ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΑΞΗ Β΄ Η ΜΕΤΟΧΗ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ ΑΛΙΚΗ

ΜΕΤΟΧΗ Η μετοχή ( όπως και το απαρέμφατο είναι τύπος ρήματος) προέρχεται ετυμολογικά από το ρήμα μετέχω. Έτσι η μετοχή μετέχει μέσα στην πρόταση σαν ρήμα αλλά και σαν επίθετο. Σαν ρήμα έχει φωνή, χρόνους, υποκείμενο, αντικείμενο. Σαν επίθετο έχει τρία γένη, πτώσεις, αριθμό. Όπως δείχνει και ο παρακάτω πίνακας διακρίνεται σε:

Τα είδη των Μετοχών Επιθετική Κατηγορηματική Επιρρηματική

Επιθετική Συνοδεύεται συνήθως από άρθρο και λειτουργεί στο λόγο ως επίθετο, δηλαδή προσδιορίζει ουσιαστικά ή αντωνυμίες. Αναλύεται σαν αναφορική πρόταση Αἱ πόλεις αἱ δημοκρατούμεναι τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις διοικοῦνται (= Οι πόλεις που έχουν δημοκρατικό πολίτευμα διοικούνται με βάση τους νόμους που έχουν θεσπιστεί)

ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ Υποκείμενο Οἱ παρόντες ἐβούλοντο ἀπελθεῖν αὐτόν. (=αυτοί που ήταν παρόντες ήθελαν να φύγει εκείνος) Αντικείμενο Οἱ νόμοι τὸ δίκαιον καὶ τὸ συμφέρον βούλονται. (= Οι νόμοι θέλουν το δίκαιο κι αυτό που συμφέρει.) Κατηγορούμενο Οὗτος ἦν ὁ ἀδικήσας καὶ ἐπιβουλεύσας ἡμῖν (= Αυτός ήταν που μας αδίκησε και σκέφτηκε το κακό για μας.) Επιθετικός προσδιορισμός Νόμους γεγραμμένους Λυκοῦργος οὐκ ἔθηκεν (=ο Λυκούργος δεν άφησε γραπτούς νόμους)

κατηγορηματικός προσδιορισμός Οἱ στρατιῶται εἶχον τὰς ἀσπίδας ἐκκεκαλυμμένας. (= Οι στρατιώτες είχαν τις ασπίδες ακάλυπτες.) Παράθεση Ὁ Θεμιστοκλῆς, ὁ ἐλευθερώσας τὴν Ἑλλάδα, ἐξηλάθη ἐξ Ἀθηνῶν (=ο Θεμιστοκλής, ο οποίος ελευθέρωσε την Ελλάδα, εξορίστηκε από την Αθήνα) Επεξήγηση Οὗτοι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναίοι, οἱ ταύτην τὴν φήμην κατασκεδάσαντες, οἱ δεινοὶ εἰσίν μου κατήγοροι. (=αυτοί, ω Άνδρες Αθηναίοι, δηλ. αυτοί που κατασκεύασαν αυτή τη φήμη, είναι οι φοβεροί κατήγοροι μου) γεν. διαιρετική Φοβοῦμαι μή τι τῶν κεκωλυμένων πράξωσιν (= φοβούμαι μήπως πράξουμε κάτι από τα απαγορευμένα)

Κατηγορηματική μετοχή Κατηγορηματική μετοχή εὖ ποιῶ, κακῶς ποιῶ, ἀδικῶ, νικῶ, ἡττῶμαι, λείπομαι.... Με τα ρήματα συνδετικά εἰμί,τυγχάνω λανθάνω, φαίνομαι, οἴχομαι, διατελῶ.... Όσα φανερώνουν αρχή,εξουσία, παύση, καρτερία, ανοχή ἄρχω, παύω, καρτερῶ, ἀνέχομαι.... Όσα φανερώνουν δείξη, δήλωση, αγγελία, γνώση δείκνυμι, δηλῶ, ἀγγέλλω, γιγνώσκω, μανθάνω... Όσα φανερώνουν κάποιο συναίσθημα χαίρω, ἄχθομαι, αἰσχύνομαι, αισθάνομαι...   Όσα αντιστοιχούν στις πέντε αισθήσεις ὁρῶ, ἀκούω.....

Επιρρηματική μετοχή Χρονική αιτιολογική Ταῦτα εἰπών ἐκαθέζετο Επιρρηματική μετοχή Χρονική Ταῦτα εἰπών ἐκαθέζετο αιτιολογική Οὐ δυνάμενοι τούτων τυχεῖν   τελική Τοῦτο λέξων ἔρχομαι   Υποθετική Ταῦτα ποιοῦντες τά δίκαια ψηφιεῖσθε. Τροπική Λῃζόμενοι ζῶσι Εναντιωματική Ὀλίγοι ὄντες ἐνίκησαν.  

Κατηγορηματική μετοχή Κατηγορηματική μετοχή Μεταφράζεται με το : να, ότι Τέτοια μετοχή έχουμε όταν το ρήμα από το οποίο εξαρτάται είναι ένα από εκείνα που αναγράφονται στον παραπάνω πίνακα Ἄρξομαι λέγων (θα αρχίσω να λέω) ρήμα εξάρτησης μετοχή Ἀπείρηκα ἤδη βαδίζων καί τρέχων (έχω βαρεθεί πια να προχωρώ και να τρέχω) Ἴσθι ἀνόητος ὤν (μάθε ότι είσαι ανόητος) Ἀδικοῦντα Φίλιππον ἐξελέγξω (θα αποδείξω ότι ο Φίλιππος αδικεί)

Επιρρηματική μετοχη Μετέχουν μέσα στην πρόταση σαν επιρρηματικοί προσδιορισμοί Ανάλογα με την επιρρηματική σημασία που έχει, διακρίνεται σε: δες εδώ Παρακάτω θα δούμε μία –μία την κάθε επιρρηματική μετοχή

ΧΡΟΝΙΚΗ μετοχη Μεταφράζεται: αφού, κάθε φορά που, όταν. ΧΡΟΝΙΚΗ μετοχη Μεταφράζεται: αφού, κάθε φορά που, όταν. Οὗτος ταῦτα εἰπών ἐκαθέζετο (αυτός αφού είπε αυτά κάθισε) Δρυός πεσούσης πᾶς ἀνήρ ξυλεύεται ( όταν πέσει η βελανιδιά κάθε άνθρωπος κόβει ξύλα) Οἱ δὲ τῶν παίδων διδάσκαλοι κλειέτωσαν τὰ διδασκαλεῖα πρὸ ἡλίου δύοντος. (= Οι δάσκαλοι των παιδιών να κλείνουν τα σχολεία προτού δύσει ο ήλιος.) Ἐπαιάνιζον ἄμα πλέοντες. (= Τραγουδούσαν τον παιάνα, ενώ έπλεαν.)

Αιτιολογική μετοχή Μεταφράζεται με: επειδή, γιατί Αιτιολογική μετοχή Μεταφράζεται με: επειδή, γιατί Οὐ δυνάμενοι δέ τούτων τυχεῖν ἐστράτευσαν ἐπ’ αὐτούς. (επειδή δεν μπορούσαν να επιτύχουν αυτά εστράτευσαν εναντίον τους) Καὶ διὰ τοῦτο ὀργισθεὶς Ἀπόλλων κτείνει Κύκλωπας. (= Επειδή γι' αυτό οργίστηκε ο Απόλλωνας, σκοτώνει τους Κύκλωπες.) Καὶ ὡς προθυμοτάτοις οὖσιν ὑμῖν χάριν εἴσεται Κῦρος. (= Ο Κύρος θα σας χρωστά ευγνωμοσύνη, επειδή έχει τη γνώμη ότι είστε προθυμότατοι.)

Τελικη μετοχη Μεταφράζεται με: για να Τελικη μετοχη Μεταφράζεται με: για να Κύριο χαρακτηριστικό της μετοχής αυτής είναι ότι βρίσκεται σε χρόνο μέλλοντα και το ρήμα εξάρτησης φανερώνει κίνηση Τοῦτο λέξων ἔρχομαι (έρχομαι για να πω αυτό) Οὗτος ἥκει ἀμφισβητήσων. (= Αυτός έχει έρθει, για να αμφισβητήσει.)   ΠΟΣΕΞΕ!!!! Όταν το ρήμα από το οποίο εξαρτάται η μετοχή δεν είναι κινήσεως σημαντικό τότε η μετοχή συνοδεύεται από το ὡς Ἀρταξέρξης πείθεται καί συλλαμβάνει Κῦρον ὡς ἀποκτενῶν (ο Αρταξέρξης πείθεται και συλλαμβάνει τον Κύρο για να τον σκοτώσει )

υποθετική μετοχη Μεταφράζεται με το : αν Νικήσαντες ἁπάντων τούτων ὑμεῖς κύριοι ἔσεσθε. (= Αν νικήσετε, θα είστε κύριοι όλων αυτών.) Ταῦτα ποιοῦντες τά δίκαια ψηφιεῖσθε (αυτά αν κάνετε θα αποφασίσετε δίκαια) Δίκαια δράσας συμμάχους ἕξεις θεούς. (= Αν κάνεις δίκαιες πράξεις, θα έχεις τους θεούς συμμάχους.)

Εναντιωματικη μετοχη (ή παραχωρητική ή ενδοτική) Εναντιωματικη μετοχη (ή παραχωρητική ή ενδοτική) Μεταφράζεται με το : αν και Ὀλίγοι ὄντες ἐνίκησαν (αν και ήταν λίγοι ενίκησαν) Κυρία γενομένη τοσούτων ἀγαθῶν οὐκ ἐφθόνησεν τοῖς ἄλλοις. (= Αν και έγινε κάτοχος τόσων αγαθών, δεν φθόνησε τους άλλους.) Ἄνδρας δὲ Ἕλληνας πάνυ ζητῶν οὐκ ἔφη δύνασθαι ἰδεῖν (= Μολονότι πολύ αναζητούσε άνδρες Έλληνες, έλεγε πως δεν μπορούσε να δει.)  

τροπικη μετοχη Συνήθως είναι σε χρόνο ενεστώτα. Μεταφράζεται ως έχει Ἦλθε ἔχων ναῦς ὀλίγας (ήρθε έχοντας λίγα πλοία) Οἱ βάρβαροι ἀπῆλθον οὐδὲν ἀποκρινόμενοι. (= Οι βάρβαροι έφυγαν χωρίς να δώσουν καμιά απάντηση.) Παρατήρησες κάτι στο παραπάνω παράδειγμα Το ‘’ήλθε’’ αν και είναι ρήμα κίνησης η μετοχή ‘’έχων’’ δεν είναι τελική, γιατί δεν είναι σε χρόνο μέλλοντα

υποκείμενο μετοχήσ Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος, στον αριθμό και στην πτώση Ὁ νόμος ἀπαγορεύων φαίνεται. Όταν το υποκείμενο της μετοχής είναι λέξη που δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση και λειτουργεί αποκλειστικά ως υποκείμενο της μετοχής, τότε η μετοχή λέγεται απόλυτη (κυρίως σε γενική ). Κρέοντος βασιλεύοντος οὐ μικρὰ συμφορὰ κατέσχε Θήβας. Όταν το υποκείμενο της μετοχής είναι ταυτόχρονα και α) υποκείμενο ή β) αντικείμενο του ρήματος ή γ) δοτική προσωπική ή δ) υποκείμενο του απαρεμφάτου, τότε η μετοχή λέγεται συνημμένη. Οὗτος ταῦτα εἰπών ἐκαθέζετο

Άσκηση Να βρείτε τις μετοχές και να τις χαρακτηρίσετε. Άσκηση Να βρείτε τις μετοχές και να τις χαρακτηρίσετε. Λύσανδρος τά ὑπάρχοντα χρήματα Κύρῳ ἀπέδωκε. Τισσαφέρνης ἐν Σάρδεσιν ἔτυχεν ὤν. Οἱ ἐκ Φλειοῦντος φεύγοντες( = εξόριστοι) ἐπορεύοντο εἰς Λακεδαίμονα. Οἱ πρέσβεις οὐκ ᾐσχύνοντο λέγοντες ταῦτα Ἀμφότερα( =και τα δύο) δ’ ἦν αὐτούς τά πείθοντα, κέρδος καί δέος (=φόβος) Ὀξεῖα ἦν ἡ φωνή τῆς ᾀδούσης γυναικός. Οἱ Ἀθηναῖοι τούς δικάζοντας καί τούς λέγοντας ἐν πολλῇ τιμῇ εἶχον. Επιθετική Κατηγορηματική επιθετική

Οἱ δικασταί ἤκουσαν τῶν μαρτύρων λεγόντων. Ἐν τῷδε δείξω σοφός γεγονώς Ἄνθρωπον ὄντα σαυτόν ἀναμίμνῃσκε ἀεί Οὐκ ᾔσθοντο προσιόντων τῶν πολεμίων( =δεν κατάλαβαν ότι πλησίαζαν οι εχθροί) Χαίρω, ὦ Λυσίμαχε, τῷ ἀνδρί πλησιάζων. Ξενοφών ἤκουε Πυθέα ἐν Κυζίκῳ ὄντα. Ἀποφαίνουσι (= αποδεικνύουν) τούς πλεονέκτας πάλαι πονηρούς ὄντας . Ὁ Ἰάσων τριήρεις ἐπλήρου ὡς βοηθήσων. Κῦρος ἀνέβη ἐπί τά ὄρη οὐδενός κωλύοντος. Ταῦτα ἦν ἔτι δημοκρατουμένης τῆς πόλεως. Κατηγορηματική Τελική Τροπική Χρονική

Σόλων ἔθηκε νόμους καλῶς ἔχοντας καί συμφέροντας. Ἡ γυνή ἀφικνεῖται μέλαν ἱμάτιον ἠμφιεσμένη. Αὐτός δέ, ἐρωτώμενος, ἀπεκρίνατο. Θεοῦ θέλοντος τούς πολεμίους ἐκ τῆς χώρας ἐκβαλοῦμεν Παρήγγειλε αὐτοῖς συσκευάζεσθαι ὡς μάχης ἐσομένης. Ἐπαύσατο θύων. Ἀθηναῖοι ἐπυνθάνοντο τήν Παλλήνην οὖσαν ἀτείχιστον. Οἱ πολλάκις πεπιστευκότες τοῖς ψευδεῦσι φίλοις ὕστερον οὐδέν τοῖς πιστοῖς πιστεύουσι Επιθετική Τροπική Χρονική Υποθετική Αιτιολογική Κατηγορηματική

Αν ξεχασεσ πωσ κλινονται οι μετοχεσ πατα εδω