Γενικό Λύκειο Αναβύσσου Ερευνητική εργασία Β΄ τάξης Σχολικό έτος: 2015-2016 Θέμα: Θρησκεία και Επιστήμη Εκεί που η επιστήμη σταματάει , συνεχίζει η θρησκεία; Έρευνα συσχέτισης θρησκείας-επιστήμης.

Εποπτεία και καθοδήγηση:Ελένη Γεωργούση (Καθηγήτρια Θεολόγος-Φιλόλογος) Ομάδες μαθητών: Α)«Καλοί και αγαθοί» Β)«Πνοή ζωής» 1.Αναγνώστου Χριστίνα 1.Βλάχος Στρατής 2.Ανδρούτσος Ιωάννης 2.Πασβάντη Αμαλία 3.Ιωακείμ Γεώργιος 3.Σούνγκα Γιώτα 4.Φώσκολος Στέφανος

Ομάδες μαθητών Γ)«Επιστημονικά και θρησκευτικά μυαλά Παππά Αδαμαντία Γ)«Επιστημονικά και θρησκευτικά μυαλά Παππά Αδαμαντία Παππά Μαρία-Ζωή Αποστόλου Μαρία Σταυροπούλου Χριστίνα Ε) «Οι συλλέκτες» Σταμπολτζή Ραφαηλία Μακροδημήτρη Κωνσταντίνα Δ) «Καλοί συνοδοιπόροι» Γαλάνη Αικατερίνη Χατζηλιάδη Νικολέτα Χαββάς Αθανάσιος

Σκοπός Ερευνητικά ερωτήματα 1.Ποια σχέση υπάρχει ανάμεσα στη θρησκεία και την επιστήμη; Είναι αλληλοαποκλειόμενες ή αλληλοσυμπληρούμενες; 2.Με ποιον τρόπο μπορούμε να επωφεληθούμε από τη σχέση θρησκείας-επιστήμης στη διερεύνηση βασικών ερωτημάτων για την ύπαρξή μας στον κόσμο; 3.Πώς η θρησκεία μπορεί να συμβάλλει στη σωστή χρήση των επιστημονικών επιτευγμάτων;

Στόχοι Βιβλιογραφική και διαδικτυακή έρευνα Ερωτηματολόγιο προς τους μαθητές του σχολείου Συνεντεύξεις Ηλεκτρονική και έντυπη μορφή εργασίας Power-Point( Παρουσίαση) εργασίας Αφίσες Βίντεο Δρώμενο(Δημοσιογραφική εκπομπή)

Έννοια και σκοπός της θρησκείας Κύριο μέλημα της θρησκείας είναι η λύτρωση του ανθρώπου. Η θρησκεία: Είναι πρωταρχικό στοιχείο του πολιτισμού. Είναι το επίκεντρο της ανθρώπινης ύπαρξης στην οποία δίνει νόημα. Απαντά στα μεγάλα και κρίσιμα ερωτήματα που απασχολούν πάντοτε τον άνθρωπο.

Έννοια και σκοπός της επιστήμης Επιστήμονες προσπαθούν μέσω των ερευνών τους να ανακαλύψουν το «πώς» δημιουργήθηκε ο κόσμος. Η επιστήμη δεν μελετά τον μεταφυσικό κόσμο αλλά τον φυσικό, δεν εμβαθύνει σε θρησκευτικά θέματα αλλά χρησιμοποιεί όσο το δυνατόν γίνεται περισσότερη αντικειμενικότητα στις απόψεις της προκειμένου να εκφράσει μια επιστημονική θεωρία.

Απόψεις των επιστημόνων για την θρησκεία Stephen Hawking:«Δεν δημιούργησε ο Θεός το σύμπαν , αλλά οι νόμοι της Φυσικής». Μαξ Πλανκ (Max Planck, 1858-1947) Γερμανός φυσικός και νομπελίστας ,πατέρας της Κβαντικής Θεωρίας: «Ο συνδυασμός επιστήμης και πίστης στην ύπαρξη του Θεού είναι αναπόφευκτος». Αϊνστάιν:«Είτε είμαστε άνθρωποι, είτε φυτά, είτε αστρική σκόνη, όλοι μαζί χορεύουμε στη μελωδία ενός αόρατου ερμηνευτή».

Η σχέση θρησκείας και επιστήμης Η θρησκεία και η επιστήμη θεωρούνται πως είναι δύο αλληλοσυμπληρούμενα πεδία γνώσης. Η γνώμη του Άλμπερτ Αϊνστάιν για το θέμα ήταν η εξής:«Η επιστήμη χωρίς τη θρησκεία είναι ανάπηρη. Η θρησκεία χωρίς την επιστήμη είναι τυφλή».

Η σχέση θρησκείας και επιστήμης Επομένως, τα ερωτήματα που ενδιαφέρουν τη θρησκεία είναι το «ποιος» δημιούργησε τον κόσμο και «γιατί». Αντιθέτως, η επιστήμη μελετά το «πώς» δημιουργήθηκε ο κόσμος χωρίς να νοιάζεται για το λόγο. Υπάρχει επίσης, μία μεγάλη διαφορά στον τρόπο της μελέτης των δύο αυτών κλάδων. Η θρησκεία χρησιμοποιεί την λογική, τα βιώματα και την βούληση, ενώ τα εργαλεία της επιστήμης είναι η παρατήρηση και το πείραμα.

Ερωτήματα δίχως επιστημονική απάντηση . Οι Κοσμολόγοι χρησιμοποιούν τον όρο “μαθηματική ανωμαλία” που μεταφράζει τον διεθνή όρο singularity, για να μιλήσουν για την πρώτη στιγμή του κόσμου, κατά την οποία καταργούνται οι νόμοι της Φυσικής και τα Μαθηματικά. Stephen Hawking :“ Σχεδόν ο καθένας πιστεύει ότι το σύμπαν άρχισε με μία μαθηματική ανωμαλία, στην οποία οι νόμοι της Φυσικής καταργήθηκαν. Η επιστήμη μπορεί να προβλέψει ότι το σύμπαν πρέπει να είχε μία αρχή, αλλά δεν μπορεί να προβλέψει πώς το σύμπαν άρχισε. Γι’αυτό κάποιος θα έπρεπε να επικαλεσθεί το Θεό”. Paul Davies : “Αν κάποιος επιμένει να αναζητά την αιτία της Μεγάλης Έκρηξης, η αιτία αυτή πρέπει να βρίσκεται πέρα από τη Φυσική”.

Η θέση της θρησκείας για τη δημιουργία του κόσμου 1η ημέρα: Ο Θεός δημιουργεί τον ουρανό και τη γη, εκεί που υπήρχε το χάος (εκ του μη όντος). Δημιουργείται το φως, σε αντίθεση με το σκοτάδι που υπήρχε προηγουμένως. 2η ημέρα: Δημιουργείται το «στερέωμα» (ο ουρανός), για να διαχωρίζει τα νερά που ήταν πάνω και κάτω από αυτό. 3η ημέρα: Δημιουργείται η στεριά και η θάλασσα. Πρασινίζει η γη. Φυτρώνουν τα φυτά.

Η θέση της θρησκείας για τη δημιουργία του κόσμου 4η ημέρα: Δημιουργούνται τα φωτεινά σώματα (ήλιος, σελήνη, αστέρια). 5η ημέρα: Δημιουργούνται τα πτηνά και τα ψάρια. Ο Θεός τα ευλογεί. 6η ημέρα: Δημιουργούνται τα ζώα (θηλαστικά), τα ερπετά και τα θηρία. Ο Θεός δημιουργεί τον άνθρωπο (άνδρα και γυναίκα) κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση δική Του.

Η θέση της θρησκείας για τη δημιουργία του κόσμου Η Δημιουργία Του Κόσμου Ο κόσμος δημιουργήθηκε εκ του μηδενός. Δεν υπήρχε τίποτε προηγουμένως, παρά μόνο ο Θεός. Όταν ο Θεός με την προσταγή του δημιούργησε τον κόσμο, δημιουργήθηκε ταυτόχρονα και ο χρόνος.

Η θέση της θρησκείας για τη δημιουργία του κόσμου Η Τάξη Της Δημιουργίας Όπως είναι γνωστό από το πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής, τη Γένεση, ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο σε έξι μέρες. Δεν πρόκειται περί ημερών 24 ωρών, όπως είναι ο δικές μας. Πρόκειται για μακρά, μακρότατα χρονικά διαστήματα ετών, που η γραφή τα ονομάζει μέρες.

Η θέση της επιστήμης για την δημιουργία του κόσμου Θεωρία Μεγάλης Έκρηξης ( Big Bang Theory, Lemaitre 1927): Το σύμπαν δημιουργήθηκε από μια υπερβολικά πυκνή και θερμή κατάσταση, πριν από περίπου 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια. Θεωρία Παλλόμενου Σύμπαντος (Α. Σαντέιζ,1965): Το σύμπαν συστέλλεται και διαστέλλεται διαδοχικά και ομοιόμορφα κατά περιόδους δισεκατομμυρίων ετών. Στην τωρινή του φάση το σύμπαν βρίσκεται στη φάση της διαστολής.

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης   Αντιστοιχία των ημερών της δημιουργίας με τους γεωλογικούς αιώνες της επιστήμης. 1η ημέρα της δημιουργίας = Κοσμικός και Αζωικός αιώνας 2η ημέρα της δημιουργίας = Αρχαιοζωικός αιώνας 3η ημέρα της δημιουργίας = Ηωζωικός αιώνας 4η ημέρα της δημιουργίας = Παλαιοζωικός 5η ημέρα της δημιουργίας= Μεσοζωικός αιώνας 6η ημέρα της δημιουργίας = Καινοζωικός αιώνας

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Ο Πλάτων «Ο Θεός αεί γεωμετρεί».    «Ο Θεός έπλασε τον κόσμο κατά θεία αρμονία,όπως αυτή εκφράζεται με την μουσική κλίμακα».

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Σερ Φράνσις Μπέικον «Μόνον η ημιμάθεια απομακρύνει από τον Θεό, ενώ η αληθινή επιστήμη οδηγεί εις αυτόν».

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Ο Κέπλερ Ιωάννης (1571-1630) «Θεωρώ ως δικαίωμα, μάλιστα ως καθήκον να ερευνώ κατά τρόπο προσεκτικό τους αριθμούς, τις μάζες, τα βάρη και τον κανόνα, κατά τον οποίο ο πάνσοφος Δημιουργός δημιούργησε τα πάντα».

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Ο Γαλιλαίος (1564-1642) «Η ύπαρξη δεν μπορεί πλέον να διαχωρίζεται από την έννοια του Θεού».

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Ο Μπόϋλε, 1627-1691 Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Ο Μπόϋλε, 1627-1691  «Είναι δύσκολο να δώσουμε μία ικανοποιητική έκθεση των φυσικών φαινομένων, χωρίς να παραδεχτούμε έναν Δημιουργό Νουν».

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Ο Νεύτων Ισαάκ 1643-1727 Ο «πατήρ της φυσικής και της ουρανίου μηχανικής». «Είναι τυφλός εκείνος που δεν βλέπει αμέσως στην αρίστη και σοφοτάτη διάταξη των όντων, την άπειρη σοφία και αγαθότητα του παντοδυνάμου Δημιουργού, μωρός δε (=ανόητος) εκείνος που δεν τον ομολογεί».

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Καρτέσιος 1596-1650 «Ο Θεός άναψε κάθε μία ψυχή με το δικό του πυρ. Έτσι λάμπουν όλοι οι άνθρωποι με την σοφία του εις αυτό το θέατρο, όπως ο Θεός τους έπλασε».

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Βενιαμίν Φραγκλίνος 1706-1790  Εφευρέτης του αλεξικέραυνου και Αμερικανός πολιτικός. «Κύριοι! Ας προσευχόμαστε. Έφθασα σε μια μεγάλη ηλικία, και όσο περισσότερο ζω, τόσο καθαρότερα βλέπω ότι η υπόθεση της ανθρωπότητας διευθύνεται από τον Θεό…»

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Ο Lavoisier, 1743-1794 Ο πατήρ της νεότερης Χημείας. «Όσο περισσότερο ευρύνεται το πεδίο της επιστήμης, τόσο πολυαριθμότερες γίνονται οι αποδείξεις περί υπάρξεως παντοδύναμης δημιουργικής Πανσοφίας».

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Ο Αμπέρ, 1775-1836 Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Ο Αμπέρ, 1775-1836  Διάσημος Γάλλος φυσικός «Μέσα στη φύση, μπορούμε να βλέπουμε τα έργα του Δημιουργού και από αυτά να φτάνουμε στην γνώση Αυτού και στις θείες του ιδιότητες. Ο Θεός κρύπτεται στα έργα….»

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Ο Δαρβίνος Κάρολος, (1809-1882) «Το ζήτημα εάν υπάρχει Δημιουργός και Κυβερνήτης  του Σύμπαντος είναι εντελώς ξεχωριστό. Και εις το ερώτημα αυτό απαντούν καταφατικώς τα μεγάλα πνεύματα, τα οποία έζησαν ανά τους αιώνας».

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Paul Davies, 1946-…. Άγγλος φυσικός «Οι αριθμητικές συμπτώσεις, θα μπορούσαν να θεωρηθούν σαν απόδειξη ενός σχεδίου. Ο λεπτός και επακριβής καθορισμός των τιμών των φυσικών σταθερών, που είναι αναγκαίος, ώστε οι ποικίλοι και διάφοροι κλάδοι της Φυσικής να μπορούν να συνταιριάζονται με τόση επιτυχία, θα μπορούσε να αποδοθεί στο Θεό».

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Χάϊζενμπεργκ Werner 1901-1975 Από τους μεγαλύτερους συγχρόνους φυσικούς όλου του κόσμου εισηγητής της «αρχής της αβεβαιότητας». Νόμπελ 1932 για την δημιουργία της Κβαντομηχανικής. «Η πρώτη γεύση από το ποτήρι της Φυσικής ομοιάζει με αθεΐα, αλλά στο βάθος του ποτηριού περιμένει ο Θεός».

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Άλμπερτ Αϊνστάιν 1879-1955 «Ποτέ δεν βρήκα τίποτα στην επιστήμη μου, που να μπορώ να αντιτάξω στη θρησκεία».

Η αναγκαιότητα διαλόγου θρησκείας-επιστήμης: Lapparent 1839-1908 Γάλλος γεωλόγος και ακαδημαϊκός «Εάν έπρεπε να συνοψίσω σε σαράντα γραμμές τα πορίσματα της γεωλογίας, θα αντέγραφα το κείμενο της Γενέσεως, δηλαδή την ιστορία της Δημιουργίας όπως την έγραψε ο Μωϋσής».

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα ερωτηματολογίων

Βιβλιογραφία και διαδικτυακές πηγές Χριστιανισμός και Θρησκεύματα, Β΄Λυκείου, βιβλίο μαθητή,εκδ. ΙΤΥΕ- Διόφαντος, σελ.31-33 και 196-197 http://www.sansimera.gr/quotes/categories/61 http://www.news.gr/kosmos/episthmonikes-anakalypseis/article/87529/ki-omos-oi- episthmones- pistefoyn-sto-theo.html Calaprice A. (επιμ.) Απόσπασμα από το βιβλίο: Dear Professor Einstein: Albert Einstein's Letters to and from Children, Η.Π.Α.: Νέα Υόρκη http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=508510 http://periergaa.blogspot.gr/2014/09/blog-post_912.html Πάρε-Δώσε http:// www.pare-dose.net/4499#ixzz3pbtwlJhg http://www.physics4u.gr/articles/2007/Big_Bang_theory.html http://www.koutipandoras.gr/article/123463/stiven-hokingk-den-yparhei-theos-eimai-atheos- vinteo Κάκος Σπύρος, Φιλοσοφία της επιστήμης και της θρησκείας. Επιστημονική θρησκεία και θρησκευτική επιστήμη. Πίστη και επιστήμη: αλληλοαποκλειόμενα ή αλληλοσυμπληρούμενα; (σελ. 196 – 204) βιβλίο μαθητή Β’ Λυκείου, «Χριστιανισμός και Θρησκεύματα», εκδ. Διόφαντος 2012 Νικολαϊδης Αργύρης, Από τη Φυσική στη Μεταφυσική Σουφλέρη Ιωάννα, Επιστήμη και Πίστη (συνέντευξη από τον σεβ. Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαο) Αρχιμ. Αστερίου Σ.Χατζηνικολάου,Αρχή και τέλος του κόσμου,εκδ.Σωτήρ,Αθήνα,2003

Βιβλιογραφία και διαδικτυακές πηγές http://blogs.sch.gr/kantonopou/2009/10/16/%CE%B7- %CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%B1- %CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%85-%CF%83%CE%B5- %CE%AD%CE%BE%CE%B9-%CE%BC%CE%AD%CF%81%CE%B5%CF%82/ http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh_Biblio/H_dhmiourgia_tou_kosmou/H_dhmiourgia_tou_kosmou_e k_tou_mhdenos.htm Χριστιανισμός και Θρησκεύματα, βιβλίο μαθητή Β’ Λυκείου, ΙΤΥΕ- Διόφαντος, 2015. Η εκ του μηδενός δημιουργία του κόσμου, Η εν χρόνω δημιουργία του κόσμου. http://www.google.gr/imgres?imgurl=http://4.bp.blogspot.com/- lFIUdqByAxc/UQ0s76d0HaI/AAAAAAAAb9A/cyd1e0npEEM/s320/moysis.jpg&imgrefurl=http://wwwaporrito. blogspot.com/2013/07/blog- post.html&h=250&w=284&tbnid=jgK667BPvSA4hM:&docid=KlTLfwxN5FgIPM&ei=F_c8VvS2OabcywPXhq7AA Q&tbm=isch&ved=0CGIQMyhAMEBqFQoTCLSe5Iq8_MgCFSbucgodV4MLGA http://www.google.gr/imgres?imgurl=http://assets.in.gr/dGenesis/assets/Content5/Photo/1112631_b.jpg&imgre furl=http://blogs.sch.gr/pazoulis/page/3/ https://physics4u.wordpress.com/2012/02/12/ί-ί-7/ http://www.protothema.gr/environment/article/362423/fos-sti-dimiourgia-tou-subados/ www.koutouzis.gr .   -Σπυρίδωνος Κ. Τσιτσίγκου – Θρησκεία και Επιστήμη - εκδ. Tremendum - Κωνσταντίνος Βουτζουλίδης 2010- ISBN 978-960-98282-2-2

Τέλος