«Ασφάλεια στο Διαδίκτυο» ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ Δ’ Επιμορφωτική Περίοδος-2013 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών ΠΕ 19/20 1η Διδακτική Παρέμβαση «Ασφάλεια στο Διαδίκτυο» Σκαβάντζου Ευαγγελία, ΠΕ19

Διάρκεια, τάξη, προαπαιτούμενες γνώσεις Το σενάριο εφαρμόστηκε στο 2ο Γυμνάσιο Καλλίπολης σε δύο τμήματα (Β3 και Β4) την ίδια μέρα. Οι δραστηριότητες 1 και 2 στις 15 Οκτωβρίου, οι δραστηριότητες 3 και 4 στις 22 Οκτωβρίου, η δραστηριότητα 5 στις 29 Οκτωβρίου και η ολοκλήρωσή της στις 5 Νοεμβρίου. Προαπαιτούμενες γνώσεις: Οι μαθητές γνωρίζουν τι είναι το διαδίκτυο, από τι αποτελείται και ποιες υπηρεσίες τους προσφέρει. Οι μαθητές έχουν αποκτήσει ευχέρεια πλοήγησης στο διαδίκτυο. Οι μαθητές γνωρίζουν να χρησιμοποιούν τον επεξεργαστή κειμένου με ευχέρεια. Οι μαθητές έχουν πλοηγηθεί στην σελίδα http://www.saferinternet.gr/index.php?parentobjId=Page4 σε προηγούμενη διδακτική ώρα και έχουν ενημερωθεί για τους «καλούς τρόπους» - κανόνες συμπεριφοράς στο διαδίκτυο. Οι μαθητές είναι εξοικειωμένοι με την ηλεκτρονική τάξη (η-τ@ξη) του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου ή εναλλακτικά, με την πλατφόρμα edmodo, όπου είναι αναρτημένα τα φύλλα εργασίας.

Σκοποί και Στόχοι (1/2) Σκοποί του σεναρίου είναι: ο εκπαιδευτικός να αφυπνήσει τους μαθητές του ως προς τους κινδύνους που κρύβονται πίσω από τη χρήση του διαδικτύου και των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης οι μαθητές να αποκτήσουν γνώσεις και πρακτικές ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις και να αποκτήσουν κριτική σκέψη ως προς την χρήση του διαδικτύου

Σκοποί και Στόχοι (2/2) του σεναρίου είναι οι μαθητές: Να αναγνωρίζουν τους κινδύνους του διαδικτύου Να αναγνωρίζουν τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό και την ψηφιακή παρενόχληση Να γνωρίζουν την ύπαρξη κακόβουλων προγραμμάτων και να έχουν τη δυνατότητα να αποφεύγουν τη χρήση τους Να αναγνωρίζουν τους κινδύνους της συμμετοχής τους σε κοινωνικά δίκτυα (facebook, twitter) Να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν παραπλανητικά μηνύματα (phishing) που έχουν σκοπό το «ψάρεμα» προσωπικών δεδομένων Να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν ιστοσελίδες με ανακριβείς ή ψευδείς πληροφορίες Να διακρίνουν τους εικονικούς από τους πραγματικούς φίλους Να διακρίνουν πότε είναι ασφαλές και πότε όχι να δημοσιοποιούν πληροφορίες και προσωπικά δεδομένα Να μάθουν απλές πρακτικές που θα τους βοηθήσουν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο με ασφάλεια Να κατανοήσουν τη σημασία του να σέβονται τα δικά τους προσωπικά δεδομένα, αλλά και των άλλων Να αποκτήσουν κριτική σκέψη ως προς την χρήση του διαδικτύου Να αξιολογούν τις πληροφορίες που εντοπίζουν σε ηλεκτρονικές πηγές Να μάθουν να συνεργάζονται σαν ομάδα και να σέβονται τις απόψεις όλων των μελών της

Υλικοτεχνική Υποδομή, Λογισμικό Το διδακτικό σενάριο προβλέπεται να υλοποιηθεί στο εργαστήριο πληροφορικής. Οι υπολογιστές πρέπει να έχουν εγκατεστημένο λογισμικό φυλλομετρητή και κειμενογράφο, να υπάρχουν ακουστικά και εγκατεστημένο πρόγραμμα αναπαραγωγής video.

Οργάνωση Τάξης Οι μαθητές θα εργαστούν σε ομάδες των τριών στο εργαστήριο πληροφορικής. Κάθε ομάδα θα εργαστεί σε ένα διαφορετικό φύλλο εργασίας. Κάθε μαθητής από μία ομάδα θα απαντήσει σε ένα διαφορετικό κουίζ

Υποκείμενες Θεωρίες Μάθησης Η θεωρία μάθησης που ακολουθείται είναι τυπικά κονστρουβιστική. Ο εκπαιδευτικός έχει το ρόλο του καθοδηγητή – υποστηρικτή για να διευκολύνει τους μαθητές στην διαδικασία της μάθησης. Οι μαθητές θα κτίσουν τη γνώση τους αντλώντας πληροφορίες από το διαδίκτυο και συζητώντας τα ζητήματα που τίθενται με τους συμμαθητές τους. Η οργάνωση των μαθητών σε ομάδες προσφέρει ένα περιβάλλον αλληλεπίδρασης κοινωνικοκονστρουβιστικό.

Σύντομη περιγραφή σεναρίου (1/3) 1η Δραστηριότητα α. Οι μαθητές θα εργαστούν σε ομάδες των τριών με τα φύλλα εργασίας «Ασφάλεια στο Διαδίκτυο», ανάλογα με την ομάδα στην οποία ανήκουν. Σε κάθε ομάδα θα δοθεί προς συζήτηση ένα από τα παρακάτω θέματα: Τι είναι ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός; Τι είναι ψηφιακή παρενόχληση; Ποιοι οι κίνδυνοι από τη συνομιλία με αγνώστους; Κακόβουλο λογισμικό και δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων. Οι ομάδες των μαθητών συζητούν πάνω στο θέμα που τους δίνεται με βάση την προσωπική τους εμπειρία, καθώς επίσης και προηγούμενες γνώσεις τους. Ένα μέλος κάθε ομάδας ενημερώνει την ολομέλεια. β. Όλοι οι μαθητές συμπληρώνουν ένα κουίζ (ένα διαφορετικό κουίζ για κάθε μαθητή της ίδιας ομάδας) Η δραστηριότητα έχει σαν στόχο να προκαλέσει έναν καταιγισμό ιδεών και να ενεργοποιήσει επιπλέον τους μαθητές καθώς αποτελεί προθάλαμο για το φύλλο εργασίας που θα ακολουθήσει.

Σύντομη περιγραφή σεναρίου (2/3) 2η Δραστηριότητα Οι μαθητές καλούνται να επισκεφτούν τους προτεινόμενους δικτυακούς τόπους, που βρίσκονται μέσα στο ηλεκτρονικό φύλλο εργασίας που τους δίνεται, να διερευνήσουν, να καταγράψουν και να συζητήσουν τα συμπεράσματά τους. Κάθε ομάδα θα επισκεφθεί μέρος των παρακάτω δικτυακών τόπων, όπως φαίνεται στα φύλλα εργασίας Έχει συμβεί Κάνε το quiz Φωτογραφίες στο διαδίκτυο Ηλεκτρονικός εκφοβισμός – cyberbullying Ερωτήσεις και απαντήσεις για τον κυβερνοεκφοβισμό Ηλεκτρονική παρενόχληση Ποιος αλήθεια είναι Τηλεοπτικά σποτ του saferinternet Webinar Ψηφιακή παρενόχληση Ηλεκτρονικοί φίλοι Συμβουλές

Σύντομη περιγραφή σεναρίου (3/3) 3η Δραστηριότητα Οι μαθητές χρησιμοποιώντας τον επεξεργαστή κειμένου καλούνται να δημιουργήσουν αφίσα που θα παρουσιάσουν στις υπόλοιπες ομάδες και όλες θα αναρτηθούν σε εμφανές σημείο για την ενημέρωση όλου του σχολείου. Προτείνεται από τον εκπαιδευτικό να χρησιμοποιήσουν τον δικτυακό τόπο www.wordle.net και να δημιουργήσουν ένα «σύννεφο λέξεων» το οποίο θα προσθέσουν στην αφίσα τους. Προτείνεται σαν εξωσχολική δραστηριότητα να δημιουργήσουν ένα κόμικ για την ασφάλεια στο διαδίκτυο με το online εργαλείο pixton.com, το οποίο θα αναρτηθεί στο site του σχολείου.

Αναμενόμενες δυσκολίες μαθητών Οι δυσκολίες που πιθανόν θα συναντήσουν οι μαθητές εντοπίζονται κατά τον σχεδιασμό και την δημιουργία της αφίσας, από τη μία και στην συνεννόηση μεταξύ των μελών κάθε ομάδας για την λήψη τελικών αποφάσεων, από την άλλη.

Κουίζ και Φύλλα εργασίας Γνωρίζω με ποιον μιλώ Δικτυώνομαι με ασφάλεια Προσωπικά δεδομένα Φύλλα Εργασίας Ομάδα Α Ομάδα Β Ομάδα Γ Ομάδα Δ

Αναστοχασμός (1/2) Το σενάριο υλοποιήθηκε σύμφωνα με τους στόχους του, αλλά ο χρόνος δεν ήταν αρκετός για όλες τις ομάδες. Απαιτήθηκε μία παραπάνω διδακτική ώρα για την ολοκλήρωση και εκτύπωση της αφίσας. Η 1η διδακτική ώρα ήταν αρκετή για την 1η και 2η δραστηριότητα του σεναρίου, όπως προβλεπόταν. Κατά τη 2η διδακτική ώρα κάποιες ομάδες δεν πρόλαβαν να πραγματοποιήσουν την 4η δραστηριότητα, λόγω της ταχύτητας πρόσβασης στο διαδίκτυο και τους προτάθηκε να επισκεφθούν τους δικτυακούς τόπους από το σπίτι (τα φύλλα εργασίας έχουν αναρτηθεί στο edmodo). Κατά την 3η διδακτική ώρα όλες οι ομάδες ξεκίνησαν και αποθήκευσαν την αφίσα, αλλά κάποιες δεν πρόλαβαν να την τελειώσουν. Το σενάριο προκάλεσε το ενδιαφέρον των μαθητών οι οποίοι συμμετείχαν ενεργητικά στη διδακτική διαδικασία και συνεργάστηκαν για την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων. Μεγάλη ικανοποίηση έδειξαν όταν εκτυπώθηκαν οι αφίσες τους και αναρτήθηκαν σε ταμπλό στο σχολείο. Οι δυσκολίες που παρουσιάστηκαν είχαν να κάνουν με την ταχύτητα πρόσβασης στο διαδίκτυο και όχι με την δημιουργία της αφίσας και την συνεργασία μεταξύ των μαθητών, όπως αναμενόταν.

Αναστοχασμός (2/2) Σε εργαστήριο πληροφορικής με άρτιο εξοπλισμό και μηχανήματα θα υλοποιούσα το σενάριο, όπως έχει. Σε άλλη περίπτωση θα παρέλειπα την 4η δραστηριότητα και θα πρότεινα στους μαθητές να την υλοποιήσουν στο σπίτι, όπως και έγινε. Εναλλακτικά, θα μπορούσαν οι μαθητές να έχουν ήδη επισκεφθεί τους δικτυακούς τόπους που προτείνονται στην 4η δραστηριότητα στην Α’ Γυμνασίου, μετά την ΕΝΟΤΗΤΑ 4 «ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΥ» Ο σχεδιασμός του σεναρίου προσφέρει αυτοπεποίθηση στον εκπαιδευτικό. Η υλοποίηση του σεναρίου μου προσέφερε ικανοποίηση, βλέποντας τους μαθητές να κτίζουν την γνώση τους με ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο, ακολουθώντας βήμα – βήμα τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας. Η χαρά των παιδιών μετά την δημιουργία της αφίσας προσφέρει την μεγαλύτερη ικανοποίηση στον εκπαιδευτικό, γιατί πέρα από τη γνώση ό,τι κάνουμε γίνεται για να είναι και οι μαθητές μας ευχαριστημένοι. Τέλος, ο αναστοχασμός με έκανε να σκεφτώ συνολικά το σενάριο και την υλοποίησή του, πράγμα που θα με βοηθήσει στην καλύτερη εφαρμογή του, την επόμενη φορά, αλλά και για στον σχεδιασμό νέων σεναρίων.