ΜΑΝΤΑΜΑΔΟΣ Μια εργασία των: Γιαμουγιάννη Βικτώρια και Γιαννακοπούλου Μαριλένα

Λίγα λόγια για τον Μανταμάδο Ο Μανταμάδος, χωριό της Λέσβου, βρίσκεται βορειοανατολικά του νησιού σε υψόμετρο 150 μέτρων. Το όνομα του χωριού προέρχεται από την τουρκική λέξη «μαντάς» που σημαίνει βόδι. Η έκτασή του φτάνει τα 119,6 τ.χμ. και ο πληθυσμός του φτάνει τους 3210 κατοίκους. Ωραίες είναι και οι παραθαλάσσιες τοποθεσίες της περιοχής, όπως ο Άγιος Στέφανος με τη θαυμάσια ακροθαλασσιά του η "Λαγκάδα" με ωραία αμμουδιά για , το "Καλοστάσι", με την πεντακάθαρη θάλασσα, το ακρωτήρι "Παληός" μια γραφική τοποθεσία με λίγα σπιτάκια ψαράδων όπου υπήρχε μεγάλο χωριό, που εγκαταλείφθηκε εξ αιτίας των επιδρομών των Σαρακηνών. Η περιοχή θεωρείται καλός ψαρότοπος..

Εκκλησία του Ταξιάρχη Οι περισσότεροι τουρίστες επισκέπτονται τον Μανταμάδο για να πάνε στην εκκλησία του Ταξιάρχη.  Η εκκλησία του Αγίου βρίσκεται σε μικρή απόσταση απ' το χωριό, σ' ένα ανοιχτό, ολόφωτο χώρο από ελιές και πεύκα. Ο αρχικός ναός χτίστηκε πριν το 1700. Το εικόνισμα του Αγίου είναι ανάγλυφο, κατασκευασμένο από άγνωστο υλικό. Ο θρύλος αναφέρει ότι το φιλοτέχνησε ένας μοναχός, από πηλό και αίμα. Στην περιοχή υπήρχε παλιό μοναστήρι. Ο Ταξιάρχης είναι ο προστάτης του μανταμάδου αλλά και γενικά όλης της Λέσβου.

Πιο πολύ τον σεβόταν οι Τούρκοι για τα πολλά θαύματα που έκανε Πιο πολύ τον σεβόταν οι Τούρκοι για τα πολλά θαύματα που έκανε. Φορούσε σιδερένια παπούτσια και έτρεχε παντού να προστατεύσει τους χριστιανούς. Το ανάγλυφο του Ταξιάρχη είναι το μοναδικό εικόνισμα της Λέσβου. Ακόμα και σήμερα οι προσκυνητές τρέφουν ανάμεικτα συναισθήματα για αυτή τη μοναδική εικόνα. Άλλοτε αντικρίζουν το πρόσωπο του Αγίου πολύ άγριο και απόμακρο και άλλοτε πολύ ήρεμο και οικείο, πιστεύοντας ό,τι κατά αυτό τον τρόπο ο Άγιος προσπαθεί να τους περάσει διάφορα μηνύματα. Στην εκκλησία του Αγίου φυλάγεται, σαν εθνικό και θρησκευτικό κειμήλιο, ο αρχιερατικός σάκος του εθνομάρτυρα Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε. Τον σάκο αυτό αγόρασε σε δημοπρασία ο μανταμαδιώτης μητροπολίτης Πορφύριος Φωτιάδης ο οποίος κατά τον απαγχονισμό του Πατριάρχη ήταν Πρωτοσύγκελος των Πατριαρχείων. Μετά τον θάνατό του οι συγγενείς του τον δώρισαν στο Προσκύνημα. Υπάρχουν ακόμα, παλιό χρυσοκέντητο επιτραχήλιο του 1656, παλιά ευαγγέλια και εκκλησιαστικά βιβλία. Ανάμεσα στις εικόνες του ναού, αρκετές είναι του 16ου αιώνα. Στο προσκύνημα υπάρχει και ο τάφος του μητροπολίτου Πορφυρίου με εντοιχισμένη πλάκα. Την Κυριακή των Μυροφόρων γίνεται το πανηγύρι του Ταξιάρχη και παίρνει μεγάλη θρησκευτική λαμπρότητα. Το Πανηγύρι συνδέεται και με το αρχαιολατρικό έθιμο της ζωοθυσίας. Το ζώο σφάζεται αφού ευλογηθεί απ' τον παπά, πράο, χωρίς να προβάλλει καμία αντίσταση! Το έθιμο δείχνει πόσο παλιά είναι η λατρεία του Αγίου. Η εκκλησία γιορτάζει και στις 8 Νοεμβρίου.

Άγιος Στέφανος Μακριά από τους τουριστικούς δρόμους, σ’ ένα υπήνεμο πανέμορφο λιμανάκι διασώζεται το ξωκλήσι του Αγίου Στεφάνου. Έστω και λησμονημένο δεν παύει να είναι το αντιπροσωπευτικότερο δείγμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής ίσως σ’ ολόκληρη την Ελλάδα. Μπορεί να είναι μικρό σε μέγεθος αλλά πληροί όλες τις προϋποθέσεις ενός ναού κανονικών διαστάσεων και ρυθμού βυζαντινού: Τρία κλίτη, ιερό με Πρόθεση και Διακονικό, εσωνάρθηκα και εξωνάρθηκα, τρουλαία σταυρεπίστεγη, και όλα αυτά δέκα χιλιόμετρα απ’ το Μανταμάδο, στην παραλιακή περιοχή Αγίου Στεφάνου.

ΠΡΟΪΟΝΤΑ Ο Μανταμάδος φημίζεται για τα προϊόντα του. Παραδοσιακό Ελληνικό σκληρό τυρί, Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης που παρασκευάζεται αποκλειστικά στη Μυτιλήνη, από πρόβειο γάλα ή μίγματά του με κατσικίσιο. Έχει κυλινδρικό σχήμα και ωριμάζει για τρεις τουλάχιστον μήνες σε υπόγειες αποθήκες και δροσερούς θαλάμους. Η φέτα παρασκευάζεται από πρόβειο γάλα. Η γραβιέρα επίσης παρασκευάζεται με πρόβειο γάλα. Ωριμάζει τουλάχιστον για 3 μήνες και είναι τυρί με ελαφρώς υπόγλυκη γεύση.

ΠΡΟΪΟΝΤΑ Αυτούς τους λουκουμάδες τους φτιάχνανε οι Μανταμαδιώτες για τις Βαφτίσεις. Η πατάτα τους κάνει ανθεκτικούς.Τους τηγανίζουνε μία μέρα πριν και τους μελώνουνε την επομένη.

ΕΘΙΜΟ Η φήμη του διαδόθηκε κι έξω από τα όρια του νησιού στην απέναντι μικρασιατική στεριά, όπου λέγεται ότι σέβονταν ακόμα και οι Τούρκοι κι ο Μπέης του Αϊβαλιού έστελνε κάθε χρόνο στη χάρη του «κουλμπάνι» δηλαδή σφάγιο ένα βόδι για το περίφημο «κισκέκ», έθιμο που κρατά μέχρι σήμερα, που πριν να σφαχτεί το βόδι κάτω από τον πλάτανο της εκκλησίας, το «διαβάζει» ο παπάς(!) μετά τον εσπερινό του Σαββάτου. Γιαννακοπούλου Μαριλένα και Γιαμουγιάννη Βικτώρια