ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Ξενοφώντος Ελληνικά Βιβλίο 2. κεφ. 3, παράγρ.50-56 Παπαζάνη Αγγελική Εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΠΕ02) 1ο ΓΕ. Λ. Χαϊδαρίου

Διδακτικοί Στόχοι ΑΕ. Γλ. -Γρ. Ξενοφώντος Ελληνικά 2 Διδακτικοί Στόχοι ΑΕ. Γλ.-Γρ. Ξενοφώντος Ελληνικά 2.3, 50-56 Γνωστικοί Στόχοι Η διδασκαλία επιδιώκει την επικοινωνία των μαθητών με σημαντικά έργα της ελληνικής αρχαιότητας, η μελέτη των οποίων αξίζει και γιατί αποτέλεσαν τη βάση του ευρωπαϊκού και νεοελληνικού πολιτισμού και γιατί οι προβληματισμοί και οι αξίες τους ενδιαφέρουν και τη δική μας εποχή. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουν ότι μία πολιτική κρίση, που εκδηλώνεται στο εσωτερικό ενός κράτους, μπορεί να οδηγήσει στην κατάλυση του ισχύοντος πολιτεύματος. Στόχος είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τις βίαιες μεθόδους, που εφάρμοσε το αυταρχικό καθεστώς των Τριάντα Τυράννων, και τις συνέπειές τους, που προκάλεσαν την οργή του λαού και την άμεση αντίδρασή του. Επιδιώκεται να εξοικειωθούν οι μαθητές με τα τυπικά, μορφικά και θεματικά χαρακτηριστικά της ιστοριογραφίας του Ξενοφώντα. Εκπαιδεύονται οι μαθητές στην προσπέλαση των φαινομένων της ΑΕ Γλώσσας μέσα από γλωσσικούς παραλληλισμούς με τη Νέα Ελληνική.

Μαθησιακοί Στόχοι Οι μαθητές ασκούνται στη συνεργασία μεταξύ τους για την απόκτηση της γνώσεως. Καλλιεργείται σταδιακά και μεθοδικά η ικανότητα αξιοποίησης των πληροφοριών που λαμβάνονται από ποικίλες πηγές, η επεξεργασία των καινούργιων δεδομένων και η συνθετική παρουσίασή τους. Αναγκαίο είναι οι μαθητές να αναγνωρίζουν τις βασικές συντακτικές δομές του κειμένου, να εξοικειώνονται με τη χρήση των παραδοσιακών συνοδευτικών εγχειριδίων (Γραμματική-Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής). Μέσα από τις διαφορετικές μεταφραστικές επιλογές οι μαθητές θα αναδείξουν τη σύνδεση μετάφρασης- ερμηνείας.

Έκταση χρονικής διάρκειας Σχέση με το Π.Σ. Η χρονική διάρκεια εφαρμογής του σεναρίου εκτείνεται σε 6-7 διδακτικές ώρες. Οι στόχοι της διδακτικής πρότασης ανταποκρίνονται στο ισχύον (Νέο) Πρόγραμμα Διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας. Η διδασκαλία μπορεί να διανθιστεί και να γίνει διαθεματική (π.χ. συνεργασία με ιστορικό, με καθηγητή Δικαίου).

Πορεία Διδασκαλίας Α' ΦΑΣΗ: Πριν την ανάγνωση (1 ώρα) Απαραίτητη είναι η εισαγωγή, η αφόρμηση, που ξεκινά από τη σύνδεση με το προηγούμενο μάθημα . Ιδιαίτερα σημαντική είναι η περίληψη που το σχολικό βιβλίο παραθέτει ακριβώς πριν από τη διδακτέα ενότητα και την οποία περίληψη ο εκπαιδευτικός οφείλει να χρησιμοποιήσει ως γέφυρα ανάμεσα στα προηγούμενα (όροι ειρήνης -αποδοχή τους από τον Αθηναϊκό λαό) και τα επόμενα (καταδίκη του Θηραμένη), διανθίζοντάς τα με πληροφορίες που θα έχει συλλέξει ο διδάσκων από άλλες πηγές (π.χ. Ιστορία).

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Η προαναγνωστική φάση είναι σημαντικό στοιχείο της διδακτικής πορείας,καθώς προετοιμάζει τους μαθητές για την επεξεργασία του κειμένου. Προτείνεται η ανάγνωση των παράλληλων μεταφράσεων της ενότητας, που πρόκειται να διδαχθεί.

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Β' ΦΑΣΗ : Κυρίως Ανάγνωση (3 ώρες) Πρόκειται για την σημαντικότερη φάση. Ο διδάσκων παρουσιάζει τη διδακτική ενότητα με καλαίσθητη [μετ’ ήθους]ανάγνωση του αρχαιοελληνικού κειμένου. Εάν κρίνεται απαραίτητο, το ίδιο κάνουν κάποιοι μαθητές, προκειμένου να ασκηθούν στην αναγνωστική ακρίβεια. Ο διδάσκων, ανάλογα με το επίπεδο της τάξης, επιλέγει με πόσες παραγράφους θα ασχοληθεί κάθε φορά, ώστε να γίνει επαρκής λεξιλογικός και ερμηνευτικός σχολιασμός.

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Ο διδάσκων οφείλει να εξομαλύνει το κείμενο, όπου κρίνει απαραίτητο, για την καλύτερη κατανόηση από τους μαθητές. Δε χρειάζεται να επισημάνει σύνθετα συντακτικά φαινόμενα, όμως είναι αναγκαίο να υπενθυμίζει βασικά συντακτικά φαινόμενα, που διευκολύνουν τη μεταφραστική προσπέλαση της ενότητας.

ﾠΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Παράδειγμα επεξεργασίας κειμένου με απεικόνιση:

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Γ' ΦΑΣΗ: Μετά την ανάγνωση (3 ώρες) Οι μαθητές είναι χωρισμένοι (καλύτερα αυτό να γίνει από την αρχή της σχολικής χρονιάς,ώστε να διευκολύνεται η εκπαιδευτική διαδικασία) σε 4/5 μελείς ομάδες με διακριτούς ρόλους: του αναγνώστη/συντονιστή της ομάδας Του γραμματέα της ομάδας Του παρουσιαστή Του συνδέσμου, που έρχεται σε επαφή με τις άλλες ομάδες ή με το διδάσκοντα προς εξεύρεση βοήθειας.

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Δίνονται στις ομάδες τα Φύλλα Εργασίας. Τα θέματα πρέπει να είναι σύντομα και σαφή, ώστε να διευκολύνεται η εργασία των μαθητών και να δίνεται η ευκαιρία και στους πιο αδύνατους να συμμετέχουν στην εξαγωγή των συμπερασμάτων και στη σύνθεσή τους σε γραπτό λόγο. Καθ ' όλη τη διάρκεια της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας ο διδάσκων είναι παρών. συντονίζοντας και εμψυχώνοντας τις ομάδες.

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΩΝ Φύλλο Εργασίας 1ης Ομάδας Α΄.Ποιες ενέργειες κάνει ο Κριτίας ,για να διασφαλίσει το αποτέλεσμα της Δίκης; Β΄.Να συντάξετε, με βάση την παράγραφο 54 της διδακτικής ενότητας, πίνακα με τα ονόματα της γ' κλίσης της αττικής διαλέκτου, επισημαίνοντας τις ομοιότητες και τις διαφορές τους με τα αντίστοιχα ονόματα της ΝΕ Γλώσσας. ΑΕ ΝΕ άνδρα κρίσιν Θηραμένην ρημα κηρυξ

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Φύλλο Εργασίας 2ης Ομάδας. Α΄. Με ποια επιχειρήματα προσπαθεί ο Θηραμένης να υπερασπιστεί τον εαυτό του; Β΄.Να συμπληρωθεί το σταυρόλεξο(δίνεται ένα παράδειγμα).

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Φύλλο Εργασίας 3ης Ομάδας Α΄. Να καταγράψετε τις αντιδράσεις της Βουλής . Ποια ήταν η αρχική της αντίδραση μετά την απολογία του Θηραμένη, μετά την παρέμβαση του Κριτία και μετά τα τελευταία λόγια του Θηραμένη; Να ερμηνεύσετε τις αντιδράσεις αυτές κατά περίπτωση. Β΄.Να εντοπίσετε στις παραγράφους 52-53 τύπους της Αρχαίας Ελληνικής ομόρριζους με τις νεοελληνικές λέξεις, που δίνονται στον παρακάτω πίνακα: ΝΕ ΑΕ αλοιφή βουλιμία αξιοθαύμαστος γνώση εστιατόριο

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Φύλλο Εργασίας 4ης Ομάδας Α΄.Από την αφήγηση των γεγονότων φαίνεται ότι ο Ξενοφών βλέπει με συμπάθεια τον Θηραμένη. Ποια στοιχεία το δηλώνουν αυτό; Β΄.Να ξαναγράψετε την παράγραφο 50 της ενότητας με τις εξής αλλαγές : η βουλή=οι βουλευταί, ο Κριτίας=οι Τριάκοντα.

Παρουσιάσεις Εργασιών Ομάδων Οι μαθητικές ομάδες ανακοινώνουν τα αποτελέσματα της εργασίας τους στην ολομέλεια της τάξης. Ο διδάσκων στο πλαίσιο της φθίνουσας καθοδήγησης προτρέπει τους μαθητές να κάνουν παρατηρήσεις, συμπληρώσεις, διορθώσεις κατά την παρουσίαση των μαθητικών ομάδων, συμμετέχοντας έτσι ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Διαμορφωτική Αξιολόγηση Κατά την παρουσίαση των εργασιών των ομάδων οι μαθητές ενθαρρύνονται να προσθέτουν, να διορθώνουν και να συμπληρώνουν τα παρουσιαζόμενα σε συνεργασία με τον διδάσκοντα. Ο διδάσκων αξιολογεί με βάση: α)την επιτευξη των διδακτικών στόχων, β)τον τρόπο λειτουργίας της ομάδας μέσα σε συνεργατικό πλαίσιο, γ)την προθυμία και τη συμμετοχή των μαθητών στην ομαδοσυνεργατική μάθηση.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Στα πλαίσιο της θεατρικής αγωγής στο τέλος του μαθήματος οι μαθητές μπορούν να αναβιώσουν τη δίκη του Θηραμένη. Θα γίνει διανομή ρόλων [παιγνίδι ρόλων]: Ένας μαθητής θα είναι ο Θηραμένης, άλλος ο Κριτίας, κάποιοι οι βουλευτές, ένας ο Σάτυρος και κάποιοι το κοινό, που παρακολουθεί τα γεγονότα. Η δραματοποίηση αποτελεί μια δραστηριότητα ,σύμφωνη με τα σύγχρονα προγράμματα σπουδών, που αρέσει ιδιαίτερα στους μαθητές και τους χαλαρώνει. Μαθαίνουμε παίζοντας!

Ερευνητική Εργασία(project) Ανατίθεται σε μία ομάδα (για καθαρά πρακτικούς λόγους δεν ανατίθεται στην ολομέλεια) μία περιορισμένης έκτασης ερευνητική εργασία, που στοχεύει στην πληρέστερη και αμεσότερη εικόνα της ιστορικής πραγματικότητας, που αφηγείται ο Ξενοφών. Παράδειγμα :Δίνεται μεταφρασμένο απόσπασμα από την Ιστορία του Διόδωρου του Σικελιώτη ΧΙV,3. Ζητείται από τους μαθητές να εντοπίσουν σε αυτό το απόσπασμα πληροφορίες, που δεν καταγράφονται από τον Ξενοφώντα και να τις παρουσιάσουν στους συμμαθητές τους.

Επέκταση σεναρίου Καλό είναι να υπάρξει συνεργασία ανάμεσα στους καθηγητές της ΑΕ Γραμματείας – Γλώσσας, της Αρχαίας Ιστορίας και του Ελληνικού Δικαίου. Μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση θα ήταν να γίνει μία κοινή διαθεματική διδασκαλία από αυτούς τους Καθηγητές, σχετικά με το δικαστικό σύστημα της Αρχαίας Ελλάδας και τη σύγκρισή του με το σύγχρονο νεοελληνικό δικαστικό σύστημα .

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒIΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, Υ.Α.υπ' αρ. 70001/Γ2/21-06- 2011,ΦΕΚ τεύχος Β, αρ.1562/27-06-2011 Οδηγίες Υπ. Παιδείας ΔΒΜΘ για τον τρόπο αξιολόγησης της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας και Γλώσσας της Α' τάξης Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2011-2012, Υ.Α. Υπ' αρ. 24679/Γ2/01-11-2011 Παιδαγωγικό Ινστιτούτο,2011,Αρχαίοι Ελληνες Ιστοριογράφοι (Ξενοφών-Θουκυδίδης), Βιβλίο Μαθητή & βιβλίο καθηγητή, ΟΕΔΒ, Αθήνα.

Τέλος παρουσίασης Παπαζάνη Αγγελική Φιλόλογος