Κίνδυνοι έκρηξης και φωτιάς Χημ.Μηχ., Ερευνήτρια Β’ Βαθμίδας στη Χημική Βιομηχανία. Δρ. Ζωή Νιβολιανίτη, Χημ.Μηχ., Ερευνήτρια Β’ Βαθμίδας Ημερίδα: PRISME 2 της CEFIC 21 Ιανουαρίου 2010 ΣΕΧΒ, Αθήνα

Περιεχόμενα της ομιλίας Λίγα λόγια για την Εκτίμηση επικινδυνότητας Εκτίμηση επικινδυνότητας από φωτιά σε ΜΜΕ στην Αγγλία Πυροπροστασία σε βιομηχανικές-βιοτεχνικές εγκαταστάσεις & τις αποθήκες τους- Νομοθεσία Οδηγία ΑΤΕΧ και εφαρμογή της Εργαλείο εκτίμησης επ. Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www.safety-S2S.org

Εκτίμηση επικινδυνότητας ΑΠΑΝΤΑ ΣΕ ΤΕΣΣΕΡΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΕΙ ΣΤΡΑΒΑ; ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΕΙ; ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΥΝΑΤΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ; ΠΟΣΟ ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ;

ΚΙΝΔΥΝΟΣ = [ΣΥΝΕΠΕΙΑ, ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ] ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ ΑΠΟ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΥΓΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΚΟΙΝΟΥ ΘΑΝΑΤΟΙ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΗ ΑΕΡΑΣ ΝΕΡΑ ΑΜΕΣΟΙ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΟΙ ΜΟΝΙΜΟΙ ΠΑΡΟΔΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ = [ΣΥΝΕΠΕΙΑ, ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ]

ΜΕΛΕΤΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Οδηγία SEVESO II KYA 12044/613/2007 Με την Απόφαση αυτή αποσκοπείται...ώστε με την λήψη των αναγκαίων μέτρων για την πρόληψη των ατυχημάτων μεγάλης έκτασης που σχετίζονται με επικίνδυνες ουσίες και των συνεπειών τους στην υγεία και στο περιβάλλον να εξασφαλίζεται υψηλού επιπέδου εθνική και διακοινοτική προστασία ΜΕΛΕΤΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Εκτίμηση επικινδυνότητας από φωτιά σε ΜΜΕ στην Αγγλία HSE, W S Atkins Consultants Ltd, 2002

Τύπος φωτιάς vs. χώρος εργασίας

Υλικό που αναφλέγεται πρώτο

Αιτία ανάφλεξης

Αριθμός περιστατικών σε σχέση με το μέγεθος της επιχείρησης <49 50-250 >250

Κατασταλτικά/Προστατευτικά μέτρα φωτιάς Συναγερμός φωτιάς Συστήματα καταιωνισμού πυρόσβεσης Αισθητήρες πυρανίχνευσης Ασφαλές περίβλημα που συγκρατεί τη φωτιά

Προληπτικά μέτρα φωτιάς/ έκρηξης (1) Χωροθέτηση επικίνδυνων για ανάφλεξη τμημάτων/στοιχείων εξ. Ηλεκτροστατική γείωση όλων των συσκευών Χρήση εξ. αντιεκρηκτικού τύπου Καλή συντήρηση και τακτοποίηση χώρου

Προληπτικά μέτρα φωτιάς/ έκρηξης (2) Ατομικά μέσα προστασίας (για θερμές εργασίες) Νοοτροπία ασφάλειας στην εργασία Επίβέψη εργασιών από έμπειρο προσωπικό Χρήση έντυπης άδειας εργασίας (Permit-to-work) για θερμές εργασίες

Πυροπροστασία σε Βιομηχανικές-Βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και στις αποθήκες τους Κ.Υ.Α. 5905/Φ.15/839/1995 (ΦΕΚ 611/Β/12-7-1995) Λήψη μέτρων πυροπροστασίας στις Βιομηχανικές Βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και αποθήκες αυτών καθώς σε αποθήκες εύφλεκτων και εκρηκτικών υλών.

Μέτρα πυροπροστασίας σε βιομηχανικές - βιοτεχνικές εγκαταστάσεις Απόφαση Αριθμ. Φ 15/οικ. 1589/104 (ΦΕΚ Β΄90 30.1.2006) «Λήψη μέτρων πυροπροστασίας στις βιομηχανικές - βιοτεχνικές εγκαταστάσεις, επαγγελματικά εργαστήρια, αποθήκες και μηχανολογικές εγκαταστάσεις παροχής υπηρεσιών, που υπάγονται στις διατάξεις του ν.3325/2005 (ΦΕΚ 68 Α΄) και σε λοιπές δραστηριότητες». ΝΟΜΟΣ ΥΠ ΑΡΙΘ. 3325 (ΦΕΚ Α΄ 68/11.03.2005) «Ίδρυση και λειτουργία βιομηχανικών βιοτεχνικών εγκαταστάσεων στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης και άλλες διατάξεις.»

Απόφαση Αριθμ. Φ 15/οικ. 1589/104 (ΦΕΚ Β΄90 30.1.2006) Δεν επιφέρει ουσιαστικές αλλαγές στα προβλεπόμενα μέτρα και μέσα πυροπροστασίας των βιομηχανικών – βιοτεχνικών εγκαταστάσεων όπως προβλέπονταν από την Κ.Υ.Α. του1995 Βασικός στόχος της νέας διάταξης είναι η απλούστευση των διαδικασιών

Κατηγοριοποίηση βιομηχανιών ανάλογα με την επικινδυνότητά τους: Ζ1: χαμηλού βαθμού κινδύνου (Aα, Bα, Cα, D της Κ.Υ.Α.5905) Ζ2: μέσου βαθμού κινδύνου (Aβ, Bβ, Cβ της Κ.Υ.Α.5905) Ζ3: υψηλού βαθμού κινδύνου (Aγ, Bγ, Cγ της Κ.Υ.Α.5905)

Απόφαση Αριθμ. Φ 15/οικ. 1589/104/2006 Οι σημαντικότερες αλλαγές (1) α) Οι δραστηριότητες που υπάγονται στην κατηγορία Ο (μηδενικός κίνδυνος) απαλλάσσονται όχι μόνο από την υποχρέωση σύνταξης μελέτης πυροπροστασίας, αλλά και από την υποχρέωση εφοδιασμού με πιστοποιητικό πυροπροστασίας. β) Οι επιχειρήσεις που υπάγονται στην κατηγορία Αα απαλλάσσονται από την υποχρέωση υποβολής μελέτης πυροπροστασίας, αλλά απαιτείται η χορήγηση πιστοποιητικού πυροπροστασίας από την Πυρ/κή Υπηρεσία, κατόπιν αυτοψίας, με μοναδική υποχρέωση ο ενδιαφερόμενος να υποβάλλει στην Π. Υ ένα αντίγραφο σχεδίου κάτοψης στο οποίο να απεικονίζονται τα προβλεπόμενα μέσα πυροπροστασίας. γ) Όλες οι άλλες επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες στην υποβολή μελέτης πυροπροστασίας προς έγκριση από την Π.Υ, σύμφωνα με το Υπόδειγμα του Παραρτήματος ΙΙΙ της απόφασης και τη χορήγηση πιστοποιητικού πυροπροστασίας, κατά το στάδιο έκδοσης της άδειας λειτουργίας. Δηλαδή καταργείται η υποχρέωση να προσκομίσει ο ενδιαφερόμενος εγκεκριμένη μελέτη πυροπροστασίας κατά το στάδιο έκδοσης άδειας εγκατάστασης.

Απόφαση Αριθμ. Φ 15/οικ. 1589/104/2006 Οι σημαντικότερες αλλαγές (2) δ) Πιστοποιητικό πυροπροστασίας εκδίδεται από την αρμόδια Πυροσβεστική Υπηρεσία, πριν από την πραγματοποίηση αυτοψίας. ε) Η χρονική διάρκεια ισχύος του πιστοποιητικού πυροπρο-στασίας είναι οκτώ (8) έτη, ενώ μέχρι σήμερα ίσχυαν τα πέντε (5) έτη.   στ) Εντάσσονται νέες δραστηριότητες σε κατηγορίες κινδύνου, οι οποίες μέχρι σήμερα δεν είχαν υπαχθεί σε καμία από τις υπάρχουσες κατηγορίες. ζ) Καταργείται το δικαίωμα της Π. Υ. να δύναται να ζητεί από τον ενδιαφερόμενο πρόσθετα μέσα πυροπροστασίας, πέραν αυτών που προβλέπονται, ή να έχει το δικαίωμα να ζητά την υποβολή μελέτης πυροπροστασίας, σε περιπτώσεις που απαλλάσσονται οι επιχειρήσεις απ' αυτή την υποχρέωση.

Απόφαση Αριθμ. Φ 15/οικ. 1589/104/2006 Οι σημαντικότερες αλλαγές (3) η) Επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν δεξαμενές υγρών καυσίμων μέχρι 5 m3 για τις λειτουργικές τους ανάγκες (όπως φούρνοι, παρασκευαστήρια τροφίμων και γλυκών κ.α) καθώς και μέχρι δύο (2) φιάλες υγραερίου, μπορούν να τις εγκαθιστούν οπουδήποτε, αρκεί να υπάρχει λεκάνη ασφαλείας και φορητός ανιχνευτής εκρηκτικών αερίων, αντίστοιχα. θ) Δεν απαιτείται η έκδοση νέου πιστοποιητικού σε περίπτωση αλλαγής του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, εφόσον αυτό είναι σε ισχύ. ι) Απλοποιείται δραστικά η διαδικασία για τη χορήγηση πιστοποιητικού πυροπροστασίας στις περιπτώσεις όπου η επιχείρηση έχει πραγματοποιήσει αύξηση της στεγασμένης της επιφάνειας. ια) Η Π.Υ., ύστερα από αυτοψία, δύναται να χορηγήσει προσωρινό πιστοποιητικό διάρκειας ενός (1) έτους, όταν διαπιστωθεί ότι δεν έχουν υλοποιηθεί πλήρως τα προβλεπόμενα από την εγκεκριμένη μελέτη μέσα ενεργητικής πυροπροστασίας.

Απόφαση Αριθμ. Φ 15/οικ. 1589/104 ΓΕΝΙΚΑ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ  Σε όλες τις εγκαταστάσεις των πιο πάνω αναφερομένων δραστηριοτήτων, πρέπει να λαμβάνονται τα παρακάτω μέτρα πυροπροστασίας:  Ανάρτηση πινακίδων σε εμφανή σημεία της εγκατάστασης με οδηγίες πρόληψης πυρκαγιάς και τρόπους ενέργειας του προσωπικού της επιχείρησης σε περίπτωση έναρξης πυρκαγιάς.  2. Σήμανση θέσης πυροσβεστικών υλικών και μέσων, οδών διαφυγής και εξόδων κινδύνου.  3. Σήμανση επικίνδυνων υλικών και χώρων.  4. Απαγόρευση καπνίσματος και χρήσης γυμνής φλόγας (σπίρτα, αναπτήρες κ.λπ.) σε επικίνδυνους χώρους.  5. Κατάλληλη διευθέτηση το χώρου αποθήκευσης υλών που μπορούν να αυταναφλεγούν. Επιλογή των χώρων αποθήκευσης μακριά από θέση παραγωγής και εργασίας. 

Απόφαση Αριθμ. Φ 15/οικ. 1589/104 ΓΕΝΙΚΑ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ  6. Απομάκρυνση από τις αποθήκες, διαδρόμους, ταράτσες, προαύλια κ.λπ. όλων των άχρηστων υλικών που μπορούν να αναφλεγούν και τοποθέτησή τους σε ασφαλή μέρη, για αποφυγή μετάδοσης πυρκαγιάς.  7. Τήρηση διόδων μεταξύ των αποθηκευμένων υλικών για τη διευκόλυνση επέμβασης σε περίπτωση έναρξης πυρκαγιάς σ' αυτά.  8. Απομάκρυνση των ευφλέκτων υλών από θέσεις όπου γίνεται χρήση γυμνής φλόγας, από όπου προκαλούνται σπινθήρες και γενικά από πηγές εκπομπής θερμότητας.  9. Συνεχής καθαρισμός όλων των διαμερισμάτων, γραφείων, διαδρόμων, προαυλίων, αποθηκών κ.λπ. της επιχείρησης και άμεση απομάκρυνση των υλών που μπορούν να αναφλεγούν.  10. Δημιουργία προϋποθέσεων για την αποφυγή τυχαίας ανάμιξης υλικών που μπορούν να προκαλέσουν εξώθερμη αντίδραση. 

Απόφαση Αριθμ. Φ 15/οικ. 1589/104 ΓΕΝΙΚΑ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ  11. Επιμελής συντήρηση και τακτική επιθεώρηση και έλεγχος των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων σύμφωνα με τους σχετικούς κανονισμούς. 12. Θέση εκτός λειτουργίας των εγκαταστάσεων κατά τις μη εργάσιμες ημέρες και ώρες, εκτός από τις εγκαταστάσεις εκείνες των οποίων η λειτουργία είναι απαραίτητη και κατά τις μη εργάσιμες ημέρες και ώρες. 13. Επαρκής και συχνός αερισμός (φυσικός ή τεχνητός) των χώρων παραγωγής και αποθήκευσης πρώτων υλών και τελικών προϊόντων.  14. Επιθεώρηση από υπεύθυνο υπάλληλο της επιχείρησης όλων των διαμερισμάτων, αποθηκών κ.λπ. μετά τη διακοπή της εργασίας καθώς και τις εργάσιμες ώρες για επισήμανση και εξάλειψη τυχόν υφισταμένων προϋποθέσεων εκδήλωσης πυρκαγιάς.  15. Λήψη και κάθε άλλου κατά περίπτωση προληπτικού μέτρου που αποβλέπει στην αποφυγή αιτίων και τη μείωση του κινδύνου από πυρκαγιά. 

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Μέσα πυροπροστασίας Κατηγορίας Ββ Φορητοί πυροσβεστήρες: 1 φορητός πυροσβεστήρας ανά 150m² μικτού εμβαδού στεγασμένης επιφανείας και κατ΄ελάχιστο 2 πυροσβεστήρες Τροχήλατοι πυροσβεστήρες: 2 τροχήλατοι πυρ/ρες για επιχειρήσεις με 1500m² < επιφάνεια < 3.000m². Ένας επιπρόσθετος πυρ/ρας για κάθε επί πλέον 1.500m². Μ.Υ.Π.Δ.: Στεγασμένη επιφάνεια >1000m² Για μέχρι 4 Π.Φ.: 1 αυλός αφρού, 1 αναμικτήρας, 2 δοχεία 20 kg αφρογόνου υγρού. Για άνω των 4 Π.Φ.: 2 αυλοί αφρού, 2 αναμικτήρες, 4 δοχεία 20 kg αφρογόνου υγρού Απλά σημεία υδροληψίας με κοινούς ελαστικούς σωλήνες μέσα σε ερμάρια: Στεγασμένη επιφάνεια < 1000m².

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Μέσα πυροπροστασίας Κατηγορίας Ββ Πυροσβεστήρες οροφής: Όταν οι υπερκείμενοι της βιοτεχνίας όροφοι χρησιμοποιούνται για κατοικία, ξενοδοχείο, εκπαίδευση και συνάθροιση κοινού. Αυτόματο σύστημα ανίχνευσης εκρηκτικών αερίων: Σε χώρους αποθήκευσης εύφλεκτων υγρών ή αερίων. Μόνιμο ή ημιμόνιμο αφροποιητικό σύστημα καθώς και μόνιμο σύστημα ψύξης για δεξαμενές εύφλεκτων υγρών με σημείο ανάφλεξης < 55 C, εφόσον η κάθε μία έχει χωρητικότητα > των 30m³ ή ολική χωρητικότητα > 200m³. Όταν η χωρητικότητα των δεξαμενών δεν υπερβαίνει τα παραπάνω όρια, τουλάχιστον 1 τροχήλατος πυρ/ρας ανά δεξαμενή.

Απόφαση Αριθμ. Φ 15/οικ. 1589/104 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ-ΓΕΝΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ (ενδεικτικά) (7) Επιχειρήσεις που για τις λειτουργικές τους ανάγκες χρησιμο-ποιούν επικίνδυνα αέρια (αμμωνία, χλώριο, υδρογόνο κλπ.) σε φιάλες ή εντός κτιρίων, υποχρεούνται στην εγκατάσταση κατάλληλου αυτόματου ανιχνευτικού συστήματος, το οποίο θα έχει τη δυνατότητα αυτόματης διακοπής του αερίου σε περίπτωση διαφυγής του. Επίσης να διαθέτουν μία (1) τουλάχιστον ειδική προστατευτική στολή, όπου απαιτείται.  (8) Επιχειρήσεις που στεγάζονται στο ίδιο κτίριο υποχρεούνται να χωρίζονται μεταξύ τους με υλικά που έχουν δείκτη πυραντίστα-σης 60 λεπτά της ώρας και οι πόρτες των διαδρόμων να έχουν επίσης δείκτη πυραντίστασης 30 λεπτά της ώρας, τα δε μέτρα και μέσα πυροπροστασίας θα λαμβάνονται μεμονωμένα σύμφωνα με την κατηγορία που εντάσσεται από άποψη κινδύνου πυρκαγιάς κάθε επιχείρηση. 

ΜΕΣΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Μ.Υ.Π.Δ. (Μόνιμο Υδροδοτικό Πυροσβεστικό Δίκτυο) Αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης Πυροσβεστήρες Sprinklers (Aυτόματο σύστημα καταιονισμού ύδατος) Χειροκίνητο σύστημα αναγγελίας πυρκαγιών Σύστημα ολικής κατάκλισης με κατασβεστικό αέριο Σύστημα τοπικής εφαρμογής

Είδη ανιχνευτών Θερμοδιαφορικοί / σταθερής θερμοκρασίας Καπνού (ιονισμού, φωτοηλεκτρονικοί) Φλόγας (Υπέρυθροι, υπεριώδεις) Εκρηκτικών – τοξικών αερίων (καταλυτικοί, ηλεκτροχημικοί) Αυτόνομοι (Μη αποδεκτοί από Π.Σ.) Καπνού προβαλλόμενης ακτίνας (projected beam smoke detectors) Kαταιονιτήρας (ως θερμικός ανιχνευτής)

Οδηγία ΑΤΕΧ Ο∆ΗΓΙΑ 1999/92/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 16ης ∆εκεµβρίου 1999 σχετικά µε τις ελάχιστες απαιτήσεις για τη βελτίωση της προστασίας της υγείας και της ασφάλειας των εργαζοµένων οι οποίοι είναι δυνατόν να εκτεθούν σε κίνδυνο από εκρηκτικές ατµόσφαιρες (δέκατη πέµπτη ειδική οδηγία κατά την έννοια του άρθρου 16 παράγραφος 1 της οδηγίας 89/391/ΕΟΚ) ΠΔ 42/2003, Εκτίμηση Επαγγελματικού Κινδύνου, Κατάταξη χώρων σε ζώνες.

Σήμανση Οδηγίας ΑΤΕΧ

Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www.safety-S2S.org

Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www.safety-S2S.org

Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www.safety-S2S.org

Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www.safety-S2S.org

Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www.safety-S2S.org

Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www.safety-S2S.org

Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www.safety-S2S.org

Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www.safety-S2S.org

Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www Εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας Φωτιάς στον δικτ. Τοπ. www.safety-S2S.org

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!