Πέτρος Π. Καριώτογλου Παιδαγωγική Σχολή Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας

Μουσείο Ιστορία και εξέλιξή του Ο ρόλος του μαθητή σε τέτοια περιβάλλοντα Οι σκοποί και στόχοι Ρόλος Μουσείων Επιστημών και Τεχνολογίας

 Μη τυπική εκπαίδευση  Μουσείο και Ιστορία του  Παιδί και μουσείο  Οργάνωση σχολικών επισκέψεων  Αλληλεπιδραστικά εκθέματα

Συμπληρωματικά ή ανταγωνιστικά προς τη θεσμοθετημένη; Οι Αλλαγές στο Κοινωνικό και Τεχνολογικό Περιβάλλον προαναγγέλουν αλλαγές στο Σχολείο; Επιστημολογικό πλαίσιο: Επιστημονικός και Τεχνολογικός Αλφαβητισμός

Τυπική (Θεσμός, Πρόγραμμα Σπουδών και Ωρολόγιο) Μη Τυπική (Οργάνωση επισκέψεων εντός Θεσμού, αλλά σε ειδικούς χώρους) Άτυπη (Καμία, Οργάνωση, Τυχαία, Παρενθετική)

ΜΟΥΣΕΙΟ Ανοιχτή Πιο ομαδική... Περί το Μαθητή/τρια Δεν αξιολογείται ο Μαθητής Αποτελέσματα … λιγότερο μετρήσιμα Εθελοντική Παρακολούθηση ΣΧΟΛΕΙΟ Κλειστή Πιο ατομική …. Περί τον Εκπαιδευτικό Αξιολογείται ο Μαθητής Αποτελέσματα... εμπειρικά μετρήσιμα Αναγκαστική Παρακολούθηση

Σύμφωνα με τον ορισμό της ICOM, του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων, ένα μουσείο είναι: «Μόνιμο ίδρυμα στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, ανοιχτό στο κοινό, που ερευνά τα υλικά αντικείμενα των ανθρώπων και του περιβάλλοντός τους, αποκτά αυτά τα αντικείμενα, τα διατηρεί, τα ερμηνεύει και πρωτίστως τα εκθέτει προς όφελος του κοινού, κυρίως μέσα από διαδικασίες μελέτης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας».

Ο παραπάνω ορισμός δεν συνιστούσε εξαρχής το πλαίσιο μέσα στο οποίο καθορίζονται οι λειτουργίες ενός μουσείου, ούτε συνδεόταν με τη συλλογή και την έκθεση αντικειμένων. Στην αρχαιότητα το μουσείο περιγράφεται ως τέμενος αφιερωμένο στη λατρεία των Μουσών. Τούτο σημαίνει πως στο συγκεκριμένο χώρο καλλιεργούνταν οι τέχνες, τα γράμματα, η μουσική, η ποίηση, η φιλοσοφία και ο χορός[2]. Στην περίοδο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ο όρος χρησιμοποιείται κυρίως για χώρους στους οποίους διεξάγονταν φιλοσοφικές συζητήσεις.αρχαιότηταΜουσώνμουσικήποίησηφιλοσοφία[2]ρωμαϊκής αυτοκρατορίας

Κατά την περίοδο της Αναγέννησης ο όρος παραπέμπει στις ιδιωτικές συλλογές της ευρωπαϊκής αριστοκρατίας, ενώ στον 17ο αιώνα σχετίζεται με την πληρότητα τωνεγκυκλοπαιδικών γνώσεων και την «ευρεία κάλυψη ενός γνωστικού αντικειμένου». Στα μέσα του ίδιου αιώνα στην Ευρώπη χρησιμοποιείται ο λατινικός όρος musaeum για τον προσδιορισμό συλλογών με περίεργο αντικείμενα (cabinets des curiosités). Στα τέλη του 17ου, αρχές του 18ου, αιώνα καθιερώθηκε ο όρος για συγκεκριμένα κτήρια που στέγαζαν συλλογές αντικειμένων και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην περιγραφή της έκθεσης αντικειμένων του Elias Ashmol στην Οξφόρδη[3]. (Βικιπαιδεια)Αναγέννησηςευρωπαϊκής17ο αιώναεγκυκλοπαιδικώνλατινικόςΟξφόρδη[3]

Τα Επιστημονικά και Τεχνολογικά Μουσεία στον κόσμο εξελίσσονται για περισσότερο από 200 χρόνια. Η πρώτη γενιά δημιουργήθηκε για να συνδέσει τις ανάγκες του Πανεπιστημίου με τη Βιομηχανία. Το 1794 ιδρύθηκε το Conservatoire National des Arts et Metiers στο Παρίσι. Η κυρίαρχη λειτουργία του ήταν η εκπαίδευση νέων τεχνητών και σχεδιαστών με χρήση των συλλογών ως εκπαιδευτικά βοηθήματα.

Στις αρχές του 20ου αιώνα οι ιδέες του σοβαρού και έγκυρου Μουσείου Τεχνολογίας, σε συνδυασμό με τις δημοφιλείς βιομηχανικές εκθέσεις που παρουσιάζονταν την εποχή εκείνη, δημιούργησαν τη δεύτερη γενιά Μουσείων Επιστήμης και Τεχνολογίας, με κύριο εκφραστή το Deutsches Museum στο Μόναχο. Κύριος στόχος τους ήταν η εκπαίδευση του ευρύτερου δυνατού κοινού, δια μέσου συλλογών αλλά και εκθεμάτων, που μετατρέπονταν έτσι ώστε να μπορεί να επιδειχθεί η λειτουργία τους.

Στα μέσα του 20ου αιώνα εμφανίστηκαν οργανισμοί, όπως το Palais de la Decouverte στη Γαλλία, που απέφευγαν τον χαρακτηρισμό του Μουσείου. Οι οργανισμοί αυτοί, ήταν αφοσιωμένοι στην εκλαΐκευση της Επιστήμης και της Τεχνολογίας με τη χρήση διατάξεων κατασκευασμένων για επίδειξη, με έμφαση στην κίνηση και την αλληλεπίδραση επισκέπτη – εκθέματος. Στα σύγχρονα μουσεία, για τη δημιουργία των εκθέσεων και γενικότερα για την επικοινωνία με το κοινό συμβάλλουν πλεόν πολλές επιστημονικές ειδικότητες. Ειδικοί μουσειολόγοι, σε συνεργασία με τους επιμελητές των μουσείων, τους μουσειοπαιδαγωγούς και τους σχεδιαστές, φροντίζουν για την παρουσίαση των εκθεμάτων με τέτοιο τρόπο, ώστε να γίνονται κατανοητά από όλους τους πιθανούς επισκέπτες, ανεξαρτήτως ηλικίας ή άλλων ιδιαιτεροτήτων. Επιπλέον, για την εκπλήρωση του εκπαιδευτικού τους ρόλου, αλλά και για την επικοινωνία τους με το κοινό, τα μουσεία και ειδικότερα τα μουσειοπαιδαγωγικά τμήματα, προχωρούν στη διοργάνωση ειδικών προγραμμάτων, όπως ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και άλλες εκδηλώσεις. Όπως γίνεται φανερό από τα παραπάνω, για το τελικό αποτέλεσμα, τη μουσειακή έκθεση, είναι απαραίτητες εξειδικευμένες πλέον εργασίες σε πολλαπλά επίπεδα, όπως και η συμβολή πολλών επιστημονικών κλάδων και ειδικοτήτων. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, για τη λειτουργία ενός μουσείου, εξίσου απαραίτητη και σημαντική είναι και η συμβολή του διοικητικού προσωπικού και του προσωπικού φύλαξης, καθαρισμού και συντήρησης του χώρου

Η μη τυπική εκπαίδευση αναφέρεται σε δραστηριότητες που υλοποιούνται χαρακτηρίζονται από εθελοντική και όχι υποχρεωτική συμμετοχή όταν είναι μέρος μιας αναγνωρισμένης σχολικής εμπειρίας με καθορισμένους στόχους έξω από τα σχολεία δεν αναπτύσσονται πρωταρχικά για σχολική χρήση ούτε για να αποτελέσουν μέρος ενός συνεχιζόμενου σχολικού προγράμματος σπουδών

προκαλεί δέος και εξάπτει την περιέργεια και τη φαντασία ιδιαίτερα των μικρών μαθητών τους προκαλεί να δοκιμάσουν τις ιδέες τους να ασχοληθούν με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά τους

Αντίθετα με την τυπική εκπαίδευση, μερικές φορές συντηρητική, τα μουσεία δημιουργούν ένα ευχάριστο περιβάλλον μάθησης που απευθύνεται σε οικογένειες, νέους, μη ευνοημένες κοινωνικές ομάδες (ετερογενές κοινό), ενώ μπορούν να ενσωματώνουν έγκαιρα θέματα επικαιρότητας Αντίθετα με την τυπική εκπαίδευση, μερικές φορές συντηρητική, τα μουσεία δημιουργούν ένα ευχάριστο περιβάλλον μάθησης που απευθύνεται σε οικογένειες, νέους, μη ευνοημένες κοινωνικές ομάδες (ετερογενές κοινό), ενώ μπορούν να ενσωματώνουν έγκαιρα θέματα επικαιρότητας

ο τρόπος που οι εκπαιδευτικοί προσβλέπουν στη συνεργασία αυτών των δύο χώρων «μουσείου – σχολείου» ο τρόπος που οι εκπαιδευτικοί προσβλέπουν στη συνεργασία αυτών των δύο χώρων «μουσείου – σχολείου» Ο προσδιορισμός των διαδικασιών εκπαίδευσης στα μουσεία …είναι αντικείμενο της έρευνας

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΠΟΙΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΙΑ;  Ενήλικες  Ενήλικες: δια βίου μάθηση επιστημονικός και τεχνολογικός αλφαβητισμός  Σχολικές Ομάδες  Σχολικές Ομάδες: Αλλαγή στάσης, κοινωνικοί στόχοι, επιστημονικός & τεχνολογικός αλφαβητισμός, επέκταση / συμπλήρωση σχολικής γνώσης

Μελέτη, Εκπαίδευση, Ψυχαγωγία (ICOM) … σημαντική εξωσχολική εμπειρία, αλλά και εμπλουτισμός σχολικού μαθήματος... (ΤΜΘ & ΚΔΕ&ΜΤ) … και επιμόρφωση εκπαιδευτικών (Deutsches Museum, Science Museum London) ΣΚΟΠΟΙ ΜΟΥΣΕΙΩΝ

Frank Oppenheimer ιδρυτής και διευθυντής του ερευνητικού κέντρου Exploratorium του San Francisco Τα Μουσεία Μπορεί να είναι παράλληλα εκπαιδευτικά συστήματα ανοικτά για όλους Μπορεί όμως και να αποτελούν ένα καλό συνεργάτη του σχολείου ΣΚΟΠΟΙ ΜΟΥΣΕΙΩΝ

ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΟ Η επίσκεψη να δημιουργεί προβληματισμούς & την επιθυμία για γνώση βοηθά να κατανοήσει, να νιώσει το ιστορικό παρελθόν, να γνωρίσει την καλλιτεχνική δημιουργία, να αποκτήσει δεξιότητες και να έρθει σε επαφή με τη νέα τεχνολογία να επιδιώκει το ξύπνημα της ευαισθησίας του παιδιού,την ανάγκη της έκφρασης, το θαυμασμό για τα έργα των άλλων

ΠΛΑΙΣΙΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ (1995) Τα είδη μάθησης –μουσείων του Hein (1992) Το αλληλεπιδραστικό πλαίσιο των Falk & Dierking

ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ Το μεθοδικό μουσείο Συμπεριφορική μάθηση Το εποικοδομητικό μουσείο Εποικοδομητική μάθηση Το ανακαλυπτικό μουσείο Ανακαλυπτική μάθηση Το συστηματικό (παραδοσιακό) μουσείο Παραδοσιακή μάθηση Aυξητική μάθηση, προστιθέμενη σε παθητικό νού Ο μαθητευόμενος κατασκευάζει τη γνώση Η γνώση δομείται από το άτομο και κοινωνικά η γνώση υπάρχει ανεξάρτητα από τον γνώστη ΘΕΩΡΙΑ ΓΝΩΣΗΣ

Το συστηματικό μουσείο Παραδοσιακή μάθηση Μουσεία οργανωμένα με βάση την «έκθεση» - μεταφορά της γνώσης θα έχουν: -Σειριακά εκθέματα, με ξεκάθαρη αρχή και τέλος, και στοχευμένη σειρά -Διδακτικα στοιχεία, π.χ. ταμπέλες, υπότιτλους κλπ, που περιγράφουν τι πρέπει να μαθευτεί από το έκθεμα -Ιεραρχική διευθέτηση των θεμάτων από το απλό στο σύνθετο -Σχολικά προγράμματα που ακολουθούν παραδοσιακό ΑΠ με ιεραρχική διευθέτηση από το απλό στο σύνθετο -Εκπαιδευτικά προγράμματα με ειδικούς μαθησιακούς στόχους που προσδιορίζονται από το περιεχόμενο που πρέπει να μαθευτεί

Το μεθοδικό μουσείο Συμπεριφοριστική μάθηση Μουσεία οργανωμένα στην κατεύθυνση «ερέθισμα - ανταπόκριση»: -Διδακτικά στοιχεία, π.χ. ταμπέλες υπότιτλους κλπ, που περιγράφουν τι πρέπει να μαθευτεί από το έκθεμα - εκθέματα σειριακά, με ξεκάθαρη αρχή και τέλος, και στοχούμενη σειρά για παιδαγωγικούς λόγους

Το ανακαλυπτικό μουσείο Ανακαλυπτική μάθηση Εκθέματα που επιτρέπουν εξερεύνηση και πιθανά μπρος – πίσω κίνηση μεταξύ των εκθεμάτων Ευρεία γκάμα ενεργών τρόπων μάθησης Διδακτικά στοιχεία, π.χ. ταμπέλες υπότιτλους κλπ, που θέτουν ερωτήσεις, παρακινούν τους επισκέπτες να ανακαλύψουν κάτι για τους ίδιους Κάποια μέσα για να αποτιμήσουν οι επισκέπτες τις δικές τους ερμηνείες, σε σχέση με τις «σωστές»

Το ανακαλυπτικό μουσείο Ανακαλυπτική μάθηση Σχολικά προγράμματα που εμπλέκουν τους μαθητές σε δραστηριότητες με στόχο να τους οδηγήσουν σε αποδεκτά συμπεράσματα Εργαστήρια για ενήλικες που παρέχουν την επιβεβαίωση των ειδικών και άλλα είδη τεκμηρίων για προσήλωση και θεώρηση, ώστε οι συμμετέχοντες να μπορούν να καταλάβουν το αληθινό νόημα του υλικού

Το εποικοδομητικό μουσείο Εποικοδομητισμός Ένα εποικοδομητικό έκθεμα -Θα έχει πολλές «εισόδους», αλλά όχι αρχή και τέλος -Ευρεία γκάμα τρόπων ενεργού μάθησης -Θα έχει πολλές οπτικές γωνίες θεώρησης -Θα δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να συνδέουν με αντικείμενα (και ιδέες) μέσω γκάμας δραστηριοτήτων και υλικών, στις οποίες χρησιμοποιούν τις εμπειρίες τους -Θα παρέχουν εμπειρίες και υλικά που επιτρέπουν στους μαθητές να πειραματισθούν, να εικάσουν και να βγάλουν συμπεράσματα

ΤΑ ΕΙΚΟΝΙΚΑ ΜΟΥΣΕΙΑ A virtual museum is a digital entity that draws on the characteristics of a museum, in order to complement, enhance, or augment the museum experience through personalization, interactivity and richness of content. Virtual museums can perform as the digital footprint of a physical museum, or can act independently, while maintaining the authoritative status as bestowed by the International Council of Museums (ICOM) in its definition of a museum…. (Wikipedia)International Council of Museums

ΤΑ ΕΙΚΟΝΙΚΑ ΜΟΥΣΕΙΑ Virtual museum, a collection of digitally recorded images, sound files, text documents, and other data of historical, scientific, or cultural interest that are accessed through electronic media. A virtual museum does not house actual objects and therefore lacks the permanence and unique qualities of a museum in the institutional definition of the term. In fact, most virtual museums are sponsored by institutional museums and are directly dependent upon their existing collections. Nevertheless, through the hyperlinking and multimedia capabilities of electronic information media—particularly the World Wide Web (a hypermedia system carried on the Internet)—digitized representations can be brought together from multiple sources for enjoyment and study in a manner largely determined by the individual user. Virtual museums of this type can be a powerful tool for comparative study and for research into a particular subject, material, or locality.electronicWorld Wide WebhypermediaInternet (

ΤΑ ΕΙΚΟΝΙΚΑ ΜΟΥΣΕΙΑ  useums.museums.html useums.museums.html al.htmhttp:// al.htm

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΧΩΝ; Ανάγκη Επιμόρφωσης Τι μπορεί να κάνει ένα παιδί στο μουσείο; Πως πρέπει να οργανώσουμε μια τέτοια επίσκεψη;

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΙΣΚΕΨΕΩΝ  Οι εκπαιδευτικοί επιθυμούν να συνοδεύουν τους μαθητές τους οι ειδικοί /ξεναγοί του μουσείου  Επιθυμούν όμως να έχουν λόγο στην οργάνωση και την πραγματοποίηση της επίσκεψης

Όψεις και Χαρακτηριστικά της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης Παιχνίδι Περιπέτειας - Περιβαλλοντική Επίσκεψη & Διαβίωση- Μύθος & Αφήγηση - Αυτό(επι)μόρφωση & Τεχνολογίες - Μουσεία & Χώροι Φυσικών Επιστημών Φυσικές Επιστήμες ως Πολιτιστικό Προϊόν

ΤΡΟΠΟΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΩΝ  Περιήγηση  Ξενάγηση- καθοδηγούμενη από μουσειο-παιδαγωγούς ή μη καθοδηγούμενη  Project- ομαδική έρευνα μεγάλης διάρκειας  Εξοικείωση -Προετοιμασία της επίσκεψης  Ανακεφαλαιωτικές – μεταγνωστικές διαδικασίες

ΤΑ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΤΙΚΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ προσανατολισμένα στην εκπαίδευση κάνουν μια επίσκεψη μαθησιακά αποτελεσματική, αλλά και ευχάριστη, διασκεδαστική σύγχρονα παρά ιστορικά αφιερωμένα στην επιστήμη ή/και την τεχνολογία

…ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥΣ Eκθέματα κύριο χαρακτηριστικό η αλληλεπίδραση αρχέςφαινόμενα

…ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥΣ Eκθέματα Δημιουργούν νέα κατανόηση εμπειρία Τρέχουσες αντιλήψεις αλληλεπίδραση

ΔΥΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΕΚΘΕΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΤΜΘ και τώρα πια ΚΔΕ&ΜΤ) «η Θερμοκρασία των Σωμάτων» «η Ταχύτητα Διάδοσης του Ήχου» «η Θερμοκρασία των Σωμάτων» «η Ταχύτητα Διάδοσης του Ήχου»

ΑΠΟΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΕΚΘΕΜΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ Αρχικά Αντιλαμβανόμαστε τη Θερμοκρασία μέσω της αφής η θερμοκρασία ιδιότητα των σωμάτων Τελικά Η αφή δεν είναι αξιόπιστος τρόπος εκτίμησης της Θερμοκρασίας Η Θερμοκρασία δεν ευθύνεται αποκλειστικά για την αίσθηση όταν αγγίζουμε ένα σώμα

Το έκθεμα «η Ταχύτητα Διάδοσης του Ήχου»  Παρ’ ότι γίνεται αντιληπτή η καθυστέρηση, κανένα παιδί δεν διατύπωσε άποψη σε σχέση με το πεπερασμένο της ταχύτητας του ήχου.  Το μήνυμα του εκθέματος μπορεί να μη γίνει αντιληπτό.  Αλλά και αν γίνει μπορεί να μην οδηγήσει σε επιστημονική κατανόηση (χωρίς διαμεσολάβηση).

Απουσία Διαμεσολάβησης Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Ή ΤΟΥ ΞΕΝΑΓΟΥ μπορεί να οδηγήσει σε νέα λανθασμένη άποψη της γνώσης που διαπραγματεύεται το έκθεμα

Ύπαρξη Διαμεσολάβησης Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Ή ΞΕΝΑΓΟΥ Με φυσική παρουσία ή κατάλληλα κείμενα, διαγράμματα, εικόνες μπορεί να οδηγήσουν στην επιστημονική γνώση

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΚΘΕΜΑΤΩΝ Κατά το σχεδιασμό των εκθεμάτων απαιτείται Μπορούν οι προθέσεις μας / στόχοι να υλοποιηθούν & με ποιους τρόπους; Άποψη – στόχος (concept) για το σύνολο των εκθεμάτων Έρευνα της γνώσης των παιδιών για το σχεδιασμό κάθε εκθέματος

Οι επισκέψεις παιδιών στα Τεχνοεπιστημονικά Μουσεία ανεπανάληπτες εμπειρίες εισαγωγή στη διαδικασία της δια βίου μάθησης εισαγωγή στη διαδικασία της δια βίου μάθησης αναπτύσσουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητα αναπτύσσουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητα δημιουργούν θετικές στάσεις για επιστήμη και τεχνολογία δημιουργούν θετικές στάσεις για επιστήμη και τεχνολογία

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Οι επισκέψεις παιδιών στα Τεχνοεπιστημονικά Μουσεία είναι αποτελεσματικότερες:  Αν προετοιμάζονται  Αν προετοιμάζονται κατάλληλα (δραστηριότητες πριν την επίσκεψη) μεταγνωστικές  Ακολουθούνται από μεταγνωστικές φάσεις – γράψιμο έκθεσης - report (πολύ-τροπικής) (δραστηριότητες μετά την επίσκεψη) ειδικά εκπαιδευμένους  Οργανώνονται από ειδικά εκπαιδευμένους εκπαιδευτικούς ή ξεναγούς – συνοδούς εντυπωσιακά οδηγούν  Τα αλληλεπιδραστικά εκθέματα πρέπει ταυτόχρονα να είναι εντυπωσιακά και να οδηγούν στη μάθηση