ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το κάπνισμα αρκετά χρόνια τώρα έχει θεωρηθεί ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου που επηρεάζει τη μακροβιότητα και την ποιότητα ζωής. Φαίνεται όμως, πως η παχυσαρκία μπορεί πλέον να αποτελέσει ακόμη μεγαλύτερη απειλή για την υγεία των Αμερικανών και των Ευρωπαίων. Σύμφωνα με μελέτες, το κάπνισμα σε συνδυασμό με την παχυσαρκία, μπορεί να προκαλέσει επιπλέον προβλήματα, πέραν αυτών που είναι γνωστά, όπως ο καρκίνος, οι καρδιακές προσβολές και τα εγκεφαλικά επεισόδια.

Φυσικά, η διακοπή του καπνίσματος είναι εύκολη λεκτικά, αλλά δύσκολη και δυσάρεστη ως εμπειρία. Αυτό οφείλεται στον εθισμό που προκαλεί το κάπνισμα μέσω της νικοτίνης, ενώ φυσικού ναρκωτικού που περιέχεται στον καπνό και είναι εξίσου εθιστικό με ουσίες όπως η κοκαΐνη και η ηρωίνη. Παράλληλα, έχει αποδειχτεί η ποιότητα ζωής και η μείωση των ετών εξαιτίας της παχυσαρκίας είναι πλέον ίση ή μεγαλύτερη από τα χρόνια που χάνονται λόγω του καπνίσματος. Και οι δύο αυτοί παράγοντες κινδύνου επηρεάζουν το πώς κάποιος αισθάνεται κατά τη διάρκεια της ημέρας σε καθημερινή βάση, καθώς και τη συνολική διάρκεια ζωής του. Ενώ το κάπνισμα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στους θανάτους, η παχυσαρκία έχει μεγαλύτερη επίδραση στις ασθένειες και στην ποιότητα ζωής.

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η συνύπαρξη παχυσαρκίας και καπνίσματος έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην υγεία και στη μακροβιότητα. Όπως δείχτηκε σε μελέτες το προσδόκιμο επιβίωσης στους παχύσαρκους καπνιστές είναι 13 ολόκληρα χρόνια λιγότερα από αυτό των νορμοβαρών μη-καπνιστών. Από πολλών ετών, υπάρχει στους ανθρώπους, σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου η αντίληψη ότι το κάπνισμα βοηθάει στον έλεγχο του σωματικού βάρους. Έτσι, μεγάλο ποσοστό ατόμων αρχίζει το κάπνισμα ή αρνείται να το διακόψει φοβούμενο την αύξηση του σωματικού βάρους.

Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που διέκοψαν το κάπνισμα αύξησαν το βάρος τους κατά μέσο όρο 4-5 κιλά μέσα στα επόμενα 8 χρόνια, αλλά το περισσότερο βάρος το πήραν μέσα στους πρώτους 6 μήνες. Δυστυχώς, 10% των ατόμων που διακόπτει το κάπνισμα αυξάνει το βάρος του κατά 15 περίπου κιλά. Μάλιστα, το περισσότερο βάρος παίρνουν τα λιποβαρή άτομα κάτι το οποίο αποτελεί σημαντικό όφελος, αλλά δυστυχώς και τα περισσότερο παχύσαρκα άτομα και αυτά της χαμηλότερης κοινωνικο-οικονομικής τάξης.

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ Ας δούμε τώρα τι συμβαίνει με το κάπνισμα στη χώρα μας:  • Ποσοστό ενεργών καπνιστών 42% (1οι στην Ευρώπη)  • Ποσοστό ατόμων που διέκοψαν το κάπνισμα 14%   • Ατομα που δεν κάπνισαν ποτέ 44% (4οι από το τέλος)  • Μέση ημερήσια κατανάλωση τσιγάρων 21.4 (είμαστε δηλαδή και βαρείς καπνιστές)  • % αναλογία ατόμων που προσπάθησαν να διακόψουν το κάπνισμα είναι 17%  • Οι παθητικοί καπνιστές που είναι και η πιο άτυχη κατηγορία είναι:   α) Στο σπίτι 82%    β)Στη δουλειά 19%     γ)Στο αυτοκίνητο 24%    δ)Σε χώρους υγειονομικού ενδιαφέροντος (καφέ, εστιατόρια κτλ 72%) Σκεφτείτε δηλαδή να είστε παθητικοί καπνιστές και στο σπίτι και στη δουλειά και στο αυτοκίνητο και στην ταβέρνα!!!

. Στη συνέχεια ας δούμε τη σχέση του καπνίσματος με την ύπαρξη ή την εμφάνιση παχυσαρκίας :  - Τα ποσοστά των παχύσαρκων ανδρών που καπνίζουν μειούνται από 46% στο 39%, αντίθετα με αυτά των γυνακών που αυξάνουν από 28% σε 36.5%.  - Αυτό οφείλεται πιθανότατα στο φόβο των γυναικών για την πιθανή αύξηση του σωματικού βάρους, αφού διακόπτουν το κάπνισμα μόλις στο 10.5% έναντι 28% των ανδρών.  - Οι πρώην καπνιστές είναι σε μεγαλύτερο ποσοστό παχύσαρκοι και σε μικρότερο ποσοστό νορμοβαρείς.  - Δυστυχώς όμως, οι βαρείς καπνιστές είναι συχνά και πολύ παχύσαρκοι, εύρημα σύμφωνο και με άλλες μελέτες.  - Το κάπνισμα, εκτός από τις πολλές γνωστές βλαπτικές επιδράσεις, αυξάνει το λίπος της κοιλιάς με αποτέλεσμα την επιπλέον αύξηση της πιθανότητος εμφάνισης καρδιοαγγειακών νοσημάτων, εύρημα με το οποίο συμφωνούν και μελέτες που έγιναν σε άλλες χώρες. Η σχέση μεταξύ νικοτίνης και αύξησης του περιτοναϊκού λίπους δεν έχει ερμηνευτεί επαρκώς αλλά φαίνεται να οφείλεται στην εκ της νικοτίνης προκαλούμενη αυξημένη παραγωγή κορτιζόλης και στη διαταραχή της σχέσης ανδρογόνων-οιστρογόνων.  - Η ύπαρξη μεταβολικών προβλημάτων (διαβήτης, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία) δεν ωθεί τους καπνιστές στη διακοπή του καπνίσματος. Το κάπνισμα διακόπτεται συνήθως μετά την εμφάνιση του πρώτου εμφράγματος, αν δυστυχώς δεν είναι ήδη πολύ αργά...

ΑΠΟΦΥΓΗ ΑΥΞΗΣΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΜΕΤΑ ΑΠΌ ΔΙΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Διακοπή του καπνίσματος μέσω ειδικών ιδρυμάτων-ιατρείων. Όπως προέκυψε από πρόσφατη έρευνα, επτά στους δέκα Έλληνες καπνιστές δηλώνουν επιθυμία να κόψουν το κάπνισμα, όμως από αυτούς μόνο το 3- 5% αναμένεται να τα καταφέρει. Σ' αυτό το σημείο, τα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος μπορούν να βοηθήσουν, όχι κάνοντας αντικαπνιστική εκστρατεία και στείρα κινδυνολογία για τις ασθένειες που προκαλεί το κάπνισμα, αλλά παρέχοντας ουσιαστική, οργανωμένη, συστηματική, επιστημονική και συνεχή στήριξη.

Τα διεθνώς χρησιμοποιούμενα σήμερα φάρμακα (υποκατάστατα νικοτίνης, βουπροπιόνη, φλουοξετίνη, βαρενικλίνη) έχουν πολύ καλά αποτελέσματα στη διακοπή του καπνίσματος και στην αποφυγή αύξησης του σωματικού βάρους. Δυστυχώς όμως, μετά τη διακοπή τους, το βάρος ακολουθεί και πάλι τη δική του αυξητική πορεία. Αν όμως τα φάρμακα συνδυαστούν με ιατρική παρακολούθηση και υποστηρικτική συμβουλευτική θεραπεία, τότε τα αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα, και όσον αφορά την παραμονή μακριά από το τσιγάρο, αλλά και όσον αφορά την αύξηση του σωματικού βάρους.

Τώρα όσον αφορά την αποφυγή της αύξησης του σωματικού μας βάρους θα πρέπει, ουσιαστικά, αν κατορθώσουμε να το επιτύχουμε, σε μακροχρόνια βάση, ένα ημερήσιο ενεργειακό έλλειμμα 200 θερμίδων, δεν πρόκειται να αυξηθεί το βάρος μας ούτε κατά 1 γραμμάριο. Αυτό μπορεί κανείς να το επιτύχει μέσω αύξησης της σωματικής δραστηριότητος ή μέσω μικρής μείωσης της πρόσληψης τροφής ή καλύτερα μέσω συνδυασμού και των δύο. Εκείνο που είναι πολύ ενδιαφέρον και απεδείχθη σε πρόσφατη μελέτη, είναι το αν κάποιος δε φοβάται ότι θα πάρει βάρος μετά τη διακοπή του καπνίσματος, θα πάρει πολύ λιγότερο ή και καθόλου βάρος, ακόμα και χωρίς κάποια ιδιαίτερη θεραπευτική παρέμβαση, φαρμακευτική ή συμπεριφορική.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Καταλήγοντας, θα θέλαμε να τονίσουμε πως πλέον στα πακέτα των τσιγάρων γράφεται με μεγάλα γράμματα ότι το κάπνισμα προκαλεί πρόωρο θάνατο ή καρκίνο και πολλά άλλα τραγικά. Ποιος όμως σκέπτεται τη νόσο και το θάνατο όταν είναι νέος και τουλάχιστον φαινομενικά υγιής; Η διακοπή του καπνίσματος είναι μια καλή αρχή για τη βελτίωση της ποιότητας και της διάρκειας της ζωής, αλλά και η μείωση του βάρους είναι εξίσου ζωτικής σημασίας. Χρειάστηκαν δεκαετίες για τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς να συνειδητοποιήσουν τους κινδύνους του καπνίσματος, αλλά ελπίζω ότι δεν θα χρειαστούν δεκαετίες, για να συνειδητοποιήσει ο κόσμος τους κινδύνους που προκαλεί η παχυσαρκία στη υγεία, πριν το πρόβλημα αυτό βγει εκτός ελέγχου.