Η έννοια του Ρυθμιστικού Σχεδίου στην περίπτωση των μεσαίων πόλεων και το πρόγραμμα Ρυθμιστικών Σχεδίων στη Διεύθυνση Πολεοδομικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΧΩΔΕ : η εμπειρία από τις πρώτες μελέτες και η εκκίνηση του ΡΣ Ηρακλείου Αννα Αρβανιτάκη Αρχιτέκτων –πολεοδόμος, συντονίστρια Ομάδας Ρυθμιστικών Σχεδίων Διεύθυνσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού ΥΠΕΧΩΔΕ

Α. Ιστορικό του προγράμματος των ΡΣ του Ν. 2508/97 (1) •Η έκδοση των προδιαγραφών (τέλος 2005) : η ένταξη ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ στο Γ’ ΚΠΣ είχε αρχίσει το , συνεργασία με ΕΠΠΕΡ, η γνωμοδότηση του ΣτΕ που έφερε τις πολεοδομικές ρυθμίσεις πίσω στην κεντρική υπηρεσία •Οι πρώτες 4 μελέτες ΡΣ (μέσα 2006) : υποβολή ΤΔΕ στο ΕΠΠΕΡ από μη επιτελική Δ/νση, ένταξη, εκπόνηση/έγκριση τευχών Διαγωνισμού του Ν. 3316/2005 (άνευ τεχνογνωσίας), διεξαγωγή διαγωνισμού (λήξη 30/10/2006) •Αξιολόγηση προσφορών (τέλος αρχές 2007) •Αναθέσεις, συμβάσεις (Μάϊος – Ιούνιος 2007), : προσφυγή ΣτΕ για ΡΣΙ, υπογραφή συμβάσεων πλην ΡΣΙ (Ιούνιος 2007), κατεπείγουσα εκδίκαση ΣτΕ, υπογραφή σύμβασης ΡΣΙ (Σεπτ.2007) •Παράδοση Α΄σταδίου ( πλην ΡΣΙ ) και πρώτες πληρωμές (τέλος 2007 )

Α. Ιστορικό του προγράμματος των ΡΣ του Ν. 2508/97 (2) •Αξιολόγηση Α’ σταδίου – αποστολή για διαβούλευση – παρουσιάσεις (αρχές 2008) 2 μέθοδοι (αποστολή αυτούσιας μελέτης ψηφιακά – αποστολή περίληψης σε φυσικό τεύχος ) •Εντολή έναρξης Β΄ σταδίου (Μάρτιος – Μάϊος 2008) Οδηγίες για ομογενοποίηση Β’ σταδίου των 4 ΡΣ : Ιούνιος 2008 (αρ / ) •Παράδοση Β’ σταδίου (Ιούλιος – Αύγουστος 2008) •Προσωρινή παραλαβή και πληρωμή Β’ σταδίου, πλην ΡΣΙ: Αύγ. - Σεπτ ΡΣΙ: Νοέμβριος 2008 •Οδηγίες ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ ( Νοέμβριος 2008) •Αξιολόγηση Β’ σταδίου – διορθώσεις (τέλος )

Α. Ιστορικό του προγράμματος των ΡΣ του Ν. 2508/97 (3) •Διορθώσεις Β’ σταδίου : 3 περιπτώσεις - με έγγραφο : ΡΣ Λάρισας ( ) ΡΣ Ιωαννίνων ( ) - άτυπες : ΡΣ Πάτρας - - καμμία : ΡΣ Βόλου - •Διαβίβαση Β’ σταδίου για διαβούλευση - ΡΣ Βόλου : (ακολούθησε παρουσίαση) - ΡΣ Ιωαννίνων : επίκειται (θα ακολουθήσει παρουσίαση) - ΡΣ Πάτρας: επίκειται (θα ακολουθήσει παρουσίαση) - ΡΣ Λάρισας : επίκειται (θα ακολουθήσει παρουσίαση) •Κατευθύνσεις για τελικές διορθώσεις Β’ σταδίου : Ιούλιος – Αύγουστος 2009 •Οριστική παραλαβή μελετών : Σεπτέμβριος – αρχές Οκτωβρίου 2009 (Γ’ ΚΠΣ!)

Α. Ιστορικό του προγράμματος των ΡΣ του Ν. 2508/97 (4) Συνθετικά οι φάσεις του προγράμματος : •2006 : εκκίνηση - χρηματοδότηση - διαγωνισμός •2007 : διαδικασίες - ολοκλήρωση διαγωνισμού - αναθέσεις - απαρχή εκπόνησης •2008 : ενασχόληση με το περιεχόμενο του ΡΣ - ανάγκη περιλήψεων - συσκέψεις για χαρακτήρα (κατευθυντήριος-κανονιστικός) των ΡΣ - οδηγίες ‘διόρθωσης’- ερμηνείας των προδιαγραφών - συνοπτική παρουσίαση μελετών από την ΔΠΣ ( ως σχέδιο ΠΔ)

Τι αποκομίσαμε από τις μελέτες των 4 Ρυθμιστικών Σχεδίων ; Ποιά παρακαταθήκη μας αφήνουν για το ΡΣΗ ; •Περιεχόμενο των μελετών – προδιαγραφές : - εμπειρία για το πώς λειτουργούν οι προδιαγραφές, τι βελτιώσεις απαιτούνται (Περίληψη, μορφοποίηση β’ σταδίου κλπ, βλ. παραπάνω) - ενδιαφέρουσες παραλλαγές Β’ σταδίου - επίβλεψη: με τα μάτια στραμμένα στο ΠΔ (!) - εμπειρία για ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ στην κεντρική υπηρεσία •Υπηρεσιακές σχέσεις – συνεργασίες : - καλή σχέση με ΠΕΧΩ : παράγοντας – κλειδί - επιθυμητή η ανάπτυξη πιο οργανικών σχέσεων με ΟΡΣΑ - ΟΡΘ •Στήριξη – υιοθέτηση προγράμματος : - υιοθέτηση από την Υπηρεσία : ξεπέρασμα γραφειοκρατικών εμποδίων - στήριξη από την ηγεσία: επίλυση προβλημάτων, ενθάρρυνση - υιοθέτηση από τα στελέχη της ΔΠΣ : συμμετοχή πέραν των τυπικών καθηκόντων, υψηλό κίνητρο λόγω περιεχομένου μελετών

Ποια είναι η (πρακτική) φιλοσοφία της ΔΠΣ για τα Ρυθμιστικά •Το ΡΣ βασικά κατευθυντήριο σχέδιο : το ανώτερο επίπεδο του πολεοδομικού σχεδιασμού : βάζει το πλαίσιο για τη μελλοντική ανάπτυξη, ώστε να γνωρίζουν - οι φορείς - οι επιχειρήσεις «κατά που θα πάνε τα πράγματα»… - τα νοικοκυριά αλλά •(μπορεί να είναι) και κανονιστικό, σε ορισμένα σημεία, κυρίως για λόγους προστασίας περιβάλλοντος (Ν. 1515/85): κάτι ανάλογο ισχύει και για τα ΓΠΣ ( πχ. αποστάσεις κτιρίων στην Πειραιώς μέσω ΓΠΣ) •Σχέση ΡΣ με τα άλλα εργαλεία σχεδιασμού : προσαρμόζεται και εξειδικεύει τα υπερκείμενα και κυρίως το αντίστοιχο Περιφερειακό Πλαίσιο και δίνει κατευθύνσεις για τα υποκείμενα επίπεδα

Βασικές προβλέψεις του ΡΣ και Προγράμματος Προστασίας Περιβάλλοντος •Τι προστατεύουμε; - στοιχεία/ πόροι σύμφυτοι με την φυσιογνωμία / ιστορία της και με τη βιώσιμη ανάπτυξη - ιστορικός πυρήνας •Μέχρι πού θα φτάσει η πόλη; - μέγεθος ανάλογα ρόλου - που σταματάει ο αστικός χαρακτήρας και που αρχίζει ο παραθερισμός; - πώς η πόλη γίνεται αναγνωρίσιμη •Ποιες οι βασικές παραγωγικές υποδομές - πως κατανέμονται στο σώμα και στην ευρύτερη περιοχή της πόλης •Πώς συνδέεται ο (συνήθως αυτόνομος) σχεδιασμός των μεταφορών με τον σχεδιασμό της πόλης; •Πώς ‘μορφοποιείται’ η άμορφη ύπαιθρος; - βασικός χαρακτήρας υποπεριοχών εξωαστικού χώρου - κατευθύνσεις πολιτικής χρήσεων γης, πιθανές κανονιστικές ρυθμίσεις

Χαρακτήρας των ΡΣ •Πόσο αναπτυξιακά είναι τα ΡΣ και πόσο φυσικός σχεδιασμός; - παρά το έντονο αναπτυξιακό σκέλος στις προδιαγραφές, βασικά ο προγραμματισμός της ανάπτυξης γίνεται από το ΥΠΟΙΟ - κυρίως κάνει προτάσεις παρεμβάσεων που θα πρέπει να τροφοδοτούν τα επιχειρησιακά προγράμματα - εν πάσει περιπτώσει, ο Οργανισμός του ΡΣ, στη διαχείριση που θα ασκεί, μπορεί να αποκτήσει δυναμική συσχέτισης με την ανάπτυξη στην πόλη •Κύριο μέλημα του ΡΣ: λεπτομερείς και κωδικοποιημένες προτάσεις οικιστικής πολιτικής και κατευθύνσεων προς τα ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ •Εχει αξία ένα απλά κατευθυντήριο εργαλείο; - κατευθυντήριο δεν ταυτίζεται με τον καθολικό σχεδιασμό του’60 και ’70, αλλά δεν σημαίνει και αόριστο ή γενικόλογο - όσο πιο εμπεριστατωμένες και εί δυνατόν ποσοτικοποιημένες οι κατευθύνσεις, τόσο σαφέστερο το πλαίσιο ελέγχου διοικητικών πράξεων στα κατώτερα επίπεδα σχεδιασμού: με ένα ΡΣ τελικά μπαίνουν περιορισμοί

Λίγα (ακαδημαϊκά) λόγια για τον στρατηγικό σχεδιασμό : η αποδοχή των περιορισμών… Γεννάται το ερώτημα : Είναι έτοιμοι κοινωνία, φορείς και επιχειρηματικός κόσμος για τέτοιους περιορισμούς; Μια μαρτυρία από την φιλελεύθερη Αγγλία : «Μετά την κρίση υπερπροσφοράς κατοικίας στο τέλος της 10ετίας του ’80, σε συνέχεια της γενικευμένης απορρύθμισης (απομάκρυνσης από τον σχεδιασμό), οι εκπρόσωποι των κατασκευαστών έφτασαν στις αρχές του ’90 - κάτω και από την πίεση των ‘αντι-αναπτυξιακών’ λόμπυ – να αναγνωρίσουν την ανάγκη να ‘αυτοπεριοριστούν’, καθώς επίσης και την ανάγκη για στρατηγικά σχέδια που θα βάζουν το πλαίσιο, τις βασικές αρχές για την πολιτική χρήσεων γης» Patsy Healy, “The reorganisation of state and market in Planning” Urban Studies, Vol. 29, 1992

Η περίπτωση του ΡΣ Ηρακλείου •Τι έχει γίνει: - η Προκήρυξη είναι ήδη στον αέρα, με λήξη στις έχει γίνει συγκρότηση της Επιτροπής διαγωνισμού - έχουν γίνει οι προεργασίες για τις συνοδευτικές μελέτες •Τι έπεται : - όλο το δυναμικό της Ομάδας Ρυθμιστικών σχεδίων της ΔΠΣ θα ασχοληθεί με την παρακολούθηση του ΡΣΗ - επίβλεψη της κύριας μελέτης - επίβλεψη και συντονισμός με τις συνοδευτικές μελέτες •Ιδιαιτερότητες της εκπόνησης του ΡΣΗ : - θετικά στοιχεία : εμπειρία, στρωμένος δρόμος - προκλήσεις : σύνθετη μελέτη, μεγάλες οικιστικές πιέσεις

Συμπερασματικά: η χρησιμότητα του ΡΣΗ •Σαν επιστημονικό εργαλείο : - δεδομένη η χρησιμότητα : αποκαλυπτικό να βλέπεις την πόλη ‘όλη μαζί’, να συνειδητοποιείται κατά που πάει… - Αποψη της ΔΠΣ: να γίνονται τέτοια σχέδια και να γνωστοποιούνται όσο γίνεται ευρύτερα •Σαν επιχειρησιακό εργαλείο : - θα εξαρτηθεί από το πόσο θα το στηρίξουν και οι τοπικοί φορείς και κοινωνία - θα εξαρτηθεί από το πόσο θα επιτευχθεί συγκερασμός απόψεων, πόσο πρόθυμοι είμαστε να ‘βάλουμε όλοι νερό στο κρασί μας’…. Η χώρα μας έχει μεγάλη εμπειρία από στρατηγικά σχέδια που έμειναν ανεφάρμοστα : στο χέρι σας είναι να μην γίνει το ΡΣΗ άλλο ένα …. Ευχαριστώ