3ο ΓΕΛ ΓΛΥΦΑΔΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Τμήμα Α3 Υπεύθυνη καθηγήτρια: Π 3ο ΓΕΛ ΓΛΥΦΑΔΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Τμήμα Α3 Υπεύθυνη καθηγήτρια: Π. Φραγγουλίδου Θέμα ομάδας: «Μεταμοσχεύσεις και ηθικά διλήμματα» Εργασία των μαθητών: ομάδα: Άκη, Γιώργου, Χρίστου, Βασίλη Γλυφάδα 2015-2016

Ιστορική αναδρομή με τις μεταμοσχεύσεις με την πρόοδο της γενετικής και τη συμβολή της στις μεταμοσχεύσεις τα ηθικά προβλήματα και διλλήματα των μεταμοσχεύσεων.

Εισαγωγή Οι μεταμοσχεύσεις οργάνων και ιστών είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ιατρικής κατά τον 20ο αιώνα. Ένα μεγάλο μέρος της ιατρικής κοινότητας θεωρούσε ένα τέτοιο γεγονός αδύνατο μερικές δεκαετίες πριν και έχει καθιερωθεί πλέον ως μια θεραπευτική πρακτική που επιτρέπει την αποκατάσταση των λειτουργιών του σώματος. Υπάρχει ένα πλήθος νοσημάτων, τα οποία μπορούν να καταστρέψουν τα ζωτικά μας όργανα. Έτσι, η καρδιά, οι πνεύμονες, τα νεφρά και το ήπαρ μπορεί να υποστούν ανεπανόρθωτη βλάβη και να υπολειτουργούν. Σαφής και σοβαρή προϋπόθεση για την εφαρμογή των μεταμοσχεύσεων είναι η προσφορά οργάνων, ιστών ή κυττάρων, γεγονός που αποτελεί συνέπεια της ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης.

Ελληνικό θεσμικό πλαίσιο Το νομικό πλαίσιο που ισχύει σήμερα στην Ελλάδα για τις μεταμοσχεύσεις συγκαθορίζεται από τρία νομοθετήματα: Τη Διεθνή Σύμβαση του Oviedo για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την Βιοϊατρική. Το Ν. 3418/2005 που έθεσε σε ισχύ το Νέο Κώδικα ιατρικής Δεοντολογίας. Το Ν. 3484/2011 που αναφέρεται ειδικά στις μεταμοσχεύσεις ιστών και οργάνων.

Βασικός πυρήνας σε όλα τα νομοθετήματα για την αύξηση της μεταμοσχευτικής δραστηριότητας, ήταν η ευρεία και εμπεριστατωμένη ενημέρωση καθώς και η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης. Παράλληλα οι κίνδυνοι εμπορευματοποίησης ανθρωπίνων ιστών και οργάνων ήταν αυτοί που οδηγούσαν το νομοθέτη στον περιορισμό των δυνητικών δοτών οργάνων, με αποτέλεσμα να διευρύνεται συνεχώς το μεταμοσχευτικό χάσμα, ενώ η έλλειψη μοσχευμάτων είναι η βασική αιτία που οδηγεί στην εμπορευματοποίησης και μόνο η υπόνοια ύπαρξή της αρκεί για να πλήξει την αξιοπιστία του όλου συστήματος.

Η ιστορία των μεταμοσχεύσεων Οι μεταμοσχεύσεις στη μυθολογία και τη θρησκευτική παράδοση: Σε όλες τις εποχές οι άνθρωποι επιθυμούσαν να αντικαταστήσουν τα άρρωστα και φθαρμένα όργανά τους, με νέα και υγιή. Σχεδόν όλοι οι αρχαίοι πολιτισμοί έχουν μύθους που αναφέρονται στις μεταμοσχεύσεις. Η πρώτη σκέψη για μεταμόσχευση οργάνων αναφέρεται και πάλι στη Ελληνική μυθολογία και εκφράζεται με το μύθο του Δαίδαλου και του ΄Ικαρου.

Ο ορισμός των μεταμοσχεύσεων Η μεταμόσχευση είναι η διαδικασία κατά την οποία υγιή όργανα, ιστοί ή κύτταρα μεταφέρονται από έναν πτωματικό ή ζωντανό δότη σε ασθενείς με τελικού σταδίου ανεπάρκεια κάποιου οργάνου. Προϋπόθεση της υλοποίησης της μεταμόσχευσης είναι η προσφορά των οργάνων μετά από ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και την αποδοχή της ιδέας της δωρεάς. Πρόκειται για διαδικασία που ακολουθεί δύο στάδια: αρχικά έχουμε την αφαίρεση των οργάνων από τον δότη και στη συνέχεια την μεταφύτευσή του στον λήπτη.

Από κάθε εγκεφαλικά νεκρό δότη μπορεί να ληφθούν τα παρακάτω μοσχεύματα: Η καρδιά το ήπαρ τo πάγκρεας μυελός των οστών οι πνεύμονες οι νεφροί οι κερατοειδείς μοσχεύματα οστών και δέρματος

Δότης οργάνων Δότης οργάνων είναι ο άνθρωπος εκείνος από τον οποίο αφαιρείται προς μεταμόσχευση κάποιο όργανο ή ιστός μετά το θάνατό του (πτωματικός) δότης με διαγνωσμένο εγκεφαλικό θάνατο. Στην Ελλάδα μπορεί να είναι και εν ζωή ο δότης.

Πτωματικός δότης Για να ξεκινήσει η διαδικασία της μεταμόσχευσης θα πρέπει η μεταμοσχευτική ομάδα να λάβει διάφορες πληροφορίες για να είσαι σε θέση να εκτιμήσει αρχικά τόσο την ποιότητα του δότη όσο και των οργάνων, συγκεκριμένα: ηλικία, φύλο, βάρος, ύψος, αιτία εγκεφαλικού θανάτου, διάρκεια και ιστορικό νοσηλείας, ημερομηνία διασωλήνωσης, χρόνος καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης, αιμοδυναμική κατάσταση, είδος και δόση ινοτρόττων, ομάδα ΑΒΟ και Rhesus.

Η μεταμοσχευτική ομάδα οφείλει πριν προβεί στην αφαίρεση οργάνων από πτωματικό δότη να ελέγξει τα κάτωθι: 1) Επέλευση του εγκεφαλικού θανάτου, με τα κριτήρια που θέτει ο νόμος 2) Συγκατάθεση για την πραγματοποίηση της μεταμόσχευσης όπως ορίζει ο νόμος 3) Διάγραμμα νοσηλείας στη ΜΕΘ (αιμοδυναμική κατάσταση, ινότροπα, φάρμακα) 4) Ορολογικός έλεγχος για HBV, HCV, HIV, CMV 5) Ιστοσυμβατότητα HLA 6) Εργαστηριακές εξετάσεις (για κάθε όργανο, κάθε ομάδα) 7) Παρουσία ή στοιχεία ενδεικτικά σήψης.

Ζωντανός δότης οργάνων Η δωρεά οργάνων από ζωντανό δότη συναντάται όλο και πιο συχνά στην ιατρική πρακτική. Ο νομοθέτης θεσπίζει μια σειρά από περιορισμούς, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος να μετατραπεί ο δότης σε μέσον θεραπείας ενός τρίτου. Οι θεμελιώδης όροι που συνδέονται με την διενέργεια της μεταμόσχευσης οργάνων από ζώντα δότη, υπακούν στην Ιπποκρατική Αρχή του «Μη Βλάπτειν», που σημαίνει ότι όπου υπάρχουν διαθέσιμες άλλες πηγές οργάνων πρέπει να προτιμούνται σε σχέση με τους ζωντανούς δότες και ότι η δωρεά από ζωντανούς δότες γίνεται μόνο όταν δενυπάρχει πιθανότητα να προκληθεί βλάβη στην υγεία του δότη.

Ουσιαστικά η προεγχειρητική εκτίμηση του υποψήφιου ζώντα δότη αφορά: την εκτίμηση του ύψους του προεγχειρητικού κινδύνου που πρόκειται να διατρέξει ο ίδιος τη λειτουργικότητα του οργάνου που προορίζεται για μεταμόσχευση τη λειτουργία του εναπομείναντος οργάνου, δεδομένου ότι ο δότης μετά τη χειρουργική επέμβαση προορίζεται να επιβιώσει για το υπόλοιπο της ζωής του μόνο με αυτό.

Λήπτης οργάνων Στην μετά θάνατον μεταμόσχευση ο δυνητικός λήπτης αποτελεί το κεντρικό σημείο αναφοράς όλης της διαδικασίας, αφού ενώ είναι αρχικά άγνωστος, τελικά επιλέγεται μεταξύ χιλιάδων πασχόντων.

Ηθικά προβλήματα και Διλήμματα των μεταμοσχεύσεων ο καθοριστικός χαρακτήρας των αποφάσεων που πρέπει να ληφθούν, η δυνατότητα να ανταλλάσσουμε όργανα, οι οικονομικές παράμετροι που εξυπονοούν, η συναλλαγή μεταξύ ζωής και θανάτου που προϋποθέτουν ενδύουν τους ανθρώπους με υπερβολική δύναμη, δημιουργούν τεράστιες δυνατότητες και φέρνουν σε σύγκρουση υποχρεώσεις και δικαιώματα.

Εικαζόμενη, τεκμαιρόμενη και συγγενική συναίνεση Στην περίπτωση των πτωματικών μεταμοσχεύσεων, η λήψη των οργάνων προϋποθέτει τη συναίνεση του δότη, η οποία όμως συχνά δεν υπάρχει, χωρίς ταυτόχρονα να υπάρχει και κάποια ένδειξη άρνησής του.

Συμπεράσματα Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως οι μεταμοσχεύσεις προσφέρουν ζωή. Η δωρεά οργάνων είναι η ευγενέστερη ανθρωπιστική πράξη που μπορούμε να κάνουμε. Ας υιοθετήσουμε όλοι το σύνθημα: Είμαστε δότες οργάνων, γιατί αγαπάμε το συνάνθρωπό μας και θέλουμε να προσφέρουμε ζωή στους ατυχείς αυτούς αδελφούς μας, προσφέροντας τα όργανά μας όταν εμείς πια δεν τα χρειαζόμαστε.