ΗΜΕΡΙΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΙΝ Προγραμματική Περίοδος 2014 - 2020 Εισήγηση: Ανθρώπινο Δυναμικό και Κοινωνική Συνοχή Μάιος 2013

Υφιστάμενη Κατάσταση ΠΙΝ Αγορά εργασίας Ο Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων υπολογίζεται σε 105,1 χιλ. άτομα το 2011 (51% του πληθυσμού). Την περίοδο έως το 2004 το μέγεθός του παραμένει περίπου σταθερό (96,6 χιλ.), ενώ στη συνέχεια παρατηρείται μια αυξητική τάση (με διακυμάνσεις) μέχρι το 2011, όπου και εμφανίζει την μέγιστη τιμή της περιόδου 2000-2011. Ο απασχολούμενος πληθυσμός της ΠΙΝ, το 2011 υπολογίζεται σε 90,2 χιλ. άτομα. Η συμμετοχή των γυναικών σε αυτόν κινείται γύρω στο 40,0%. Αντίθετα, η συμμετοχή των νέων ηλικίας 15-24 ετών, μετά το 2004 πέφτει (με κάποιες διακυμάνσεις) από το 10% στο 6,1%. Η πτώση αυτή είναι ιδιαίτερα αισθητή τη διετία 2009-2011. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της απασχόλησης στην Περιφέρεια είναι η έντονη εποχικότητά της και ο προσανατολισμός της στον τριτογενή τομέα, με ρυθμούς υψηλότερους της χώρας,

Αγορά εργασίας Η Ανεργία, την περίοδο 2005-2010 βρίσκεται σταθερά πάνω από το εθνικό μέσο όρο, παρουσιάζοντας μάλιστα το 2010 το δεύτερο υψηλότερο δείκτη μεταξύ των Περιφερειών της χώρας (14,8%). Ωστόσο, στη συνέχεια εμφανίζει «σταθεροποίηση» στο 14,2%, σε αντίθεση με την εξέλιξή της στο επίπεδο της χώρας (από 12,6% το 2010, στο 17,7% το 2011). Η ανεργία των γυναικών ακολουθεί ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια, φθάνοντας το 21,4% (2011), ενώ η ανεργία των νέων ανήλθε το 2011 στο 25,8%, το χαμηλότερο μεταξύ των Περιφερειών της χώρας. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 2013 Ανεργία 2 2

Υφιστάμενη Κατάσταση ΠΙΝ Εκπαίδευση Στον τομέα της «Εκπαίδευσης», η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων εμφανίζει σημαντικές εγγενείς αδυναμίες, όπως το σχετικά χαμηλό επίπεδο σπουδών των κατοίκων της. Αυτό αποτυπώνεται τόσο με τη μορφή της υψηλής σχολικής διαρροής (22,5% στις ηλικίες 18-24), κατατάσσοντας την Περιφέρεια στην τρίτη χειρότερη θέση, όσο και με το σχετικά χαμηλό ποσοστό αποφοίτων γ’βάθμιας εκπαίδευσης (17,0% περίπου)   2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΓΥΝΑΙΚΕΣ Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 23,0 23,8 24,7 25,8 26,7 27,7 Ελλάδα 20,8 21,2 22,3 22,9 24,1 25,6 Ιόνια Νησιά 11,9 12,2 12,4 11,2 14,1 17,8 ΑΝΔΡΕΣ  23,3 24,4 25,0 22,2 22,8 22,7 23,7 25,2 14,2 12,3 13,5 15,7 16,0 Πηγή: Eurostat 2013 – Regional Statistics

Υφιστάμενη Κατάσταση ΠΙΝ Εκπαίδευση Η υποχρεωτική η φοίτηση στο Νηπιαγωγείο δημιουργεί ανάγκες δημιουργίας κτιριακής υποδομής αφού ικανός αριθμός κτιρίων είναι ενοικιαζόμενα (λύσεις ανάγκης) και υστερούν στις προδιαγραφές. Στις επόμενες βαθμίδες της εκπαίδευσης, η ΠΙΝ παρουσιάζει: ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά συστεγαζόμενων σχολείων, σε σχέση με τις υπόλοιπες Περιφέρειες χαμηλό δείκτη αναλογίας μαθητών ανά εκπαιδευτικό, ενώ επίπεδο υποδομών πληροφορικής και δικτύων επικοινωνιών στο μέσο όρο της χώρας. Παρόλα αυτά, συνεχίζουν να υφίστανται προβλήματα λόγω της παλαιότητας αρκετών υποδομών, αλλά και των συνεχών «αναδιαρθρώσεων»,. Το χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο σε συνάρτηση με τη μη εξακτίνωση των Κέντρων Δια Βίου Μάθησης, οδηγεί και σε ανάλογα χαμηλά ποσοστά συμμετοχής σε προγράμματα Δια Βίου Μάθησης. 4 4

Υφιστάμενη Κατάσταση ΠΙΝ Εκπαίδευση Στην Περιφέρεια λειτουργεί το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ Ιονίων Νήσων. Το Ιόνιο Πανεπιστήμιο παρουσιάζει το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 συμμετοχή 2.300 φοιτητών και 600 μεταπτυχιακών φοιτητών, ενώ στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων παρακολουθούν μαθήματα 3.078 σπουδαστές. Τα δύο Ιδρύματα εμφανίζουν «ανοικτά» και επείγοντα θέματα στέγασης & ειδικού εξοπλισμού, ενώ αναμένεται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στη στρατηγική για την «έξυπνη εξειδίκευση» της Περιφέρειας. Εκτός από τα παραπάνω, στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων λειτουργεί μικρός αριθμός δημοσίων ΙΕΚ και Κέντρων Εκπαίδευσης Ενηλίκων. 5 5

Υφιστάμενη Κατάσταση ΠΙΝ Ποσοτικοί Δείκτες Υγείας 2009 Υγεία - Πρόνοια Στον τομέα της «Υγείας», το 2009 στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, υπήρχαν 753 νοσοκομειακές κλίνες στα Γενικά Νοσοκομεία (στις οποίες περιλαμβάνονται και οι ψυχιατρικές). Ήδη, μετά τον εκσυγχρονισμό των νοσοκομειακών κλινών στην Κέρκυρα, ολοκληρώνεται αντίστοιχη προσπάθεια στη Ζάκυνθο και εξελίσσεται στη Λευκάδα, το δε Ειδικό Νοσοκομείο (Ψυχιατρικό) Νοσοκομείο Κέρκυρας, έχει μετασχηματισθεί στο πλαίσιο της διαδικασίας από-ασυλοποίησης. Ποσοτικοί Δείκτες Αριθμός Ποσοστό % Αριθμός ανά 1000 κατοίκους Αριθμός νοσοκομειακών κλινών Ιονίων Νήσων 753 1,39 3,65 Αριθμός νοσοκομειακών κλινών Χώρας 54.074 100,00 5,01 Ιατροί-Οδοντίατροι Ιονίων Νήσων, εκ των οποίων 897 1,30 4,34 Ζακύνθου 166 18,51 4,08 Κέρκυρας 498 55,52 4,82 Κεφαλονιάς-Ιθάκης 152 16,94 3,92 Λευκάδας 81 9,03 3,41 Ιατροί-Οδοντίατροι Χώρας 69.030 6,40 Νοσηλευτικό Προσωπικό Ιονίων Νήσων 512 1,28 2,48 Νοσηλευτικό Προσωπικό Χώρας 39.932 3,70 Ποσοτικοί Δείκτες Υγείας 2009 Πηγή: Eurostat 2013 – Regional Statistics 6 6

Υφιστάμενη Κατάσταση ΠΙΝ Υγεία - Πρόνοια Όσον αφορά την α’θμια φροντίδα υγείας, τα Κέντρα Υγείας και τα Περιφερειακά Ιατρεία, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Περιφέρειας, φαίνεται ότι είναι ικανοποιητικά χωροθετημένα. Όμως, ορισμένα από αυτά παρουσιάζουν ελλείψεις ως προς τον αριθμό και το είδος των εργαστηρίων τους. Η ενίσχυση της λειτουργίας ειδικά των Κ.Υ αναμένεται ότι θα συμβάλλει και στην αποσυμφόρηση των εξωτερικών ιατρείων των Γενικών Νοσοκομείων, ενώ ταυτόχρονα η ενδυνάμωση της προληπτικής ιατρικής θα επιτρέψει τη μείωση της ζήτησης υπηρεσιών υγείας. Η παροχή υπηρεσιών κοινωνικής μέριμνας και ένταξης, πραγματοποιείται με τη λειτουργία περιορισμένων βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών, που προσφέρουν βοήθεια σε εργαζόμενες μητέρες, με την ανάπτυξη και υποστήριξη δομών φιλοξενίας ατόμων τρίτης ηλικίας, με τις υπηρεσίες από τα Ειδικά Κέντρα που παρέχουν συμβουλευτική και θεραπευτική υποστήριξη σε άτομα με ειδικές ανάγκες, καθώς και από Κέντρα Αποθεραπείας - Φυσικής και Κοινωνικής Αποκατάστασης 7 7

Αξιολόγηση Υφιστάμενης Κατάστασης ΠΙΝ Δυνατά Σημεία Αύξηση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού Υψηλό ποσοστό και τάση αυτό-απασχόλησης Ύπαρξη ορισμένων βασικών υποδομών για παροχή κοινωνικών υπηρεσιών Εμπειρία στη διαχείριση-λειτουργία Κοινωνικών Δομών Λειτουργία Πανεπιστημιακών και Τεχνολογικών Ιδρυμάτων Σχετικά ικανοποιητικό επίπεδο παροχής υπηρεσιών εκπαίδευσης Ευκαιρίες Δυνατότητες ανάπτυξης αναδυόμενων νέων τομέων (βιώσιμος τουρισμός κλπ) Δυνατότητες ανάπτυξης της «κοινωνικής» οικονομίας Αξιοποίηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης συνεργασιών των ΑΕΙ/ΑΤΕΙ Αξιοποίηση υπάρχοντος εκπαιδευτικού δυναμικού & ΤΠΕ για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης και την προώθηση της δια βίου μάθησης

Στρατηγικοί Στόχοι Αντιμετώπιση Βελτίωση Δημιουργία κοινωνικού Ενδυνάμωση του κοινωνικού ιστού στο πλαίσιο μιας στρατηγικής «ίσων ευκαιριών» Βελτίωση της Ποιότητας των κοινωνικών υπηρεσιών Δημιουργία βιώσιμης απασχόλησης Αντιμετώπιση κοινωνικού αποκλεισμού & της φτώχειας Με εργαλεία: Ταυτότητα Ποιότητα Καινοτομία Δικτύωση Ποιοτική αναβάθμιση των συστημάτων εκπαίδευσης, δια βίου μάθησης, περίθαλψης κλπ Ενίσχυση της απασχόλησης & της αυτό-απασχόλησης σε αναδυόμενους τομείς, προώθηση της Κοινωνικής Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας Δημιουργία δικτύων για την αντιμετώπιση φαινομένων φτώχειας & αποκλεισμού, καθώς και υλοποίηση τοπικών προγραμμάτων κοινωφελούς σκοπού

Κατευθύνσεις Πολιτικής Απασχόληση και Κινητικότητα Εργαζομένων Στήριξη της ένταξης των νέων στην αγορά εργασίας και καταπολέμηση της μακροχρόνιας ανεργίας Υποστήριξη της αυτό-απασχόλησης και της δημιουργίας νέων επιχειρήσεων με έμφαση στους τομείς του «βιώσιμου τουρισμού», της «πράσινης» και «κοινωνικής» οικονομίας κλπ Προσαρμογή εργαζομένων και επιχειρηματιών στην οικονομική αλλαγή Ανάπτυξη του τοπικού δυναμικού ως μέρος χωρικής στρατηγικής (παρεμβάσεις σε επίπεδο γειτονιάς αστικού κέντρου ή υποβαθμισμένης περιοχής) για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης Ενίσχυση της λειτουργίας κοινωνικών δομών για την ισότιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας Ενθάρρυνση της φιλικής προς την απασχόληση, ανάπτυξης σε τομείς ιδιαίτερου τοπικού ενδιαφέροντος

Κατευθύνσεις Πολιτικής Εκπαίδευση, Δεξιότητες και Δια Βίου Μάθηση Πολιτικές και δράσεις για την πρόληψη-μείωση της σχολικής διαρροής Υποδομές και εξοπλισμός εκπαίδευσης με ενσωμάτωση βιοκλιματικών χαρακτηριστικών, ΤΠΕ και καινοτόμων προγραμμάτων & μέσων Δια Βίου μάθηση τοπικού πληθυσμού Δημιουργία προγραμμάτων «ανοικτού» χαρακτήρα (π.χ. θερινά τμήματα ΑΕΙ, σεμινάρια, κλπ.), συνεργασίες με ευρωπαϊκά ΑΕΙ και επένδυση στο brand name των ιδρυμάτων ΑΕΙ και ΤΕΙ για προσέλκυση φοιτητών υψηλού επιπέδου και εκτός τω συνόρων. Προγράμματα σύνδεσης εκπαίδευσης & κατάρτισης με την αγορά εργασίας

Κατευθύνσεις Πολιτικής Προώθηση της Κοινωνικής Ένταξης, Κοινωνική Πρόνοια, Καταπολέμηση της Φτώχειας και Υγειονομική Περίθαλψη Υποδομές υγείας και κοινωνικές υποδομές, με έμφαση στην α’ θμια περίθαλψη Υποστήριξη «κοινωνικής οικονομίας & επιχειρηματικότητας» και δημιουργία δικτύων κοινωνικής στήριξης Τοπικά προγράμματα για την κοινωνική ένταξη και απασχόληση - κοινωνική καινοτομία

Στρατηγική της Χωρίς Αποκλεισμούς Ανάπτυξης Ευρώπη 2020 Τα παραπάνω προωθούνται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την: Προώθηση της Απασχόλησης και την υποστήριξη της κινητικότητας του Εργατικού Δυναμικού Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και την καταπολέμηση της φτώχειας Επένδυση στην εκπαίδευση, στις δεξιότητες και στη δια βίου μάθηση 13 13