Οργανώνοντας την Φροντίδα των Ασθενών

Ηγετικοί Ρόλοι και Διοικητικές Λειτουργίες που Συνδέονται με την Οργάνωση της Περίθαλψης των Ασθενών Ο ηγέτης αξιολογεί περιοδικά την αποτελεσματικότητα της δομής του οργανισμού για την παροχή υπηρεσιών υγείας στους ασθενείς. Βεβαιώνεται για την ύπαρξη επαρκών πόρων και επαρκούς υποστήριξης, πριν προβεί σε οποιαδήποτε αλλαγή στην οργάνωση της περίθαλψης των ασθενών Εξετάζει τον ανθρώπινο παράγοντα κατά τον ανασχεδιασμό των εργασιών και υποστηρίζει το προσωπικό κατά τη διάρκεια προσαρμογής του στα νέα δεδομένα Ωθεί την ομάδα εργασίας προς ομαδική προσπάθεια Παρακινεί τους υφισταμένους για συνεχή και υψηλότερου επίπεδου εκπαίδευση, κλινική κατάρτιση, βελτίωση της ικανότητας και εμπειρίας, σε διαφορετικούς τύπους κλινικής πρακτικής Διασφαλίζει ότι τα επιλεγμένα πρότυπα παροχής νοσηλευτικής φροντίδας προάγουν την επαγγελματική νοσηλευτική πρακτική

Ηγετικοί Ρόλοι και Διοικητικές Λειτουργίες που Συνδέονται με την Οργάνωση της Περίθαλψης των Ασθενών Ο προϊστάμενος επιλέγει ένα σύστημα παροχής περίθαλψης, που είναι το πλέον κατάλληλο για τις ανάγκες των ασθενών που εξυπηρετούνται Χρησιμοποιεί την επιστημονική έρευνα και τη σύγχρονη βιβλιογραφία για την ανάλυση των προτεινόμενων αλλαγών στα μοντέλα παροχής νοσηλευτικής φροντίδας Χρησιμοποιεί ένα σύστημα παροχής νοσηλευτικής φροντίδας που αξιοποιεί στο έπακρο το ανθρώπινο δυναμικό, τα υλικά εφόδια και το χρόνο Εξασφαλίζει την εκπαίδευση και την επίβλεψη των μη επαγγελματιών νοσηλευτών κατά την παροχή νοσηλευτικής φροντίδας Οργανώνει τις δραστηριότητες για την εκπλήρωση των στόχων του οργανισμού Ομαδοποιεί τις δραστηριότητες με τρόπο ώστε να διευκολύνεται η επικοινωνία και ο συντονισμός τόσο στο εσωτερικό του τμήματος όσο και μεταξύ των διαφόρων τμημάτων Οργανώνει την εργασία με τρόπο ώστε να αποδίδει οικονομικά όσο το δυνατόν περισσότερο Προβαίνει σε αλλαγές στο σχεδιασμό των εργασιών προς διευκόλυνση της εκπλήρωσης των στόχων του οργανισμού

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ Ολική νοσηλευτική φροντίδα (Total patient care) Λειτουργική ή κατ’ εργασία νοσηλευτική (Functional nursing) Ομαδική νοσηλευτική (Team and modular nursing) Πρωτοβάθμια νοσηλευτική (Primary nursing) Σύστημα διαχείρισης ασθενή κατά περίπτωση (Case management) Η επιλογή του καταλληλότερου συστήματος νοσηλευτικής φροντίδας σε κάθε μονάδα ή οργανισμό εξαρτάται από την ικανότητα και την εμπειρογνωμοσύνη του προσωπικού, τα επίπεδα νοσηλευτικής στελέχωσης, τους οικονομικούς πόρους του οργανισμού, τη βαρύτητα της κατάστασης των ασθενών και την πολυπλοκότητα των εργασιών που πρέπει να ολοκληρωθούν.

Ολική νοσηλευτική φροντίδα (Total patient care) Οι νοσηλευτές αναλαμβάνουν τη συνολική ευθύνη, στη διάρκεια της βάρδιάς τους, να ανταποκριθούν σε όλες τις ανάγκες των ασθενών που τους έχουν ανατεθεί.

Λειτουργική ή κατ’ εργασία νοσηλευτική (Functional nursing) Προϊστάμενος Νοσηλευτής Νοσηλευτές Φαρμακευτικής αγωγής Νοσηλευτές Νοσηλείας Βοηθοί Νοσηλευτών/ Φροντίδα Υγιεινής Βοηθοί θαλάμου/ Καθαριότητα Ασθενείς Δομή οργάνωσης της λειτουργικής νοσηλευτικής

Ομαδική νοσηλευτική (Team and modular nursing) Τα μέλη του βοηθητικού προσωπικού συνεργάζονται μεταξύ τους για την παροχή φροντίδας σε μια ομάδα ασθενών, υπό την καθοδήγηση ενός νοσηλευτή. Δομή οργάνωσης της ομαδικής νοσηλευτικής

Πρωτοβάθμια νοσηλευτική (Primary nursing) Ο νοσηλευτής πρωτοβάθμιας νοσηλευτικής έχει την 24ωρη ευθύνη για το σχεδιασμό της φροντίδας ενός ή περισσότερων ασθενών, από τη στιγμή της εισαγωγής τους ή την έναρξη της θεραπείας μέχρι το εξιτήριο ή το τέλος της θεραπείας. Κατά τις ώρες της εργασίας του, ο νοσηλευτής πρωτοβάθμιας φροντίδας παρέχει άμεση ολική φροντίδα στον ασθενή. Ιατρός Προϊστάμενος Νοσηλευτής Πόροι των Οργανισμών Υγειονομικής Περίθαλψης Νοσηλευτής Πρωτοβάθμιας Νοσηλευτικής Ασθενής Βοηθός Νοσηλευτή (απογεύματα) (βράδια) (βάσει αναγκών) (πρωινά) Δομή πρωτοβάθμιας νοσηλευτικής

Σύστημα διαχείρισης ασθενή κατά περίπτωση (Case management) Συνεργατική διαδικασία, η οποία εκτιμά, σχεδιάζει, εφαρμόζει, συντονίζει, παρακολουθεί και αξιολογεί επιλογές και υπηρεσίες για την ικανοποίηση των αναγκών υγείας ενός ατόμου μέσω της επικοινωνίας και των διαθέσιμων πόρων, ούτως ώστε να επιτευχθούν ποιοτικά και οικονομικά, αποδοτικά αποτελέσματα (CMSA, 2006).

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ Η διαχείριση ασθένειας (Disease Management - DM), γνωστή και ως φροντίδα υγείας πληθυσμού (population-based health care) ή ως συνεχής βελτίωση της υγείας (continuous health improvement) αποτελεί μια περιεκτική, ολοκληρωμένη προσέγγιση της νοσηλευτικής φροντίδας και της κάλυψης των πολυδάπανων χρόνιων παθήσεων. Σκοπός της διαχείρισης της ασθένειας είναι η αντιμετώπιση ασθενειών ή καταστάσεων αυτού του είδους, με τη μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα σε διάφορα θεραπευτικά περιβάλλοντα, ανεξαρτήτως των επίσημων συστημάτων κάλυψης δαπανών.

Κοινά Χαρακτηριστικά των Προγραμμάτων Διαχείρισης Ασθενειών Κοινά Χαρακτηριστικά των Προγραμμάτων Διαχείρισης Ασθενειών Παρέχουν μία περιεκτική, ολοκληρωμένη προσέγγιση της νοσηλευτικής φροντίδας και της αποζημίωσης των συνήθων, πολυδάπανων, χρονίων νόσων. Επικεντρώνονται στην πρόληψη, όπως επίσης στην πρώιμη ανίχνευση και παρέμβαση στη νόσο, προκειμένου να αποφευχθούν δαπανηρά σοβαρά επεισόδια, ενώ παρέχουν ολοκληρωμένη νοσηλευτική φροντίδα και κάλυψη των δαπανών. Στοχεύουν περισσότερο σε πληθυσμιακές ομάδες (βασίζονται στον πληθυσμό) παρά σε μεμονωμένους ασθενείς. Απασχολούν μια ομάδα επαγγελματιών υγείας απαρτιζόμενη από πολλές ειδικότητες, στην οποία συμπεριλαμβάνονται και ειδικοί. Χρησιμοποιούν τυποποιημένες κλινικές κατευθυντήριες γραμμές – κλινικά πρωτόκολλα, που αντικατοπτρίζουν τη διερεύνηση της βέλτιστης πρακτικής για την καθοδήγηση των φορέων υπηρεσιών υγείας. Χρησιμοποιούν ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης δεδομένων, ώστε να παρακολουθούν την πρόοδο στα διάφορα περιβάλλοντα περίθαλψης, και επιτρέπουν τη διαρκή βελτίωση των θεραπευτικών εκβάσεων. Προσλαμβάνουν συχνά νοσηλευτές για το ρόλο του διαχειριστή ασθενών κατά περίπτωση ή του συντονιστή προγράμματος.

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Αναφέρεται σε μια προσπάθεια διαχωρισμού των ρόλων της νοσηλευτικής πράξης, οι οποίοι βασίζονται στην εκπαίδευση ή την εμπειρία ή στο συνδυασμό αυτών Δύο Βασικά Μοντέλα Διαφοροποιημένης Πρακτικής Είδος Εκπαιδευτικό Μοντέλο Μοντέλο Επαγγελματικής Επάρκειας Τύπος Διαφοροποίησης Διαφοροποίηση των ρόλων με βάση το είδος της εκπαιδευτικής προετοιμασίας (π.χ. πανεπιστημιακή, τεχνολογική κτλ.) Διαφοροποίηση των ρόλων με βάση το επίπεδο των ικανοτήτων, της εμπειρογνωμοσύνης και της εμπειρίας του νοσηλευτή.

ΤΙ ΕΠΙΦΥΛΑΣΣΕΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΤΙ ΕΠΙΦΥΛΑΣΣΕΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ Κύριο χαρακτηριστικό των νέων μοντέλων που δοκιμάζονται είναι ο ρόλος του νοσηλευτή ως κλινικού εμπειρογνώμονα, ο οποίος θα καθοδηγεί τα υπόλοιπα μέλη μίας ομάδας συνεργατών. «Η εκπαιδευτική κατάρτιση του νοσηλευτή στο μέλλον πρέπει να είναι σε επίπεδο πανεπιστημιακού πτυχίου. Αυτή η εκπαίδευση θα προετοιμάζει το μελλοντικό νοσηλευτή για τη λειτουργία του ως ισότιμου μέλους, συνεργάτη και προϊστάμενου στην πορεία του σε ένα πολυσχιδές σύστημα παροχής νοσηλευτικών υπηρεσιών, όπως το έχει οραματιστεί ο ΑΟΝΕ» (ΑΟΝΕ, 2006). Ανεξάρτητα από τα νέα συστήματα υγειονομικής φροντίδας, η νοσηλευτική πρακτική πρέπει να καθοδηγείται από τη γνώση και το ενδιαφέρον προς τον ασθενή και οι νοσηλευτές πρέπει να αναπτύξουν μία βάση συνεργασίας με τους ασθενείς/πελάτες κατά την παροχή της νοσηλευτικής φροντίδας (ΑΟΝΕ, 2006).

ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΙΔΑΝΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΑΣΘΕΝΩΝ Το επιλεγόμενο σύστημα παροχής φροντίδας υγείας πρέπει να βασίζεται στη βαρύτητα της κατάστασης του ασθενούς και όχι μόνο σε οικονομικά κριτήρια Οι γνώσεις και οι δεξιότητες που απαιτούνται για συγκεκριμένες δραστηριότητες σε ειδικούς πληθυσμούς πρέπει πάντα να αποτελούν το αληθινό κριτήριο στον προσδιορισμό των κατάλληλων μοντέλων παροχής υγειονομικών υπηρεσιών Προσδιορισμός της διαθεσιμότητας των πόρων και η υποστήριξη των προτεινόμενων αλλαγών Όσοι επηρεάζονται από κάποια αλλαγή στο σύστημα, πρέπει να συμμετέχουν και στο σχεδιασμό της Οι προϊστάμενοι πρέπει να διεξαγάγουν εκτενή έρευνα και να είναι καλά εξοικειωμένοι με την ορθή εφαρμογή του νέου συστήματος, προκειμένου η αλλαγή να είναι επιτυχής Ο ηγέτης - προϊστάμενος νοσηλευτής οφείλει να γνωρίζει ότι ο ανασχεδιασμός των εργασιών, ο οποίος συχνά διαταράσσει τη συνοχή της ομάδας, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της επαγγελματικής δυσαρέσκειας

Κατά την αξιολόγηση του τρέχοντος συστήματος και την εξέταση κάποιας ενδεχόμενης αλλαγής, ο ηγέτης –προϊστάμενος οφείλει να λαμβάνει υπ’ όψιν τα ακόλουθα: Το σύστημα νοσηλευτικής φροντίδας προσφέρει το επίπεδο της περίθαλψης που προβλέπεται από τη φιλοσοφία του οργανισμού; Η μέθοδος αυτή διευκολύνει ή παρακωλύει τους υπόλοιπους σκοπούς του οργανισμού; Η παροχή της νοσηλευτικής φροντίδας έχει οργανωθεί με τρόπο οικονομικά αποδοτικό; Το σύστημα νοσηλευτικής φροντίδας ικανοποιεί τους ασθενείς και τις οικογένειές τους; (Η ικανοποίηση και η ποιοτική περίθαλψη αποτελούν διαφορετικούς παράγοντες. Η παροχή του ενός δεν προϋποθέτει την ύπαρξη και του άλλου.) Η οργάνωση του συστήματος νοσηλευτικής φροντίδας διασφαλίζει στο νοσηλευτικό προσωπικό κάποιο βαθμό πληρότητας και ικανοποίησης από το ρόλο του; Το σύστημα επιτρέπει την εφαρμογή της νοσηλευτικής διεργασίας; (συνέχεια)

Θα υπάρξει κάποια αλλαγή στον τρόπο επικοινωνίας; (συνέχεια) Το σύστημα προάγει και υποστηρίζει το επάγγελμα του νοσηλευτή τόσο ως ανεξάρτητο όσο και ως αλληλοεξαρτώμενο; Η μέθοδος διευκολύνει την επαρκή επικοινωνία μεταξύ όλων των μελών της ομάδας περίθαλψης; Πώς μία αλλαγή στο σύστημα νοσηλευτικής φροντίδας των ασθενών μπορεί να μεταβάλει την ατομική και ομαδική διαδικασία λήψης αποφάσεων; Ποιοι θα επηρεαστούν; Η αυτονομία θα μειωθεί ή θα ενισχυθεί; Πώς θα μεταβληθούν οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και οι διαπροσωπικές σχέσεις; Οι εργαζόμενοι θα αντιληφθούν διαφορετικά το σύστημα εργασίας τους; Θα υπάρξει μετάβαση από ένα επί μέρους σύστημα εργασίας σε ένα βασικό; (Για παράδειγμα, η ολική νοσηλευτική φροντίδα ασθενών αποτελεί βασικό σύστημα εργασίας, ενώ η ομαδική νοσηλευτική αποτελεί επί μέρους σύστημα.) Η αλλαγή θα απαιτήσει εκτενέστερο ή πιο περιορισμένο εύρος δεξιοτήτων και ικανοτήτων από την πλευρά του νοσηλευτή; Ο ανασχεδιασμός θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι εργαζόμενοι λαμβάνουν ανατροφοδότηση για την απόδοσή τους, είτε για λόγους αυτο-αξιολόγησης είτε για την αξιολόγησή τους από τρίτους; Θα υπάρξει κάποια αλλαγή στον τρόπο επικοινωνίας;

Σημεία- Κλειδιά H ολική νοσηλευτική φροντίδα (total nursing care), η οποία εφαρμόζει τη μέθοδο κατανομής ασθενών, είναι η παλαιότερη μορφή νοσηλευτικής περίθαλψης και εξακολουθεί να εφαρμόζεται ευρέως και στις μέρες μας. Η οργάνωση της λειτουργικής νοσηλευτικής (functional nursing) απαιτεί την εκπλήρωση συγκεκριμένων καθηκόντων από διαφορετικά άτομα του νοσηλευτικού προσωπικού. Η οργάνωση της ομαδικής ή τμηματικής νοσηλευτικής (team or modular nursing) βασίζεται στην ύπαρξη ενός ηγέτη, ο οποίος συντονίζει τα μέλη της ομάδας κατά την περίθαλψη μιας ομάδας ασθενών. Η πρωτοβάθμια νοσηλευτική (primary nursing) οργανώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε ο ασθενής να βρίσκεται στο επίκεντρο της δομής. Ένας νοσηλευτής είναι υπεύθυνος σε 24ωρη βάση για την τήρηση του προγράμματος νοσηλευτικής περίθαλψης.

Σημεία- Κλειδιά Η διαχείριση ασθενών κατά περίπτωση (case management) αποτελεί μια συνεργατική διαδικασία, η οποία εκτιμά, σχεδιάζει, εφαρμόζει, συντονίζει, ελέγχει και αξιολογεί τις επιλογές και υπηρεσίες για την ικανοποίηση των αναγκών των ασθενών μέσω της επικοινωνίας και των διαθέσιμων πόρων, ώστε να προάγεται η ποιότητα και η επίτευξη οικονομικά αποδοτικών αποτελεσμάτων. Ενώ, παραδοσιακά, το επίκεντρο της διαχείρισης ασθενών κατά περίπτωση ήταν ο μεμονωμένος ασθενής, ο διαχειριστής περιστατικών σε ένα πρόγραμμα διαχείρισης ασθενειών (disease management program) σχεδιάζει την παροχή νοσηλευτικής περίθαλψης για πληθυσμούς ή ομάδες ασθενών με την ίδια χρόνια πάθηση.

Σημεία- Κλειδιά Η διαφοροποιημένη νοσηλευτική πρακτική (differentiated nursing practice) σκιαγραφεί τους διαφορετικούς ρόλους των νοσηλευτών, βάσει δεξιοτήτων, γνώσεων, επιπέδου εκπαίδευσης, και κινήτρων. Το σχέδιο δράσης σε πολλαπλά τμήματα (multidisciplinary action plan – MAP) για την παροχή νοσηλευτικής φροντίδας αποτελεί συνδυασμό ενός κλινικού πρωτοκόλλου και ενός σχεδίου νοσηλευτικής φροντίδας, το οποίο όμως δείχνει και το κατάλληλο χρονικό πλαίσιο για την πραγματοποίηση νοσηλευτικών παρεμβάσεων και πιθανών παραλλαγών. Ο νέος ρόλος του κλινικού νοσηλευτικού ηγέτη (clinical nurse-leader), τον οποίο αναλαμβάνουν συνήθως έμπειροι νοσηλευτές με πανεπιστημιακό ή ακόμη ανώτερο τίτλο σπουδών, αναμένεται να διευκολύνει τη διαδικασία παροχής νοσηλευτικής φροντίδας στο μέλλον.

Σημεία- Κλειδιά Τα συστήματα νοσηλευτικής φροντίδας ενδέχεται να έχουν στοιχεία από διάφορους σχεδιασμούς, τα οποία είναι παρόντα στο σύστημα που εφαρμόζεται από τον εκάστοτε οργανισμό. Η δομή του συστήματος νοσηλευτικής φροντίδας κάθε τμήματος πρέπει να διευκολύνει την εκπλήρωση των στόχων του οργανισμού, να είναι οικονομικά αποδοτική, να ικανοποιεί τις ανάγκες των ασθενών, να παρέχει το αίσθημα επαγγελματικής ικανοποίησης στους νοσηλευτές, να επιτρέπει την εφαρμογή της νοσηλευτικής διαδικασίας και να διασφαλίζει επαρκή επικοινωνία μεταξύ των φορέων υπηρεσιών υγείας. Ο ανασχεδιασμός των εργασιών έχει συχνά προσωπικές συνέπειες για τους εργαζομένους, γεγονός που πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν. Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, ο βαθμός αυτονομίας, οι απαραίτητες ικανότητες και δεξιότητες, η αξιολόγηση των υπαλλήλων και τα πρότυπα επικοινωνίας επηρεάζονται συχνά από τον ανασχεδιασμό των εργασιών.