Διαμαντούλα Νάκα, 2ο Γυμνάσιο Κοζάνης Τίτλος Διδακτικής Πρακτικής «Mε αφορμή ένα ποίημα… » Oι γάτες των φορτηγών. Μία ομαδοσυνεργατική διδασκαλία για την ποίηση του Ν. Καββαδία στη Σχολική Βιβλιοθήκη. Διαμαντούλα Νάκα, 2ο Γυμνάσιο Κοζάνης

Γενικός Σκοπός Να γνωρίσουν οι μαθητές μέσα από τη διδασκαλία ενός ποιήματος, τον ποιητή της θάλασσας Ν. Καββαδία και το έργο του με τρόπο συνεργατικό, δημιουργικό και ευχάριστο.

Tι πρόσεξα; Να είναι ένα ανοιχτό και ευέλικτο σχέδιο διδασκαλίας, το οποίο μπορεί με μικρές αλλαγές των φύλλων εργασίας να εφαρμοστεί και σε ανάλογη διδακτική ενότητα της Γ’ Γυμνασίου (Κuro Siwo, N. Kαββαδία) . Να είναι στοχοκεντρικό και σε πλήρη συμβατότητα με τους στόχους και τις κατευθύνσεις του ΑΠΣ και ΔΕΠΠΣ. Να εξασφαλίζει τη συνέχεια και τη σύνδεση της γνώσης Να είναι διαθεματικό με αναφορές στην Γεωγραφία, στη Γλώσσα, στη Μουσική και τις Τέχνες. Να συνδυάζει στοιχεία από διάφορες εκπαιδευτικές μεθόδους (ανακαλυπτική / διερευνητική μάθηση, ερωταπόκριση, διδασκαλία με χρήση του Διαδικτύου, κ.λπ.) και έτσι να λαμβάνει υπόψη το διαφορετικό στιλ μάθησης του κάθε μαθητή. Να καλλιεργεί το βιωματικό και συνεργατικό τρόπος μάθησης, ώστε οι μαθητές να ερευνούν και έτσι να χειραφετούνται μαθαίνοντας με τρόπο αυτόνομο και υπεύθυνο Να αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες στη διδασκαλία.

Μεθοδολογία Η ερμηνευτική-κειμενοκεντρική προσέγγιση μέσα από ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες (διέγερση ενδιαφέροντος, συμμετοχή και αυτενέργεια των μαθητών μέσα από ομάδες, εποπτικότητα και χρήση τεχνολογίας, διερεύνηση-ανακάλυψη της γνώσης, έλεγχος της επίτευξης των στόχων και αξιολόγηση της διδασκαλίας.

Προετοιμασία-Υλοποίηση Το μάθημα υλοποιήθηκε στη Σχ. Βιβλιοθήκη του 2ου Γυμνασίου Κοζάνης το 2010. Προετοιμάστηκε ο χώρος της Σχολικής Βιβλιοθήκης και αποθηκεύτηκαν τα φύλλα εργασία στους σταθμούς εργασίας σε συνεργασία με τον υπεύθυνο της βιβλιοθήκης. Αξιοποιήθηκε το διαδίκτυο από τον εκπαιδευτικό κατά την προετοιμασία του μαθήματος, για να βρει υλικό για τον ποιητή και τα κείμενα από τους μαθητές, για να απαντήσουν στα φύλλα εργασίας και να συνθέσουν τα κείμενά τους. Οι μαθητές, όταν πήγαμε στη Βιβλιοθήκη, είχαν ήδη διαμορφώσει τις ομάδες τους. 6 ομάδες των τεσσάρων ατόμων Χρησιμοποιήθηκαν έξι φύλλα εργασίας

Διάρκεια Η διδακτική διαδικασία μπορεί να ολοκληρωθεί σε δύο διδακτικές ώρες. Ωστόσο η διάρκεια εξαρτάται και από το βαθμό εξοικείωσης των μαθητών με τη χρήση του Διαδικτύου. Αν οι μαθητές είναι αρχάριοι χρήστες του διαδικτύου και δεν είναι εξοικειωμένοι με την ομαδική εργασία τότε συνιστάται να χρησιμοποιηθούν τρεις διδακτικές ώρες. Εναπόκειται στην πρωτοβουλία του διδάσκοντα να αναπροσαρμόσει τους στόχους και τη μορφή των φύλλων εργασίας ή και να χρησιμοποιήσει και τρίτη διδακτική ώρα ανάλογα με τις συνθήκες που έχει να αντιμετωπίσει.

1η Διδακτική Ώρα Αφόρμηση ποιήματος Ανάκληση προηγούμενων εμπειριών-γνώσεων των μαθητών Νοηματική προσέγγιση του ποιήματος

Σήμερα θα γνωρίσουμε έναν σπουδαίο ποιητή μας που τα ποιήματά του αγαπήθηκαν πολύ, μελοποιήθηκαν και πολλοί τα τραγουδάμε. Τον βλέπουμε νέο εδώ στη φωτογραφία. Μπορείτε να φανταστείτε ποιο είναι το επάγγελμά του; Όχι;;;;;;

Μήπως τώρα είναι πιο εύκολο;

Νίκος Καββαδίας Οι γάτες των φορτηγών, σ. 236 Εισαγωγικό σημείωμα: Ποιητική συλλογή «Μαραμπού» 1933 Θέμα: Η στενή συναισθηματική σχέση των ναυτικών με τη γάτα του πλοίου Πόσοι από εσάς έχετε κατοικίδιο στο σπίτι σας;

Ας διαβάσουμε το ποίημα

Aν σας ζητούσα να φανταστείτε πως είναι η ζωή του ναυτικού πάνω σε ένα φορτηγό τι θα λέγατε; Πριν απαντήσετε ας δούμε κάποιες φωτογραφίες με φορτηγά

Νοηματική Προσέγγιση Πως φαντάζεστε λοιπόν τη ζωή των ναυτικών; Μπορείτε να βρείτε στίχους μέσα στο ποίημα που δείχνουν τη ζωή που κάνουν οι ναυτικοί;

Οι ναυτικοί στα φορτηγά πάντα μια γάτα τρέφουν, που τη λατρεύουνε, χωρίς να ξέρουν το γιατί, κι αυτή, σαν απ' τη βάρδια τους σχολάνε κουρασμένοι, περήφανη στα πόδια τους θα τρέξει να τριφτεί. Τα βράδια, όταν η θάλασσα χτυπάει τις λαμαρίνες, και πολεμάει με δύναμη να σπάσει τα καρφιά, μέσα στης πλώρης τη βαριά σιγή, που βασανίζει, είναι γι' αυτούς σα μια γλυκιά γυναικεία συντροφιά. Είναι περήφανη κι οκνή,* καθώς όλες οι γάτες,  κι είναι τα γκρίζα μάτια της γιομάτα ηλεκτρισμό·  κι όπως χαϊδεύουν απαλά τη ράχη της, νομίζεις  πως αναλύεται σ' ένα αργό και ηδονικό σπασμό. Στο ρεμβασμό και στο θυμό με τη γυναίκα μοιάζει  κι οι ναύτες περισσότερο την αγαπούν γι' αυτό·  κι όταν αργά και ράθυμα* στα μάτια τους κοιτάζει,  θαρρείς έναν παράξενο πως φέρνει πυρετό.

Για ποιους λόγους οι ναυτικοί στα φορτηγά πλοία τρέφουν γάτες;

Οι ναυτικοί στα φορτηγά πάντα μια γάτα τρέφουν, που τη λατρεύουνε, χωρίς να ξέρουν το γιατί, κι αυτή, σαν απ' τη βάρδια τους σχολάνε κουρασμένοι, περήφανη στα πόδια τους θα τρέξει να τριφτεί. Τα βράδια, όταν η θάλασσα χτυπάει τις λαμαρίνες, και πολεμάει με δύναμη να σπάσει τα καρφιά, μέσα στης πλώρης τη βαριά σιγή, που βασανίζει, είναι γι' αυτούς σα μια γλυκιά γυναικεία συντροφιά. Είναι περήφανη κι οκνή,* καθώς όλες οι γάτες,  κι είναι τα γκρίζα μάτια της γιομάτα ηλεκτρισμό·  κι όπως χαϊδεύουν απαλά τη ράχη της, νομίζεις  πως αναλύεται σ' ένα αργό και ηδονικό σπασμό. Στο ρεμβασμό και στο θυμό με τη γυναίκα μοιάζει  κι οι ναύτες περισσότερο την αγαπούν γι' αυτό·  κι όταν αργά και ράθυμα* στα μάτια τους κοιτάζει,  θαρρείς έναν παράξενο πως φέρνει πυρετό.

Οι γάτες υποκαθιστούν τη γυναικεία συντροφιά: Μπορείτε να εντοπίσετε στίχους όπου τα χαρακτηριστικά του ζώου θυμίζουν γυναίκα;

Οι ναυτικοί στα φορτηγά πάντα μια γάτα τρέφουν, που τη λατρεύουνε, χωρίς να ξέρουν το γιατί, κι αυτή, σαν απ' τη βάρδια τους σχολάνε κουρασμένοι, περήφανη στα πόδια τους θα τρέξει να τριφτεί. Τα βράδια, όταν η θάλασσα χτυπάει τις λαμαρίνες, και πολεμάει με δύναμη να σπάσει τα καρφιά, μέσα στης πλώρης τη βαριά σιγή, που βασανίζει, είναι γι' αυτούς σα μια γλυκιά γυναικεία συντροφιά. Είναι περήφανη κι οκνή,* καθώς όλες οι γάτες,  κι είναι τα γκρίζα μάτια της γιομάτα ηλεκτρισμό·  κι όπως χαϊδεύουν απαλά τη ράχη της, νομίζεις  πως αναλύεται σ' ένα αργό και ηδονικό σπασμό. Στο ρεμβασμό και στο θυμό με τη γυναίκα μοιάζει  κι οι ναύτες περισσότερο την αγαπούν γι' αυτό·  κι όταν αργά και ράθυμα* στα μάτια τους κοιτάζει,  θαρρείς έναν παράξενο πως φέρνει πυρετό.

Το φορτηγό πλοίο δεν φαίνεται να είναι αρκετά φιλόξενο περιβάλλον για μια γάτα. Από τι τελικά κινδυνεύει και τι παθαίνει στο ποίημα;

Της έχουν πάντα στο λαιμό μια μπακιρένια γύρα, για του σιδέρου την κακή αρρώστια φυλαχτό, χωρίς όμως, αλίμονο, ποτέ να κατορθώνουν να την φυλάξουν απ' το μαύρο θάνατο μ' αυτό. Γιατί είναι τ' άγρια τα μάτια της υγρά κι ηλεκτρισμένα κι έτσι άθελα το σίδερο το μαύρο τα τραβά, κι ουρλιάζοντας τρελαίνεται σε ένα σημείο κοιτώντας φέρνοντας δάκρυα σκοτεινά στους ναύτες και βουβά. Λίγο πριν από το θάνατον από τους ναύτες ένας, - αυτός όπου είδε πράματα στη ζήση του φριχτά - χαϊδεύοντας την, μια στιγμή στα μάτια την κοιτάζει κι ύστερα μες στη θάλασσα την άγρια την πετά. Και τότε οι ναύτες, που πολύ σπάνια λυγά η καρδιά τους, πάνε στην πλώρη να κρυφτούν με την καρδιά σφιχτή, γεμάτοι μια παράξενη πικρία που όλο δαγκώνει, σαν όταν χάνουνε θερμή γυναίκα αγαπητή.

Οι ναύτες πως αντιμετωπίζουν την αρρώστια της γάτας; Εσείς έχετε μια παρόμοια εμπειρία με κάποιο ζωάκι σας που αρρώστησε;

Της έχουν πάντα στο λαιμό μια μπακιρένια γύρα, για του σιδέρου την κακή αρρώστια φυλαχτό, χωρίς όμως, αλίμονο, ποτέ να κατορθώνουν να την φυλάξουν απ' το μαύρο θάνατο μ' αυτό. Γιατί είναι τ' άγρια τα μάτια της υγρά κι ηλεκτρισμένα κι έτσι άθελα το σίδερο το μαύρο τα τραβά, κι ουρλιάζοντας τρελαίνεται σε ένα σημείο κοιτώντας φέρνοντας δάκρυα σκοτεινά στους ναύτες και βουβά. Λίγο πριν από το θάνατον από τους ναύτες ένας, - αυτός όπου είδε πράματα στη ζήση του φριχτά - χαϊδεύοντας την, μια στιγμή στα μάτια την κοιτάζει κι ύστερα μες στη θάλασσα την άγρια την πετά. Και τότε οι ναύτες, που πολύ σπάνια λυγά η καρδιά τους, πάνε στην πλώρη να κρυφτούν με την καρδιά σφιχτή, γεμάτοι μια παράξενη πικρία που όλο δαγκώνει, σαν όταν χάνουνε θερμή γυναίκα αγαπητή.

Τώρα ήρθε η ώρα να δουλέψετε σε ομάδες και να γνωρίσουμε περισσότερα πράγματα για τον ποιητή και το έργο του. 1η ομάδα: Οι βιογράφοι 2η ομάδα: Οι ψυχολόγοι 3η ομάδα: Οι γλωσσολόγοι 4η ομάδα: Οι κριτικοί 5η ομάδα: Οι ανιχνευτές 6η ομάδα: Οι δημιουργοί