«Η Διασφάλιση της Οικονομικής Αποτελεσματικότητας των Συμπράξεων» ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

 Ένα Έργο που «κατασκευάζεται» και «αξιοποιείται» μέσω μιας Σύμβασης Σύμπραξης φορέων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είναι, ενίοτε, ένα «Αυτοχρηματοδοτούμενο Έργο».  Τα Αυτοχρηματοδοτούμενα Έργα συνιστούν σήμερα την πιο μεγάλη πρόκληση που έχει αντιμετωπίσει ποτέ η Τοπική Αυτοδιοίκηση.  Τα Αυτοχρηματοδοτούμενα Έργα:  Δε βαρύνουν χρηματοοικονομικά το Δημοτικό Προϋπολογισμό (Off Balance Project  Δε δεσμεύουν χρήσιμους, για άλλες Δράσεις, Χρηματικούς Πόρους.  Δεν αυξάνουν τις Δανειακές Ανάγκες του Δήμου, ούτε το Χρέος αυτού.  Αξιοποιούν την Ακίνητη Περιουσία του Δήμου ή τα Δικαιώματα αυτού, χωρίς να εκποιούν αυτά.  Συνιστούν νέες πηγές Δημοτικών Εσόδων.  Περιέρχονται στην κυριότητα του Δήμου μετά την παρέλευση της  Σύμβασης Συμπράξεως.  Διευρύνουν το Αναπτυξιακό Έργο του Δήμου.  Συνεισφέρουν στην Άσκηση Κοινωνικής Πολιτικής. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

Το ακόλουθο σχήμα παρουσιάζει ένα Οργανικό Διάγραμμα Υλοποίησης ενός Αυτοχρηματοδοτούμενου Έργου, μέσω Αναπτυξιακής Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα: • Κράτος & Τοπική Αυτοδιοίκηση Εταιρική Σχέση (Partenariat) Συμμετοχικός Χαρακτήρας: •Στην Κατασκευή •Στην Εκμετάλλευση •Στη Συντήρηση. Αγορά Αγαθών & Υπηρεσιών •Φορείς Ιδιωτικού Τομέα •Τράπεζες ΦορείςΣύμβαση ΣύμπραξηςΈργοΧρήστες ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

Όμως, ένα Αυτοχρηματοδοτούμενο Έργο οφείλει να διέπεται από μια βασική αρχή: «Ένα Έργο που στηρίζεται στη σύμπραξη φορέων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα της οικονομίας, οφείλει να είναι οικονομικά βιώσιμο και αποδοτικό σε όλη τη διάρκεια της Σύμβασης». Δηλαδή: «Το Έργο πρέπει οπωσδήποτε να πετύχει, διότι οι κίνδυνοι….. δεν είναι μόνο οικονομικοί». Η φράση κλειδί είναι: «Win-Win or fail». ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

Κατά συνέπεια, ένα Έργο τύπου PPP’s – PFI, που προκύπτει μέσα από μια Σύμβαση Σύμπραξης Φορέων του Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα της Οικονομίας, πρέπει να έχει a priori διασφαλισμένη την «Οικονομική Αποτελεσματικότητά» του:  Τόσο κατά τη διαδικασία της Κατασκευής  Όσο και στο διάστημα της Εκμετάλλευσής του ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

Με τον όρο «Οικονομική Αποτελεσματικότητα» νοούμε τη διασφάλιση:  Της Αποδοτικότητας των Επενδυμένων Κεφαλαίων  Της Χρηστικότητας του Έργου  Της Συμβολής αυτού στην Οικονομική και Κοινωνική Ανάπτυξη της περιοχής της περιοχής  Της Δημιουργίας Οικονομιών Κλίμακος  Της Πρόκλησης Θετικών Εξωτερικών Επιδράσεων (Externalities) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

Με άλλα λόγια, ένα Έργο που υλοποιείται μέσω μιας Σύμβασης Σύμπραξης οφείλει να έχει κατ’ αρχήν μελετηθεί και σχεδιασθεί λεπτομερώς, διότι οι κίνδυνοι είναι πολλοί και διαφόρων ειδών.  Οικονομικοί  Χρηματοοικονομικοί  Επιχειρηματικοί  Επιχειρησιακοί  Πολιτικοί ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

Ένα Υπόδειγμα Κεφαλαιακής Συγκρότησης και Χρηματοοικονομικών Ροών για την υλοποίηση ενός Αυτοχρηματοδοτούμενου Έργου τύπου PPP’s - PFI, που εκτελείται στα πλαίσια μιας Σύμβασης Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, είναι το ακόλουθο: Τοπική Αυτοδιοίκηση Σύμβαση Σύμπραξης Έργου (Project Agreement) Δημόσιος Τομέας Ιδιωτικός Τομέας Σύσταση Εταιρίας Ειδικού Σκοπού (Special Purpose Company) Δάνειο Τόκοι & Χρεολύσια Τραπεζικός Τομέας Μ. Κ. Απόδοση Μ. Κ. (Μέρισμα + % Μ. Κ.) Έσοδα Διαχείρισης Κόστος Κατασκευής & Συντήρησης Κόστος Συντήρησης Έσοδα Διαχείρισης Κόστος Κατασκευής Εταιρία Συντήρησης Εταιρία Διαχείρισης Εταιρία Κατασκευής Έσοδα (π.χ. Διόδια, Ενοίκια, κ.ά.)* Χρήστες Επενδυτικοί Φορείς Ιδιωτικού Τομέα (*) Πρόκειται για Αυτοχρηματοδοτούμενο Έργο τύπου PPP’s – PFI (π.χ. Δρόμος, Δημαρχιακό Μέγαρο, κ.ά.). Στην περίπτωση που το Έργο αφορά Ύδρευση – Αποχέτευση, η είσπραξη των σχετικών Τελών διενεργείται αυτοτελώς είτε από τον Φορέα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (με κατάλληλη προσαρμογή των Χρηματοροών), είτε από την Εταιρία Διαχείρισης.

Μια παραλλαγή του Υποδείγματος, με συμπλήρωση των αναγκαίων Κεφαλαίων από εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, είναι η ακόλουθη: Τοπική Αυτοδιοίκηση Σύμβαση Σύμπραξης Έργου (Project Agreement) % επί των Εσόδων Διαχείρισης& Μέρισμα Δημόσιος Τομέας Ιδιωτικός Τομέας Μ. Κ. * Δάνειο Τόκοι & Χρεολύσια Τραπεζικός Τομέας Σύσταση Εταιρίας Ειδικού Σκοπού, (Special Purpose Company) Μ. Κ. Απόδοση Μ. Κ. (Μέρισμα + % M.K) Επενδυτικοί Φορείς Ιδιωτικού Τομέα Έσοδα Διαχείρισης Κόστος Κατασκευής Εταιρία Διαχείρισης Έσοδα * Χρήστες Πιστώσεις Διαρθρωτικών Ταμείων Ε.Ε. (Γ ‘ ΚΠΣ) ΥΠ. ΕΣ. Δ. Δ. Α. Πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» Έκδοση Ομολογιακού Δανείου European Investment Bank Εταιρία Κατασκευής (*) Πρόκειται για Αυτοχρηματοδοτούμενο Έργο τύπου PPP’s (π.χ. Χώρος Στάθμευσης, Χώροι Εμπορικής Χρήσης, κ.ά.).Το εν λόγω Υπόδειγμα προβλέπει συνεισφορά του Δήμου στο υπό σύσταση Μ. Κ. είτε εις χρήμα, είτε εις είδος (π.χ. Οικόπεδο). Η δεύτερη περίπτωση αποτελεί κλασικό παράδειγμα αξιοποίησης της Ακίνητης Περιουσίας των Ο.Τ.Α.

Σε κάθε περίπτωση η Χρηματοδότηση ενός Έργου (Project Finance) τύπου PPP’s και ο Χρηματοοικονομικός Σχεδιασμός (Financial Engineering) όλου του Εγχειρήματος οφείλει: 1. Να στηρίζεται σε σαφείς χρηματοοικονομικές πληροφορίες και προβλέψεις, όπως:  Οι Συντελεστές Απόδοσης των Επενδυμένων Κεφαλαίων (Rate of Return Schedule)  Η σχεδιαζόμενη Δανειακή Κάλυψη (debit cover schedule).  Οι Προϋπολογιστικοί Λογαριασμοί Κερδών και Ζημιών (Projected Profit & Loss Accounts).  Οι Προϋπολογιστικοί Ισολογισμοί και Ισοζύγια (Projected Balance Sheets).  Οι Προϋπολογιστικές Ταμιακές Καταστάσεις (Projected Cash Flow Statements).  Οι ρεαλιστικές παραδοχές (assumptions) επί των Προβλέψεων. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

2. Να καταλήγει σε μια Συνολική Αποτίμηση των Καθαρών Εισοδημάτων (Net Revenues) που προκύπτουν από την Ταμιακή Διαχείριση, κάνοντας χρήση:  Του Προεξοφλητικού Επιτοκίου (Discount Rate) και  Της Καθαρής Παρούσας Αξίας (Net Present Value). ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

. Τούτο, διότι για κάθε εμπλεκόμενο φορέα πρέπει να διασφαλίζονται μια σειρά από παραδοχές. Οι παραδοχές αυτές αφορούν:  Τους Φορείς του Δημόσιου Τομέα (Κράτος, Τοπική Αυτοδιοίκηση).  Τους Φορείς του Ιδιωτικού Τομέα (Επενδυτές).  Τους Φορείς του Τραπεζικού Συστήματος και της Αγοράς Κεφαλαίων ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

Φορείς του Δημόσιου Τομέα  Πρέπει να δικαιώσουν την πολιτική επιλογή √  Οφείλουν να αξιοποιήσουν την Ακίνητη Περιουσία τους ή και τα ανήκοντα σε αυτούς δικαιώματα √  Υποχρεούνται να παραλάβουν ενεργό το περιουσιακό στοιχείο που εκχωρούν για την εκτέλεση του Έργου, μετά τη λήξη της Σύμβασης √  Ενώ θα έχουν εισπράξει μέρος των Εσόδων που δικαιούνται από την Εκμετάλλευση του Έργου √ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

Φορείς του Ιδιωτικού Τομέα (Επενδυτές)  Οφείλουν να ολοκληρώσουν το Έργο √  Υποχρεούνται να διαχειριστούν αποτελεσματικά τον Φορέα Αξιοποίησης και Εκμετάλλευσης του Έργου √  Πρέπει να δικαιωθούν οι επιχειρηματικές προσδοκίες τους ως προς τη συγκεκριμένη Αγορά √  Δικαιούνται να αποκομίσουν, στο χρονικό διάνυσμα της Σύμβασης, τα Κεφάλαια (Ίδια ή και Δανειακά) που διέθεσαν για την κατασκευή του Έργου και τη λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης αυτού, καθώς και τα αναλογούντα εύλογα Κέρδη √ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

Φορείς του Τραπεζικού Συστήματος και της Αγοράς Κεφαλαίων  Υποχρεούνται να εισπράξουν τα Κεφάλαια που δάνεισαν συν τους αναλογούντες Τόκους √  Δικαιούνται να αποκομίσουν στο χρονικό διάνυσμα της Σύμβασης τα Κεφάλαια που ενδεχομένως διέθεσαν, σε περίπτωση ιδίας συμμετοχής στο σχήμα, καθώς και τα αναλογούντα εύλογα Κέρδη √  Οφείλουν να αποφύγουν τον πιστωτικό κίνδυνο, καθώς και τους κινδύνους Επιτοκίου και Συναλλαγματικών Διαφορών √  Πρέπει να δικαιωθούν οι αρχικές τους εκτιμήσεις και έλεγχοι περί της βιωσιμότητας του εγχειρήματος √ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ

Τέλος, ως Ειδικές Περιπτώσεις Συγχρηματοδότησης του Έργου οφείλουν να αναφερθούν οι ακόλουθες πηγές: 1. Η Συμπληρωματική Χρηματοδότηση του Έργου μέσω των Κρατικών Επιχορηγήσεων (βλ. Πιστώσεις Προγράμματος ΘΗΣΕΑΣ). 2. Η άντληση Πιστώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση:  Είτε μέσω του Γ΄ και Δ΄ Κ.Π.Σ. (βλ. Πιστώσεις Διαρθρωτικών Ταμείων: ΕΤΠΑ – ΕΚΤ – Ταμείο Συνοχής).  Είτε μέσω Πιστώσεων που προέρχονται από Κοινοτικές Πρωτοβουλίες οριζόντιου χαρακτήρα. 3. Η Χρήση Δανειακών Κεφαλαίων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΙΒ). 4. Η Έκδοση Ομολογιακού Δανείου για τη μερική χρηματοδότηση του Έργου. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΑΠΟΥΝΤΖΟΓΛΟΥ