Προς μια Κοινωνιολογική Θεώρηση της Χρήσης του Κινητού Τηλεφώνου Κείμενο αναφοράς: TOWARDS A SOCIOLOGICAL THEORY OF THE MOBILE PHONE Hans Geser, ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΠΜΣ: Τμήματα Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών / Οικονομικών Επιστημών ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΞΥΝΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ (ΜΟΠ071)  ΤΟΥΖΟΣ ΜΙΧΑΛΗΣ (ΜΟΠ042) Επιβλέπων: Α. ΚΥΡΤΣΗΣ

2 Υποκεφάλαιο 1: Εξέλιξη κοινωνικής ζωής & Κινητικότητα (Mobility) Προϋποθέσεις εξέλιξης της κοινωνικής ζωής του ανθρώπου & ανάπτυξης πολύπλοκων κοινωνικών δομών:  Φυσική εγγύτητα μεταξύ των μελών των ανθρωπίνων ομάδων  Σταθεροί τόποι εγκατάστασης Αποτελούν ταυτόχρονα & περιορισμό σε εκείνη τη μορφή επικοινωνίας που απαιτεί:  Κινητικότητα (mobility)  Γιατί η κινητικότητα ήταν ως τώρα ανασταλτικός παράγοντας επικοινωνίας?  Ολική αδυναμία επικοινωνίας κατά τη διάρκεια μετακινήσεων  Επιβάλλει μετακίνηση ολόκληρων ομάδων για τη διατήρηση επαφών μεταξύ των μελών της  Απλοποιεί τους κώδικες επικοινωνίας  Μειώνει την σπουδαιότητα της διαπροσωπικής επαφής λόγω της απόστασης ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Αποτροπή εξάπλωσης ή μετακίνησης ατόμων/ομάδων Εξουδετέρωση άλλων τεχνικών επιτευγμάτων (π.χ. Μέσα Μεταφοράς) ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ

3 Υποκεφάλαιο 2: Επέκταση κινητής τηλεφωνίας – Σύγκριση με εξάπλωση Internet Internet vs. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΑΙΤΙΕΣ 1.Χρήση περισσότερων κινητών σε σχέση με Η/Υ παγκοσμίως 2.Περισσότερα έξοδα/άτομο για λογαριασμούς κινητών σε σχέση με ISP 3. Αριθμός > Αριθμός κινητών συσκευών σταθερών συσκευών Ενοποίηση Περιεχομένου Λειτουργικότητα  Φωνή  Κείμενο  Εικόνα  Μουσική Μειωμένο μέγεθος Μικρό βάρος Μειωμένο κόστος κτήσης Απλοποιημένο περιβάλλον Κοινωνικοί Λόγοι  Mobility  Personalization  Φαινόμενη κοινωνική ισότητα

4 Υποκεφάλαιο 3: Επίδραση κινητού τηλεφώνου στη συμπεριφορά μεμονωμένων ατόμων Επέκταση χρήσης κινητού σε περισσότερες δραστηριότητες από τις αρχικά προβλεπόμενες (+) Χωρική απελευθέρωση (+) Χρήση για κοινωνικούς / συναισθηματικούς λόγους (+) Δήλωση αποκλειστικότητας ενδιαφέροντος (κίνηση switch off) (+) Δήλωση σπουδαιότητας μέσω άμεσης επιλογής (+) Ενδυνάμωση σχέσεων μέσω συχνότερης επαφής (+) Επιλογή ιδίας διαθεσιμότητας (+) Καθιστά εφικτούς remote multitasking ρόλους (+) Εντονότερος κοινωνικός έλεγχος & δυσκολία αποφυγής ευθυνών (-) Φαινόμενο κοινωνικής απομόνωσης (Civil inattention) σε δημόσιους χώρους (-) Φαινόμενο κοινωνικής απομόνωσης μέσω αποφυγής συναναστροφών (-) Απώλεια κοινωνικών αντανακλαστικών λόγω μείωσης κοινωνικών επαφών (-) Ελαχιστοποίηση συναισθημάτων απώλειας (?)

5  Επιλογή εναλλακτικού τρόπου επικοινωνίας – “Μειονέκτημα” 3 ης γενιάς κινητής τηλεφωνίας  Διατήρηση επαφών με άτομα που δεν θα διατηρούνταν υπό άλλες συνθήκες  Το φαινόμενο SMS: νέος τρόπος προσέγγισης & επικοινωνίας  Διαλλακτικός τρόπος επικοινωνίας  Διακριτικός τρόπος επικοινωνίας  Μικρό & “διαμοιραζόμενο” κόστος (αμφίδρομης) επικοινωνίας  Μείωση σπουδαιότητας αναστολών στην επικοινωνία  Ευελιξία στην καθημερινότητα (πχ. στους διακανονισμούς κοινωνικών συναθροίσεων)  “ Always available” mode  Δημιουργία “νομάδων” υψηλής τεχνολογίας (high tech nomads): εμπορικοί αντιπρόσωποι, δημοσιογράφοι, χρηματιστές, σύμβουλοι επιχειρήσεων κλπ.  Μεταβολή στις παραμέτρους κοινού περιβάλλοντος των επικοινωνούντων (πρώτη ερώτηση συνομιλίας σε κινητό…?) Υποκεφάλαιο 4: Επίδραση κινητού τηλεφώνου στη συμπεριφορά ατόμου απέναντι σε κοινωνικές ομάδες

6 Υποκεφάλαιο 5: Επίδραση κινητού τηλεφώνου στη συμπεριφορά ατόμου απέναντι σε άτομο (face-2-face communication) Εισερχόμενες κλήσεις μπορεί να προκύψουν σε απρόβλεπτη χρονική στιγμή 2. Δύο ταυτόχρονοι ρόλοι (physical presence + conversational “space”) 1. Προσωρινή διακοπή δραστηριότητας ή επαφής με άλλο πρόσωπο (ήχος κλήσης) 3. “Stage phoning” 4. Έμφαση στη προφορική επικοινωνία (απουσία άλλων αισθήσεων)

7 1. ΕΡΓΑΣΙΑ Υποκεφάλαιο 6: Επίδραση κινητού τηλεφώνου στην εργασία & στην οικογένεια 2. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Δοκιμάζονται οι εσωτερικές δομές ροής πληροφορίας σε έναν οργανισμό/εταιρεία (-) Απουσία σταθερών καναλιών ροής πληροφόρησης Λιγότερη πληροφορία προς κάποιο συντονιστικό κέντρο – περιφερειακή κατανομή πληροφορίας Ευνοείται η ανάπτυξη μη συμβατικών συμπεριφορών που παρεκκλίνουν από τις πρέπουσες τυπικές Αυξάνεται η αποδοτικότητα/αποτελεσματικότητα υπηρεσιών υποστήριξης on-site (service) Αυξάνεται η αποδοτικότητα/αποτελεσματικότητα παροχής υπηρεσιών εκτάκτου ανάγκης Αυξάνεται η αποδοτικότητα/αποτελεσματικότητα παροχής υπηρεσιών εκτάκτου ανάγκης Ταχύτητα Ακρίβεια Ενίσχυση κοινωνικής συνείδησης Επικοινωνία με ανεξάρτητους χρήστες/άτομο (χωρίς καν να είναι γνωστοί στα υπόλοιπα μέλη) Επικοινωνία με ανεξάρτητους χρήστες/άτομο (χωρίς καν να είναι γνωστοί στα υπόλοιπα μέλη) Ιδιωτικότητα (privacy) στις επαφές κάθε μέλους Ιδιωτικότητα (privacy) στις επαφές κάθε μέλους Αποκλεισμός ανάμιξης (έστω και τυχαίας) των άλλων μελών στις επαφές άλλου μέλους Αποκλεισμός ανάμιξης (έστω και τυχαίας) των άλλων μελών στις επαφές άλλου μέλους Οι κλασσικοί οικογενειακοί ρόλοι παρόλα αυτά δεν θεωρείται ότι ανατρέπονται αποκλειστικά από τη χρήση των κινητών

8 Υποκεφάλαιο 7: Άλλα φαινόμενα μεταβολής κοινωνικών παραμέτρων & συμπεριφορών (1) Υπονόμευση άμεσης συσχέτισης φυσικής & επικοινωνιακής απομόνωσης Κινητό & διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα (Δυτικός κόσμος, Ισλάμ) Σχολείο & κινητό τηλέφωνο Σταδιακή καθιέρωση “άγραφων νόμων” στη χρήση κινητών τηλεφώνων:  Προερχόμενοι από τον ίδιο τον χρήστη (ιδία επιβαλλόμενη προσαρμογή)  Προερχόμενοι έμμεσα από το περιβάλλον (εξωτερικά επιβαλλόμενη προσαρμογή)  Προερχόμενοι άμεσα από το περιβάλλον (εξωτερικά επιβαλλόμενη προσαρμογή)

9 Υποκεφάλαιο 7: Άλλα φαινόμενα μεταβολής κοινωνικών παραμέτρων & συμπεριφορών (2) ΣΤΑΘΕΡΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΚΙΝΗΣΗ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ (Οικογένεια, εταιρεία, κλπ.) ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΧΩΡΟ (Που βρίσκονται οι χρήστες) ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΑΤΟΜΟ Εισβολή ιδιώτη στον κοινωνικό χώρο (πχ. χρήση σε δημόσιους χώρους, ενόχληση άλλων προσώπων) Εισβολή κοινωνίας στον ιδιωτικό χώρο (πχ. προβολή προϊόντων)

10 Σχολιασμός/Αξιολόγηση κατά Ciborra – Hanseth – Monteiro (1) 1. Ciborra Θεωρούμε [ δίκτυα κινητής τηλεφωνίας + τερματικές συσκευές ]: ΙΤ υποδομή υπό εξέταση Για την αποτελεσματική ανάπτυξη & παροχή υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας πρέπει: Να καθοριστούν οι απαιτήσεις / στόχοι από τους παρόχους Να ευθυγραμμιστούν οι απαιτήσεις / στόχοι με τις δυνατότητες τεχνολογικής υποδομής & να υλοποιηθούν Να επιτευχθεί διαλειτουργικότητα μεταξύ συστημάτων / συσκευών βάσει καθορισμένων standards Να παρατηρείται η δυναμική εξέλιξη / μετάλλαξη των απαιτήσεων & να παρέχεται ευελιξία για αλλαγές / τροποποιήσεις / επεκτάσεις σε υποδομή & υπηρεσίες πχ λόγω:  αλλαγών στις συνήθειες των χρηστών ή  τεχνολογικών εξελίξεων Να είναι εγγυημένη η ασφάλεια των δεδομένων Να αξιοποιείται η εμπειρία στην επίλυση προβλημάτων μέσω ενός αποδοτικού συστήματος αξιολόγησης υποδομής & υπηρεσιών Η τεχνολογία να είναι “αόρατη” (transparent) στον χρήστη Να ακολουθεί (όσο είναι αυτό δυνατό) τις ανάγκες του χρήστη (customer-oriented system) & να τον πείθει για την λειτουργικότητά του Η πραγματικότητα της αγοράς & η τεχνολογική πρόοδος πρέπει από κοινού να οδηγούν την εξέλιξη & όχι αποκλειστικά ο ένας από τους δύο παράγοντες (π.χ. video call via UMTS)

11 Σχολιασμός/Αξιολόγηση κατά Ciborra – Hanseth – Monteiro (2) 1. Ciborra (συνέχεια) Θεωρούμε [ δίκτυα κινητής τηλεφωνίας + τερματικές συσκευές ]: ΙΤ υποδομή υπό εξέταση Απαιτούνται επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό, εξοπλισμό & υπηρεσίες Αξιολόγηση υποδομών ανάλογα με την απήχησή τους στην αγορά Φροντίδα (Care): Καθοριστικός ο ρόλος της στο σχεδιασμό, τις υποδομές & την εκπαίδευση Οικειότητα (Hospitality): Μέθοδοι διατήρησης εμπιστοσύνης πελατών Επιλογή αποτελεσματικότερης τεχνολογίας Μακροπρόθεσμος σχεδιασμός Συνεχή φροντίδα Ανεκτικότητα (immunity) στις πιέσεις από την αγορά Εγγύηση επιτυχίας

12 Σχολιασμός/Αξιολόγηση κατά Ciborra – Hanseth – Monteiro (3) 2. Hanseth Διαπιστώσεις που ισχύουν για δίκτυα κινητής τηλεφωνίας: Κοινή χρήση της υποδομής από τους χρήστες (ισχύει για την υποδομή δικτύου – όχι για τις συσκευές) Ανάγκη της προτυποποίησης (standardization) Τα συστατικά ενός ΙΤ συστήματος (εξοπλισμός, πληροφορία, εφαρμογές/λογισμικό) και οι χρήστες (ιδιώτες, οργανισμοί) το καθιστούν κοινωνικο-τεχνική υποδομή (socio-technical infrastructure) Ιδέα της συνεχούς θετικής πληροφοριακής ανάδρασης (positive feedback) Θεωρούμε [ δίκτυα κινητής τηλεφωνίας + τερματικές συσκευές ]: ΙΤ υποδομή υπό εξέταση further adoptions larger installed base more complements produced greater credibility of standard reinforces values to the users Αξία σύνδεσης νέου χρήστη σε σύστημα (πάροχο) που είναι ήδη δημοφιλής System development (δίκτυα + συσκευές): Revolution vs. Evolution

13 Σχολιασμός/Αξιολόγηση κατά Ciborra – Hanseth – Monteiro (4) 3. Monteiro Θεωρούμε [ δίκτυα κινητής τηλεφωνίας + τερματικές συσκευές ]: ΙΤ υποδομή υπό εξέταση Θεωρίες εξελικτικής πορείας ΙΤ συστημάτων: Τεχνολογικός Ντετερμινισμός: Η τεχνολογία οδηγεί τις εξελίξεις & δημιουργεί τις επιπλέον ανάγκες των χρηστών Social Reductionism: Η κοινωνία οδηγεί την τεχνολογία ανάλογα με τις ανάγκες της Κινητή τηλεφωνία: Αμοιβαία αλληλεπίδραση Σχεδιασμός ΙΤ συστήματος Ενδιαφέροντα χρηστών Ανάγκες χρηστών Προσαρμογή αναγκών σε μοντέλο Κινητή τηλεφωνία: Αρχές σχεδιασμού δικτύων