Χαράλαμπος Καραγιαννίδης karagian@uth.gr Διάλεξη 11 Συνεργατικά Περιβάλλοντα Μάθησης Εφαρμογές ΤΠΕ στην Εκπαίδευση & την Ειδική Αγωγή Χαράλαμπος Καραγιαννίδης karagian@uth.gr

Σύνοψη μαθήματος Εισαγωγή Ηλεκτρονική μάθηση – Open eClass Ηλεκτρονική μάθηση – Moodle & Blackboard Ηλεκτρονική μάθηση – BigBlueButton & Centra Διαχείριση – LMS, LCMS, LA Διαχείριση – Αντικείμενα, πρότυπα & δραστηριότητες μάθησης Μάθηση μέσω κινητών συσκευών & ΜOOC Εργαστήριο Moodle Εκπαιδευτική ρομποτική Προσαρμοστικά περιβάλλοντα μάθησης Συνεργατικά περιβάλλοντα μάθησης

Βασικοί ορισμοί Συνεργατική μάθηση (collaborative learning) μάθηση μέσω συνεργασίας ... βασίζεται στις σύγχρονες θεωρίες που υποστηρίζουν ότι η μάθηση είναι (ή/και μπορεί να βελτιωθεί μέσα από) μια κοινωνική διαδικασία Συνεργατική μάθηση υποστηριζόμενη από υπολογιστές (computer-supported collaborative learning) μελετά και περιλαμβάνει τόσο τη θεωρητική πλευρά, όσο και τις αντίστοιχες τεχνολογίες και πώς αυτές επηρεάζουν τη μάθηση

Εξήγηση Cooperation vs. Collaboration δε διαφέρουν στο γεγονός ότι η εργασίες κατανέμονται, αλλά στον τρόπο που κατανέμονται in cooperation the task is split (hierarchically) into independent subtasks - division of labour, each person responsible for portion of work in collaboration cognitive processes may be (hierarchically) divided into intertwined layers - mutual engagement of participants in an coordinated effort to solve the problem

Εξήγηση (2/2) CSCL vs CSCW αρχικά ο τομέας επικεντρώθηκε στη συνεργατική εργασία – computer-supported collaborative work τα πρώτα συστήματα CSCL βασίστηκαν σε υπάρχοντα συστήματα CSCW τα συστήματα αυτά μοιάζουν πάρα πολύ η βασική τους διαφορά είναι ο στόχος: μάθηση, ή αύξηση της παραγωγικότητας

Σχετικοί όροι learning communities web communities communities of practice social networking tools social computing groupware learnware

Βασικά πλεονεκτήματα Πρακτικά Ηθικά υλοποιείται όταν διαφορετικοί άνθρωποι σε ένα οργανισμό πρέπει να μάθουν μαζί αποτελεί τη φυσική καθημερινή πρακτική σε πολλούς οργανισμούς, χωρίς απαραίτητα να σχετίζεται με συγκεκριμένες θεωρίες μάθησης – απλά συμβαίνει Ηθικά βοηθά τους εκπαιδευόμενους να ζήσουν σε ένα "συνεργατικό κόσμο"

Βασικά πλεονεκτήματα (2/3) Θεωρητικά οι πρόσφατες θεωρίες μάθησης αποδεικνύουν ότι η συνεργατική μάθηση είναι πιο αποτελεσματική Εμπειρικά τα αντίστοιχα εμπειρικά ευρήματα δείχνουν ότι η συνεργατική μάθηση φέρνει καλύτερη επίδοση, έχει πολλαπλά γνωστικά πλεονεκτήματα, βελτιώνει τη δυνατότητα λύσης προβλημάτων, και βοηθά τους εκπαιδευόμενους στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, σε ένα "συνεργατικό κόσμο"

Βασικά πλεονεκτήματα (3/3) Οργανωτικά στις επιχειρήσεις, είναι κοινή πρακτική να εργάζονται σε ένα θέμα διάφοροι εμπειρογνώμονες σε διεπιστημονικές ομάδες. Είναι πολύ σημαντικό κάθε μέλος αυτών των ομάδων να μπορεί να συνεργάζεται αποτελεσματικά, τόσο για το προσωπικό όσο και για το συνολικό όφελος η συνεργατική μάθηση μπορεί να είναι ωφέλιμη σε ένα οργανισμό σε βάθος χρόνου. Βοηθά τους εργαζομένους να μαθαίνουν αποτελεσματικότερα, αλλά και να συνεργάζονται γενικότερα

Βασικά μειονεκτήματα Δομικές συνθήκες (structural conditions) υπάρχει μια διαφοροποίηση με τον "κλασικό" ρόλο των εκπαιδευτών. Πολλοί από αυτούς νιώθουν ότι χάνουν τον έλεγχο, και κατά συνέπεια δε συνεισφέρουν αποτελεσματικά στη μάθηση (ρόλος των εκπαιδευτών) είναι δύσκολο να αξιολογήσουμε εκπαιδευόμενους με τα "κλασικά" κριτήρια της "ατομικής" μάθησης (αξιολόγηση κάθε εκπαιδευόμενου ξεχωριστά)

Βασικά μειονεκτήματα (2/2) Ομαδική φύση (group-based nature) μερικά μέλη της ομάδας μπορεί να μην αισθάνονται βολικά σε ένα συνεργατικό περιβάλλον. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να συμμετέχουν λιγότερο, και να μαθαίνουν λιγότερο αποτελεσματικά (πίεση σε συγκεκριμένα μέλη της ομάδας) αντίστοιχα, μερικά άλλα μέλη της ομάδας μπορεί να είναι περισσότερο "εγωιστικά", και να δυσκολεύουν τη συνεργασία (κίνδυνοι προσωπικών φιλοδοξιών)

Βασική ταξινόμηση συνεργασίας διαφορετικός χρόνος ίδιος χρόνος ίδιος χώρος διαφορετικός χώρος face-to-face meetings copyboards PC projectors meeting rooms administration / data management shared files shift work team rooms remote meetings conference calls data sharing video/tele-conferencing reliance on co-ordination electronic mail forms management voice mail

Βασικά εργαλεία e-mail discussion groups (ομάδες συζητήσεων) online forums (φόρα συζητήσεων) chat (συζητήσεις) whiteboard (ασπροπίνακες) file sharing (διαμοιρασμός αρχείων) instant messaging (υπηρεσία μηνυμάτων) video or audio conferencing (τηλε-διάσκεψη)

Μεταβολή στη βασική φιλοσοφία Δύο βασικές μεταφορές για τη γνώση acquisition metaphor – cognitive perspective: η γνώση και η μάθηση είναι προσωπικό θέμα, που απλά υποστηρίζεται από τη συνεργασία participation metaphor – situated perspective: η γνώση κατανέμεται (distributed) μεταξύ των εκπαιδευομένων και του περιβάλλοντος, και η μάθηση βρίσκεται ακριβώς μέσα στις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις των εκπαιδευομένων δηλαδή, στη μία περίπτωση, βλέπουμε τη συνεργατική μάθηση ως διαφορετικά γνωστικά συστήματα που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, ενώ στην άλλη ως ένα ενιαίο σύστημα με διάφορες παραμέτρους

Μεταβολή στη βασική φιλοσοφία (2/2) Αντίστοιχα, για πολλά χρόνια, η ανάλυση της συνεργατικής μάθησης επικεντρωνόταν στη συμπεριφορά κάθε εκπαιδευομένου ξεχωριστά άλλωστε, η ψυχολογία υποστήριζε ότι η γνώση είναι το αποτέλεσμα "αυτόνομων επεξεργαστών πληροφορίας" (individual information processors) – το περιβάλλον δεν είναι τίποτε περισσότερο από το υπόβαθρο για αυτή τη γνώση Πρόσφατα, η "μονάδα ανάλυσης" έγινε η ομάδα αυτή καθ’ αυτή αφού υποστηρίζεται πια ότι είναι βασικό στοιχείο στην απόκτηση της γνώσης

Θεωρίες Socio-constructivism ο κάθε εκπαιδευόμενος μαθαίνει μέσα από τη συνεργασία του με άλλους εκπαιδευόμενους μεταφορά του σπειροειδούς: οι γνώσεις κάθε εκπαιδευομένου του δίνουν τη δυνατότητα συμμετοχής και συνεργασίας σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα, μέσα από τα οποία αποκτά καινούργιες γνώσεις, με βάση τις οποίες μπορεί να συμμετάσχει σε άλλα περιβάλλοντα, κλπ

Θεωρίες (2/3) Socio-cultural εστιάζει στη σχέση και σύνδεση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης με τη γνώση κάθε εκπαιδευομένου (και όχι με την απόκτηση γνώσης μέσω της συνεργασίας) η κοινωνική αυτή αλληλεπίδραση δεν είναι απλά ένας καταλύτης για τη μάθησης, αλλά η βάση για τη μάθηση (μέσω της εσωτερίκευσης της από κάθε εκπαιδευόμενο) βασίζεται στις θεωρίες του Vygotsky: μέσω της αλληλεπίδρασης, αποκτούμε νέες γνώσεις, βλέπουμε νέα πράγματα που εσωτερικεύουμε

Θεωρίες (3/3) Shared cognition, situated learning Activity theory το περιβάλλον είναι ένα μέρος της μάθησης, και όχι απλά ένας χώρος όπου αποκτάται γνώση που είναι ανεξάρτητη από το περιβάλλον Activity theory εστιάζει στις ενέργειες κάθε ανθρώπου, που αντικατοπτρίζουν τις γνώσεις του

Βασικές θεωρητικές ερωτήσεις Είναι η συνεργατική μάθηση αποτελεσματική? είναι αποτελεσματικότερη από την "παραδοσιακή" μάθηση? Ποιοι παράγοντες μπορούν να βελτιώσουν τα αποτελέσματα της συνεργατικής μάθησης?

Αποτελέσματα έρευνας Τα αποτελέσματα της συνεργατικής μάθησης οφείλονται ή εξηγούνται από τα κίνητρα που παρέχει η συνεργατική μάθηση (motivational perspectives) την κοινωνική συνοχή που διέπει τη συνεργατική μάθηση (social cohesion perspectives) τις γνωστικές προσεγγίσεις για τη συνεργατική μάθηση (cognitive perspectives)

Κίνητρα Εστιάζουμε στα κίνητρα των εκπαιδευομένων στη συνεργατική μάθηση ο μόνος τρόπος για κάθε εκπαιδευόμενο να πετύχει είναι να πετύχει όλη η ομάδα άρα κάθε εκπαιδευόμενος βοηθά (και προτρέπει) τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας επιπρόσθετα, αποφεύγεται ο (κακός εννοούμενος) ανταγωνισμός – που είναι και ένα φιλοσοφικό θέμα ... πειραματικές μελέτες έχουν δείξει ότι η συνεργατική μάθηση είναι αποτελεσματικότερη όταν η επιτυχία κάθε μέλους εξαρτάται από την επιτυχία των υπολοίπων μελών

Κοινωνική συνοχή Εστιάζουμε στη βοήθεια που προσφέρει κάθε εκπαιδευόμενος λόγω κοινωνικής συνοχής δηλαδή, σε αντίθεση με την προηγούμενη περίπτωση όπου κάθε εκπαιδευόμενος βοηθά τα υπόλοιπα μέλη για να ανεβάσει και τη δική του απόδοση, εδώ η βοήθεια ξεκινά από κοινωνικά κίνητρα κατά συνέπεια, ο σχεδιασμός του περιβάλλοντος συνεργατικής μάθησης προσπαθεί να αυξήσει την κοινωνική συνοχή (π.χ. δεν αξιολογούμε κάθε εκπαιδευόμενο ξεχωριστά με βάση τη συνεισφορά του στην ομάδα) - και πάλι, δε μελετάμε την επίπτωση της συνεργατικής μάθησης σε γνωστικό επίπεδο, αλλά με "κοινωνικούς όρους"

Γνωστικές προσεγγίσεις Εδώ θεωρούμε ότι η συνεργατική μάθηση βελτιώνει τη μάθηση κάθε εκπαιδευόμενου λόγω καλύτερης κατανόησης (και όχι λόγω κοινωνικών φαινομένων) developmental perspective: η αλληλεπίδραση-συνεργασία μεταξύ εκπαιδευομένων (π.χ. παιδιών) του "ίδιου επιπέδου" βοηθά τη μάθηση cognitive elaboration perspective: για να μάθει κανείς (καλύτερα) πρέπει να ενταχθεί σε μια διαδικασία αναζήτησης και αναδόμησης, η οποία επιτυγχάνεται καλύτερα στη συνεργατική μάθηση

Παράγοντες που βελτιώνουν τη συνεργατική μάθηση Πώς μπορούμε να τους βρούμε και να τους μετρήσουμε? υλοποιούμε διαφορετικές στρατηγικές (συνεργατικής μάθησης), όπου όλες οι συνθήκες είναι ίδιες, εκτός από μια παράμετρο που μας ενδιαφέρει να μελετήσουμε συγκρίνουμε την αποτελεσματικότητα μεταξύ των στρατηγικών, για να δούμε αν και κατά πόσο η παράμετρος που διαφοροποιείται βελτιώνει τη μάθηση

Παράγοντες Η συνεργατική μάθηση έχει τα καλύτερα αποτελέσματα όταν η επίδοση της ομάδας βασίζεται στην επίδοση κάθε μέλους για παράδειγμα, ενώ απαντάτε σε διαφορετικές ερωτήσεις, όλοι έχετε τον ίδιο βαθμό, που είναι ο μέσος όρος των βαθμολογιών όλης της ομάδας ή επιλέγεται ένα μέλος της ομάδας τυχαία, και όλη η ομάδα αξιολογείται με βάση την επίδοση αυτού του μέλους έτσι, έχετε κίνητρο να συνεργαστείτε και να βοηθήσετε την ομάδα (ειδικά τους πιο "αδύνατους"), π.χ. να εξηγήσετε αυτά που μάθατε στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, άρα να μάθετε καλύτερα κι εσείς

Παράγοντες (2/3) Δόμηση της ομάδας αυτής καθ’ αυτής Παραδείγματα εδώ προσπαθούμε να δομήσουμε την ομάδα με τέτοιο τρόπο ώστε να βελτιώσουμε τη μάθηση δηλαδή δεν ενδιαφερόμαστε για τα κίνητρα, αλλά για τον αριθμό των εκπαιδευομένων, τις διεργασίες που εκτελούν, κλπ Παραδείγματα περίπλοκες διαδικασίες χωρίς μοναδική απάντηση ομάδες με εθελοντική παρουσία εξηγήσεις: βοηθούν περισσότερο αυτούς που τις παρέχουν, παρά αυτούς που τις δέχονται!

Παράγοντες (3/3) Ποιους εκπαιδευόμενους βοηθά περισσότερο η συνεργατική μάθηση? επίπεδο: και τους "καλούς" μαθητές (γιατί πρέπει να εξηγήσουν τις γνώσεις τους, και άρα να τις κατανοήσουν καλύτερα), και τους "αδύνατους" μαθητές (γιατί βοηθούνται από τους καλούς) φύση της ομάδας: είναι καλύτερα να έχει διαφορετικά μέλη (όχι πολύ διαφορετικά, όμως) εθνικότητα: μάλλον οι "μειονότητες" ωφελούνται περισσότερο στυλ μάθησης: φυσικά, οι εκπαιδευόμενοι που τους αρέσει περισσότερο η συνεργασία (και όχι οι "ανταγωνιστικοί")

Κατηγοριοποίηση της επικοινωνίας Asynchronous communication document sharing spaces discussion spaces argumentation tools spaces for collaborative working with artefacts whiteboards Synchronous communication whiteboards and presenters text-based chat text-based chat in avatar world audio/video chat Applications that share state and events representation of presence and participation student activity tracking tools sharing parts of local hard disks and desktops by group members

1 Σύνοψη επικοινωνία που πραγματοποιείται σε οποιοδήποτε χρόνο 1 Σύνοψη επικοινωνία που πραγματοποιείται σε οποιοδήποτε χρόνο δεν υπάρχει συγκεκριμένο "πρότυπο" επικοινωνίας προσφέρει τη δυνατότητα για εκπαίδευση ανεξάρτητα από χρονικούς περιορισμούς, χρόνο για μελέτη, πρόσβαση σε δεδομένα άλλων χρηστών, να "ακουστεί η φωνή" κάθε εκπαιδευόμενου συνήθως υλοποιείται μέσω email, usenet groups, πίνακες ανακοινώσεων (bulletin boards) και δικτυακούς τόπους

1.1 Document sharing spaces τα περισσότερα περιβάλλοντα προσφέρουν τη δυνατότητα για δημιουργία φακέλων (folders), δημοσίευση αρχείων (file upload), και καθορισμό δικαιωμάτων πρόσβασης (access rights) ακόμη και το eClass είναι πολύ χρήσιμο για τους εκπαιδευτές να μοιράζονται αρχεία για μελέτη δημιουργούν μια βάση για συζήτηση μπορούν να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ένας ενιαίος χώρος διαμοιρασμού αρχείων, ή ξεχωριστοί χώροι για κάθε εκπαιδευόμενο προσαρμογή του χώρου από κάθε εκπαιδευόμενο

eClass

1.2 Discussion spaces επίσης πολύ βασική λειτουργία οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να δημοσιεύσουν ένα μήνυμα, να απαντήσουν σε προηγούμενα μηνύματα σε ένα thread, κλπ μια ιδέα είναι να κατηγοριοποιούμε κάθε μήνυμα, με βάση το "στάδιο εκπαίδευσης" στο οποίο αναφέρονται π.χ. πρόβλημα, θεωρία, κλπ – sentence openers οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να επιλέξουν ένα από τα υπάρχοντα στάδια, ή να ορίσουν νέα στάδια επίσης, μπορούν να αλλάζουν την κατηγορία ενός μηνύματος μελέτες έχουν δείξει ότι μια τέτοια κατηγοριοποίηση μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα των συζητήσεων είναι επίσης σημαντικό να μπορούν να προσαρμόσουν τη διεπαφή χρήσης

BSCW discussion interface

FLe2 knowledge building interface

1.3 Argumentation tools μπορεί να βασιστεί στην προηγούμενη λειτουργικότητα π.χ. αν κάθε μήνυμα κατηγοριοποιείται ως "υπόθεση", "δεδομένα", "αρχή", ως "θετικό" ή "αρνητικό" μήνυμα, καθώς και πόσο "σίγουρος" είναι κάθε εκπαιδευόμενος για το μήνυμα ή αν υπάρχει η δυνατότητα να "συνοψίζονται" μια σειρά μηνυμάτων, για να προχωρά η συζήτηση, κλπ πάντως, αυτή είναι μια "σειριακή" δομή για συζήτηση και διαπραγμάτευση μια πιο αποτελεσματική μορφή είναι αυτή που χρησιμοποιεί διαγράμματα π.χ. χάρτες με έννοιες και σχέσεις μεταξύ των εννοιών

Belvedere interface

SenseMaker Interface

1.4 Spaces for collaborative work with artefacts για παράδειγμα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μαζί ένα χώρο συζητήσεων με ένα χώρο διαμοιρασμού αρχείων οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να δημοσιεύουν τα αρχεία τους σε ένα κοινό χώρο, μαζί με σύντομα σχόλια άλλα μέλη μπορούν να εργάζονται σ’ αυτά τα αρχεία, και να δημοσιεύουν νέες εκδόσεις με σχόλια η βάση δεδομένων μπορεί να παρουσιάζεται ως ένας χάρτης αντικειμένων που συνδέονται μεταξύ τους, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να γνωρίζουν την εξέλιξη των εννοιών, και να δημιουργούν νέες έννοιες σε διαφορετικά threads

FLe3 Interface

1.5 Whiteboards σημαντική λειτουργία, τόσο στην ασύγχρονη όσο και στη σύγχρονη επικοινωνία η βασική λειτουργία είναι όμοια με τα εργαλεία γραφικού σχεδιασμού: οι χρήστες μπορούν να επιλέξουν ένα συγκεκριμένο τύπο "μολυβιού" ή "βούρτσας", και να γράψουν κείμενο ή να ζωγραφίσουν σχήματα το σημαντικό στοιχείο είναι ότι αυτό που δημιουργεί ένας χρήστης είναι ορατό στα μέλη της ομάδας

1.5 Whiteboards (2/2) υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις αν ένας χρήστης μπορεί να σβήσει τα σχήματα που δημιούργησε ένας άλλος χρήστης, αν ένας χρήστης μπορεί να "κλειδώσει" κάποια σχήματα, αν ένας χρήστης χρειάζεται να ζητήσει την "κιμωλία" για να τροποποιήσει κάποιο σχήμα, κλπ επιπλέον λειτουργίες: π.χ. δημιουργία νέων "δωματίων" και συνδέσμων σε διαφορετικούς "χώρους", δημοσκοπήσεις, σημειώματα post-it, εισαγωγή υπαρχόντων σχημάτων, κλπ δυνατότητα αποθήκευσης snapshots σε διαφορετικούς χώρους

Teamwave interface

Teamwave interface

Teamwave interface Teamwave interface

Κατηγοριοποίηση της επικοινωνίας Asynchronous communication document sharing spaces discussion spaces argumentation tools spaces for collaborative working with artefacts whiteboards Synchronous communication whiteboards and presenters text-based chat text-based chat in avatar world audio/video chat Applications that share state and events representation of presence and participation student activity tracking tools sharing parts of local hard disks and desktops by group members

2 Σύνοψη κάθε επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο 2 Σύνοψη κάθε επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο πολύ σημαντική στην εξ' αποστάσεως εκπαίδευση μπορεί να δώσει την αίσθηση της τηλε-παρουσίας (tele-presence), ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει δυνατότητα για επικοινωνία πρόσωπο-με-πρόσωπο με τη βοήθεια υπολογιστών, μπορεί να υποστηριχθεί με διάφορους τρόπους βασισμένη σε κείμενο, σε γραφικές αναπαραστάσεις, σε εικονικά περιβάλλοντα, με ήχο, βίντεο, κλπ

2 Πλεονεκτήματα σε σχέση με την ασύγχρονη επικοινωνία 2 Πλεονεκτήματα σε σχέση με την ασύγχρονη επικοινωνία άμεση αλληλεπίδραση ανάμεσα στους χρήστες, σε συγκεκριμένο περιβάλλον και περιπτώσεις δυναμικό tutoring και διαχείριση της μάθησης δυνατότητα για αναπαραστάσεις σε εικονικούς κόσμους με εικονικούς χαρακτήρες δυνατότητα για άμεσες ερωτήσεις/εξηγήσεις, διαπραγματεύσεις, συμφωνίες, κλπ

2 Πιθανά προβλήματα σε σχέση με την πρόσωπο-με-πρόσωπο επικοινωνία 2 Πιθανά προβλήματα σε σχέση με την πρόσωπο-με-πρόσωπο επικοινωνία λόγω της έλλειψης φυσικής παρουσίας, η συμμετοχή (ή το authorship) μπορεί να μην είναι εμφανής μπορεί να δυσκολέψει κάποιους εκπαιδευόμενους να παρακολουθήσουν το ρυθμό μπορεί να είναι δύσκολο για έναν εκπαιδευτή να παρακολουθήσει μια συζήτηση σε πραγματικό χρόνο (όχι μόνο από άποψη διαχείρισης, αλλά και από άποψη περιεχομένου)

2.1 Whiteboards and presenters για τους ασπροπίνακες μιλήσαμε προηγούμενα δυνατότητα για επεμβάσεις σε μια κοινή περιοχή, που είναι ορατή από όλα τα μέλη τα εργαλεία παρουσιάσεων προσφέρουν τη δυνατότητα ανταλλαγής μιας σειράς εικόνων σε όλους τους εκπαιδευόμενους π.χ. slide show, ή παρουσίαση μιας σειράς σελίδων HTML συνήθως χρησιμοποιούνται μαζί με εργαλεία συζητήσεων μπορούν να είναι πολύ χρήσιμα σε εικονικές τάξεις, για την παρουσίαση μαθησιακού περιεχομένου και την έναρξη συζητήσεων

2.2 Text-based chat επιτρέπει σε ένα σύνολο χρηστών να δημοσιεύσουν το μήνυμά τους και να δουν τα μηνύματα των άλλων χρηστών σε πραγματικό χρόνο επειδή βασίζεται σε κείμενο, η αίσθηση για την ταυτότητα των άλλων χρηστών δεν υποστηρίζεται πολύ καλά χρησιμοποιείται συνήθως συμπληρωματικά για ασύγχρονη επικοινωνία, ή μαζί με άλλο μαθησιακό υλικό και άλλα μέσα διδασκαλίας

2.3 Text-based chat in avatar world συνήθως υπάρχουν εικονικά κτίρια και αντικείμενα, χαρακτήρες για κάθε χρήστη, κλπ, καθώς και οι σχέσεις μεταξύ τους έτσι δημιουργείται μια αίσθηση φυσικού χώρου και αλληλεπιδράσεων: οι χαρακτήρες κινούνται μέσα στο περιβάλλον, κινούν αντικείμενα, δημιουργούν νέα, κλπ

ChatPop interface

VirtualCampus interface

Cybertown interface

2.4 Audio/video chat χρησιμοποιείται συνήθως συμπληρωματικά με άλλες μορφές αλληλεπίδρασης π.χ. με ασπροπίνακα, εργαλεία συζητήσεων, κλπ ώστε οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να θέσουν ερωτήσεις, να ζητήσουν εξηγήσεις, και να συζητήσουν θέματα που σχετίζονται με μια έννοια αν και μοιάζει περισσότερο με το διάλογο πρόσωπο-με-πρόσωπο απ’ ότι οι προηγούμενες μέθοδοι, η χρησιμοποίησή του σε μια εικονική τάξη μπορεί να δημιουργήσει μια σειρά από προβλήματα σχετίζονται με την έλλειψη της φυσικής παρουσίας παρακολούθηση, συγχρονισμός, συμμετοχή, authorship, κλπ πρέπει όλο το περιβάλλον να δομηθεί προσεκτικά για να ξεπεραστούν αυτά τα προβλήματα

Κατηγοριοποίηση της επικοινωνίας Asynchronous communication document sharing spaces discussion spaces argumentation tools spaces for collaborative working with artefacts whiteboards Synchronous communication whiteboards and presenters text-based chat text-based chat in avatar world audio/video chat Applications that share state and events representation of presence and participation student activity tracking tools sharing parts of local hard disks and desktops by group members

3.1 Representation of presence and participation η αναπαράσταση της παρουσίας και της ταυτότητας των συμμετεχόντων είναι σημαντική, ειδικά για εικονικές τάξεις για τους εκπαιδευόμενους που συναντώνται συχνά σε μια φυσική τάξη το βασικό θέμα είναι το authorship των συνεισφορών σε κάθε συζήτηση όσο πιο σπάνια συναντώνται, και όσο πιο απομακρυσμένοι είναι, τόσο πιο σημαντική είναι η σημασία της αναπαράστασης σχεδόν όλα τα περιβάλλοντα CSCL προσφέρουν κάποιο είδος αναπαράστασης των χρηστών π.χ. σε κάθε εκπαιδευόμενο αντιστοιχεί ένα μικρό εικονίδιο, που αλλάζει όταν ο εκπαιδευόμενος είναι online· εναλλακτικά, μπορεί να υπάρχει μόνο μια περιγραφή κειμένου, ένας εικονικός χαρακτήρας, κλπ

Fle2 WebTop interface

3.2 Student activity tracking tools μερικά συστήματα περιλαμβάνουν εργαλεία που βοηθούν τους εκπαιδευόμενους να reflect upon τη διαδικασία μάθησης, όπως εργαλεία παρακολούθησης των δραστηριοτήτων των εκπαιδευομένων (student activity tracking tools) check-lists of learning process (λίστες της διαδικασίας μάθησης) indicators of task progress (δείκτες προόδου) έχουν χρησιμοποιηθεί περισσότερο από ερευνητική/πειραματικά συστήματα, και λιγότερο σε εμπορικά διαθέσιμα συστήματα

LearnLinc task completion progress indicating interface

3.3 Sharing parts of local hard disks and desktops by group members είναι πολύ ενδιαφέροντα, γιατί χρησιμοποιούν την υπάρχουσα υποδομή επικοινωνίας π.χ. αντιγραφή εφαρμογών σε διάφορους clients, και διαμοιρασμός των αλλαγών και της κατάστασης της εφαρμογής σε όλους τους clients ταυτόχρονα· έτσι, όλοι οι εκπαιδευόμενοι βλέπουν ότι δουλεύουν με την ίδια εφαρμογή παραδείγματα συνεργατικοί φυλλομετρητές (collaborative browsers) που δείχνουν την ίδια ιστοσελίδα σε όλα τα μέλη· κοινό "My Neighbourhood" μέσω του οποίου ένα χρήστης μπορεί να δει και να μοιραστεί το σύστημα αρχείων ενός άλλου χρήστη χρησιμοποιούνται περισσότερα σε πειραματικά συστήματα

Habanero

Εργαλεία & λειτουργίες για τη συνεργασία Υποστήριξη του διαλόγου και των δραστηριοτήτων (means of dialogue and actions) Λειτουργίες για αναγνώριση του περιβάλλοντος εργασίας (functions of workspace awareness) Στοιχεία που σχετίζονται με τη βοήθεια στους εκπαιδευόμενους (facilities related to students’ self-regulation or guidance) Στοιχεία που σχετίζονται με τη βοήθεια στους εκπαιδευτές (facilities related to teachers assistance) Λειτουργίες που σχετίζονται με τη διαχείριση σε επίπεδο ομάδων (functions related to community level management)

Means of dialogue and actions (1/3) περιβάλλοντα που επικεντρώνονται στις δραστηριότητες (action-oriented collaborative systems) επικεντρώνονται στις δραστηριότητες που πραγματοποιούν οι εκπαιδευόμενοι σε συγκεκριμένες αναπαραστάσεις, ως έκφραση της γνώσης που παράγεται μέσω της συνεργατικής μάθησης η έμφαση είναι ακριβώς στην αναπαράσταση αυτής της γνώσης παραδείγματα συστημάτων: C-CHENE, COLER, COMET, Algebra-JAM, MODELLINGSPACE

C-CHENE

COLER

Algebra-JAM

ModellingSpace

Means of dialogue and actions (2/3) περιβάλλοντα που επικεντρώνονται στην παραγωγή κειμένων (text production oriented systems) "προσκαλούν" τους εκπαιδευόμενους να παράγουν ένα κείμενο, μέσω συνεργασίας για παράδειγμα, οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να δημιουργήσουν αρχεία κειμένων που εκφράζουν την άποψή τους σε ένα θέμα αυτή άλλωστε είναι η βασική δραστηριότητα μιας ομάδας που αναπτύσσει γνώση παραδείγματα συστημάτων: Knowledge Forum, CoVis, COSAR

COSAR

Means of dialogue and actions (3/3) περιβάλλοντα που επικεντρώνονται στην επιχειρηματολογία (argument-oriented systems) προσφέρουν συνδέσμους σε διαφορετικά σχόλια και επιχειρήματα που σχετίζονται με ένα θέμα συνήθως μέσω μιας κατηγοριοποίησης των συνδέσμων ως "επιχείρημα", "αντεπιχείρημα", "υπόθεση", "παράδειγμα", κλπ δημιουργείται έτσι ένας "χάρτης επιχειρημάτων" παραδείγματα συστημάτων: Belvedere, Convince Me, SenseMaker, Representation

Belvedere

Convince Me

SenseMaker

Presentation

OMT sentence opener

Presenter

TC3 traffic light metaphor

Εργαλεία & λειτουργίες για τη συνεργασία Υποστήριξη του διαλόγου και των δραστηριοτήτων (means of dialogue and actions) Λειτουργίες για αναγνώριση του περιβάλλοντος εργασίας (functions of workspace awareness) Στοιχεία που σχετίζονται με τη βοήθεια στους εκπαιδευόμενους (facilities related to students’ self-regulation or guidance) Στοιχεία που σχετίζονται με τη βοήθεια στους εκπαιδευτές (facilities related to teachers assistance) Λειτουργίες που σχετίζονται με τη διαχείριση σε επίπεδο ομάδων (functions related to community level management)

Σύνοψη η "συνειδητοποίηση της κατάστασης" είναι πολύ σημαντική στα συνεργατικά περιβάλλοντα μπορεί να έχει πολλές μορφές social (κοινωνική) task (διεργασία) conceptual (νοητική) workspace (χώρος εργασίας)

Social awareness η γνώση που έχουν οι εκπαιδευόμενοι αναφορικά με τις "κοινωνικές συνδέσεις" μέσα στην ομάδα τι πρέπει να περιμένω από τα υπόλοιπα μέρη της ομάδας? πώς μπορώ να αλληλεπιδρώ με την ομάδα? ποιος είναι ο ρόλος μου στην ομάδα? μπορεί να υποστηριχθεί με διάφορους τρόπους π.χ. μέσω audio/video chat

Task awareness η γνώση που έχουν οι εκπαιδευόμενοι για τις διεργασίες που εκτελούνται στο συνεργατικό περιβάλλον τι γνωρίζω για το θέμα και τη δομή των διεργασιών? ποια είναι τα βήματα για την εκτέλεση της διεργασίας? ποια είναι τα διαθέσιμα εργαλεία? πόσο χρόνο απαιτεί η λύση?

Concept awareness η γνώση για το πώς μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, ή κομμάτι γνώσης, συσχετίζεται με την υπάρχουσα γνώση του εκπαιδευόμενου πώς η διεργασία συσχετίζεται με αυτά που γνωρίζω ήδη? τι παραπάνω πρέπει να μάθω για το συγκεκριμένο θέμα? πρέπει να αλλάξω κάποιες από τις ιδέες μου, με βάση τα νέα δεδομένα?

Workspace awareness σημαντική τόσο στην ασύγχρονη, όσο και στη σύγχρονη επικοινωνία μειώνει το overhead της συνεργασίας, διασφαλίζοντας πιο αποτελεσματική συνεργασία

Workspace awareness (1/2) - synchronous δυναμική γνώση για τις αλληλεπιδράσεις των εκπαιδευομένων τι κάνουν τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας για να ολοκληρώσουν μια διεργασία? τι έχουν κάνει ήδη? τι κάνουν τώρα? που βρίσκονται? πώς μπορώ να τους βοηθήσω να ολοκληρώσουν τη διεργασία? μπορεί να περιλαμβάνει τρόπους ώστε να είναι κατανοητό ποιος συμμετέχει, ποιος ελέγχει το περιβάλλον, τι κάνει κάθε εκπαιδευόμενος, ποια είναι η συνεισφορά κάθε εκπαιδευόμενου π.χ. μέσω turn-taking, κιμωλία, διαφορετικά χρώματα, κλπ

Workspace awareness (2/2) - asynchronous αναφέρεται συνήθως στην "ιστορία" της συνεργασίας ποια είναι η συνεισφορά κάθε εκπαιδευόμενου στη συνεργασία? ποιος έκανε τι? που βρισκόμαστε τώρα? και πάλι, μπορεί να υλοποιηθεί με διάφορους τρόπους π.χ. διαφορετικά χρώματα για τη συνεισφορά κάθε εκπαιδευόμενου

Εργαλεία & λειτουργίες για τη συνεργασία Υποστήριξη του διαλόγου και των δραστηριοτήτων (means of dialogue and actions) Λειτουργίες για αναγνώριση του περιβάλλοντος εργασίας (functions of workspace awareness) Στοιχεία που σχετίζονται με τη βοήθεια στους εκπαιδευόμενους (facilities related to students’ self-regulation or guidance) Στοιχεία που σχετίζονται με τη βοήθεια στους εκπαιδευτές (facilities related to teachers assistance) Λειτουργίες που σχετίζονται με τη διαχείριση σε επίπεδο ομάδων (functions related to community level management)

Σύνοψη mirroring systems (συστήματα καθρεπτισμού) monitoring (παρακολούθηση) advising (συμβουλές)

Mirroring systems συστήματα που ενημερώνουν τους εκπαιδευόμενους για τις δραστηριότητές τους ο σύστημα συγκεντρώνει τις αλληλεπιδράσεις του εκπαιδευόμενου, και τις παρουσιάζει χωρίς καμία επεξεργασία π.χ. ιστορία του διαλόγου, ιστορία των συνεισφορών κάθε εκπαιδευόμενου, κλπ οι εκπαιδευόμενοι είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση της μάθησής τους

Monitoring systems το σύστημα συγκεντρώνει τις δραστηριότητες, και τις κατηγοριοποιεί, μέσω ενός μοντέλου προόδου μπορεί να περιλαμβάνει μόνο μερικά ποσοτικά στοιχεία, π.χ. ο αριθμός των μηνυμάτων κάθε εκπαιδευόμενου, ο αριθμός των δραστηριοτήτων, κλπ αλλά και ποιοτικά στοιχεία, όπως εξήγηση του περιεχομένου, με βάση κάποιο μοντέλο του θέματος στο οποίο αναφέρεται η συνεργατική μάθηση

Advising systems εδώ η διαχείριση της μάθησης γίνεται από το σύστημα το σύστημα καθοδηγεί τον εκπαιδευόμενο, προσφέροντας συμβουλές για τη συνεργατική μάθηση δηλαδή, παίζει το ρόλο του εκπαιδευτή π.χ. μπορεί το σύστημα να αναλύει τη συνεργασία ώστε να δίνει συμβουλές για την ποιότητά της, ή να αποφασίζει πότε πρέπει να τους προσφέρει βοήθεια

Εργαλεία & λειτουργίες για τη συνεργασία Υποστήριξη του διαλόγου και των δραστηριοτήτων (means of dialogue and actions) Λειτουργίες για αναγνώριση του περιβάλλοντος εργασίας (functions of workspace awareness) Στοιχεία που σχετίζονται με τη βοήθεια στους εκπαιδευόμενους (facilities related to students’ self-regulation or guidance) Στοιχεία που σχετίζονται με τη βοήθεια στους εκπαιδευτές (facilities related to teachers assistance) Λειτουργίες που σχετίζονται με τη διαχείριση σε επίπεδο ομάδων (functions related to community level management)

Σύνοψη οι εκπαιδευόμενοι χρειάζονται συνήθως βοήθεια για τη συνεργασία έχει αποδειχθεί ότι ο ρόλος των εκπαιδευτών σ’ αυτή τη διαδικασία είναι πολύ σημαντικός από την άλλη, έχει επίσης αποδειχθεί ότι είναι δύσκολο για τους εκπαιδευτές να βοηθήσουν τη συνεργατική μάθηση γιατί αλλάζει ο ρόλος τους – από δάσκαλοι γίνονται "συντονιστές" (facilitators)

Μέθοδοι μερικές μέθοδοι που μπορούν να βοηθήσουν τους εκπαιδευτές σ’ αυτό το νέο ρόλο είναι ένα αρχείο των συζητήσεων πληροφορίες για τις διεργασίες που πραγματοποιεί κάθε εκπαιδευόμενος μέσα στο συνεργατικό χώρο εργασίας, αλλά και μεταξύ διαφορετικών χώρων συνεργασίας ποιοτική ανάλυση των αλληλεπιδράσεων των εκπαιδευομένων έτσι, ο εκπαιδευτής μπορεί να προσφέρει περισσότερη βοήθεια π.χ. να καταλάβει πότε ένας εκπαιδευόμενος θέλει περισσότερη βοήθεια, πότε η συνεργασία έχει κάποιο πρόβλημα, κλπ

Εργαλεία & λειτουργίες για τη συνεργασία Υποστήριξη του διαλόγου και των δραστηριοτήτων (means of dialogue and actions) Λειτουργίες για αναγνώριση του περιβάλλοντος εργασίας (functions of workspace awareness) Στοιχεία που σχετίζονται με τη βοήθεια στους εκπαιδευόμενους (facilities related to students’ self-regulation or guidance) Στοιχεία που σχετίζονται με τη βοήθεια στους εκπαιδευτές (facilities related to teachers assistance) Λειτουργίες που σχετίζονται με τη διαχείριση σε επίπεδο ομάδων (functions related to community level management)

Σύνοψη κοινοί πίνακες (shared whiteboards) χώροι διαμοιρασμού κειμένων (document sharing spaces, or shared document repositories) εργαλεία για τη δημιουργία ομάδων (group formation tools)

Shared whiteboards προσφέρουν ένα φόρουμ για συζήτηση (ανακοινώσεις, ερωτήσεις, κλπ) κοινού ενδιαφέροντος συνήθως υλοποιείται μέσω ομάδων συζητήσεων βασισμένων σε κείμενο π.χ. usenet groups, news, κλπ

Document sharing spaces έχουμε ήδη δει παραδείγματα π.χ. πως στο SmartGroups μπορούμε να δημοσιεύσουμε κείμενα στα οποία μπορούν να έχουν πρόσβαση τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας υπάρχουν διάφορες παραλλαγές στην υλοποίηση, αναφορικά, π.χ. με τις δυνατότητες εξατομίκευσης και εισαγωγής σημειώσεων από κάθε εκπαιδευόμενο για κάθε κείμενο που δημοσιεύεται στον κοινό χώρο

Group formation tools για κάθε ομάδα, πρέπει να υπάρχουν εργαλεία που υποστηρίζουν τη δημιουργία της ομάδας την αναγνώριση των εκπαιδευομένων που θα ενδιαφερόταν να γίνουν μέλη της ομάδας τη διαπραγμάτευση με τα πιθανά μέλη

Εργαλεία (1/4) domain dependent model group formation επικεντρώνονται στο περιεχόμενο αυτό καθ’ αυτό δηλαδή η δημιουργία της ομάδας βασίζεται στο προφίλ των εκπαιδευομένων, και τη σχέση του με το συγκεκριμένο αντικείμενο της συνεργασίας για παράδειγμα, σε ένα "ευφυές" σύστημα, όταν ένας εκπαιδευόμενος ζητά βοήθεια, το σύστημα βρίσκει ποιοι άλλοι εκπαιδευόμενοι γνωρίζουν το συγκεκριμένο θέμα, και τους φέρνει σε επαφή για να συνεργαστούν

Εργαλεία (2/4) learner goal dependent tools για παράδειγμα, μπορεί το σύστημα να διαθέτει ένα μοντέλο των εκπαιδευτικών στόχων κάθε εκπαιδευομένου με βάση το μοντέλο αυτό, το σύστημα μπορεί να είναι σε θέση να αναγνωρίζει πότε μπορεί να δημιουργηθεί μια ομάδα, ανάλογα με τους εκπαιδευτικούς στόχους των εκπαιδευομένων

Εργαλεία (3/4) collaboration context dependent η δημιουργία μιας ομάδας βασίζεται στο περιβάλλον της συνεργασίας για παράδειγμα, μπορεί ο εκπαιδευτής να καθορίσει τα σημεία του "μαθήματος" όπου μπορεί να δημιουργηθεί μια ομάδα συνεργασίας, καθώς και τα χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων που μπορούν να συμμετέχουν σε μια τέτοια ομάδα έτσι, το σύστημα μπορεί να αναγνωρίζει και να προτείνει τη δημιουργία ομάδων, όταν αυτό ενδείκνυται

Εργαλεία (4/4) performance (solution) dependent η δημιουργία των ομάδων στηρίζεται στα αποτελέσματα (ή την απόδοση) των εκπαιδευομένων δηλαδή, το σύστημα αναλύει την απόδοση των εκπαιδευομένων, και προτείνει τη δημιουργία ομάδων με εκπαιδευόμενους των οποίων η απόδοση έχει κάποια συγκεκριμένη σχέση

Μέλλον??? ΑΜΕΑ???

Βιβλιογραφία Dimitrakopoulou A. & Petrou A., Advanced Collaborative Distance Learning Systems for Young Students: Design Issues and Current Trends on New Cognitive and Metacognitive Tools, Themes in Education, 2003. Kligyte G., & Leinonen T., Study of Functionality and Interfaces of Existing CSCL/CSCW Systems, ITCOLE Project Deliverable D3.1, 2001. Αβούρης Ν., Καραγιαννίδης Χ. & Κόμης Β. (επ.), Εισαγωγή στη Συνεργασία Υποστηριζόμενη από Υπολογιστή: Συστήματα και Μοντέλα Συνεργασίας για Εργασία, Μάθηση, Κοινότητες Πρακτικής και Δημιουργία Γνώσης, εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2007.

Καλό βράδυ  karagian@uth.gr