Δρ ά μα & Θ έ α τ ρ ο

Το δράμα αποτελεί είδος της αρχαίας ελληνικής ποίησης το οποίο συνθέτει στοιχεία από τα δύο είδη που προηγούνται χρονικά, το έπος και τη λυρική ποίηση. Η λέξη δράμα στην νέα ελληνική γλώσσα σημαίνει δυσάρεστο γεγονός ή ανεπιθύμητη κατάσταση.

Οι ρίζες του δράματος και του θεάτρου βρίσκονται στις γιορτές και στις τελετουργίες των πρωτόγονων ανθρώπων. Αποτελούσαν μέρος της έκφρασης και της επικοινωνίας των ατόμων σε τελετές που σχετίζονταν με σημαντικά γεγονότα συνδεδεμένα με την καθημερινή τους ζωή : η γέννηση, ο θάνατος, οι αλλαγές της φύσης... κα.

Τα είδη του δράματος είναι τρία:  Η κωμωδία  Η τραγωδία  Το σατυρικό δράμα Στην αρχαιότητα υπήρχαν επίσης δραματικοί αγώνες, στους οποίους λάμβαναν μέρος διάφοροι συγγραφείς. Ίσως οι σπουδαιότεροι τέτοιοι αγώνες να ήταν αυτοί που γίνονταν στα Μεγάλα Διονύσια.

ΔΡΑΜΑ : δράμα  από την αρχαία ελληνική λέξη δρ ῶ, μμια δραστηριότητα «πράξη» και «αγωνία», μία πράξη «ζωής», μία μιμητική πράξη, μία ενέργεια αναπαράστασης της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Το δράμα εννοείται ως εκείνος ο τρόπος μυθοπλασίας ο οποίος έχει σχεδιαστεί με σκοπό μία σκηνική αναπαράσταση ενός θέματος – γεγονότος και δυνητικά έχει οργανωθεί σύμφωνα με ορισμένες ειδικές δραματικές αρχές.

Θέατρο : Είναι κλάδος της τέχνης που αναφέρεται στην απόδοση ιστοριών μπροστά σε κοινό, με τη χρήση κυρίως του λόγου, αλλά και της μουσικής και του χορού. Πρόκειται για την παραγωγή ζωντανών απεικονίσεων πραγματικών ή φανταστικών συμβάντων με σκοπό την τέρψη και την επιμόρφωση των θεατών. Ενισχύει την επικοινωνία, την αλληλεπίδραση και την συνδιαλλαγή συντελεστών και θεατών. Το θέατρο μπορεί να έχει διάφορες μορφές, όπως είναι ο μονόλογος, η όπερα, το μπαλέτο, η παντομίμα κ.ά. Δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην Αρχαία Αθήνα, σαν μια εξέλιξη του διθυράμβου. Οι πρώτες μορφές του θεάτρου σε όλη τη διάρκεια της ελληνικής αρχαιότητας ήταν η τραγωδία, η κωμωδία και το σατυρικό δράμα. Στο αρχαίο ελληνικό θέατρο πρωταγωνιστούσαν μονάχα άντρες και ακόμη και σε γυναικείους ρόλους ντύνονταν οι ίδιοι γυναίκες. Έπειτα ο χώρος του θεάτρου μέσα από το πέρασμα των χρόνων εξελίχθηκε και τώρα στις σκηνές του θεάτρου πρωταγωνιστούν τόσο γυναίκες όσο και παιδιά.

Δραματοθεραπείας είναι η χρήση τεχνικών θεάτρου για να διευκολύνουν την προσωπική ανάπτυξη και την προώθηση της ψυχικής υγείας. Δραματοθεραπείας χρησιμοποιείται σε μια ευρεία ποικιλία των ρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένων των νοσοκομείων, των σχολείων, κέντρα ψυχικής υγείας, τις φυλακές, και οι επιχειρήσεις. Δραματοθεραπείας, ως μια μορφή «εκφραστική θεραπεία» (γνωστή επίσης και ως δημιουργικές τέχνες θεραπείες »), υπάρχει σε πολλές μορφές και μπορεί να εφαρμόζεται σε άτομα, ζευγάρια, οικογένειες, και διάφορες ομάδες.

Σήμερα τόσο το δράμα όσο και το θέατρο κατέχουν μια ξεχωριστή θέση σε πολλούς τομείς ζωής του σύγχρονου ανθρώπου

Στην παιδαγωγική, η χρήση προσανατολισμένων ασκήσεων και τεχνικών της θεατρικής τέχνης καθορίζει και οργανώνει τη σύγχρονη παιδαγωγική προσέγγιση όπου το παιδί αποτελεί τον κύριο και βασικό άξονα της κάθε παρέμβασης. Καθώς η δημιουργικότητα θεωρείται ότι αποτελεί το βασικό μέρος της δημιουργίας και της ανάπτυξης δραστηριοτήτων του δράματος. Τα παιδιά αποτελούν τους καταλληλότερος αποδέκτης μιας τέτοιας προσέγγισης. Εξ άλλου πολλοί υποστηρίζουν «το παιχνίδι οδηγεί στο δράμα και το δράμα στο θέατρο».

Στην εκπαίδευση η δραματική τέχνη χρησιμοποιείται για κινητοποίηση των μαθητών, για δημιουργική μάθηση, για διευκόλυνση της έκφρασης κυρίως των διστακτικών παιδιών, για διευκόλυνση της επικοινωνίας και της επαφής μεταξύ όλων των παιδιών και ιδιαίτερα αυτών που είναι περισσότερο απομονωμένα, για διευκόλυνση μιας κοινωνικά αποδεκτής έκφρασης προβλημάτων και έντονων τύπων συμπεριφοράς όπως των υπερκινητικών παιδιών ή των παιδιών με προβλήματα συμπεριφοράς, για επαφή με στοιχεία της παράδοσης όπως έθιμα, τραγούδια, παροιμίες, μύθους, για καλλιέργεια της τάσης για δημιουργία μέσω της οργάνωσης θεατρικών παραστάσεων, για πειραματική ανάλυση ρόλων ζωής μέσα από το παίξιμο ανάλογων θεατρικών ρόλων.

Στους ενήλικες τόσο το δράμα όσο και το θέατρο αποτελούν στοιχεία που βρίσκονται καθημερινά στη ζωή τους είναι πολλές και διαφορετικές μορφές : στις καθημερινές και στις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές καθώς και στα μυστήρια, στο καρναβάλι, στις δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου τους...

Στη σύγχρονη εποχή το δράμα και το θέατρο θεωρούνται πια «απαραίτητα στοιχεία» μιας υγιούς κοινωνίας και ενός υγιούς ανθρώπινου συνόλου, καθώς είναι γνωστό ότι μπορούν να προκαλέσουν θετικές συναισθηματικές αντιδράσεις και ευεργετική πνευματική επίδραση ή και αλλαγή στους ανθρώπους. Τόσο η ενεργητική ακρόαση – παρακολούθηση μιας παράστασης όσο και η ενεργητική εμπλοκή σε δραστηριότητες δράματος αποτελούν πολύτιμα στοιχεία στην καθημερινή ζωή του σημερινού ατόμου και θα πρέπει να ενθαρρύνονται ιδιαίτερα στη σύγχρονη κοινωνία της τεχνολογίας και του αυτοματισμού.

Τύποι & μοντέλα δράματος  Δημιουργικό δράμα  Εκπαιδευτικό δράμα  Κοινωνικό δράμα  Θεραπευτικό δράμα  Ψυχόδραμα  Μοντέλο δημιουργική ιστορίας  Μοντέλο χρήσης ρόλων  Τελετουργικό μοντέλο  Μοντέλο αισθητικό  Συνειρμικό μοντέλο

Οι δραστηριότητες δράματος και Θεάτρου θα πρέπει να οργανώνονται σε σχέση με :  τα χαρακτηριστικά του απαιτούμενου αλλά και ο διαθέσιμος χώρος  τα χαρακτηριστικά του χρόνου στον οποίο θα εκτελεστούν (ώρες της ημέρας, εποχές, διάρκεια..)  τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά τους  τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν  τα άτομα που θα προβλέπεται να συμμετέχουν.

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ Υπάρχουν πολλές μέθοδοι και τεχνικές εφαρμογής της δραματικής τέχνης. Οι διαφοροποιήσεις που παρουσιάζονται κατά την εφαρμογή σχετίζονται με το θεωρητικό υπόβαθρο που τις στηρίζει, το κοινωνικοπολιτισμικό επίπεδο των μελών της ομάδας, της εξατομικευμένης ανάγκες κάθε περιστατικού, το πλαίσιο εφαρμογής κ.λ.π. Ανεξάρτητα από τη χρησιμοποιούμενοι μέθοδο ή τεχνική ο θεραπευτής δεν πρέπει να ξεχνά να εξασφαλίζει επαρκή χρόνο για έκφραση και στο τέλος των συνεδρίων χρόνο για συζήτηση και επιστροφή στην πραγματικότητα

 Βασικές μέθοδοι είναι οι ατομικές και ομαδικές

 Οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες βασικές τεχνικές είναι : Με τον όρο αυτοσχεδιασμός ορίζουμε τη μη προσχεδιασμένη δημιουργία σε ποικίλες εκδηλώσεις, από την επινόηση μιας τεχνικής κατασκευής μέχρι και την καλλιτεχνική δημιουργία. Ο αυτοσχεδιασμός μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί και για να εμπλουτίσει μια προπαρασκευασμένη ιδέα που μπορεί να έχει ως αντικείμενο τη μουσική, το χορό, το θέατρο, ακόμα τον προφορικό λόγο, την ποίηση ή τις πολεμικές τέχνες. Η ανάγκη του ανθρώπου για αυτοσχεδιασμό, είναι σίγουρα συνυφασμένη με την ανάγκη για έκφραση και την έμφυτη δημιουργικότητά του. Στην ελληνική λαογραφία βρίσκουμε μεγάλο αριθμό αυτοσχεδιαστικών δημιουργημάτων στα οποία περιέχονται τραγούδια, παινέματα, μοιρολόγια, πειράγματα, νανουρίσματα κ.ά.

Η Παντομίμα είναι ένα είδος θεατρικής τέχνης, όπου μέσα απ'τις κινήσεις, τους μορφασμούς, τις χειρονομίες εκφραζόμαστε χωρίς εκφωνούμενο λόγο. Είναι η τέχνη, που μεταφράζει και αποδίδει με τον αμεσότερο τρόπο τα συναισθήματα μας και τις παρορμήσεις μας. Η Δραµατοποίηση προέρχεται από το ρήµα δραµατοποιώ, που σηµαίνει γράφω δράµα, διασκευάζω έναν µύθο, µια λαϊκή παράδοση ή οποιαδήποτε υπόθεση σε δράµα, δίνω σ' ένα γεγονός, µια κατάσταση τραγική µορφή. Με την δραµατοποίηση εννοείται η µετατροπή µιας υπόθεσης α' κατηγορίας σ' ένα κείµενο β' κατηγορίας διαµέσου του δραµατικού κώδικα. Ο στόχος αυτής της µετατροπής αφορά την εµψύχωση αυτής της υπόθεσης στην αυτοσχέδια σκηνή της τάξης. Η δραµατοποίηση αφορά την ανάπτυξη ενός πρωτογενούς κειµένου µε τις αρχές της δραµατικής έκφρασης. Αυτό το πρωτογενές κείµενο µπορεί να αφορά ένα παραµύθι, ένα ανέκδοτο, µια καθηµερινή ιστορία, ένα επεισόδιο ή συµβάν από τα µέσα µαζικής ενημέρωσης για παράδειγμα.

∆ηµιουργικό δράµα (Creative drama): Ο όρος αναφέρεται κυρίως στις αυτοσχεδιαστικές δραστηριότητες στις οποίες οι συµµετέχοντες εφευρίσκουν φανταστικές καταστάσεις και χαρακτήρες που τους επιλέγουν µόνοι τους, µε ή χωρίς καθοδήγηση από τον εκπαιδευτικό ή τον καθοδηγητή. Η λέξη «δηµιουργικό» αναφέρεται στην εφευρετικότητα που οι συµµετέχοντες φέρνουν στο δρώµενο, ενορχηστρωµένα ή αυθόρµητα. Παιχνίδι Φαντασίας (Fantasy play): τέτοιες δραστηριότητες αφορούν πολύ µικρά παιδιά (έως 5 ετών) που παρουσιάζουν ένα µεγάλο ποσοστό εφευρετικότητας ακόµα και στις πιο χιλιοειπωµένες παιδικές ιστορίες. Θεµατικό Παιχνίδι Φαντασίας (Thematic fantasy play): είναι το δρώµενο που οδηγείται από κάποιο ή κάποια θέµατα.