MEDEA Vers 446-662

Kritiek op Medea’s Gedrag - 446-464 Iason komt voor het eerst aan het woord Het is in eerste instantie voor de lezer niet duidelijk dat het om Iason gaat, maar voor diegenen in het theater wel Iason probeert zichzelf in een positief daglicht te stellen

(1) Ook probeerde ik steeds de woede van de razende koning(en) weg te nemen en (2) wilde dat jij bleef ... (3) Toch ben ik zelfs onder deze omstandigheden gekomen, omdat ik mijn dierbaren niet in de steek laat (4) terwijl ik waak over jouw belang ... (5) Want ook al haat jij mij, ik zou jou nooit kwaad gezind kunnen zijn. Stijlfiguur: λόγων ματαίων οὕνεκ΄ ἐκπεσῇ χθονός.   κἀμοὶ μὲν οὐδὲν πρᾶγμα· μὴ παύσῃ ποτὲ   λέγουσ΄ Ἰάσον΄ ὡς κάκιστός ἐστ΄ ἀνήρ·   ἃ δ΄ ἐς τυράννους ἐστί σοι λελεγμένα͵   πᾶν κέρδος ἡγοῦ ζημιουμένη φυγῇ.   κἀγὼ μὲν αἰεὶ βασιλέων θυμουμένων   ὀργὰς ἀφῄρουν καί σ΄ ἐβουλόμην μένειν·   σὺ δ΄ οὐκ ἀνίεις μωρίας͵ λέγουσ΄ ἀεὶ   κακῶς τυράννους· τοιγὰρ ἐκπεσῇ χθονός.   ὅμως δὲ κἀκ τῶνδ΄ οὐκ ἀπειρηκὼς φίλοις

Dit is het toppunt 465-474 Medea gelooft niet in Iason’s woorden: ἀνανδρίαν , ἀναιδεία Anafoor: ὦ παγκάκιστε͵ τοῦτο γάρ σ΄ εἰπεῖν ἔχω͵   γλώσσῃ μέγιστον εἰς ἀνανδρίαν κακόν·   ἦλθες πρὸς ἡμᾶς͵ ἦλθες ἔχθιστος γεγώς;   [θεοῖς τε κἀμοὶ παντί τ΄ ἀνθρώπων γένει;]   οὔτοι θράσος τόδ΄ ἐστὶν οὐδ΄ εὐτολμία͵

Medea’s Verdiensten 475-487 Medea’s wanhoop komt naar voren De S-klank is heel erg aanwezig in het begin van Medea’s Tirade, dit geeft haar woede aan. ἔσῳσά σ΄͵ ὡς ἴσασιν Ἑλλήνων ὅσοι   ταὐτὸν συνεισέβησαν Ἀργῷον σκάφος͵   πεμφθέντα ταύρων πυρπνόων ἐπιστάτην   ζεύγλῃσι καὶ σπεροῦντα θανάσιμον γύην· Medea somt al haar verdiensten die ze geleverd heeft tijdens de periode dat Iason weg was op.

Stank voor dank 488-498 Iason is een slechte man omdat hij een nieuw thuis heeft gevonden i.p.v. terug te keren naar Medea Medea is teleurgesteld

Een hopeloze situatie (499-521) Medea vertelt over de hopeloze situatie waar ze in is beland Iason heeft haar verruild en haar en haar kinderen verbannen Ze kan niet naar huis Ze kan niet naar de dochters van Pelias En dit allemaal terwijl ze heel veel voor Iason heeft gedaan en opgeofferd

Ἄγ᾽, ὡς φίλῳ γὰρ ὄντι σοι κοινώσομαι (δοκοῦσα μὲν τί πρός γε σοῦ πράξειν καλῶς; 500 Ὅμως δ᾽, ἐρωτηθεὶς γὰρ αἰσχίων φανῇ)· νῦν ποῖ τράπωμαι; Πότερα πρὸς πατρὸς δόμους, οὓς σοὶ προδοῦσα καὶ πάτραν ἀφικόμην; Ἢ πρὸς ταλαίνας Πελιάδας; Καλῶς γ᾽ ἂν οὖν IRONIE δέξαιντό μ᾽ οἴκοις ὧν πατέρα κατέκτανον. 505 Ἔχει γὰρ οὕτω· τοῖς μὲν οἴκοθεν φίλοις TEGENSTELLING ἐχθρὰ καθέστηχ᾽, οὓς δέ μ᾽ οὐκ ἐχρῆν κακῶς δρᾶν, σοὶ χάριν φέρουσα πολεμίους ἔχω. Τοιγάρ με πολλαῖς μακαρίαν Ἑλληνίδων ἔθηκας ἀντὶ τῶνδε· θαυμαστὸν δέ σε 510 ἔχω πόσιν καὶ πιστὸν ἡ τάλαιν᾽ ἐγώ, εἰ φεύξομαί γε γαῖαν ἐκβεβλημένη, φίλων ἔρημος, σὺν τέκνοις μόνη μόνοις· BENADRUKT HET ‘ALLEEN-ZIJNDE’

De voordelen (522-546) Iason is weer aan het woord Medea moet niet boos op hem zijn, want: Eros heeft ervoor gezorgd dat ze verliefd werd Ze heeft in ruil voor haar verdiensten in Griekenland mogen wonen  een land met recht en wetten Iason verwijt Medea dat zij met de woordenstrijd is begonnen

Ια. Δεῖ μ᾽, ὡς ἔοικε, μὴ κακὸν φῦναι λέγειν, LITOTHES ἀλλ᾽ ὥστε ναὸς κεδνὸν οἰακοστρόφον ἄκροισι λαίφους κρασπέδοις ὑπεκδραμεῖν METAFOOR τὴν σὴν στόμαργον, ὦ γύναι, γλωσσαλγίαν. 525 Ἐγὼ δ᾽, ἐπειδὴ καὶ λίαν πυργοῖς χάριν, Κύπριν νομίζω τῆς ἐμῆς ναυκληρίας σώτειραν εἶναι θεῶν τε κἀνθρώπων μόνην. Σοὶ δ᾽ ἔστι μὲν νοῦς λεπτός· ἀλλ᾽ ἐπίφθονος ELLIPS λόγος διελθεῖν ὡς Ἔρως σ᾽ ἠνάγκασεν 530 τόξοις ἀφύκτοις τοὐμὸν ἐκσῶσαι δέμας.

Een win-winsituatie (547-568) Iason legt uit dat het huwelijk met Medea een slim plan was Hij trouwde met Medea en verruilde haar daarna, omdat: Ze zo samen mooi konden wonen en geen armoe zouden lijden Hij zo zijn kinderen in een waardige omgeving kon opvoeden Hij dan hun kinderen meer stiefbroers en –zussen kon geven en ze als één grote familie op te voeden Iason vindt dit een heel slim plan en zegt dat Medea dit door haar woede niet kan inzien

Ἃ δ᾽ ἐς γάμους μοι βασιλικοὺς ὠνείδισας, ἐν τῷδε δείξω πρῶτα μὲν σοφὸς γεγώς, ἔπειτα σώφρων, εἶτα σοὶ μέγας φίλος καὶ παισὶ τοῖς ἐμοῖσιν· ἀλλ᾽ ἔχ᾽ ἥσυχος. 550 Ἐπεὶ μετέστην δεῦρ᾽ Ἰωλκίας χθονὸς πολλὰς ἐφέλκων συμφορὰς ἀμηχάνους, τί τοῦδ᾽ ἂν εὕρημ᾽ ηὗρον εὐτυχέστερον ἢ παῖδα γῆμαι βασιλέως φυγὰς γεγώς; Οὐχ, ᾗ σὺ κνίζῃ, σὸν μὲν ἐχθαίρων λέχος 555 καινῆς δὲ νύμφης ἱμέρῳ πεπληγμένος οὐδ᾽ εἰς ἅμιλλαν πολύτεκνον σπουδὴν ἔχων· ἅλις γὰρ οἱ γεγῶτες οὐδὲ μέμφομαι· ἀλλ᾽ ὡς, τὸ μὲν μέγιστον, οἰκοῖμεν καλῶς καὶ μὴ σπανιζοίμεσθα, γιγνώσκων ὅτι 560 πένητα φεύγει πᾶς τις ἐκποδὼν φίλον, παῖδας δὲ θρέψαιμ᾽ ἀξίως δόμων ἐμῶν σπείρας τ᾽ ἀδελφοὺς τοῖσιν ἐκ σέθεν τέκνοις ἐς ταὐτὸ θείην καὶ ξυναρτήσας γένος εὐδαιμονοίην· σοί τε γὰρ παίδων τί δεῖ; 565 ENJAMBEMENT Ἐμοί τε λύει τοῖσι μέλλουσιν τέκνοις τὰ ζῶντ᾽ ὀνῆσαι. Μῶν βεβούλευμαι κακῶς; Οὐδ᾽ ἂν σὺ φαίης, εἴ σε μὴ κνίζοι λέχος.

Verzuchting – 569-578 Betoog Jason en reactie koor Ἀλλ᾽ ἐς τοσοῦτον ἥκεθ᾽ ὥστ᾽ ὀρθουμένης εὐνῆς γυναῖκες πάντ᾽ ἔχειν νομίζετε, ἢν δ᾽ αὖ γένηται ξυμφορά τις ἐς λέχος, τὰ λῷστα καὶ κάλλιστα πολεμιώτατα τίθεσθε. Χρῆν γὰρ ἄλλοθέν ποθεν βροτοὺς EMJAMBEMENT παῖδας τεκνοῦσθαι, θῆλυ δ᾽ οὐκ εἶναι γένος· χοὔτως ἂν οὐκ ἦν οὐδὲν ἀνθρώποις κακόν. Χο. Ἰᾶσον, εὖ μὲν τούσδ᾽ ἐκόσμησας λόγους· ὅμως δ᾽ ἔμοιγε, κεἰ παρὰ γνώμην ἐρῶ, δοκεῖς προδοὺς σὴν ἄλοχον οὐ δίκαια δρᾶν.

Achterbakse mooiprater – 579 - 597 Mh. Ἦ πολλὰ πολλοῖς εἰμι διάφορος βροτῶν. ἐμοὶ γὰρ ὅστις ἄδικος ὢν σοφὸς λέγειν 580 πέφυκε, πλείστην ζημίαν ὀφλισκάνει· EMJAMBEMENT γλώσσῃ γὰρ αὐχῶν τἄδικ᾽ εὖ περιστελεῖν τολμᾷ πανουργεῖν· ἔστι δ᾽ οὐκ ἄγαν σοφός. Ὡς καὶ σύ· μή νυν εἰς ἔμ᾽ εὐσχήμων γένῃ λέγειν τε δεινός· ἓν γὰρ ἐκτενεῖ σ᾽ ἔπος. 585 Χρῆν σ᾽, εἴπερ ἦσθα μὴ κακός, πείσαντά με γαμεῖν γάμον τόνδ᾽, ἀλλὰ μὴ σιγῇ φίλων. Ια. Καλῶς γ᾽ ἄν, οἶμαι, τῷδ᾽ ὑπηρέτεις λόγῳ, εἴ σοι γάμον κατεῖπον, ἥτις οὐδὲ νῦν τολμᾷς μεθεῖναι καρδίας μέγαν χόλον. 590 Μη. Οὐ τοῦτό σ᾽ εἶχεν, ἀλλὰ βάρβαρον λέχος πρὸς γῆρας οὐκ εὔδοξον ἐξέβαινέ σοι. Ια. Εὖ νυν τόδ᾽ ἴσθι, μὴ γυναικὸς οὕνεκα γῆμαί με λέκτρα βασιλέων ἃ νῦν ἔχω, ἀλλ᾽, ὥσπερ εἶπον καὶ πάρος, σῶσαι θέλων 595 σέ, καὶ τέκνοισι τοῖς ἐμοῖς ὁμοσπόρους EMJAMBEMENT φῦσαι τυράννους παῖδας, ἔρυμα δώμασιν. Stichomythie

Eigen schuld – 598-608 Mh. Μή μοι γένοιτο λυπρὸς εὐδαίμων βίος μηδ᾽ ὄλβος ὅστις τὴν ἐμὴν κνίζοι φρένα. Ια. Οἶσθ᾽ ὡς μετεύξαι καὶ σοφωτέρα φανῇ· 600 Wees realistisch! Τὰ χρηστὰ μή σοι λυπρὰ φαίνεσθαί ποτε, μηδ᾽ εὐτυχοῦσα δυστυχὴς εἶναι δοκεῖν. Μη. Ὕβριζ᾽, ἐπειδὴ σοὶ μὲν ἔστ᾽ ἀποστροφή, ἐγὼ δ᾽ ἔρημος τήνδε φευξοῦμαι χθόνα. Ια. Αὐτὴ τάδ᾽ εἵλου· μηδέν᾽ ἄλλον αἰτιῶ. 605 Μη. Τί δρῶσα; Μῶν γαμοῦσα καὶ προδοῦσά σε; Ια. Ἀρὰς τυράννοις ἀνοσίους ἀρωμένη. Μη. Καὶ σοῖς ἀραία γ᾽ οὖσα τυγχάνω δόμοις. Voortzetting stichomythie Medea wijst hulp af “Geschenken van een schurk zijn toch niets waard”. Jason geeft op: bij de goden zweert hij dat hij alles heeft gedaan om haar te ‘helpen’.

Tweede stasimon – 627-662 HB 58 Koor aan het woord Twee thema’s: macht van Aphrodite en het treurige lot van mensen zonder vaderland “Geen ramp zo groot Als het land van je vaderen te missen”

Vragen Waarom ligt de focus in regel 476 (Medea’s verdiensten) zo op de S-Klanken? Wat vindt Iason een heel belangrijk doel in dit stuk? Hoe staat Jason tegenover niet-Grieken? Op welke manier probeert Iason te laten zien dat hij niet de bad guy is? Wat kan men als kritiek op de Sofisten opvatten in vers 580? Wat is de reden van Jason dat hij Medea verlaat en met Glaukè gaat trouwen (geef citaat uit ‘Achterbakse mooiprater’)? Wat is de tweesplitsing in het Tweede stasimon; welke twee thema’s worden hier besproken?

Antwoorden Om de woede van Medea duidelijk te maken. Dat je roem verkrijgt in het leven. Jason vindt ze barbaars en vindt dat het een voorrecht is om in Griekenland te mogen wonen Door te zeggen dat hij het doet zodat zijn kinderen broers en zussen van koninklijk bloed zullen krijgen en dat hij het voor Medea doet. Door middel van retoriek, en niet met wat je zegt, zou een debat te winnen zijn. ἔρυμα δώμασιν. (vs 596) Voor het gezin. De tweesplisting zit na de eerste twee coupletten; macht van Aphrodite en het treurige lot van mensen zonder vaderland