ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ» Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Ζερβογιάννη Αθηνά ΜΑΘΗΜΑ : Μακροοικονομική Ι ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Ζήβα Μαρία Καπόλου Αγγελική Καπόλου Αγγελική Καρβελά Παναγιώτα Καρβελά Παναγιώτα Νίκα Μυρσίνη-Σοφία Νίκα Μυρσίνη-Σοφία Ρεντζή Ειρήνη Ρεντζή Ειρήνη

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Α) Χρηματοπιστωτικοί Τίτλοι Χρηματοοικονομικοί διαμεσολαβητές (financial intermediaries) Χρηματοπιστωτικές αγορές (financial markets) Β) Χρηματοοικονομικοί διαμεσολαβητές (financial intermediaries) Τράπεζες (Banks) Αμοιβαία Κεφάλαια (Mutual Funds) Πιστωτικές Ενώσεις (Credit Unions) Ασφαλιστικές Εταιρείες (Insurance Companies) Θεσμικοί Επενδυτές Γ) Χρηματοπιστωτικές αγορές (financial markets) OΜΟΛΟΓΑ Είδη Ομολόγων Ειδικές κατηγορίες Ομολόγων Καμπύλη Αποδόσεων Κίνδυνοι Δ) Αγορά Μετοχών (stock market) ΜΕΤΟΧΗ (share,stock) ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΟΧΗΣ Είδη Μετοχών Ειδικές Περιπτώσεις Μετοχών ΜΕΤΟΧΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΩΝ ΟΜΟΛΟΓΩΝ- ΜΕΤΟΧΩΝ Ε) Ελληνικό Χρηματιστήριο Ιστορική αναδρομή ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ – ΣΤΑΘΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ Χρησιμότητα Χρηματιστηρίου Το Ελληνικό Χρηματιστήριο μέσα από τις κρίσεις ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΑΞΙΩΝ ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ

A) ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙ 1)Χρηματοοικονομικοί διαμεσολαβητές (financial intermediaries) Τράπεζες (Banks) Αμοιβαία Κεφάλαια (Mutual Funds) Πιστωτικές Ενώσεις (Credit Unions) Ασφαλιστικές Εταιρείες (Insurance Companies) 2)Χρηματοπιστωτικές αγορές (financial markets) Αγορά Ομολόγων (Bond Market) Αγορά Μετοχών (Market Share)

Β) Χρηματοπιστωτικοί Διαμεσολαβητές (financial intermediaries) Τράπεζες (Banks) Αμοιβαία Κεφάλαια (Mutual Funds) Πιστωτικές Ενώσεις (Credit Unions) Ασφαλιστικές Εταιρείες (Insurance Companies) Θεσμικοί Επενδυτές

ΟΡΙΣΜΟΣ Οικονομικά ιδρύματα Διαμεσολαβητικό Ρόλο Πληρώνουν τόκους και χρεώνουν τους δανειζόμενους Διευκολύνουν την δημιουργία μέσου συναλλαγής (medium of exchange)

 Κεντρική Τράπεζα  Εμπορική τράπεζα  Επενδυτική τράπεζα  Τράπεζα Κοινοτικής Ανάπτυξης  Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο  Corporate Banking  Ιδιωτική Τράπεζα  Συνεταιριστικές Είδη των τραπεζών

Αμοιβαία Κεφάλαια (Mutual Funds) Κατηγορίες αμοιβαίων κεφαλαίων: Διαχείριση διαθέσιμων Ομολογιακά Μικτά Μετοχικά Funds of funds Index funds Παραγώγων ΟΡΙΣΜΟΣ

Πιστωτικές Ενώσεις (Credit Unions) Ασφαλιστικές Εταιρείες (Insurance Companies) Θεσμικοί Επενδυτές

ΟΡΙΣΜΟΣ Επενδυτικός τίτλος χρέους (χρεόγραφο) Αποτελούν εργαλεία της αγοράς χρήματος Ο δανειζόμενος καταβάλλει στον δανειστή σταθερό ποσό τόκου και κατά την λήξη του ομολόγου επιστρέφει το αρχικό του κεφάλαιο.

1.Κρατικά ομόλογα (Treasury notes and bonds) 2.Ομόλογα Κρατικών ταμείων (Federal agency debt) Federal Home Loan Bank(FHLB) Federal National Mortgage Association (FNMA ή Fannie Mae) Government National Mortgage Association (GNMA ή Ginnie Mae) Federal Home Loan Mortgage Corporation (FHLMC ή Freddie Mac) 3.Διεθνή-Υπερεθνικά ομόλογα (International bonds) 4.Εταιρικά ομόλογα (corporate bonds) 5.Πολιτειακά ή Δημοτικά ομόλογα (municipal bonds) 6.Υποθήκες (mortgage securities) Είδη Ομολόγων

Ανάγνωση των Ομολόγων Ο εκάστοτε επενδυτής μπορεί να αναζητήσει ή να διαβάσει ένα ομόλογο στον Οικονομικό Τύπο ή στα διεθνή Συνδρομητικά δίκτυα Πληροφόρησης ( πχ Bloomberg, Reuters κλπ) με έναν καθημερινό Κωδικοποιημένο τρόπο περιγραφής: « Εκδότης, Κουπόνι, Λήξη» Πχ British Telecom 6,875% 15/02/2035 Στην περιγραφή αυτή μπορούμε να διαβάσουμε το εξής: «Ομόλογο της Εταιρείας British Telecom, με κουπόνι 6,875% και λήξη στις 15/02/2035»

Υπολογισμός Ομολόγων

Η Ονομαστική Αξία (Face Value) Η Τιμή (Price) Ο Εκδότης Απόδοση (Yield) Μετατρεψιμότητα σε μετοχές ή άλλα αξιόγραφα Η Περιοδικότητα καταβολής (frequency) Η ημερομηνία λήξης (maturity) Ειδικά Χαρακτηριστικά των Ομολόγων Βασικά Χαρακτηριστικά των Ομολόγων ο εκδότης του, το ετήσιο κουπόνι (αν υπάρχει) και η χρονική διάρκειά του.

Ο τρόπο που ο επενδυτής (κάτοχος ομολόγου) εισπράττει τις αποδόσεις του Το είδος του επιτοκίου έκδοσης (coupon rate): a)Σταθερό επιτόκιο b)Κυμαινόμενο επιτόκιο Παράδειγμα: Ένα συνηθισμένο επιτόκιο αναφοράς για τα ομόλογα που αποτιμώνται σε ευρώ είναι το EURIBOR: ένα ομόλογο κυμαινόμενου επιτοκίου μπορεί να εκδοθεί π.χ. με επιτόκιο EURIBOR + 2%. Αυτό σημαίνει ότι ο εκδότης θα πληρώνει στον κάτοχο τοκομερίδια 2% πάνω από το εκάστοτε επιτόκιο EURIBOR. Το ποσοστό μεταξύ του επιτοκίου του τοκομεριδίου και του επιτοκίου αναφοράς είναι το λεγόμενο περιθώριο (margin). c)Μηδενικό επιτόκιο

Ε.Ο.Π.Α. Εξωτερικοί Οργανισμοί Πιστοληπτικής Αξιολόγησης O Standards and Poor’s και Fitch: Μακροπρόθεσμη Αξιολόγηση: AAA, AA+, AA, AA-, A+, A, A-, BBB+, BBB, BBB-, ΒΒ+, ΒΒ, ΒΒ-, Β+, Β, Β-, CCC+, CCC, CCC-, CC, C, RD, D. Βραχυπρόθεσμη Αξιολόγηση: F1+,F1, F1-, F2, F3,B, C, D. Ο Moody’s Investors Service: Μακροπρόθεσμη Αξιολόγηση: Aaa, Aa1, Aa2, Aa3, A1, A2, A3, Baa1, Baa2, Baa3, Ba1, Ba2, Ba3, B1, B2, B3, Caa1, Caa2, Caa3, Ca, C. Βραχυπρόθεσμη Αξιολόγηση: P-1, P-2, P-3, NP. Πιστοληπτική Διαβάθμιση

Διάρκεια Ζωής Διάρκεια Ζωής a.Βραχυπρόθεσμα Ομόλογα ( μέχρι και 2 έτη) b.Μεσοπρόθεσμα Ομόλογα ( από 2 μέχρι 10 έτη) c.Μακροπρόθεσμα Ομόλογα ( από 10 μέχρι 30 έτη) Το Νόμισμα (currency) Το Νόμισμα (currency)

Φορολογία 1. Εκδόσεις ΟΕ∆ πριν το 1997 έχουν φόρο 0% επί του κουπονιού. 2. Εκδόσεις ΟΕ∆ µετά το 1997 και μέχρι το 1998 έχουν φόρο 7.5% επί του κουπονιού. 3. Εκδόσεις ΟΕ∆ µετά το 1998 έχουν φόρο 10% επί του κουπονιού. Ερώτηση: Τι γίνεται στα zeros? Απάντηση: Τα zero-coupon bonds έχουν φόρο 10% επί του εσόδου που αντιστοιχεί στην απόδοσή τους.

Καμπύλη Αποδόσεων Αναπαριστά διαγραμματικά τη σχέση μεταξύ επιτοκίου και χρόνο λήξης του χρέους για ένα δεδομένο δανειολήπτη σε ένα δεδομένο νόμισμα. Έχει συνήθως θετική κλίση. Το σχήμα της καμπύλης αποδόσεων επηρεάζεται από προσφορά και τη ζήτηση.

Τύποι καμπύλης αποδόσεων  Καμπύλη αποδόσεων με θετική κλίση  Καμπύλη αποδόσεων με αρνητική κλίση  Επίπεδη καμπύλη αποδόσεων

Η αρνητική επίδραση των επιτοκίων  Υπάρχει μια αντίστροφη σχέση μεταξύ των ομολόγων και των επιτοκίων.  ↓ επιτοκίων −→ ↑ ζήτησης των επενδυτών για μεγαλύτερες αποδόσεις.  ↑ επιτοκίων −→ ↑ ενδιαφέροντος των επενδυτών για ρευστοποίηση.

Πιστοληπτικός κίνδυνος (credit risk) Πιθανότητα πτώχευσης του εκδότη των ομολόγων με αποτέλεσμα την παύση πληρωμών. Απαιτεί από κάθε νέα μεγάλη έκδοση ομολόγων να συνοδεύεται από τουλάχιστον δύο διαφορετικούς δείκτες πιστοληπτικής ικανότητας.

ΟΡΙΣΜΟΣ Έγγραφο που αποδεικνύει ότι ο κάτοχος της έχει δικαίωμα συμμετοχής στην επιχείρηση Θεωρούνται μακροπρόθεσμα προϊόντα επειδή δεν έχουν συγκεκριμένη ημερομηνία λήξεως Μέτοχοι, συμμετέχουν πλήρως στην αύξηση της κερδοφορίας ή ενεργητικό Πληρωμή κατόχων σε περίπτωση εκκαθάρισης

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΟΧΗΣ Ονομαστική αξία μετοχής Λογιστική Αξία Τρέχουσα τιμή μιας μετοχής Μέρισμα (dividend) Μερισματική Απόδοση (dividend yield)

Είδη Μετοχών a)Κοινές μετοχές (common stock) b)Προνομιούχες (preferred stock) c)Ονομαστικές μετοχές (nominal shares) d)Ανώνυμες μετοχές (anonymous shares) e)Μετοχές με δικαίωμα ψήφου (Voting shares) f)Χωρίς δικαίωμα ψήφου μετοχές (Non- voting shares)

Προσδιορισμός Κόστους Κοινών Μετοχών Προσδιορισμός Κόστους Προνομιούχων Μετοχών

Ειδικές Κατηγορίες Μετοχών Μετοχές επικαρπίας Blue chips Penny stock

Δραστηριότητες των Μετοχών Χρηματοδότηση Αγορά Μετοχών Πώληση Συγχώνευση Διάσπαση Μερισματική Απόδοση

ΜΕΤΟΧΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ Σε περίπτωση ελληνικής χρεοκοπίας οι ελληνικές μετοχές θα υποστούν τρομακτικές απώλειες. Οι εταιρείες που έχουν έσοδα από ξένες αγορές θα επηρεαστούν λιγότερο από μια κρίση στην ελληνική οικονομία.

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΩΝ ΟΜΟΛΟΓΩΝ- ΜΕΤΟΧΩΝ 1.Οι κάτοχοι των ομολόγων είναι δανειστές του εκδότη, ενώ οι κάτοχοι μετοχών είναι ιδιοκτήτες τμήματος της εκδότριας εταιρείας. 2.Τα ομόλογα συνήθως έχουν καθορισμένη διάρκεια, ενώ οι μετοχές δεν έχουν προκαθορισμένη λήξη, στην ουσία είναι αορίστου χρόνου. 3.Η πληρωμή του κουπονιού ενός ομολόγου προηγείται της διανομής μερίσματος προς τους μετόχους (αντίστοιχα οι ομολογιούχοι προηγούνται των μετόχων σε περίπτωση πτώχευσης της εταιρείας). 4. Η εταιρεία αντιμετωπίζει νομικές συνέπειες σε περίπτωση μη πληρωμής του κουπονιού ενός ομολόγου, ενώ δεν αντιμετωπίζει άμεσες τυπικές συνέπειες σε περίπτωση μη διανομής μερίσματος.

Ελληνικό Χρηματιστήριο Ελληνικό Χρηματιστήριο

Ιστορική Αναδρομή 1870 Σύλληψη της Ιδέας του Χρηματιστηρίου 1873 Η λέσχη ονομάστηκε Χρηματιστήριο και εκλέχθηκε ο πρώτος Πρόεδρος 1876 Ιδρύθηκε το Χρηματιστήριο με έγκριση του Βασιλικού Διατάγματος 1880 Τα επίσημα εγκαίνια όπου εκλέχθηκε το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο 1964 Δημιουργία Γενικού Δείκτη Τιμών 1995 Γίνεται ανώνυμη εταιρεία με μοναδικό μέτοχο το Ελληνικό Δημόσιο 2002 Πραγματοποιείται η Γενική Συνέλευση των εταιρειών Χ.Α.Α.

Αποτελείται από 11 μέλη 3ετής θητείας Ο Πρόεδρος του Δ.Σ. Δύο Αντιπρόεδροι Άλλα δύο μέλη Ένα μέλος από τους εργαζόμενους του Χ.Α.Α. Ένα μέλος από την Τράπεζα Ελλάδος Ένα μέλος από την Ένωση Θεσμικών Επενδυτών Ένα μέλος από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών Και δύο μέλη από τα μέλη του Χ.Α.Α. Το Διοικητικό Συμβούλιο

Χρησιμότητα Χρηματιστηρίου Στο χώρο του χρηματιστηρίου γίνονταν από τους ενδιαφερόμενους διαπραγματεύσεις εμπορευμάτων και κινητών αξιών, βάση κανόνων και προτύπων που διέπονται από νομοθετικές καλύψεις και αυστηρά καθορισμένες ρυθμίσεις. Έτσι διασφαλίζεται η ταχύτητα των συναλλαγών και η διαφάνεια τους. Η ιστορική χρησιμότητα των χρηματιστηρίων προήλθε από των μεγάλο αριθμό συναλλαγών αλλά και την δυσκολία που αντιμετώπιζαν οι ενδιαφερόμενοι (έμποροι, ναυτικοί – εφοπλιστές), που λόγω της υπεραπασχόλησης τους χρησιμοποιούσαν μεσάζοντες. Οι μεσάζονταν λειτουργούσαν σαν τους χρηματιστές σήμερα. Δηλαδή έφερναν σε επαφή τους ενδιαφερόμενους για να πραγματοποιηθούν οι συναλλαγές.

Το Χρηματιστήριο Μέσα από τις Κρίσεις Πρώτη Κρίση 1884 (Μεταλλουργία Λαυρίου) Δεύτερη Κρίση 1914 (Ελληνοτουρκικές Σχέσεις) Τρίτη Κρίση 1925 (Κρούσματα Κερδοσκοπίας) Τέταρτη Κρίση Πέμπτη Κρίση 1999 (Απόσυρση Κεφαλαίων ) Έκτη Κρίση 2011 (Ελληνική και Διεθνή Χρηματοοικονομική Κρίση )

Σύγκριση Χρηματιστηρίου Αθήνας-Λονδίνου Το Χρηματιστήριο του Λονδίνου δημιουργήθηκε τον 17 ο αιν. και σήμερα βρίσκεται στο επίκεντρο της παγκόσμιας οικονομικής κοινότητας Ελλάδα Η ίδρυση του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Αξιών το 1876, στην Αθήνα, Λονδίνο Μια νέα Πράξη του διακανονισμού του Χρηματιστηρίου (Exchange) τίθεται σε εφαρμογή.

1923 Ελλάδα 26 Ιουνίου 1923: Στη Λοζάνη διαμηνύεται στον Iσμέτ Πασά ότι η Ελλάδα δεν είναι διατεθειμένη να υπογράψει ειρήνη με όρους ηττημένου. Πανικός κυριαρχεί στο Ελληνικό Χρηματιστήριο το οποίο κλείνει για ένα μήνα. Λονδίνο Το Χρηματιστήριο (Exchange) συλλαμβάνει το δικό του εθνόσημο (εθνικό σύμβολο που μπαίνει στα στρατιωτικά ενδύματα) με το σύνθημα "Dictum Meum Pactum" («Ο λόγος μου είναι η δέσμευσή μου») Ελλάδα Η συντετριμμένη ελληνική οικονομία από το 1921 είχε αρχίσει ν’ ανακάμπτει αργά αλλά και σταθερά από το Λονδίνο Η έναρξη του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου. Το Χρηματιστήριο (Exchange) θα είναι κλειστό για 6 ημέρες και ανοίγει ξανά στις 7 Σεπτεμβρίου.

1973 Ελλάδα Ύστερα από μία εξαιρετική άνοδο διάρκειας περίπου 7,5 ετών (από τις αρχές του 1967 έως τα μέσα του 1973), κατά την οποία ο (τότε χρησιμοποιούμενος) Γενικός Δείκτης κέρδισε περίπου 1.540%, η πετρελαϊκή κρίση (φθινόπωρο 1973) υπήρξε το έναυσμα για το παγκόσμιο “ξεφούσκωμα” των τιμών των μετοχών. Λονδίνο Τα πρώτα γυναικεία μέλη γίνονται δεκτά στην αγορά του Χρηματιστηρίου Ελλάδα Η άνοδος του Γενικού Δείκτη σημειώθηκε το 1986, που τον διαμόρφωσε στο ποσοστό 46,38%. Λονδίνο Η απελευθέρωση της αγοράς, που είναι γνωστή ως ‘Big Bang’

2001 Ελλάδα Στις 25 Απριλίου 2001 η ΟΠΑΠ Α.Ε. μπήκε στο Ελληνικό Χρηματιστήριο διαθέτοντας κοινές ονομαστικές μετοχές (το 5,36% των μετοχών της), έναντι 5,5 ευρώ η κάθε μια και την κεφαλαιοποίησή της στο 1,7 δισ. ευρώ. Λονδίνο Παρατίθεται η Κύρια Αγορά του Χρηματιστηρίου τον Ιούλιο. Ξεκινάει η επέτειος των 200ων γενεθλίων του.