Μια θεωρία/μοντέλο μελέτης της επιστημονικής πρακτικής Η Θεωρία προτάθηκε από τον Andrew Pickering τροποποιήθηκε από τον Β. Τσελφέ για να προσαρμοσθεί στη ΔΦΕ ως επιστημονικό κλάδο. *A. Pickering (1995). The Mangle of Practice. Chicago, the University of Chicago press   A. Pickering (1992). From science as knowledge to science as practice. In: Science as practice and culture KAI P. Kariotoglou, D. Psillos, V. Tselfes (2003). Modelling the evolution of a TLS, from discovery to constructivist approaches. In: D. Psillos, P. Kariotoglou V. Tselfes, E. Hatzikraniotis, G. Fassoulopoulos, M. Kallery (2003) Science Education Research in the Knowledge-Based Society

Πρακτική της ερευνητικής ομάδας Μοντέλο Pickering Εκπαιδευτικός (EΚ) παράγοντας Υλικός (Υ) παράγοντας ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟΧΟΣ Pickering 1992, 1995, Kariotoglou et al. 2003 Επιστημονικός (ΕΠ) παράγοντας Στο σχήμα αυτό φαίνεται ο τρόπος με τον οποίο το μοντέλο του Pickering περιγράφει το αποτέλεσμα της πρακτικής μιας ερευνητικής ομάδας της ΔΦΕ το οποίο είναι μια ΔΜΣ που προκύπτει μέσα από μια εξελικτική διαδικασία ανάπτυξης και βελτίωσης διδακτικών / μαθησιακών δραστηριοτήτων Στη διαδικασία αυτή Στόχο αποτελεί κάθε διδακτικός στόχος ή / και κάθε αναμενόμενο μαθησιακό αποτέλεσμα Αντίσταση αποτελεί κάθε δυσκολία στην διαδικασία σχεδιασμού, ανάπτυξης και εφαρμογής της ΔΜΣ Προσαρμογή αποτελεί κάθε βελτιωτική αλλαγή που έχει σκοπό να ξεπεραστεί μια αντίσταση Θεωρούμε ότι Ο ΕΚ παράγοντας σχετίζεται με το εκπαιδευτικό σύστημα το σχολείο και την τάξη, αναφέρεται στα καθημερινά διδακτικά – μαθησιακά περιβάλλοντα, τα χαρακτηριστικά των δασκάλων και των μαθητών (εμπειρίες, ΠΓΠ, δυσκολίες κ.α.) Ο Υ παράγοντας σχετίζεται με τις υποδομές του σχολείου όπως πειραματικές διατάξεις, ΤΠΕ, αίθουσες εργαστηρίων κ.α. Ο ΕΠ παράγοντας σχετίζεται με τις τρέχουσες και κυρίαρχες διδακτικές – μαθησιακές θεωρίες στον χώρο της ΔΦΕ Πρακτική της ερευνητικής ομάδας ΔΜΑ: η εξελικτική διαδικασία ανάπτυξης και βελτίωσης διδακτικών/μαθησιακών δραστηριοτήτων 2

Μοντέλο Pickering Η επιστημονική πρακτική ως «ένα μεταβλητό ‘μοντέλο συμπεριφοράς’ των επιστημόνων το οποίο εκτυλίσσεται μέσα στο χρόνο» Οι ΔΜΑ είναι επιστημονικά προϊόντα στο πεδίο της ΔΦΕ και έχουν μεταβλητό χαρακτήρα Ο επιστήμονας είναι ο ερευνητής της ΔΦΕ που μέσα από τις πρακτικές του παράγει μια ΔΜΑ Στην περίπτωση της ΔΦΕ, και όπως εφαρμόστηκε από τους Kariotoglou et al. 2003 Η προσέγγιση αυτή θεωρεί την επιστημονική πρακτική ως «ένα μεταβλητό ‘μοντέλο συμπεριφοράς’ των επιστημόνων το οποίο εκτυλίσσεται μέσα στο χρόνο». Οι ΔΜΣ είναι επιστημονικά προϊόντα στο πεδίο της ΔΦΕ και έχουν μεταβλητό χαρακτήρα Ο επιστήμονας είναι ο ερευνητής της ΔΦΕ που μέσα από τις πρακτικές του παράγει μια ΔΜΣ Οι παραγόμενες δραστηριότητες στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής καθώς και οι σχέσεις μεταξύ τους επηρεάζονται από τρεις παράγοντες: 1) τον Εκπαιδευτικό (ΕΚ), 2) τον Υλικό (Υ), και 3) τον Επιστημονικό (ΕΠ) Οι παραγόμενες δραστηριότητες στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής καθώς και οι σχέσεις μεταξύ τους επηρεάζονται από τρεις παράγοντες: 1) τον Εκπαιδευτικό (ΕΚ), 2) τον Υλικό (Υ), και 3) τον Επιστημονικό (ΕΠ) Kariotoglou et al. 2003

Παράγοντες που επηρεάζουν τις αλλαγές Επιστημονικός: Ποιο ρεύμα τάση της ΔΦΕ καθοδηγεί την ανάπτυξη δραστηριοτήτων, π.χ. Εποικοδομητική? Διερευνητική προσέγγιση? STSE? Γραμματισμός? …….. Εκπαιδευτικός - Θεσμικός: ΠΣ, Κρυφό ΠΣ, παράδοση, περιοχή σχολείου χαρακτηριστικά μαθητών, ………… Υλικός: Υποδομές, εξοπλισμός, δίκτυα, …

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΣΕ ΒΑΘΟΣ 20 ΧΡΟΝΩΝ (1980-2000) Modeling the evolution of a TLS, from discovery to constructivist P. Kariotoglou, D. Psillos, V. Tselfes (2003).

Το προϊόν της πρακτικής (Data) Τρεις διαδοχικές ΔΜΑ 1, 2, 3 στην περιοχή ρευστών και πίεσης, και η αρχική αναφορά, δηλ. το επίσημο ΠΣ Ρευστών και Πίεσης Γυμνασίου (αρχές του ‘80, Ζενάκος κ.α. 1975?) Τα θεωρητικά κείμενα τεκμηρίωσης των ΔΜΑ εντός του πλαισίου της ΔΦΕ Τα σχέδια μαθήματος Τα φύλλα εργασίας Τα αποτελέσματα από την εφαρμογή τους

Εφαρμογή στη Μοντελοποίηση μιας ΔΜΑ Στόχος (επιστημολογικός): Να αναδειχθεί η πρακτική/ες που καθοδήγησε την ανάπτυξη 3 διαδοχικών ΔΜΑ στην περιοχή ρευστών και πίεσης.

ΦΑΣΕΙΣ-ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΔΜΑ ΣΤΟΧΟΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Επίσημο ΠΣ Γυμνάσιο Αρχές του ’80 Έννοιες, Νόμοι/Αρχές & Φαινόμενα Μηχανικής Ρευστών Εννοιολογική Μάθηση βασικών θεμάτων Μηχανικής Ρευστών Περιορισμένη Εννοιολογική Βελτίωση ΔΜΑ 1 (ΚΥΚΛΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ) Αρχές ’80 Πειράματα επιβεβαίωσης Νόμων και Αρχών Ερμηνεία πειραμάτων με στόχο σύνδεση Φυσικής με καθημερινή ζωή Μάθηση πειραματικών δεξιοτήτων Σύνδεση θεωρίας – πράξης Θετικές στάσεις για το εργαστήριο Βελτίωση πειραματικών δεξιοτήτων Περιορισμένη εννοιολογική μάθηση ΔΜΑ 2 (ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΤΙΚΗ -ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ) Τέλος του ’80 Διδακτικός Μετασχη-ματισμός Περιεχομένου Πειράματα ρευστών με στόχο την εννοιολογική κατανόηση Εννοιολογική Μάθηση, π.χ. διαφοροποίηση P-F Διαδικαστική μάθηση Επαρκής Εννοιολογική Μάθηση Ανεπαρκής Διαδικαστική Μάθηση ΔΜΑ 3 (ΕΠΟΙΚΟΔ-ΕΝΝΟΙΟΛ-ΔΙΑΔΙΚ) Πανεπιστήμιο Δεκαετία ‘90 Διδακτικός Μετασχηματισμός Περιεχομένου Πειράματα ρευστών με στόχο εννοιολογική και διαδικαστική μάθηση Εννοιολογική βελτίωση Μέτρια διαδικαστική Μάθηση Δυσκολία στο χειρισμό των εννοιών ως οντοτήτων

Εφαρμογής του τριπολικού σχήματος Στόχος – προσαρμογή – αντίσταση Αποτελέσματα Έρευνας Εφαρμογής του τριπολικού σχήματος Στόχος – προσαρμογή – αντίσταση

Περιορισμένη εννοιο-λογική μάθηση ΔΜΑ ΕΚΠ ΠΑΡΑΓΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜ ΠΑΤΡΑΓΩΝ ΥΛΙΚΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚ ΣΤΟΧΟΣ ΠΡΟΣΑΡ- ΜΟΓΗ ΑΝΤΙ-ΣΤΑΣΗ ΕΠΙΣΗΜΟ ΠΣ Γενικό Εκπ Πλαίσιο Γ’ Γυμνασίου Μάθηση μέσω Μεταφοράς Γνώσης Περιορισμένα υλικά Για πειραμ. επιδείξεις Μάθηση του επιστ περιεχομένου Διαλέξεις Πειράματα επίδειξης Περιορισμένη εννοιο-λογική μάθηση ΔΜΑ 1 (ΚΥΚΛΙΚΟ) Ανακαλυ-πτική Μάθηση Τυποποι-ημένες διατάξεις πειρ/ματων επίδειξης Περιορ αριθμός πειρ διατ και απλών υλικών Περιεχομένου + Μάθηση θεωρίας & πράξης + Πειραματικές δεξιότητες Πειράματα καθοδηγ. ανακάλυ-ψης Με κυκλικό τρόπο

ΔΜΑ ΕΚΠ ΠΑΡΑΓΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜ ΠΑΤΡΑΓΩΝ ΥΛΙΚΟΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚ ΣΤΟΧΟΣ ΠΡΟΣΑΡ- ΜΟΓΗ ΑΝΤΙ-ΣΤΑΣΗ ΔΜΑ 2 (ΕΠΟΙΚ-ΕΝΝΟΙΟΛ) Γενικό Εκπ Πλαίσιο Γ’ Γυμνασίου Προϋπάρχοντα Εννοιολογικά Μοντέλα Μαθητών Εποιοκοδομητική προσέγγιση στη Μάθηση Περιορισμένα τυποποιημένα υλικά πειραμάτων και απλών υλικών Μάθηση του επιστ Περιεχομένου, μετασχηματισμένου Μάθηση επιστ διαδικασιών Πειράματα εξοικ. Για έλεγχο ι.μ. Πειράματα επίδειξης για εννοιολογική αλλαγή Συζήτηση εφαρμογών Περιορισμένη διαδικαστική μάθηση ΔΜΑ 3 (ΕΠΟΙΚ-ΕΝΝΟΙΟΛ-ΔΙΑΔΙΚ) Φοιτητών Εκπαιδευτικών Α’βαθμιας εκπαίδευσης Πεοιραματικές διατάξεις απλών υλικών Τυποποιημένες πειρ. Διατάξεις (πειρ/ματα ομάδων) Μάθηση επιστ διαδικασιών + Πειρ. Δεξιότητες Όπως στη ΔΜΑ 2 + ανοιχτές διερευνήσεις + ανακαλυ-πτικά πειράματα Δυσκολία στο χειρισμό των εννοιών ως οντότητες του φυσικού κόσμου

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ Η πρακτική της ομάδας καθοδηγείται κυρίως από τον επιστημονικό παράγοντα και εξελίσσεται με αυτόν, π.χ. από discovery (1960-80) to constructivism (1980-2000) Η απόκτηση εμπειρίας / βελτίωση εμπειρογνωμοσύνης τους κάνει πιο διεισδυτικούς σε νέους στόχους: από εννοιολογική σε διαδικαστική μάθηση και από εκεί στην κατασκευή Κόσμων: η Πίεση ως οντότητα

Εφαρμογή της Θεωρίας στη βελτίωση μιας ΔΜΑ Zoupidis, A., Spyrtou, A., Malandrakis, G., Kariotoglou, P. (2016) The evolutionary refinement process of a Teaching Learning Sequence for introducing inquiry aspects and density as materials' property in floating / sinking phenomena . In: D. Psillos and P. Kariotoglou (Eds): ITERATIVE DESIGN OF TEACHING-LEARNING SEQUENCES: INTRODUCING THE SCIENCE OF MATERIALS IN EUROPEAN SCHOOLS, Springer, 167-199.

ΔΜΑ: Εισαγωγή της πυκνότητας στη Ε’ Δημ, εφαρμογή στην π/β, χρήση μοντέλων Εφαρμόσαμε τη ΔΜΑ, την αξιολογήσαμε και την τροποποιήσαμε για βελτίωση και την επαναξιολογήσαμε Ερευνητικά ερωτήματα: Σε ποιο περιεχόμενο γίνανε οι αλλαγές; Ποιες οι πηγές των δεδομένων ; Ποιος παράγοντας κατά Pickering καθοδήγησε τις αλλαγές; Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Materials Science (2007-9)

Αποτελέσματα Αλλαγή 1 [Στρατηγική Ελέγχου Μεταβλητών – ΣΕΜ] Προσαρμογή Από επίδειξη και καθοδηγούμενη διδασκαλία και μάθηση σε πιο ανοιχτή διερεύνηση Αντίσταση Περιορισμένη μάθηση της μεθόδου ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΔΕΞΙΑ ΚΑΤΩ ΠΛΑΊΣΙΟ: Παράγοντας (ΕΠ) Επιστημονικός ΘΕΛΩ ΤΟ Επιστημονικός ΝΑ ΒΓΑΙΝΕΙ ΜΕ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΛΙΚ Οι πηγές δεδομένων που οδήγησαν σε αυτήν την αλλαγή ήταν οι προτάσεις των ειδικών εξωτερικών παρατηρητών του προγράμματος καθώς και οι βίντεο απομαγνητοφωνήσεις της διδασκαλίας. Ο παράγοντας Pickering που θεωρούμε ότι καθοδήγησε αυτήν την αλλαγή είναι ο επιστημονικός γιατί έγινε με βάση τις τρέχουσες διδακτικές - μαθησιακές θεωρίες και κόντρα θα λέγαμε στις δυσκολίες των μαθητών οι οποίες ίσως θα έπρεπε να μας οδηγήσουν σε πιο καθοδηγητικές αλλαγές. Στόχος Να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν στοιχεία της ΣΕΜ Πηγές δεδομένων Προτάσεις των ειδικών Βίντεο απομαγνητοφωνήσεις Παράγοντας (ΕΠ) Επιστημονικός

Αποτελέσματα Αλλαγή 2 [Στρατηγική Ελέγχου Μεταβλητών – ΣΕΜ] Αντίσταση Οι μαθητές έχουν δυσκολία στην εφαρμογή της ΣΕΜ όταν η μεταβλητή που ελέγχεται είναι εξαρτημένη από άλλες μεταβλητές Προσαρμογή Αλλαγή στη σειρά των μεταβλητών που ελέγχουμε Ο στόχος στο σημείο όπου υπήρξε η 2η αλλαγή ήταν και πάλι να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν οι μαθητές στοιχεία της ΣΕΜ. Η αντίσταση που παρουσιάστηκε ήταν η δυσκολία στην εφαρμογή της ΣΕΜ όταν η μεταβλητή που ελέγχεται είναι εξαρτημένη από άλλες μεταβλητές όπως π.χ. το βάρος και το μέγεθος ενός αντικειμένου. Η προσαρμογή προσαρμογή που έγινε ήταν να γίνει αλλαγή στη σειρά με την οποία ελέγχουμε τις μεταβλητές που επηρεάζουν το φαινόμενο π/β. Στόχος Να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν στοιχεία της ΣΕΜ Πηγές δεδομένων Σημειώσεις των ερευνητών Βίντεο απομαγνητοφωνήσεις Παράγοντας (ΕΚ) Εκπαιδευτικός

STUDY OF THE REFINEMENTS ACCORDING TO PICKERING’S APPROACH CONTENT OBJECTIVE ACCOMMODATION RESISTANCE FACTOR (edu, mat, sci) SOURCES OF DATA INFLUENCED CHANGE DESCRIPTION OF PROPOSED CHANGE CV strategy Learning of the strategy Demonstration experiment and guided inquiry Limited learning of the strategy Mainly Scientific less edu. EP suggestions, students’ worksheets, videotaped lessons From demo and guided to more open inquiry (gradually) Nature and role of models Learning aspects of Nature and role of models Use of models in prediction and interpretation of f/s phenomena Limited learning of this content Scientific, educational Researchers notes, videotaped lessons Emphasis on nature and role than simple use of models. Gradual introduction of models from concrete to more abstract

Floating / sinking phenomena CONTENT OBJECTIVE ACCOMMODATION RESISTANCE FACTOR (edu, maty, sci) DATA INFLUENCED CHANGE DESCRIPTION OF PROPOSED CHANGE Floating / sinking phenomena Familiarization with Floating / sinking phenomena Study of real and simulated f/s phenomena Much time is needed Educational Teachers’ suggestions, students’ worksheets Reduction of the time devoted to the students’ familiarization with the phenomena under study. Connection of the technological with the scientific world Difficulties in abstracting from concrete - real situation Material and educational Researchers notes, worksheets Change in the worksheets, and in the teaching approach From demonstration to group experiments

Συζήτηση Σχετικά με το 1ο ερευνητικό ερώτημα (περιεχόμενο): Συνολικά 15 αλλαγές 2 σχετικά με την π/β 1 σχετικά με την πυκνότητα 6 σχετικά με την μέθοδο ΣΕΜ 6 σχετικά με το ρόλο και τη φύση των μοντέλων Νομίζουμε ότι αυτό συνέβη για τους εξής δύο λόγους: Α) επειδή τα καινοτομικά χαρακτηριστικά του προγράμματος σχετίζονται κυρίως με την διαδικαστική και την επιστημολογική γνώση και Β) επειδή, όπως αναφέρεται και στην βιβλιογραφία τόσο οι δάσκαλοι, ακόμη και εάν είναι έμπειροι (Crawford, 2007), όσο και οι μαθητές (Boudreaux et al. 2008, Treagust et al. 2002) δυσκολεύονται να ανταποκριθούν σε καινοτομίες όπως αυτές που προαναφέρθηκαν.

Συζήτηση Σχετικά με το 2ο ερευνητικό ερώτημα (πηγές δεδομένων): Σχετικά με το 2ο ερευνητικό ερώτημα (πηγές δεδομένων): 12/15 από τις σημειώσεις των ερευνητών 2/15 παρατηρήσεις των ειδικών 2/15 παρατηρήσεις των δασκάλων Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις η παραπάνω παρατήρηση επιβεβαιώθηκε και από τουλάχιστον άλλη μία δευτερεύουσα πηγή δεδομένων, π.χ. φύλλα εργασίας ή ερωτηματολόγια Οι ερευνητές έχουν τον κύριο ρόλο στον σχεδιασμό και ανάπτυξη της ΔΜΣ και μάλιστα κυρίως στις καινοτομίες που εισάγονται με αυτήν όπως είναι η διερεύνηση και η μοντελοποίηση. Από την άλλη οι δάσκαλοι ενώ συμμετέχουν στις διαδικασίες, η συμμετοχή τους είναι δευτερεύουσα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι δάσκαλοι δεν έχουν εμπειρίες σχετικά με θέματα όπως αυτά που εισάγονται με καινοτομικές σειρές όπως αυτή και δεν έχουν το κατάλληλο υπόβαθρο λόγω του κεντρικά κατευθυνόμενου εκπαιδευτικού συστήματος στο οποίο είναι γαλουχημένοι. Παρόλα αυτά, η συμμετοχή των δασκάλων είναι σημαντική γιατί συμμετέχουν ενεργά στην εξελικτική διαδικασία ανάπτυξης των διδακτικών σεναρίων και των διδακτικών υλικών Να τονίσω την σημασία της συμμετοχής των δασκάλων. Η συμμετοχή τους έχει να κάνει κυρίως με σχολιασμούς στον τύπο και το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων καθώς και σχετικά με το πόσο εύκολα ή δύσκολα θα πραγματοποιηθεί μια δραστηριότητα από τους μαθητές της Ε’ τάξης δημοτικού.

Συζήτηση Σχετικά με το 3ο ερευνητικό ερώτημα (παράγοντας Pickering): 12/15 καθοδηγήθηκαν από ΕΚ παράγοντα κανονιστικές Οι 3 αλλαγές που καθοδηγήθηκαν, είτε κυρίως είτε δευτερευόντως, από ΕΠ παράγοντα έχουν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά: Α) διατρέχουν όλη τη ΔΜΣ Β) σχετίζονται με την λεγόμενη Inquiry Based Science Education IBSE Γ) προωθούν βαθμιαία και αυξανόμενη ανοιχτότητα στις διαδικασίες μάθησης, και μεγαλύτερη πρωτοβουλία και παρέμβαση από τους μαθητές Με βάση το τρίτο χαρακτηριστικό, ονομάζουμε κάθε τέτοια προσαρμογή διαδικασίας βελτίωσης, παρεμβατική. Από την άλλη, οι 12 αλλαγές που καθοδηγήθηκαν από ΕΚ παράγοντα έχουν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά: Α) είναι τοπικές και περιορίζονται σε συγκεκριμένη δραστηριότητα μιας ενότητας της ΔΜΣ Β) σχετίζονται κυρίως με δυσκολίες των μαθητών. Γ) είναι κανονιστικού τύπου με την έννοια ότι άλλες φορές γίνεται κάποια αλλαγή σε υλικά μιας δραστηριότητας και αναμένεται έμμεση μάθηση όπως και πριν την αλλαγή, ενώ άλλες φορές η νέα γνώση εισάγεται με σαφή (explicit) τρόπο Με βάση το τρίτο χαρακτηριστικό, ονομάζουμε την προσαρμογή της διαδικασίας βελτίωσης, είτε κανονιστική άμεση είτε κανονιστική έμμεση. 2/15 καθοδηγήθηκαν από ΕΚ & ΕΠ 1/15 καθοδηγήθηκε από ΕΠ παρεμβατικές

Συζήτηση Η βελτίωση της ΔΜΑ έγινε εμπειρικά (αλλά άρρητα) Η εφαρμογή όμως της Θεωρίας / μοντέλου μας δίνει τη δυνατότητα να πούμε ρητά τον τρόπο που γίνεται μας δίνει δηλ. «θεωρία» βελτίωσης των ΔΜΑ Αυτό σε συνδυασμό με τις Humble Theories για την ανάπτυξη των ΔΜΑ (Kiel-Duit-MER, …..) ισχυροποιεί το ρόλο των ΔΜΑ ως βασικό στοιχείο επιστημονικής πρακτικής της ΔΦΕ Λαμβάνοντας υπόψη την παρατήρηση των Meheut & Psillos ότι η διαδικασία σχεδιασμού και ανάπτυξης μιας ΔΜΣ δεν είναι μια διαδικασία που γίνεται εφάπαξ αλλά είναι μια εξελικτική και αέναη διαδικασία βελτίωσης προτείνουμε ορισμένες βελτιώσεις που νομίζουμε ότι χρειάζονται μετά την εφαρμογής της 2ης φάσης: Σε σχέση με το ρόλο των δασκάλων στην διαδικασία αυτή νομίζουμε ότι θα πρέπει να έχουν πιο ενεργό ρόλο τόσο στην φάση σχεδιασμού και ανάπτυξης όσο και στην φάση βελτίωσης. Αυτό θα βοηθήσει στην κατεύθυνση οικειοποίησης της ΔΜΣ από τους δασκάλους. Απαραίτητη προϋπόθεση ώστε να συμβεί κάτι τέτοιο θεωρούμε ότι είναι να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην εκπαίδευση των δασκάλων ιδίως σε θέματα όπως η διερεύνηση και τα μοντέλα που αποτέλεσαν και τα καινοτομικά χαρακτηριστικά των ΔΜΣ αυτού του προγράμματος Σε σχέση με τη μάθηση για το ρόλο και τη φύση των μοντέλων υπάρχει ανάγκη για πιο βαθμιαία εισαγωγή στα μοντέλα. Στην 2η φάση από απτά μοντέλα, π.χ. ενός πλοίου, περάσαμε σε οπτικά μοντέλα της πυκνότητας. Θεωρούμε ότι υπάρχει μεγάλο το χάσμα από το ένα βήμα στο επόμενο. Μια πρόταση για να γεφυρωθεί το χάσμα είναι η εξής: απτά μοντέλα π.χ. ενός πλοίου  μοντέλα μιας διαδικασίας, π.χ. κύκλος νερού, αναπνοή φυτών  μοντέλα μιας σχέσης, π.χ. μεγαλύτερο – μικρότερο ή μιας αφηρημένης έννοιας, π.χ. πυκνότητα

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η αξία της συγκεκριμένης θεωρίας και των εφαρμογών της έγκειται στο γεγονός ότι συμβάλλει στην καθιέρωση της ΔΦΕ ως επιστημονικού κλάδου, η οποία: Έχει αλλάξει 2-3 paradigms (T. Kuhn) Υπακούει, με τις απαραίτητες προσαρμογές, σε ένα μοντέλο / θεωρία που φτιάχτηκε για τις «ώριμες» επιστήμες (π.χ. ΦΕ) και η εφαρμογή αυτή έχει όχι μόνο περιγραφικά αποτελέσματα, αλλά και προβλεπτικά / ερμηνευτικά, άρα μπορεί να καθοδηγήσει την ανάπτυξη / εξέλιξη του επιστημονικού αυτού κλάδου (ΔΦΕ), δηλ. να παράξει και αρθρώσει δραστηριότητες