ΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΕ ΠΟΥ ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΔΟΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ : ΜΟΝΟΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑ ΤΑΞΗ : Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΛΗΚΑ ΜΑΡΙΑ ΣΕΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ.
Σύντομη περιγραφή Οι μαθητές θα κληθούν να εντοπίσουν στα αρχαία ελληνικά σώματα κειμένων στον δικτυακό τόπο της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα συγκεκριμένα ρήματα, όπως πείθομαι, μάχομαι, κεράννυμι, που συντάσσονται με πτώση δοτική. Μετά την αναζήτηση και την παρατήρηση του παραδειγματικού υλικού θα οδηγηθούν με την αξιοποίηση των μεταφράσεων σε γενικεύσεις ( στη διαπίστωση και τον προσδιορισμό της κατηγορίας των ρημάτων που συντάσσονται με πτώση δοτική). Προτεινόμενος διδακτικός χρόνος:2 ώρες Προϋποθέσεις: Εξοικείωση των μαθητών με τα ηλεκτρονικά σώματα κειμένων και τον τρόπο αναζήτησης λέξεων σε αυτά, καθώς και με τον επεξεργαστή κειμένου. Τεχνολογικά εργαλεία: Σύνδεση διαδικτύου, φυλλομετρητής, επεξεργαστής κειμένου και ιστολόγιο.
Διδακτικοί – γνωστικοί στόχοι: Στόχος του συγκεκριμένου σεναρίου είναι να προτείνει έναν πιο επαγωγικό τρόπο διδασκαλίας του αρχαιοελληνικού συντακτικού, υπολογίζοντας περισσότερο στην ερευνητική περιέργεια των μαθητών και λιγότερο στην καθοδήγηση του διδάσκοντα. Αυτό μπορεί άνετα να επιτευχθεί με την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών. Ειδικότερα, η αναζήτηση σε αρχαιοελληνικά σώματα κειμένων επιτρέπει στο διδάσκοντα να αντιστρέψει τη συνήθη γνωστική διαδικασία και αντί να προσφέρει έτοιμες γενικεύσεις και κανόνες στους μαθητές, να τους ζητήσει να διατυπώσουν οι ίδιοι αυτούς τους κανόνες, χρησιμοποιώντας παραδειγματικό υλικό, το οποίο εύκολα μπορούν να αντλήσουν από ένα σώμα κειμένων, όπως ο Συμφραστικός Πίνακας Λέξεων για κείμενα της αττικής πεζογραφίας, που υπάρχει στο περιβάλλον της «Πύλης για την ελληνική γλώσσα». .
4. Πορεία εφαρμογής σεναρίου Οι μαθητές χωρίζονται σε 5 ομάδες των 5 ατόμων. Οι μαθητές θα κληθούν να εντοπίσουν στο ηλεκτρονικό σώμα αρχαιοελληνικών κειμένων της «Πύλης για την ελληνική γλώσσα» συγκεκριμένα ρήματα που συντάσσονται με δοτική. Με βάση τα αποτελέσματα της αναζήτησής τους και αξιοποιώντας και τις αντίστοιχες μεταφράσεις των κειμένων που υπάρχουν στην Πύλη, θα προσπαθήσουν να προχωρήσουν σε γενικεύσεις και να καταλήξουν επαγωγικά σε διαπιστώσεις για τις κατηγορίες των ρημάτων που παίρνουν αντικείμενο σε δοτική.
Οι μαθητές χωρίζονται σε 5 ομάδες των 5 ατόμων. Οι μαθητές της ομάδας Α΄ πρέπει να επισκεφθούν την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και ακολουθώντας την εξής πορεία: Αρχαία ελληνικήΕργαλεία Σώματα Κειμένων Συμφραστικός Πίνακας λέξεων του ανθολογίου της αττικής πεζογραφίας, να αναζητήσουν στο Συμφραστικό Πίνακα το ρήμα βοηθῶ. Αφού εντοπίσουν ένα (1) παράδειγμα όπου το βοηθῶ (σε οποιονδήποτε ρηματικό τύπο και σε οποιοδήποτε θέμα) συντάσσεται με αντικείμενο σε πτώση δοτική με κλικ πάνω στα ονόματα των συγγραφέων που βρίσκονται στα αριστερά των αποσπασμάτων των κειμένων θα μεταβούν στα κείμενα και θα μελετήσουν τις φράσεις που είναι τονισμένες με μπλε. Ανοίγοντας τις μεταφράσεις στο πάνω μέρος της σελίδας, θα καταγράψουν στο φύλλο εργασίας, το οποίο τους έχει δοθεί σε ηλεκτρονική μορφή, τις φράσεις και τη μετάφρασή τους (με αντιγραφή και επικόλληση). Ακολουθούν την ίδια διαδικασία και για τα ρήματα: εὐνοῶ, λυσιτελῶ φθονῶ, ἐπιβουλεύω, μάχομαι.
ομάδα Β’: πιστεύω, ὐπακούω,δουλεύω, ἀπειθῶ, ἀπιστῶ. ομάδα Γ: πλησιάζω πελάζω ἕπομαι, ἀκολουθῶ προσίημι ομάδα Δ΄ συμφωνῶ πρέπει , ἔοικα, ὁμοιάζω ἁρμόττει, ομάδα Ε κοινωνῶ.,κεράννυμι, ὁμιλῶ, μείγνυμαι. χρῶμαι.
Στη συνέχεια δίνονται για μελέτη τα παρακάτω παραδείγματα κοινά για κάθε ομάδα και καλούνται να σημειώσουν με κόκκινο χρώμα τα ρήματα ή τους ρηματικούς τύπους που συντάσσονται με δοτική και με μπλε τα αντικείμενά τους: 1. Όμοιος ὁμοίῳ ἀεὶ πελάζει 2. Τὸ τῆς πόλεως ὅλης ἦθος ὁμοιοῦται τοῖς ἄρχουσιν . 3.Τῇ πόλει Φίλιππος πολεμεῖ καὶ τὴν εἰρήνην λέλυκεν 4.Τοιούτοις χρώμεθα συμβούλοις ὧν οὐκ ἔστιν ὅστις οὐκ ἂν καταφρονήσειεν. 5. Ἀλλὰ φιλοσόφῳ μὲν ἔοικας, ὦ νεανίσκε
Αξιολόγηση Κατά την εφαρμογή του σεναρίου δεν παρουσιάστηκαν ιδιαίτερες δυσκολίες. Περισσότερο χρόνο διέθεσαν στον εντοπισμό των ρηματικών και ονοματικών τύπων οι μαθητές που ήταν λιγότερο εξοικειωμένοι με την μορφολογία των τύπων της γραμματικής. Η αναζήτηση και η επισήμανση των τύπων σε κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και στις μεταφράσεις τους αντιμετωπίστηκε με ενδιαφέρον από τους μαθητές. Οι τελικές διαπιστώσεις ανέδειξαν τη νοηματική συνάφεια που υπαγορεύει τη συντακτική σχέση των όρων μιας πρότασης ,στοιχείο χαρακτηριστικό της δομής του αρχαίου ελληνικού λόγου.