Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού: H Περίπτωση της Κύπρου Κωνςταντινος ηλιοπουλος αντιπροεδρος Ρυθμιςτικη αρχη ενεργειας κυπρου “Energy Security in the EU” Hilton Cyprus,Λευκωςια Δευτερα 2 Απριλιου,2012 Email:info@cera.org.cy website:www.cera.org.cy τηλ:22666363

Θεματικές Ενότητες Εισαγωγικά Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας Ευρωπαϊκή vs Κυπριακή Νομοθεσία Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός Μέτρα Ασφάλειας Ενεργειακού Εφοδιασμού Αγορά Φυσικού Αερίου Συμπεράσματα Έντιμε κύριε Υπουργέ, Αγαπητοί Προσκεκλημένοι, Κυρίες και Κύριοι Με ιδιαίτερη χαρά αποδέχθηκα την πρόσκληση για να καταθέσω τις σκέψεις, θέσεις και απόψεις της ΡΑΕΚ σε σχέση με την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού στην Κύπρο. Στη σημερινή παρουσίαση θα δούμε κάποια εισαγωγικά σε σχέση με το θέμα της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού. Ειδικότερα θα εξετάσουμε τόσο τον τομέα της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας όσο και τον τομέα της Αγοράς Φυσικού Αερίου ως προς τα μέτρα που λαμβάνονται για τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού στην Κύπρο. Τέλος θα δούμε κάποια συμπεράσματα και θα καταλήξουμε σε κάποιες άμεσες ενέργειες που πρέπει να ληφθούν. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Εισαγωγικά (1) «ασφάλεια εφοδιασμού» νοείται η διαθεσιμότητα και η αξιοπιστία του εφοδιασμού με αέριο και ηλεκτρισμό σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού από την πηγή στον τελικό καταναλωτή. Ειδικότερα, είναι η ικανότητα του συστήματος να εφοδιάζει τους καταναλωτές με ηλεκτρισμό και αέριο, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα ακόμα και σε περιόδους αιχμής, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο της αποτυχίας της εφοδιαστικής αλυσίδας και διασφαλίζοντας τη δυνατότητα αντιμετώπισης τέτοιων αστοχιών. Θα ξεκινήσουμε δίνοντας τον ορισμό της ασφάλειας εφοδιασμούς για τον ηλεκτρισμό και για το αέριο και σε τι ακριβώς εξυπηρετεί. Ασφάλεια Εφοδιασμού λοιπόν σημαίνει τη διαθεσιμότητα και την αξιοπιστία του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού από την πηγή μέχρι και τον τελικό καταναλωτή. Ειδικότερα, είναι η ικανότητα του συστήματος να εφοδιάζει τους καταναλωτές με ηλεκτρισμό και φυσικό αέριο, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα ακόμα και σε περιόδους αιχμής, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο αποτυχίας της εφοδιαστικής αλυσίδας και διασφαλίζοντας τη δυνατότητα αντιμετώπισης τέτοιων αστοχιών. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Εισαγωγικά (2) Η ΡΑΕΚ έχει καθήκον να διασφαλίζει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού (ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου) εξασφαλίζοντας: Επαρκές επίπεδο παραγωγικής δυνατότητας, Επαρκές επίπεδο εξισορρόπησης της προσφοράς και της ζήτησης, Επαρκές επίπεδο διασύνδεσης με γειτονικά κράτη, Επαρκές επίπεδο συντήρησης, επάρκειας και αξιοπιστίας του συστήματος μεταφοράς και διανομής, Το πλαίσιο στο οποίο καθορίζονται διαφανείς και σταθερές πολιτικές χωρίς διακρίσεις, συμβατό με μια ανταγωνιστική αγορά, Προληπτική δράση και αντίδραση σε συγκεκριμένες διαταραχές του εφοδιασμού Τι ρόλο παίζει η ΡΑΕΚ στην επίτευξη της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού? Η ΡΑΕΚ ως γνωστόν είναι η Ανεξάρτητη Αρχή που ρυθμίζει τις αγορές Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου στην Κύπρο. Κατά συνέπεια για τη ΡΑΕΚ είναι πρώτιστο καθήκον να διασφαλίζει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού τόσο στην αγορά ηλεκτρισμού όσο και στην αγορά φυσικού αερίου εξασφαλίζοντας : 1.Επαρκές επίπεδο παραγωγικής δυνατότητας, 2.Επαρκές επίπεδο εξισορρόπησης της προσφοράς και της ζήτησης, 3.Επαρκές επίπεδο διασύνδεσης με γειτονικά κράτη, 4.Επαρκές επίπεδο συντήρησης, επάρκειας και αξιοπιστίας του συστήματος μεταφοράς και διανομής, 5.Το πλαίσιο στο οποίο καθορίζονται διαφανείς και σταθερές πολιτικές χωρίς διακρίσεις, συμβατό με μια ανταγωνιστική αγορά, 6.Προληπτική δράση και αντίδραση σε συγκεκριμένες διαταραχές του εφοδιασμού Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ας δούμε πρώτα την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας - Ευρωπαϊκή vs Κυπριακή Νομοθεσία Περί Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Νόμος Ν.122(Ι)/2003 και οι τροποποιητικοί αυτού, έχουν εναρμονιστεί με την Οδηγία 2003/54/ΕΚ και την Οδηγία 2005/89/ΕΚ (περί μέτρων διασφάλισης του εφοδιασμού με ηλεκτρισμό και περί επενδύσεων υποδομής) Η νέα Οδηγία 2009/72/ΕΚ αντικατέστησε την Οδηγία 2003/54/ΕΚ => Εκκρεμεί η εναρμόνιση του Εθνικού Νόμου Σύμφωνα με το Νόμο η ΡΑΕΚ ορίζεται ως αρμόδια αρχή για τη διασφάλιση της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού. Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο διέπεται από τον περί ρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας Νόμο Ν.122(Ι)/2003 και τους τροποποιητικούς αυτού νόμους, οι οποίοι έχουν εναρμονιστεί με την Οδηγία 2003/54/ΕΚ και την Οδηγία 2005/89/ΕΚ σχετικά με τα μέτρα διασφάλισης του εφοδιασμού με ηλεκτρισμό και περί επενδύσεων υποδομής. Από το 2009 η οδηγία 2003/54/ΕΚ αντικαταστάθηκε από την Οδηγία 2009/72/ΕΚ με την οποία η Κύπρος θα έπρεπε να είχε εναρμονισθεί από το Σεπτέμβριο του 2011. Δυστυχώς εκκρεμεί ακόμα η εναρμόνιση του Εθνικού Νόμου με την Οδηγία αυτή. Να σημειώσουμε ότι η ΡΑΕΚ ορίζεται στο Νόμο ως η αρμόδια αρχή για τη διασφάλιση της ασφάλειας εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας- Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός (1) Ο μακροπρόθεσμος προγραμματισμός περιλαμβάνει : Πρόβλεψη της Ζήτησης Ηλεκτρικής Ενέργειας σε μακροχρόνιο ορίζοντα Ανάπτυξη και Ενδυνάμωση του Συστήματος Παραγωγής Διείσδυση των ΑΠΕ στην αγορά ηλεκτρισμού Ανάπτυξη και Ενδυνάμωση του Συστήματος Μεταφοράς/Διανομής Πιθανή Προώθηση έργου ή έργων Αντλησιοταμίευσης Πιθανή ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου με Ισραήλ και Κρήτη Για σκοπούς επίτευξης της απρόσκοπτης παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε όλους τους καταναλωτές η ΡΑΕΚ καταρτίζει μακροπρόθεσμο προγραμματισμό που έχει να κάνει κυρίως: Με την Πρόβλεψη της Ζήτησης Ηλεκτρικής Ενέργειας σε μακροχρόνιο ορίζοντα Με την Ανάπτυξη και Ενδυνάμωση του Συστήματος Παραγωγής Με τη Διείσδυση των ΑΠΕ στην αγορά ηλεκτρισμού Με την Ανάπτυξη και Ενδυνάμωση του Συστήματος Μεταφοράς/Διανομής Με την Πιθανή Προώθηση έργου ή έργων Αντλησιοταμίευσης Με την Πιθανή ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου με Ισραήλ και Κρήτη Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας- Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός (2) Προσφορά vs Ζήτηση μετά την 11η Ιουλίου, 2011 S/N Ηλεκτροπαραγωγός Σταθμός Δυναμικότητα (MW) Διαθέσιμη Ισχύς (MW) πριν την έκρηξη Διαθέσιμη Παραγωγική Δυναμικότητα(MW) μετά την έκρηξη 1 H/Σ Βασιλικού 3 x 130 MW Steam units 390 MW 793MW 0MW 53% της συνολικής παραγωγικής ικανότητας εκτός λειτουργίας (793MW εκτός λειτουργίας) 1 x 38 MW Gas Turbine 38 MW 1x 220MW CCGT 1x145MW CCGT 2 Η/Σ Δεκέλειας  6 x 60 MW Steam Units 360 MW 460MW 2x50MW ICE 3 Η/Σ Μονής 6 x 30 MW Steam Units 180 MW 1 x 20 MW Steam Units 20MW 229MW 4 x 37,5 MW Gas Turbines 150 MW 4 Αυτοπαραγωγοί 26MW 1508MW 715MW Όπως δυστυχώς όλοι γνωρίζουμε ο μακροπρόθεσμος προγραμματισμός της Κύπρου σε ηλεκτρική ενέργεια ανατράπηκε σε ένα μεγάλο βαθμό από τις ενέργειες που λήφθηκαν στα πλαίσια της αντιμετώπισης των συνεπειών του ατυχήματος της 11ης Ιουλίου, 2011. Η τρομακτική έκρηξη της 11ης Ιουλίου 2011 στο Μαρί που είχε ως αποτέλεσμα την πρόκληση εκτεταμένων ζημιών στον Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό Βασιλικού δημιούργησε ένα τεράστιο πρόβλημα επάρκειας. Με τα Κυπριακά δεδομένα η καταστροφή ήταν όντως τρομακτική αφού χάθηκε ξαφνικά το 53% της παραγωγικής ικανότητας, προκαλώντας αναπόφευκτα εκτεταμένες διακοπές στη παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στους καταναλωτές, σε μια περίοδο υψηλής ζήτησης, τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, λόγω των πολύ υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούσαν. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Μέτρα της ΡΑΕΚ για αντιμετώπιση της Ενεργειακής κρίσης: Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας- Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός (3) Μέτρα για την αντιμετώπιση της αιφνίδιας κρίσης της 11ης Ιουλίου, 2011 Μέτρα της ΡΑΕΚ για αντιμετώπιση της Ενεργειακής κρίσης: Ηγήθηκε ειδικής Επιτροπής Έκτακτης Ενεργειακής Κρίσης και με αγαστή συνεργασία με την ΑΗΚ, το ΔΣΜ και το ΥΕΒΤ, επετεύχθη οριακή επάρκεια σε λιγότερο από 2 μήνες μετά την καταστροφή. Επόμενο στάδιο: η επαναφορά μίας τουλάχιστον από τις δύο μονάδες συνδυασμένου κύκλου, δυναμικότητας 220 MW πριν από το φετινό καλοκαίρι και η επαναφορά της δεύτερης μονάδας το αργότερο μέχρι το τέλος του χρόνου η επαναφορά των υπολοίπων μονάδων του Σταθμού πριν από το τέλος του 2013. Η ΡΑΕΚ αντιμετώπισε τη κρίση μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της με συντονισμένες ενέργειες. Ηγήθηκε ειδικής Επιτροπής Έκτακτης Ενεργειακής Κρίσης και μέσα σε πλαίσια αγαστής συνεργασίας με την ΑΗΚ, το ΔΣΜ και το ΥΕΒΤ, συνεδριάζοντας καθημερινά για συντονισμό και γρήγορες αποφάσεις, κατάφερε να επιτευχθεί οριακή έστω επάρκεια σε λιγότερο από 2 μήνες μετά την καταστροφή. Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους όσους συνέβαλαν στην πραγματοποίηση αυτού του όντως μεγάλου επιτεύγματος. Σε δεύτερο στάδιο προωθείται από την ΑΗΚ η επαναφορά μίας τουλάχιστον από τις δύο μονάδες συνδυασμένου κύκλου, δυναμικότητας 220 MW πριν από το φετινό καλοκαίρι και της άλλης λίγους μήνες αργότερα. Όλες οι μονάδες του Σταθμού αναμένεται να επιδιορθωθούν πριν από το τέλος του 2013. Μέχρι τότε θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η η ενεργειακή κρίση συνεχίζεται. Για το ερχόμενο καλοκαίρι ( 2012 ) η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας υπολογίζεται να ανέλθει σε 2200MW. Η ΡΑΕΚ έχει προγραμματίσει έτσι ώστε να υπάρχει επάρκεια παραγωγικής ικανότητας απο μονάδες εγκατεστημένες στο ελεύθερο μέρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας- Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός (6) Διείσδυση των ΑΠΕ στο σύστημα Κύπρος 2020 ΑΠΕ σε θέρμανση & ψύξη: 23,5% ΑΠΕ σε ηλεκτροπαραγωγή: 16% ΑΠΕ σε μεταφορές: 10% Μέρος του μακροπρόθεσμου προγραμματισμού όπως προαναφέραμε είναι και η διείσδυση των ΑΠΕ στην αγορά ηλεκτρισμού. Για το σκοπό αυτό η ΡΑΕΚ προχώρησε στη σύσταση Ομάδας Εργασίας για την ετοιμασία σχετικής μελέτης αναφορικά με το ποσοστό διείσδυσης των ΑΠΕ στην αγορά μέχρι το 2020. Η πρόταση της ΡΑΕΚ για σταδιακή διείσδυση των ΑΠΕ -ηλεκτροπαραγωγής ήταν 16% το οποίο και υιοθετήθηκε και ενσωματώθηκε στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις ΑΠΕ που υποβλήθηκε απο τη ΚΔ στην Ε.Ε. τον Ιούνιο του 2010 Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι για αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, η ΡΑΕΚ εισηγήθηκε και το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε όπως επισπευθεί η διείσδυση φωτοβολταϊκών πάρκων με την έγκριση όλων των υφιστάμενων αδειοδοτημένων έργων μέχρι 150kW συνολικής δυναμικότητας περίπου 27MW, νέων αιτήσεων για οικιακά και μικρά εμπορικά συνολικής δυναμικότητας περίπου 5 MW και τη διεξαγωγή, το συντομότερο δυνατό, μειοδοτικού διαγωνισμού για μεγαλύτερα σε μέγεθος φωτοβολταϊκά πάρκα συνολικής δυναμικότητας 50 MW. Αναμένεται ότι πολύ σύντομα θα δημοσιοποιηθεί η σχετική πρόσκληση. Στα πλαίσια αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης προωθείται η επίσπευση της διείσδυσης Φωτοβολταϊκών: έγκριση όλων των υφιστάμενων αδειοδοτημένων έργων μέχρι 150kW, συνολικής δυναμικότητας περίπου 27MW έγκριση νέων αιτήσεων για οικιακά και μικρά εμπορικά συνολικής δυναμικότητας περίπου 5 MW και διεξαγωγή μειοδοτικού διαγωνισμού για μεγαλύτερα σε μέγεθος φωτοβολταϊκά πάρκα, συνολικής δυναμικότητας 50MW. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

€380 εκ για ανάπτυξη των Δικτύων Μεταφοράς, και Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας- Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός (4) Ανάπτυξη Συστήματος Μεταφοράς & Προώθηση Αντλησιοταμίευσης Η ΡΑΕΚ, έχει ήδη υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ρυθμιστών Ενέργειας (CEER) τα επενδυτικά σχέδια της Κύπρου μέχρι και το 2020 τα οποία περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: €380 εκ για ανάπτυξη των Δικτύων Μεταφοράς, και €200 εκ για έργα Αντλησιοταμίευσης μεγέθους 200MW στα φράγματα Κανναβιού/ Αρμίνου και 130MW στο φράγμα Κούρρη. Πάντοτε σε σχέση με το μακροπρόθεσμο προγραμματισμό η ΡΑΕΚ στα πλαίσια του Σχεδίου Infrastructure Package υπέβαλε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ρυθμιστών Ενέργειας (CEER) τα επενδυτικά σχέδια της Κύπρου μέχρι και το 2020, σε υποδομές που ενισχύουν την ασφάλεια εφοδιασμού και τα οποία περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: €380 εκ για ανάπτυξη των Δικτύων Μεταφοράς, και €200 εκ για έργα Αντλησιοταμίευσης μεγέθους 200MW στα φράγματα Κανναβιού/ Αρμίνου και 130MW στο φράγμα Κούρρη. Τα έργα αυτά είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και αποτελούν έργα προτεραιότητας αφου ενισχύουν τη διείσδυση των ΑΠΕ, ενθαρρύνουν τη διεσπαρμένη παραγωγή και διασφαλίζουν έτσι την ασφάλεια εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας -Μέτρα Ασφάλειας Ενεργειακού Εφοδιασμού (1) Διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού (χωροταξικός σχεδιασμός, διεσπαρμένη παραγωγή) Διαφοροποίηση ενεργειακού μείγματος (μαζούτ, ντήζελ, φυσικό αέριο) Υποχρέωση Διατήρησης αποθεμάτων εναλλακτικού καυσίμου σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο Υποχρεωτική διατήρηση πρόσθετου παραγωγικού δυναμικού για σκοπούς εφεδρείας (capacity reserve) Σχέδιο «Εικονικού Σταθμού Παραγωγής » Διασυνδέσεις με άλλα κράτη μέλη ή τρίτες χώρες Εκπόνηση ‘Προληπτικού Σχεδίου Δράσης’ σε περίπτωση αιφνίδιας κρίσης Εκπόνηση ‘Σχεδίου Αντιμετώπισης Εκτάκτων Περιστατικών’ συμπεριλαμβανομένης προγραμματισμένης κατά προτεραιότητα εκ περιτροπής διακοπής στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε καταναλωτές Τα μέτρα που ενισχύουν την ασφάλεια εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας στη Κύπρο επικεντρώνονται κυρίως στις ακόλουθες δράσεις: Διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού (χωροταξικός σχεδιασμός, διεσπαρμένη παραγωγή) Διαφοροποίηση ενεργειακού μείγματος (μαζούτ, ντήζελ, φυσικό αέριο) Υποχρέωση Διατήρησης αποθεμάτων εναλλακτικού καυσίμου σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο Υποχρεωτική διατήρηση πρόσθετου παραγωγικού δυναμικού για σκοπούς εφεδρείας (capacity reserve) Σχέδιο «Εικονικού Σταθμού Παραγωγής» Διασυνδέσεις με άλλα κράτη μέλη ή τρίτες χώρες Εκπόνηση ‘Προληπτικού Σχεδίου Δράσης’ σε περίπτωση αιφνίδιας κρίσης Εκπόνηση ‘Σχεδίου Αντιμετώπισης Εκτάκτων Περιστατικών’ συμπεριλαμβανομένης προγραμματισμένης κατά προτεραιότητα εκ περιτροπής διακοπής στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε καταναλωτές Ειδικότερα και σε σχέση με το Σχέδιο Εικονικού Σταθμού θα ήθελα να σημειώσω ότι ήδη η ΡΑΕΚ σε συνεργασία με την ΑΗΚ και το ΔΣΜ έχουν αναλάβει μια συντονισμένη προσπάθεια για υλοποίηση της εισήγησης του Διευθυντή του ΚΕΠΑ καθηγητή κ Μαυράκη για τη δημιουργία ενός Εικονικού Σταθμού Παραγωγής (Virtual Power Plant) με τη δυνατότητα συγχρονισμού και ένταξης στο σύστημα παραγωγής πολλών μικρών ιδιωτικών γεννητριών (με ισχύ εκάστης πάνω από 400kW) που ανήκουν σε ιδιώτες και είναι ήδη εγκατεστημένες για σκοπούς επιφυλακής, ενθαρρύνοντας τους ιδιοκτήτες να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα αυτό, έναντι οικονομικών κινήτρων που θα τους προσφερθούν. Με τον τρόπο αυτό θα προστεθούν το ερχόμενο καλοκαίρι τουλάχιστον 60MW ακόμα στην παραγωγική δυνατότητα της χώρας για αντιμετώπιση της επάρκειας σε ηλεκτρική ενέργεια. Η ΡΑΕΚ είναι αισιόδοξη ότι με τα μέτρα που έχουν ληφθεί και τον προγραμματισμό που έχει γίνει, θα επιτευχθεί τελικά ο στόχος για συνέχιση της απρόσκοπτης παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε όλους τους καταναλωτές, τόσο στη περίοδο υψηλής ζήτησης που είναι οι μήνες Ιούλιος και Αύγουστος αλλά και στη περίοδο που η Κύπρος θα αναλάβει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

ΑΓΟΡΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Ολοκληρώνοντας με την αγορά ηλεκτρισμού θα προχωρήσουμε τώρα στην αγορά φυσικού αερίου. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Αγορά Φυσικού Αερίου- Ευρωπαϊκή vs Κυπριακή Νομοθεσία Περί Ρύθμισης της Αγοράς Φυσικού Αερίου Νόμος Ν.183(Ι)/2004 και οι τροποποιητικοί αυτού, έχουν εναρμονιστεί με την Οδηγία 2009/55/ΕΚ Ο Κανονισμός 994/2010 σχετικά με τα μέτρα κατοχύρωσης της ασφάλειας εφοδιασμού με αέριο αντικατέστησε τη σχετική Οδηγία 2004/67/ΕΚ Η νέα Οδηγία 2009/73/ΕΚ αντικατέστησε την Οδηγία 2003/55/ΕΚ => Εκκρεμεί η εναρμόνιση του Εθνικού Νόμου Σύμφωνα με το Νόμο και τον Κανονισμό η ΡΑΕΚ ορίζεται ως αρμόδια αρχή για τη διασφάλιση της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού. Θα εξετάσουμε πρώτα σε ποιο βαθμό η εθνική νομοθεσία έχει εναρμονιστεί με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Η αγορά φυσικού αερίου στην Κύπρο διέπεται από τον περί ρύθμισης της αγοράς φυσικού αερίου Νόμο Ν.183 (Ι)/2004 και τους τροποποιητικούς αυτού νόμους, οι οποίοι έχουν εναρμονιστεί με την Οδηγία 2003/55/ΕΚ. Επιπλέον, υπάρχει ο Κανονισμός 994/2010 σχετικά με τα μέτρα κατοχύρωσης της ασφάλειας εφοδιασμού με αέριο ο οποίος αντικατέστησε τη σχετική Οδηγία 2004/67/ΕΚ. Η ΡΑΕΚ ενεργεί με τρόπο ώστε να εφαρμόζεται ο Κανονισμός αυτός στα πλαίσια της ασφάλειας εφοδιασμού. Από το 2009 η οδηγία 2003/55/ΕΚ έχει αντικατασταθεί με την Οδηγία 2009/73/ΕΚ με την οποία η Κύπρος θα έπρεπε να είχε εναρμονισθεί από το Σεπτέμβριο του 2011. Δυστυχώς εκκρεμεί ακόμα η εναρμόνιση του Εθνικού Νόμου με την Οδηγία αυτή. Να σημειώσουμε ότι η ΡΑΕΚ ορίζεται στο Νόμο ως η αρμόδια αρχή για τη διασφάλιση της ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Αγορά Φυσικού Αερίου- Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός(1) Υποδομή Εγχώριας Αγοράς Σε σχέση με το μακροπρόθεσμο προγραμματισμό στον τομέα της αγοράς φυσικού αερίου η ΡΑΕΚ, κατόπιν οδηγιών του Προέδρου της Δημοκρατίας αλλά και στα πλαίσια των υποχρεώσεών της που απορρέουν από τη Νομοθεσία ετοίμασε υπόμνημα στο οποίο περιέχονται εισηγήσεις για κατευθυντήριες γραμμές σε σχέση με τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσουμε για την ανάπτυξη του τομέα του φυσικού αερίου. Για την ανάπτυξη της εγχώριας αγοράς απαιτείται η κατασκευή συστήματος αγωγών και αντλητικών εγκαταστάσεων Μεταφοράς και Διανομής. Σχετική προετοιμασία ξεκίνησε ήδη από τη ΔΕΦΑ. Το δίκτυο των αγωγών αρχικά θα αποτελείται από τους αγωγούς προς τους τρεις ηλεκτροπαραγωγούς σταθμούς της ΑΗΚ (Βασιλικού, Μονής, Δεκέλειας) το οποίο και θα αποτελέσει το κεντρικό δίκτυο Μεταφοράς, ως μέρος του Εθνικού Συστήματος ΦΑ, από όπου θα μπορούν να τροφοδοτηθούν στη συνέχεια άλλοι ανεξάρτητοι παραγωγοί ηλεκτρισμού, μεγάλες βιομηχανικές και ξενοδοχειακές μονάδες και μετέπειτα οι πόλεις και οι οικιακοί καταναλωτές. Στα πλαίσια της ασφάλειας εφοδιασμου της εγχώριας αγοράς με φυσικό αέριο η ΡΑΕΚ εκτιμά ότι η διασύνδεση με το σύστημα μεταφοράς της Κύπρου θα πρέπει να γίνεται τουλάχιστον σε δύο σημεία, ένα με τον υποθαλάσσιο αγωγό για απ’ ευθείας τροφοδοσία από τα κοιτάσματα και ένα με μια μικρή μονάδα επαναεριοποίησης που δυνατόν να εγκατασταθεί ως μέρος του τερματικού υγροποίησης. Σημειώνεται ότι εάν εξευρεθούν κοιτάσματα σε μελλοντικό στάδιο και σε άλλα τεμάχια της ΑΟΖ τότε ενδεχόμενη σύνδεση του συστήματος μεταφοράς και με άλλους αγωγούς θα ενισχύσει περαιτέρω την ασφάλεια εφοδιασμού. Επιπλέον, η Κύπρος για όσο χρονικό διάστημα θα συνεχίσει να χαρακτηρίζεται ως αναδυόμενη και απομονωμένη αγορά δύναται να ορίσει μια επιχείρηση (λχ την ΔΕΦΑ ) που θα έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα προμήθειας αερίου στους καταναλωτές Αναδεικνύεται μέσα απο το υπόμνημα της ΡΑΕΚ η επιτακτική ανάγκη για ταχεία εισαγωγή ΦΑ για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής .Η χρήση ΦΑ ως γνωστό επηρεάζει άμεσα το κόστος ηλεκτρισμού, την επιβάρυνση του περιβάλλοντος αλλά και το θέμα της επάρκειας παραγωγής μετά το 2015 λόγω δυσκολιών στη χρηματοδότηση των νέων μονάδων παραγωγής της ΑΗΚ. Δεδομένων όλων αυτών θα πρέπει να επιδιωχθεί η εισαγωγή ΦΑ το συντομότερο δυνατό. Εάν διαπιστωθεί ότι το χρονοδιάγραμμα έλευσης ΦΑ από τα δικά μας κοιτάσματα καθυστερεί σημαντικά, τότε θα πρέπει να μελετηθεί τάχιστα το ενδεχόμενο εξεύρεσης ενδιάμεσης λύσης διάρκειας μερικών ετών (λχ 5 ετών) μέχρι να καταστεί δυνατή η αξιοποίηση των δικών μας κοιτασμάτων. Η ενδιάμεση λύση θα μπορούσε να ήταν οποιαδήποτε απο τις προσφερόμενες πιθανές εναλλακτικές λύσεις έλευσης του ΦΑ όπως: η εγκατάσταση πλωτού σταθμού αποϋγροποίησης ΥΦΑ (FSRU), η εγκατάσταση αγωγού μικρής διαμέτρου για μεταφορά ΦΑ από τα κοιτάσματα του Ισραήλ, η εισαγωγή του ΦΑ σε συμπιεσμένη μορφή (CNG), η κατασκευή μικρής μονάδας αεριοποίησης ΥΦΑ (small scale regasification unit). Τα κριτήρια επιλογής θα πρέπει να είναι βασικά το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης σε συνδυασμό με το κόστος ηλεκτροπαραγωγής, όπως αυτό θα υπολογιστεί με τη χρήση του ΦΑ. Σοβαρά υπόψη θα πρέπει να ληφθεί και η δυνατότητα, η ενδιάμεση λύση να αποτελεί μέρος της μακροχρόνιας ενεργειακής στρατηγικής. Δηλαδή το ενδεχόμενο η όποια υποδομή κατασκευαστεί για εξυπηρέτηση της ενδιάμεσης λύσης να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο μέλλον ως εναλλακτική πηγή στη μόνιμη λύση, ικανοποιώντας το κριτήριο Ν-1, για σκοπούς ασφάλειας εφοδιασμού. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Αγορά Φυσικού Αερίου –Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός (2) Αναμενόμενη Ζήτηση ΦΑ μέχρι το 2035 για ηλεκτροπαραγωγή -Διαδικασία ‘Open Season’ -Γραφική Παράσταση αναμενόμενης ζήτησης ΦΑ μέχρι το 2035 για ηλεκτροπαραγωγή Έχει αναφερθεί ότι σε πρώτη φάση η έλευση ΦΑ στη Κύπρο θα ικανοποιήσει τις ανάγκες της χώρας σε ηλεκτριπαραγωγή. Προς τούτο, έγινε μια πρώτη εκτίμηση μετά από μια διαδικασία ‘Open Season’ που διενήργησε η ΡΑΕΚ και συμμετείχαν όλοι οι παίκτες της αγοράς. Παρατηρούμε ότι οι ανάγκες της Κύπρου σε ΦΑ είναι αρχικά περίπου 1 bcm/y αυξάνονται σταδιακά και φτάνοντας το 1,5 bcm/y σε 20 χρόνια. Πολύ μικρή κατανάλωση ιδιαίτερα αν αναλογισθούμε τις ποσότητες που ανακοινώθησαν στο κοίτασμα στο βυθοτεμάχιο 12, περίπου 7 Tcf, που αρκει για την ηλεκτροπαραγωγή της Κύπρου για περίπου 130 ώς 140 χρόνια. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Αγορά Φυσικού Αερίου-Μέτρα Ασφάλειας Εφοδιασμού Μέτρα που ενισχύουν την ασφάλεια εφοδιασμού στην Κύπρο : Προμήθεια από ενδογενείς πηγές (κυπριακή ΑΟΖ) Διαφοροποίηση πηγών εφοδιασμού (λχ. προμήθεια από διάφορα κοιτάσματα) Διατήρηση αποθεμάτων από τον Προμηθευτή /Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κατασκευή αξιόπιστου, κατάλληλου, ασφαλούς και επαρκούς δυναμικότητας συστήματος Μεταφοράς και Διανομής Διατήρηση αποθεμάτων εναλλακτικού καυσίμου σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο Υποστηρικτική Μονάδα Αεριοποίησης ΥΦΑ (ικανοποίηση Ν-1 κανόνα) Παρακολούθηση και έλεγχος της ασφάλειας εφοδιασμού Εκπόνηση ‘Προληπτικού Σχεδίου Δράσης’ σε περίπτωση αιφνίδιας κρίσης Εκπόνηση ‘Σχεδίου Έκτακτης Ανάγκης’ συμπεριλαμβανομένης προγραμματισμένης κατά προτεραιότητα εκ περιτροπής διακοπή στην παροχή αερίου σε καταναλωτές Τα μέτρα που ενισχύουν την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο στην Κύπρο επικεντρώνονται κυρίως στις ακόλουθες δράσεις: στην Προμήθεια από ενδογενείς πηγές στη Διαφοροποίηση πηγών εφοδιασμού (λχ. προμήθεια από διάφορα κοιτάσματα) στη Διατήρηση αποθεμάτων από τον Προμηθευτή /Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς στην Κατασκευή ενός αξιόπιστου, κατάλληλου, ασφαλούς και επαρκούς δυναμικότητας συστήματος Μεταφοράς και Διανομής στη Διατήρηση αποθεμάτων εναλλακτικού καυσίμου σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο στην Υποστηρικτική Μονάδα Αεριοποίησης ΥΦΑ για σκοπούς ικανοποίησης του Ν-1 κανόνα που ανέφερα προηγουμένως στην Παρακολούθηση και τον έλεγχο της ασφάλειας εφοδιασμού ο οποίος διενεργείται από τη ΡΑΕΚ στην Εκπόνηση ‘Προληπτικού Σχεδίου Δράσης’ σε περίπτωση αιφνίδιας κρίσης, και τέλος στην Εκπόνηση ‘Σχεδίου Έκτακτης Ανάγκης’ Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Συμπεράσματα Για σκοπούς απρόσκοπτης και ασφαλούς προμήθειας ενέργειας στους καταναλωτές απαιτούνται : Επαρκείς ποσότητες πρωτογενών πηγών για σκοπούς ικανοποίησης της ζήτησης Επαρκής δυναμικότητα σε επίπεδο συστήματος μεταφοράς και διανομής Αξιόπιστο, κατάλληλο και ασφαλές δίκτυο Πρωτίστως απαιτείται η εκπόνηση ‘Προληπτικού Σχεδίου Δράσης σε περιπτώσεις αιφνίδιας κρίσης’ και ‘Σχεδίου Αντιμετώπισης Εκτάκτων Περιστατικών’ Απαιτείται άμεσα η εναρμόνιση με το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο (Οδηγίες 2009/72/ΕΚ και 2009/73/ΕΚ) Συμπερασματικά για σκοπούς απρόσκοπτης και ασφαλούς προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου στους καταναλωτές απαιτείται: Η ύπαρξη επαρκών ποσοτήτων πρωτογενών πηγών για σκοπούς ικανοποίησης της ζήτησης Η ύπαρξη επαρκούς δυναμικότητας στο σύστημα μεταφοράς και διανομής Η ύπαρξη ενός αξιόπιστου, κατάλληλου και ασφαλούς δικτύου Παράλληλα, είναι εξαιρετικά σημαντικό να εκπονηθεί ένα Προληπτικό Σχέδιο Δράσης και ένα Σχέδιο Αντιμετώπισης Έκτακτων Περιστατικών τόσο στον τομέα του ηλεκτρισμού όσο και στον τομέα του φυσικού αερίου. Τέλος είναι περισσότερο απο επείγον να προωθηθεί άμεσα η εναρμόνιση του Εθνικού Νόμου με το οινοτικό κεκτημένο. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012

Ευχαριστώ για την προσοχή σας Email:info@cera.org.cy website:www.cera.org.cy τηλ:22666363 Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος Αντιπρόεδρος ΡΑΕΚ "Ασφάλεια Ενεργειακού Εφοδιασμού στην Κύπρο" 2 Απριλίου, 2012