Ποιοι παράγοντες κάνουν τη γνώση δύναμη και ποιοι αδύναμη μέσα στις μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Προς την Οικονομία της Γνώσης 3-5 Ιουλίου 2006, Αθήνα Δημήτρης Μπράχος, Κωνσταντίνος Κωστόπουλος, Klas Eric Soderquist, Γρηγόρης Πραστάκος Εργαστήριο Διοικητικής Επιστήμης - Management Science Laboratory (MSL) Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας OΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Η έρευνα χρηματοδοτείται τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΠΕΝΕΔ 2003) Το παρόν άρθρο βασίζεται σε άρθρο το οποίο έγινε δεκτό για παρουσίαση στο Academy of Management Conference 2006, στην Atlanta των ΗΠΑ, στις Αυγούστου 2006

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ι Γιατί Διαχείριση Γνώσης στις επιχειρήσεις; Η διαχείριση γνώσης μέσα στις επιχειρήσεις: συνεισφέρει στην καινοτομία – δημιουργία νέων προϊόντων αποτελεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα επηρεάζει την κρίση, τη συμπεριφορά και τη στάση των στελεχών και της επιχείρησης συντελεί στην δημιουργία ‘οργανωσιακής μνήμης’ και βάσεων γνώσης κάνει τη γνώση μόνιμη, προσιτή και προσβάσιμη σε εκείνους που την χρειάζονται κάθε στιγμή «Βρείτε έξυπνους ανθρώπους που να ξέρουν από τεχνολογία και επιχειρήσεις» Microsoft Corp.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΙI Η έρευνα Η έρευνα, αρχικά, υποστηρίζει ότι: ένα πλαίσιο μεταφοράς γνώσης, το οποίο χαρακτηρίζεται από –εμπιστοσύνη (trust), –κίνητρα για διαμερισμό γνώσης (motivation), –προσανατολισμό προς τη διαδικασία μάθησης (learning orientation), –διαπροσωπικές σχέσεις (social interaction), –και συστήματα ηγεσίας (management support), μπορεί να βελτιώσει τη χρησιμότητα και το διαμερισμό γνώσης (απόδοση) μέσα στις επιχειρήσεις (knowledge usefulness) και αυτή με τη σειρά της την εισαγωγή νέων προϊόντων στην αγορά Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στα τμήματα marketing μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων (>100 υπαλλήλους) Στους κλάδους Φαρμάκων, Τροφίμων και Ποτών, Τηλεπικοινωνιών και Πληροφορικής

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Ι Χρησιμότητα Γνώσης Η Χρησιμότητα Γνώσης (knowledge usefulness) δείχνει την επίδραση που έχει η μεταφορά γνώσης στην απόδοση της επιχείρησης (Levin & Cross, 2004) Η χρησιμότητα γνώσης εξαρτάται από τον βαθμό στον οποίο τα εμπλεκόμενα μέρη βλέπουν τη γνώση ως: –Εποικοδομητική –Ακριβή –Έγκυρη –Αρωγό καινοτομίας Η εισαγωγή νέων προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά αποτελεί δείκτη επιχειρησιακής απόδοσης (Damanpour, 1991) και καινοτομίας (Cohen & Levinthal, 1990; Tsai, 2001; Smith et al, 2005)

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΙΙ Πλαίσιο Μεταφοράς Γνώσης Διαπροσωπικές σχέσεις, η οποία αναφέρεται στη στενότητα των εργασιακών σχέσεων και την συχνότητα επικοινωνίας μέσα στο τμήμα Εμπιστοσύνη, η οποία αναφέρεται στην αξιοπιστία μεταξύ ατόμων και ομάδων Παρακίνηση, η οποία μετρά την εσωτερική και εξωτερική μορφή κινήτρων για μεταφορά γνώσης Προσανατολισμός στη Μάθηση, ο οποίος αφορά τη δέσμευση στη μάθηση, την ανοχή για νέες ιδέες, και το κοινό όραμα Υποστήριξη της Διοίκησης, η οποία διευκολύνει τη μεταφορά γνώσης.

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ι Μεθοδολογία πολλαπλών πληροφοριοδοτών (multiple informants methodology) (Smith et al, 2005) για αύξηση της αξιοπιστίας της έρευνας Πραγματοποίηση 72 συνεντεύξεων με στελέχη από 65 επιχειρήσεις Συλλογή 295 ερωτηματολογίων από 65 επιχειρήσεις Ανάλυση πολλαπλής παλινδρόμησης (multiple regression analysis – OLS regression) Κλίμακες πολλαπλών στοιχείων (items) σε 7–point– Likert scale (1= διαφωνώ απόλυτα….7= συμφωνώ απόλυτα)

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΙΙ Για να γίνει η άθροιση (aggregation) των ερωτηματολογίων έγιναν πριν στατιστικοί έλεγχοι: –Ιnterrater agreement score r wg (James et al, 1993) για κάθε μεταβλητή (στην έρευνα μας ο μέσος (mean) δείκτης για όλες τις μεταβλητές ήταν >0.70) –Intraclass correlation coefficient: ICC(1) και ICC(2) Internal reliability (α >0.70 σε όλες τις μεταβλητές) Διεξαγωγή Exploratory and Confirmatory Factor Analysis για λόγους εγκυρότητας (validity) της επιλεγόμενης κλίμακας για κάθε μεταβλητή

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ι Εξαρτημένες μεταβλητές: –Χρησιμότητα Γνώσης (μεταβλητή διαμεσολαβητής) –Εισαγωγή νέων προϊόντων και υπηρεσιών Ανεξάρτητες μεταβλητές: Πλαίσιο μεταφοράς γνώσης Ανάλυση Διαμεσολάβησης (Baron & Kenny, 1986) –Ύπαρξη σχέσης μεταξύ ανεξάρτητων μεταβλητών και διαμεσολαβητή (Μοντέλο 2) –Ύπαρξη σχέσης μεταξύ ανεξάρτητων μεταβλητών και τελικής εξαρτημένης μεταβλητής (Μοντέλο 3) –Προηγούμενη ύπαρξη σημαντικής σχέσης στο Μοντέλο 3, δεν υπάρχει όταν έχουμε εισαγωγή του διαμεσολαβητή (Μοντέλο 4)

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΙΙ

ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Ι Η έρευνα δείχνει ότι: Για να επιτευχθεί αποτελεσματική μεταφορά γνώσης μέσα στα τμήματα των επιχειρήσεων σημαντικοί παράγοντες είναι η εμπιστοσύνη, τα κίνητρα, και ο προσανατολισμός στη μάθηση Η υποστήριξη της διοίκησης παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην μεταφορά γνώσης (β=.33, p<.001) Στατιστικά ασήμαντη είναι οι διαπροσωπικές σχέσεις των στελεχών (social interaction)

ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΙ Η έρευνα δείχνει ότι: Το πόσο χρήσιμη αντιλαμβάνονται την μεταφορά γνώσης τα στελέχη επηρεάζει θετικά την καινοτομία της επιχείρησης Η αποτελεσματικότητα μεταφοράς γνώσης αποτελεί σημαντικό διαμεσολαβητή μεταξύ του πλαισίου μεταφοράς γνώσης και της καινοτομίας μιας επιχείρησης Από τις μεταβλητές ελέγχου (control variables) πιο σημαντική είναι ο αριθμός των στελεχών του τμήματος (size) (β=.50, p<.01)

Επιλεγόμενη Βιβλιογραφία Argote L., McEvily B., Reagans R., 2003, ‘Managing Knowledge in Organizations: An Integrative Framework and Review of Emerging Themes’, Management Science, 49:4, pp Cohen W. M. & Levinthal D. A. (1990), “Absorptive capacity: An new perspective on learning and innovation”, Administrative Science Quarterly, 35, pp Damanpour F., (1991), “Organizational Innovation: A Meta-analysis of Effects of Determinants and Moderators”, Academy of Management Journal, 34, Smith K.G, Collins C.J., Clark K.D., (2005), “Existing Knowledge, knowledge creation capability, and the rate of new products introduction in high-tech firms”, Academy of Management Journal, Vol. 48, No. 5, pp Tsai W., (2001), “Knowledge Transfer in intra-organizational networks: Effects of network position and absorptive capacity on business unit innovation and performance”, Academy of Management Journal, Vol 44, No. 5,

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ Δημήτρης Αντ. Μπράχος Εργαστήριο Διοικητικής Επιστήμης Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ E.: W.: