Από την κατευθυνόμενη μάθηση στην αυτενέργεια Επιμέλεια Γεώργιος Δ. Καπετανάκης https://sites.google.com/site/educationandreligion/

http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps/%

Γιατί; Από ποιόν; Για ποιόν; Πως; Μαθησιακή διαδικασία Γιατί; Από ποιόν; Για ποιόν; Πως; ΓΝΩΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΣΟΦΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

Από τη διδακτική του αντικειμένου στη δράση του υποκειμένου Μαθησιακή διαδικασία Από τη διδακτική του αντικειμένου στη δράση του υποκειμένου

εκπαιδευτικα μοντελα Ως τώρα Από τώρα αμεση έμμεση Προσανατολισμός Αφόρμηση Εισαγωγή Επεξεργασία Αξιολόγηση Από τώρα Προσανατολισμός Υπόθεση Ορισμός Διερεύνηση Τεκμηρίωση

Γιατί; Από ποιόν; Για ποιόν; Πως; Μαθησιακή διαδικασία Γιατί; Από ποιόν; Για ποιόν; Πως; 10 % aπό αυτά που διαβάζουμε 20% αυτών που ακούμε 30% αυτών που βλέπουμε 50% αυτών που βλέπουμε κι ακούμε 80% αυτών που λέμε 90% αυτών που λέμε ενώ ταυτόχρονα εκτελούμε πράξεις που απαιτούν σκέψη κι εμπλεκόμαστε ενεργητικά Ροζέ Μικιέλι

Μαθησιακή διαδικασία Στάσεις Δεξιότητες /ικανότητες Γνώσεις

Lev Vygotsky Γεννήθηκε το 1896 στην Όρσα της Λευκορωσίας – πέθανε από φυματίωση το 1934 Κοινωνικός κονστρουκτιβισμός – ιστορικο-πολιτιστική προσέγγιση Μηχανισμός της εσωτερίκευσης – το κοινωνικό περιβάλλον διαμεσολαβεί και προσδιορίζει τον τρόπο αντίληψης του ατόμου Σημασία των συμβολικών συστημάτων (ιδίως της γλώσσας) και των μέσων/εργαλείων που διαθέτει ο πολιτισμός (νους στην κοινωνία) Γλώσσα – το πρώτο σύστημα διαμεσολάβησης της κοινωνίας στη διαμόρφωση του νου – οργανώνει την αντίληψη και τη μνήμη – οδηγεί τον άνθρωπο από την αίσθηση στον ορθό λόγο Norman Fairclough is Emeritus Professorial Fellow in the Institute for Advanced Studies in Management and Social Sciences at Lancaster University, UK. His publications include Language and Power (Longman 2nd ed 2001), Discourse and Social Change (Polity Press 1992), Critical Discourse Analysis (Longman 1995), Media Discourse (Edward Arnold 1995), with Lilie Chouliaraki, Discourse in Late Modernity (Edinburgh University Press 1999), New Language, New Labour? (Routledge 2000), and Analysing Discourse: Textual Analysis for Social Research (Routledge 2003).

Αλήθεια,… τι θα συνέβαινε αν Αλήθεια,… τι θα συνέβαινε αν.......τολμούσαμε να αλλάξουμε τον τρόπο που διδάσκουμε;

Την πρωταρχική σημασία της διατύπωσης των στόχων, με βάση: Τις Μεγάλες Ιδέες και Τις Ουσιαστικές Ερωτήσεις Την εστίαση στη Βαθιά Κατανόηση (Enduring Understanding, Deep Knowledge)

Tο πρώτο βήμα είναι να συνειδητοποιήσεις ΠΟΥ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΠΑΣ. Το δεύτερο βήμα είναι να σκεφτείς πως θα αναγνωρίσεις τον προορισμό σου όταν φτάσεις. Το τρίτο είναι να σχεδιάσεις το ταξίδι σου με τον καλύτερο τρόπο. Το τέταρτο βήμα είναι να κάνεις το ταξίδι. Φάσεις Σχεδιασμού Προσδιορισμός του Στόχου Σχεδίαση Αξιολόγησης Σχεδίαση Διδασκαλίας Εφαρμογή στην τάξη

Μαθησιακή διαδικασία Γνώσεις Αναγνωρίζω Απαριθμώ Αντιπαραθέτω Διαχωρίζω Επιλέγω Εξηγώ Κατατάσσω Κατηγοριοποιώ Κατανομάζω Περιγράφω Προσδιορίζω Συγκρίνω Συνθέτω Συντάσσω Συσχετίζω ταξινομώ

Ικανότητες / δεξιότητες Μαθησιακή διαδικασία Ικανότητες / δεξιότητες Αποδεικνύω Διορθώνω Ελέγχω Επαληθεύω Επεξηγώ Επιλέγω Επιλύω Εφαρμόζω Θετω οργανώνω Συμπληρώνω Σχεδιάζω

Στάσεις Αμφισβητώ Αποδέχομαι Απορρίπτω Αρνούμαι Διερωτώμαι Εκτιμώ Ενθαρρύνω Εφαρμόζω Παροτρύνω Προτίθεμαι Υιοθετώ

Ικανότητες / δεξιότητες Στάσεις Αμφισβητώ Αποδέχομαι Απορρίπτω Αρνούμαι Διερωτώμαι Εκτιμώ Ενθαρρύνω Εφαρμόζω Παροτρύνω Προτίθεμαι Υιοθετώ Υποκινώ Υποστηρίζω Γνώσεις Αναγνωρίζω Απαριθμώ Αντιπαραθέτω Διαχωρίζω Επιλέγω Εξηγώ Κατατάσσω Κατηγοριοποιώ Κατανομάζω Περιγράφω Προσδιορίζω Συγκρίνω Συνθέτω Συντάσσω Συσχετίζω ταξινομώ Ικανότητες / δεξιότητες Αποδεικνύω Διορθώνω Ελέγχω Επαληθεύω Επεξηγώ Επιλέγω Επιλύω Εφαρμόζω Θέτω Οργανώνω Συμπληρώνω Σχεδιάζω

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα Βασικά θέματα Δραστηριότητες Εκπαιδευτικό υλικό Περιγράφεται με σαφήνεια το σύνολο αυτών που ο μαθητής συγκεκριμένα θα έχει επιτύχει ως αποτέλεσμα της διδασκαλίας του συγκεκριμένου θέματος. Αναφέρονται σε κεντρικές έννοιες, στοιχεία μεθοδολογίας, και κώδικες (φορμαλισμοί, ειδικοί τρόποι αναπαράστασης, κλπ) του κάθε γνωστικού αντικειμένου. Αναφέρονται γενικοί τύποι δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να διευκολύνουν την επίτευξη των προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων Αναφέρονται τα τμήματα του εκπαιδευτικού υλικού που παραπέμπεται ο εκπαιδευτικός για τη διδασκαλία του θέματος

Πλαισιοθετημένη μάθηση-Αυθεντική μάθηση ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ .......... Η έρευνα έχει κάνει φανερή την αλληλεξάρτηση Πλαίσιου μάθησης-προιόντος μάθησης Πλαισιοθετημένη μάθηση-Αυθεντική μάθηση

Χαρακτηριστικά των πλαισιοθετημένων μαθησιακών περιβαλλόντων: Χαρακτηριστικά των πλαισιοθετημένων μαθησιακών περιβαλλόντων: Χρησιμοποιούν αυθεντικά πλαίσια -authentic contexts- που δείχνουν τη λειτουργικότητα της γνώσης-multimodality-πολυτροπικότητα Εμπλέκουν τους μαθητές σε αυθεντικές δραστηριότητες -authentic activities (:activities which have real-world relevance) Υποστηρίζουν τη συνεργατική κατασκευή της γνώσης Επιτρέπουν την αντιμετώπιση ενός θέματος κάτω από πολλές οπτικές.

Χαρακτηριστικά των πλαισιοθετημένων μαθησιακών περιβαλλόντων: Χαρακτηριστικά των πλαισιοθετημένων μαθησιακών περιβαλλόντων: Επιτρέπουν τη σταδιακή πρόσβαση στη γλώσσα και την κουλτούρα του αντικειμένου Ενθαρρύνουν τον αναστοχασμό για να διευκολύνουν την αφαίρεση Επιτρέπουν τη σταδιακή πρόσβαση στη γλώσσα και την κουλτούρα των «ειδικών» (cognitive apprentiship) Διευκολύνουν τις συνδέσεις μεταξύ άτυπης/διαισθητικής και τυπικής γνώσης Προβλέπουν αυθεντική αξιολόγηση (πχ contextualized, multiple indicators of learning).

“Σχεδιάζω, άρα σκέφτομαι” ΣΧΕΔΙΑΖΩ, σημαίνει νοηματοδοτώ την εμπειρία μου. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ είναι τα πράγματα που κάνουμε προκειμένου να αποκτήσουμε γνώση και οι διάφορες μορφές εκφοράς τους. Κάθε στιγμή που προσπαθούμε να νοηματοδοτήσουμε την εμπειρία μας, «σχεδιάζουμε» τη μάθησή μας. Η διαδικασία μάθησης είναι μια μετασχηματιστική διαδικασία του εαυτού μας και της κοινότητας της οποίας είμαστε μέλη.

Εξέλιξη στην αντίληψη περί «σχεδιασμού» Εμπλέκομαι, Εξηγώ/Ερμηνεύω, Διερευνώ, Επεξεργάζομαι, Αξιολογώ

O μαθητής αποκτά γνώση, νοηματοδοτώντας την εμπειρία του, δηλαδή αποδίδοντας νόημα στις καταστάσεις που αντιμετωπίζει, μέσω τεσσάρων διαδικασιών Βιώνοντας.... Εννοιολογώντας.... Αναλύοντας.... Εφαρμόζοντας... Δηλαδή, μέσα από αυτές τις διαδικασίες, «σχεδιάζει» αυτός ο ίδιος, τη μάθησή του.

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

ΒΙΩΝΟΝΤΑΣ-EXPERIENCING Η βιωματική φάση στοχεύει στην εισαγωγή του «νέου» μέσα απο την εμπειρία του «γνωστού». ‘Experiencing the Known’-’Βιώνοντας το γνωστό’ : Αναστοχασμός στις εμπειρίες, ενδιαφέροντα, οικείους τρόπους έκφρασης και αναπαράστασης... ‘Experiencing the New’-’Βιώνοντας το νέο’: Εμβάπτιση σε νέες καταστάσεις και κείμενα, συλλογή νέων δεδομένων, ME ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ ΤΡΟΠΟ

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΩΝΤΑΣ -CONCEPTUALIZING Τι σημαίνει ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΗΣΗ; Προσπαθώ να ΕΞΗΓΗΣΩ/ΕΡΜΗΝΕΥΣΩ την εμπειρία μου 1) διατυπώνοντας ορισμούς Εντοπίζω ομοιότητες και διαφορές Π.χ. Μέσα απο δραστηριότητες ομαδοποίησης (Σε τι μοιάζει, σε τι διαφέρει..)--Ορισμός ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΣΩ ΟΡΙΣΜΩΝ

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΩΝΤΑΣ -CONCEPTUALIZING 2) Διατυπώνοντας θεωρίες (ερμηνευτικά σχήματα) για να ερμηνεύσω την εμπειρία μου Εντοπίζω σχέσεις και συνδέσεις Γιατί συμβαίνει κάτι, κάτω από ποιές προϋποθέσεις;.... Θεωρήματα, Γενικεύσεις «Σε αυτή τη διαδικασία της γνώσης, ο μαθητής απομακρύνεται από την άμεση εμπειρία κατά μήκος ενός κατακόρυφου άξονα εμβάθυνσης στη γνώση, διερευνώντας υποκείμενες δομές, αιτίες και σχέσεις, πολλές από τις οποίες πιθανόν να είναι αντίθετες με τη διαίσθηση και να προκαλούν την κοινή λογική» (Kalantzis & Cope, 2005)

Διερευνώ τη νέα γνώση σε βάθος: ΑΝΑΛΥΟΝΤΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ Οι μαθητές αναπτύσσουν και καλλιεργούν ικανότητες για : λογική σκέψη, πρόβλεψη, υπόθεση, επαγωγή, παραγωγή. Αναπτύσσουν συστήματα τυπικού συλλογισμού Δηλαδή Μαθαίνουν να σκέφτονται με τη λογική της «τυπικής» επιστήμης. Εξοικειώνονται με τα «εργαλεία» συλλογισμού του συγκεκριμένου επιστημονικού πεδίου. Μαθαίνουν «πρακτικές λόγου».

ΑΝΑΛΥΟΝΤΑΣ ΚΡΙΤΙΚΑ Οι μαθητές μαθαίνουν να βλέπουν μια κατάσταση, με κριτική ματιά. Μεταγνωστικός αναστοχασμός Dewey (1933) «...το να κατανοείς κάτι σημαίνει ότι μπορείς να δεις τις σχέσεις του με άλλα πράγματα: ποιες συνέπειες προκύπτουν από αυτό, τι το προκαλεί ...Αυτές οι σχέσεις δεν είναι πάντα προφανείς».

ΑΝΑΛΥΟΝΤΑΣ ΚΡΙΤΙΚΑ Ο μαθητής/τρια Αναλύει σχέση αιτίας-αποτελέσματος Προβληματίζεται για οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις της συγκεκριμένης γνώσης Υιοθετεί την προοπτική του άλλου Ερμηνεύει το «προφανές» Παραθέτει διαφορετικές ερμηνείες, βλέπει τα πράγματα από διάφορες οπτικές στην προσπάθεια του να αποδόσει νόημα (What if…)

Άμεσα Δημιουργικά Για παράδειγμα ελέγχεται η ικανότητα του μαθητή να «περάσει» από μια μορφή αναπαράστασης σε μια άλλη, να «μεταφέρει» τη γνώση που απέκτησε σε ένα πλαίσιο, σε ένα άλλο πλαίσιο, να κάνει προεκτάσεις κλπ

ΓΙΑΤΊ ΤΕΧΝΗΜΑ; Σχόλια για την θεωρητική τεκμηρίωση της αξίας του Παραρτημα 1 ΓΙΑΤΊ ΤΕΧΝΗΜΑ; Σχόλια για την θεωρητική τεκμηρίωση της αξίας του

ΓΙΑΤΊ ΤΕΧΝΗΜΑ ; Τι είναι το διπλό ίχνος; ΓΙΑΤΊ ΤΕΧΝΗΜΑ ; Τι είναι το διπλό ίχνος; Σχόλια για την θεωρητική τεκμηρίωση της αξίας του ΣΗΜΕΙΩΣΗ: ΜΕΓΑΛΑ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ Στο σεμινάριο διαπιστώσατε ότι προτείνονται τα «χαρτόνια εργασίας», ως παιδαγωγικά εργαλεία στην υπηρεσία της «ομαδοσυνεργατικότητας». Σ’ αυτά, οι μαθητές δημιουργούν το «τέχνημα» (τη σχηματική αποτύπωση) του αντικειμένου το οποίο προσεγγίζουν, ώστε να μπορέσουν να το ερμηνεύσουν κριτικά1. Με την άποψη, ότι κάθε «ομαδοσυνεργατική» ερευνητική διαδικασία διευκολύνεται, μέσω της «εποπτικοποίησης» του αντικειμένου της, συμφωνούν και οι εκπαιδευτικοί που συντονίζουν τις Ερευνητικής Εργασίες (Travaux Personnels Encadrés) στο γαλλικό Εκπαιδευτικό Σύστημα. Αυτό, γίνεται φανερό, από τις αναφορές τους στα «μεγάλα, χάρτινα φύλλα» (grandes feuilles de tableau de papier), με τα οποία εφοδιάζουν τις δικές τους ομάδες, προκειμένου να αποτυπώσουν σχηματικά (Schématisation) την προβληματική (Problématique) του θέματος. . 1. Τα «τεχνήματα» ή «μοντέλα παιδαγωγικού χαρακτήρα» (pedagogical models) αποτελούν εργαλεία έρευνας των «Μαλακών» Συστημικών Μεθοδολογιών (Soft Systems Methodologies) και, τα τελευταία χρόνια, αξιοποιούνται ευρέως από τις κοινωνικές επιστήμες

Βιωματικές Δράσεις Γυμνάσιο Αποτελούν καινοτομία για το ελληνικό σχολείο διότι βασίζονται σε τέσσερις παιδαγωγικές αρχές που αλλάζουν νοοτροπία, πρακτικές, ρόλους και κουλτούρα στο σχολείο, τέσσερις παιδαγωγικές αρχές και πρακτικές τους είναι καθιερωμένες από δεκαετίες σε εκπαιδευτικά συστήματα άλλων χωρών

Οι Τέσσερις Βασικές Παιδαγωγικές Αρχές 1. Η αρχή της Διερευνητικής Προσέγγισης της Μάθησης, 2. Η αρχή της Διεπιστημονικής Συνεργασίας των Καθηγητών 3. Η αρχή της Ομαδικής Συνεργασίας των Μαθητών. 4. Η αρχή της Διαφοροποίησης του Περιεχομένου, της Διαδικασίας και του Πλαισίου της Μάθησης

Συνδυασμός Συνεργασίας και Διερεύνησης Ο συνδυασμός της διαδικασίας σχεδιασμού και υλοποίησης ενός συλλογικού έργου με τη διαδικασία διερεύνησης αποτελεί μία πρόκληση ιδιαίτερα δύσκολη και, ταυτόχρονα, ιδιαίτερα αναπτυξιακή. Η μάθηση και η ανάπτυξη, ενώ αποτελούν ατομικό επίτευγμα, συντελούνται μέσα σε πλαίσιο αλληλεπικοινωνίας και συνεργασίας.

Η Αρχή της Διερευνητικής Μάθησης Η Διερευνητική Μάθηση εστιάζει στην: εκκίνηση με προβλήματα & ερωτήματα συλλογή και επεξεργασία δεδομένων διαμόρφωση τεκμηριωμένων απαντήσεων ανάπτυξη επεξηγήσεων εξέταση αντιθέτων απόψεων στοχαστική ανάλυση διαδικασιών και συμπερασμάτων

Κοινοί μορφωτικοί στόχοι Αρχές σχεδιασμού Γνωρίζοντας και Κατανοώντας (με βάση τις εμπειρίες) Διερευνώντας Επικοινωνώντας Συνδέοντας

Κοινοί μορφωτικοί στόχοι Αρχές σχεδιασμού Γνωρίζοντας και Κατανοώντας (με βάση τις εμπειρίες): Κατανόηση βασικών εννοιών, διαδικασιών και γεγονότων. Οι μαθητές μαθαίνουν: να αναγνωρίζουν τα σημαντικά χαρακτηριστικά εννοιών και διαδικασιών, να συνδέουν μιαν έννοια – ιδέα με άλλες συναφείς, μέσα από τη σύγκριση και τον εντοπισμό ομοιοτήτων και διαφορών, να μπορούν να δώσουν παραδείγματα που να αναφέρονται σε συγκεκριμένες έννοιες, να μπορούν να κατανοούν και να περιγράφουν γεγονότα, να μπορούν να κατανοούν και να αξιοποιούν διαδικασίες

Κοινοί μορφωτικοί στόχοι- Αρχές σχεδιασμού Διερευνώντας: Μύηση σε ερευνητικές διαδικασίες και διεργασίες. Οι μαθητές μαθαίνουν: να διατυπώνουν ερωτήματα, να προσδιορίζουν προβλήματα, να σχεδιάζουν και να μεθοδεύουν διερευνήσεις, να αναζητούν απαντήσεις στα προβλήματα που έχουν τεθεί, να αναζητούν και να αξιοποιούν ερευνητικά εργαλεία, να αναλύουν και να συνθέτουν δεδομένα.

Κοινοί μορφωτικοί στόχοι- Αρχές σχεδιασμού Επικοινωνώντας: Επικοινωνία και συνεργασία. Οι μαθητές μαθαίνουν: να αξιοποιούν πολλαπλά μέσα επικοινωνίας και διαμόρφωσης νοημάτων να επικοινωνούν και να μοιράζονται ιδέες, σκέψεις και συναισθήματα, να επικοινωνούν προκειμένου να διερευνούν ατομικά επιχειρήματα και ισχυρισμούς ή να διασαφηνίζουν ιδέες και απόψεις, να συνεργάζονται προκειμένου να αναπτύσσουν συλλογικά επιχειρήματα, να κατανοούν έννοιες, ιδέες ή διαδικασίες, να τεκμηριώνουν θέσεις, να επιλύουν προβλήματα κλπ, να συνεργάζονται προκειμένου να παράγουν έργα.

Κοινοί μορφωτικοί στόχοι Αρχές σχεδιασμού Συνδέοντας: Σύνδεση με τα περιβάλλοντα της ζωής. Παραγωγή και δημιουργία: Οι μαθητές μαθαίνουν: να συνδέουν με τις κοινότητες, την τεχνολογία, το περιβάλλον, τον πολιτισμό να σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν δραστηριότητες σε οικείες και μη οικείες καταστάσεις ζωής ολοκληρώνοντας τις ερευνητικές τους προσπάθειες, να καταλήγουν σε συμπεράσματα και προτάσεις, να παράγουν έργα (ερευνητικά, καλλιτεχνικά, κατασκευαστικά κλπ) να δημοσιοποιούν τις παραγωγές τους στην κοινότητα και να δέχονται την κριτική της.

Η ΑΞΟΛΟΓΗΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣΚΟΠΟΣ απαιτεί συνεργασία και με βοηθάει να μαθαίνω

Διαγνωστική… Να μάθω τι ξέρουν αλλά και τον ΤΡΟΠΟ που μαθαίνουν Να πληροφορηθούν οι μαθητές ότι η διαδικασία αυτή δεν είναι Ανταγωνιστική

Διαμορφωτική αξιολόγηση Σελ. 252,253 Αυτοαξιολόγηση μαθητών σελ.254 ΕΛΈΓΧΩ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΏ τη διδακτική διαδικασία και τα ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ μάθησης!