Χριστίνα Σολομωνίδου ΠΤΔΕ Παν. Θεσσαλίας Διαδικτυακές τεχνολογίες στην εκπαίδευση από απόσταση και στην ηλεκτρονική μάθηση Χριστίνα Σολομωνίδου ΠΤΔΕ Παν. Θεσσαλίας

Όροι Παλαιότερα: ‘εξ αποστάσεως εκπαίδευση‘ Σήμερα: ‘ηλεκτρονική μάθηση’ (e-learning) ‘μάθηση μέσω του παγκόσμιου ιστού’ (web-based learning) ‘εικονική μάθηση’ (virtual learning) ‘διαμοιρασμένη μάθηση’ (distributed learning), κλπ. Δεν υπάρχει πλέον διαχωρισμός, ούτε γεωγραφικός ούτε χρονικός, στη διαδικασία της εκπαίδευσης και της μάθησης (Keegan, 1990)

Μέσα από τον παγκόσμιο ιστό ... ... οι εκπαιδευτές/-τριες μπορούν να προσφέρουν: τη διδασκόμενη ύλη, βοήθεια, συμβουλές, αξιολόγηση, ποικίλες πληροφορίες (πχ. για τη διδακτέα ύλη), προσομοιώσεις, πολυμεσικό και υπερμεσικό υλικό που ενδείκνυται για την επεξεργασία του γνωστικού αντικειμένου. ... οι σπουδαστές/-τριες και οι μαθητές/-τριες μπορούν να επικοινωνούν : με τον/την εκπαιδευτή/-τρια και μεταξύ τους με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail), δομές ‘κουβεντούλας’ (chat), ομάδες συζητήσεων (discussion groups), καταλόγους διευθύνσεων (mailing lists) και κατάλληλα περιβάλλοντα λογισμικού που συνδέουν ομάδες εκπαιδευομένων (groupware)

Δυνατότητες βελτίωσης της μάθησης μέσα από το διαδίκτυο Οι εκπαιδευόμενοι/-ες ευνοούνται σε πολλά επίπεδα, καθώς μπορούν : να μαθαίνουν σύμφωνα με τον προσωπικό τους ρυθμό, τη μορφή μάθησης και τον χώρο από όπου επιθυμούν να εργαστούν (κυρίως όταν διαθέτουν φορητό υπολογιστή). να συμμετέχουν σε ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα υψηλής ποιότητας και κύρους που παρέχονται από μακρινά εκπαιδευτικά ιδρύματα (Porter, 1997) να επιλέγουν ένα ευρύτερο φάσμα συνεργατών, εκπαιδευτών/-τριών, καθοδηγητών/-τριών από ό,τι σε ένα συμβατικό ακαδημαϊκό ή σχολικό ίδρυμα (Dede, 1996) να εξοικειωθούν με τη νέα τεχνολογία ώστε να μαθαίνουν μέσα από τη χρήση του διαδικτύου (Porter, 1997; Palloff & Pratt, 1999; Σολομωνίδου, 1999β)

... να συμμετέχουν σε μια κοινότητα μάθησης: μαθαίνουν για τον εαυτό τους και για τους άλλους, δέχονται την υποστήριξη των μελών της κοινότητας και παρέχουν οι ίδιοι/-ες την υποστήριξή τους στα άλλα μέλη που είναι γεωγραφικά διασκορπισμένα, προς όφελος της κοινότητας μάθησης (Palloff & Pratt, 1999) να αναπτύσσουν δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και από κοινού δημιουργίας και μάθησης (που είναι τα κύρια οφέλη από τη συμμετοχή ενός ατόμου σε μια κοινότητα μάθησης, δεδομένου ότι οι δεξιότητες αυτές αποτελούν κλειδί για την αυριανή επιτυχία του ατόμου στον επαγγελματικό τομέα) (Dede, 1996, Harasim, 1999)

H αξιοποίηση των διαδικτυακών τεχνολογιών στην εκπαίδευση οδηγεί στην υιοθέτηση καινοτομικών εκπαιδευτικών προσεγγίσεων όπως τα μαθητο-κεντρικά, ‘διαμοιρασμένα’ περιβάλλοντα μάθησης, όπου οι εκπαιδευόμενοι/-ες έχουν ενεργό ρόλο οι εκπαιδευτές/-τριες δρουν ως συνεργάτες/-ιδες των εκπαιδευομένων η μάθηση στηρίζεται στη λύση προβλημάτων, στην ανακαλυπτική δραστηριότητα και στη μελέτη περιπτώσεων (Palloff & Pratt, 1999, Dede, 1996) εφαρμόζονται διαδικασίες συνεργατικής μάθησης, αλλά και εξατομικευμένης μάθησης και ενεργού οικοδόμησης της γνώσης (Laurillard, 1993; Lehtinen et al., 1998)

Ηλεκτρονική μάθηση «η συστηματική χρήση διαδικτυωμένων πολυμεσικών τεχνολογιών υπολογιστών, η οποία ενδυναμώνει τους/τις χρήστες/-τριες, βελτιώνει τη μάθηση, συνδέει τους/τις μαθητές/-τριες με άλλους ανθρώπους και πηγές πληροφοριών που υποστηρίζουν τις ανάγκες τους, και συνδέει τη μάθηση με την επίδοση και τους ατομικούς με τους οργανωτικούς στόχους» (Goodyear, 2000) Σχέδιο Δράσης για την Ηλεκτρονική Μάθηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commission, 2001)

Βασικές αλλαγές που συντελέστηκαν στην ανθρώπινης μάθησης με την ευρύτατη διάδοση του διαδικτύου (Tapscott ,1998) από τη γραμμική μάθηση στη μάθηση με υπερμέσα, από την εκπαίδευση (instruction) στην οικοδόμηση (construction) και την ανακάλυψη της γνώσης από τη δασκαλο-κεντρική στη μαθητο-κεντρική παιδαγωγική από την απορρόφηση της ύλης στη μάθηση του πώς να πλοηγείται και πώς να μαθαίνει κανείς από τη σχολική εκπαίδευση στη δια βίου μάθηση, από την ομοιόμορφη για όλους/-ες μάθηση στην εξατομικευμένη μάθηση από τη μάθηση-τυραννία στη μάθηση–ψυχαγωγία, από τον/ην εκπαιδευτικό ως μεταδότη στον/στην εκπαιδευτικό ως διευκολυντή και βοηθό των μαθητών/-τριών

Στόχος της ηλεκτρονικής μάθησης η μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των τεχνολογιών επεξεργασίας της πληροφορίας και των διαδικτυακών τεχνολογιών προκειμένου να παρέχεται (Sampson, Karagiannidis & Kinshuk, 2002): Εξατομικευμένη μάθηση Αλληλεπιδραστικότητα Παρουσίαση περιεχομένου με ποικιλία μέσων Παράδοση εκπαιδευτικού υλικού και υποστήριξης τη στιγμή ακριβώς και στον τόπο που τα χρειάζεται ο/η εκπαιδευόμενος/η Χρηστο-κεντρικά περιβάλλοντα μάθησης

Προηγμένες διαδικτυακές τεχνολογίες μάθησης Νοήμονα Εκπαιδευτικά Συστήματα Intelligent Tutoring Systems -ITSs) Προσαρμοστικά Εκπαιδευτικά Συστήματα Υπερμέσων – ΠΕΣΥ (Adaptive Educational Hypermedia Systems) (Παπανικολάου, Γρηγοριάδου & Γουλή, 2005) Νοήμονες Παιδαγωγικοί ‘Διαμεσολαβητές’ Η ανάγκη της προτυποποίησης Συστήματα Διαχείρισης Μαθημάτων / Μάθησης

Το πρόβλημα είναι ότι ... ... τα νέα αυτά διαδικτυακά περιβάλλοντα ηλεκτρονικής μάθησης δεν έχουν ακόμα σχέση με τον μάθηση και εποικοδομητισμό ... περιστασιακά επιτρέπουν τη συνεργασία, αλλά όχι και την διαπραγμάτευση νοήματος και την οικοδόμηση της γνώσης (Papastergiou & Solomonidou, 2003)

‘Demeter’: Ένα παράδειγμα διαδικτυακού περιβάλλοντος μάθησης