποιείται όλο το υλικό που έχει προκύψει και ενσωματώνει τις ενδιάμεσες αξιολογήσεις (ετήσια και τετραμήνων). παρουσιάζονται με σαφή και ολοκληρωμένο τρόπο τόσο οι διαδικασίες αξιολόγησης όσο και τα αποτελέσματα που προέκυψαν. Β. Προσχέδιο της έκθεσης συζητείται στην ολομέλεια, προκειμένου αυτή να εξασφαλίσει, αν αυτό είναι δυνατόν, την αποδοχή όλων των συμμετεχόντων. Γ. Η έκθεση υποβάλλεται στην ολομέλεια για τελική επικύρωση. Δ. Μία ή δύο συνεδριάσεις της ολομέλειας, τον τελευταίο μήνα του διδακτικού έτους της διετίας, αρκούν για τη σύνταξη της έκθεσης αξιολόγησης του ΕΕ της σχολικής μονάδας. 82 21/05/12

9.1. Δομή και περιεχόμενο της έκθεσης Η έκθεση αξιολόγησης του ΕΕ της σχολικής μονάδας θα πρέπει να περιλαμβάνει: Α. Την περίληψη των αποτελεσμάτων της έκθεσης, προκειμένου να διευκολύνεται η αναγνωσιμότητα της έκθεσης. Β. Αναλυτική παρουσίαση των διαδικασιών και των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης, η οποία θα περιλαμβάνει: 1.Τη συνολική αποτίμηση του ΕΕ («γενική εκτίμηση» της εικόνας του σχολείου και τη συστηματική αξιολόγηση τομέων του ΕΕ στο σχολείο) 2. Τις επιλογές των προτεραιοτήτων για δράση 3. Τις διαδικασίες διαμόρφωσης των σχεδίων δράσης 4. Την υλοποίηση, παρακολούθηση και αξιολόγηση των σχεδίων δράσης 83 21/05/12

ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ Διευκρινίσεις 1. Ο ρόλος του Σύμβουλου - Συνεργάτη Συνεργάζεται με τον Σύμβουλο που έχει την ευθύνη του Σχολείου Συμμετέχει διακριτικά σε όλες τις διαδικασίες Ενεργεί επικουρικά σε συνεννόηση με τον υπεύθυνο Σύμβουλο 2. Ο ρόλος του κριτικού φίλου Καλείται προαιρετικά από τη Σχολική Μονάδα Επιλέγεται βάσει της επιστημονικής του ιδιότητας Βοηθά στην εφαρμογή συγκεκριμένου σχεδίου δράσης

Αυτοαξιολόγηση στη Σχολική Μονάδα Συνοψίζοντας Το Πρόγραμμα της ΑΕΕ στο διετή κύκλο 4 Καλές πρακτικές 3 Σχέδια δράσης 2 Συστηματική διερεύνηση 1 Γενική εκτίμηση

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Αποτελέσματα Πρώτου Έτους Εφαρμογής (2010-2011) Γενική εικόνα της προόδου του έργου   Στις περισσότερες σχολικές μονάδες: -Εφαρμόστηκαν σε σημαντικό βαθμό οι προτεινόμενες διαδικασίες της ΑΕΕ -Αξιοποιήθηκε θετικά το εκπαιδευτικό υλικό της ΑΕΕ -Αξιοποιήθηκαν πηγές του σχολείου και διαμορφώθηκαν μέθοδοι και εργαλεία διερεύνησης δεικτών -Τηρήθηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό τα χρονοδιαγράμματα

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΔΕΙΚΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΔΕΙΚΤΕΣ ΜΕ ΘΕΤΙΚΗ ΕΜΦΑΣΗ Διδακτικό προσωπικό του σχολείου Συντονισμός σχολικής ζωής Διαχείριση κι αξιοποίηση μέσων και πόρων Ανάπτυξη και εφαρμογή παιδαγωγικών πρακτικών Ανάπτυξη και εφαρμογή εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και παρεμβάσεων ΔΕΙΚΤΕΣ ΜΕ ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΜΦΑΣΗ Υλικοτεχνική υποδομή του σχολείου Οικονομικοί πόροι του σχολείου Υποστήριξη της επιστημονικής- παιδαγωγικής κατάρτισης και εξέλιξης των εκπαιδευτικών

ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ (με τη μεγαλύτερη συχνότητα επιλογής) Πεδίο 3 : Κλίμα και Σχέσεις στο σχολείο Πεδίο 4 : Εκπαιδευτικές Διαδικασίες ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΡΑΣΗΣ (με τη μεγαλύτερη συχνότητα επιλογής) Σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών – μαθητών, σχέσεις μεταξύ των μαθητών Ανάπτυξη και εφαρμογή παιδαγωγικών πρακτικών Ανάπτυξη και εφαρμογή εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και παρεμβάσεων

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Τα σχολεία αξιοποίησαν: Αρχεία του σχολείου 80% Σχετική βιβλιογραφία 65% Πληροφορίες από μαθητές/γονείς 50% Ηλεκτρονικές βάσεις 35% ...εφάρμοσαν ποικιλία ερευνητικών εργαλείων Ερωτηματολόγιο 88% Συνέντευξη 30% Σχέδιο παρατήρησης 25% 3 στα 4 σχολεία επέλεξαν σχέδια δράσης με βάση τα αποτελέσματα της συστηματικής διερεύνησης Η πλειοψηφία των σχολείων δηλώνει πως το αποτέλεσμα των διαδικασιών αποτελεί προϊόν σύνθεσης όλων των συμμετεχόντων

Η γνώση είναι δύναμη