ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΘΗΜΑ 3 Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ (2)

Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Linda Shopes, Oral History and the Study of Communities. Problems, paradoxes and possibilites, Oral History Reader (1998), H Linda Shopes είναι Αμερικανίδα ερευνήτρια προφορικής ιστορίας που δραστηριοποιείται κυρίως στο χώρο της δημόσιας ιστορίας (public history) Εργάστηκε στην Επιτροπή Ιστορίας και Μουσείων της Pennsylvania και είναι επιμελήτριας μιας σειράς εκδόσεων προφορικής ιστορίας στον εκδοτικό οίκο Pallgrave/Macmillan

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΝΤΟΠΙΟΤΗΤΑΣ Ε. Παπαταχιάρχης, «Δια την σύστασιν και ωφέλειαν της κοινότητος του χωριού»: Σχέσεις και σύμβολά της εντοπιότητας σε μια αιγαιακή κοινωνία». Στο Κομνηνού – Παπαταξιάρχης (επιμ), Κοινότητα, Κοινωνία και Ιδεολογία, Αθήνα, Παπαζήσης, 1990,

Προγράμματα κοινοτικής προφορικής ιστορίας Καθορίζονται από: Ένα κοινό τόπο (πχ γειτονιά, χωριό, μια περιοχή) Μια κοινή κοινωνική ταυτότητα (πχ εργάτες, μαύροι, ομοφυλόφιλοι)

Δύο άξονες διαφοροποίησης Η προέλευση των συνεντεύξεων ▫Τοπικές ομάδες που καταγράφουν τη δική τους ιστορία ▫Ακαδημαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα ▫ συνδυασμός των παραπάνω Η φύση των τελικού προϊόντος ▫Η ερμηνεία του ιστορικού (γραπτό κείμενο) ▫Το ηχητικό τεκμήριο (αρχείο προφ. μαρτυριών) ▫Συνδυασμός των παραπάνω (πχ έκθεμα σε μουσείο, ντοκυμεντέρ)

Η χρήση υφιστάμενων συλλογών για τη μελέτη κοινοτήτων Ποια είναι η φύση της συλλογής: ποιος έκανε τις συνεντεύξεις, με ποιο σκοπό, σε ποια συγκυρία; Ποιες είναι οι αδυναμίες της συλλογής; ▫Το δείγμα των πληροφορητών (αποκλεισμός σημαντικών κατηγοριών) ▫Η ερευνητική ατζέντα (συλλογή αφηγήσεων ζωής χωρίς συγκεκριμένο στόχο, επιβολή της ερμηνείας του ιστορικού) ▫Αποφυγή των «επώδυνων» πτυχων: νοσταλγία για το παρελθόν εξιδανίκευση της κοινότητας

Ποιες είναι οι πιο χρήσιμες συλλογές; Ούτε οι συλλογές τοπικών ομάδων (τάση εξιδανίκευσης, α-ιστορική οπτική) Ούτε οι συλλογές μεμονωμένων ερευνητών (στενός στόχος, επιβολή του ερμηνευτικού πλαισίου του ερευνητή) Αλλά γενικότερα αρχεία προφορικών μαρτυριών προς χρήση μελλοντικών ερευνητών (πχ Πυθαγόρας, Θαλής): πολλαπλότητα αφηγητών, έμπειροι ερευνητές, απαλλαγή από τους καταναγκασμούς των 2 προηγούμενων περιπτώσεων

Πως μελετάμε τις συλλογές; Προϋπόθεση: η εμβύθιση στο υλικό των συνεντεύξεων Δεν αρκεί να διαβάζουμε τα κείμενα, πρέπει να ακούμε προσεχτικά τα ηχητικά τεκμήρια Να πάρουμε τον απαραίτητο χρόνο Να ακούμε τι κρύβεται πίσω από τα λόγια των αφηγητών (η αίσθηση της τοπικής κουλτούρας, η νοοτροπία, ο τρόπος σκέψης, κοινά σημεία ατομικών αφηγήσεων ζωής)

Ένα παράδειγμα από την Πενσυλβανία Τι κατάλαβε η συγγραφέας ακούγοντας δεκάδες συνεντεύξεις τοπικών κοινοτήτων; Εντοπιότητα: η σημασία του τόπου στις προσωπικές αναμνήσεις των κατοίκων Η νοηματοδότηση του παρόντος μέσα από τις αναμνήσεις του παρελθόντος ▫Η σημασία της «σκληρής δουλειάς» για την κοινοτική ταυτότητα: εμείς φτιάξαμε τα εργοστάσια ▫Η σημασία του σύγχρονο φυλετικού ζητήματος: αποκλεισμός των Μαύρων και των νεοφερμένων από την κοινότητα των λευκών «σκληρά εργαζόμενων» ▫Με άλλα λόγια: η έννοια του συνόρου

Ερώτημα Τι μας λένε αυτά τα συμπεράσματα για τη δική μας μελέτη της μεταναστευτικής κοινότητας του Βόλου;

Διεξάγοντας τις δικές μας συνεντεύξεις Πως μπορούμε να αποφύγουμε τα προαναφερόμενα προβλήματα; Πως μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το υλικό μας στο χώρο της δημόσιας ιστορίας;

Συστάσεις Σύλληψη του προγράμματος γύρω από ένα ιστορικό πρόβλημα και όχι γύρω από μια σειρά αφηγήσεων ζωής; ▫Πως συνδέονται οι ατομικές ιστορίες με μεγαλύτερα ζητήματα; Τι είδους ερωτήσεις μπορούν να κάνουν αυτές τις συνδέσεις; Διαμόρφωση του δείγματος πληροφορητών με το ευρύτερο δυνατόν τρόπο ▫Διαφοροποίηση κατά φύλο, φυλή, ηλικία ▫Συμπερίληψη των εκτός κοινότητας και των νεοφερμένων Διεξαγωγή των συνεντεύξεων με κριτικό πνεύμα ▫Συμπερίληψη των «δύσκολων» θεμάτων

Η χρήση του υλικού για τη δημόσια ιστορία Επιστροφή των αποτελεσμάτων στην κοινότητα Διάδοση ιστορικών γνώσεων εκτός του ακαδημαϊκού πλαισίου Προώθηση της κριτικής συζήτησης ιστορικών θεμάτων στο δημόσιο χώρο Παραδείγματα: σεμινάρια, εκθέσεις σε μουσεία, ντοκιμαντέρ, ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές, κοινοτικές εκδόσεις Γενικότερα: εκδημοκρατισμός της ιστορίας

ΚΟΙΝΩΤΙΚΕΣ ΦΩΝΕΣ: Η ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ Συνέδριο της Αγγλικής Ένωσης Προφορικής Ιστορίας, Μάντσεστερ, Ιουλίου history-on-the-groundhttps://oralhistorynoticeboard.wordpress.com/2014/09/12/community-voices-oral- history-on-the-ground

Simon Elmes παραγωγός ραδιοφωνικών ντοκυμεντέρ στο BBC DOCUMENTING OUR LIVES. ORAL HISTORY, RADIO DOCUMENTARY AND THE LISTENING PROJECT Η μνήμη παλιότερων εποχών που χάνεται με τους ανθρώπους και η υπερπληθώρα των μαρτυριών σήμερα Το παράδειγμα του Listening Project BBC – BL Ποιες οι ομοιότητες και κυρίως οι διαφορές ανάμεσα στις μαρτυρίες που συλλέγονται από ερευνητές προφορικής ιστορίας και τα μήντια; Ποια η ισορροπία ανάμεσα στην ακρίβεια των ιστορικών τεκμηρίων και την συναισθηματική αλήθεια;

Linda Shopes COMMUNITY HISTORY: WHERE HAVE WE BEEN, WHERE ARE WE GOING Κριτική επανεξέταση της παλιάς της δουλειάς Χώρος για πολλαπλές ταυτότητες Εστίαση σε ένα πρόβλημα και παρέμβαση για κοινωνική αλλαγή Παράδειγμα: ative.org/

Shopes Συμπεράσματα “So maybe we should get out of the way a bit and create spaces where people’s stories can simply be told — difficult stories, hard stories, complicated stories – not just stories of survival or of all getting along. And then maybe we can juxtapose stories that contradict one another, that tell of crosscutting communities within communities, of those excluded and those with power over it. And by doing so, perhaps we can indeed raise consciousness.”

Κοινότητες που παρουσιάστηκαν Μεταναστευτικές κοινότητες Εθνοτικές κοινότητες Αστικές κοινότητες – γειτονιές, νέες πόλεις ▫Ψηφιακή αφήγηση Βετεράνοι του πολέμου στο Ιράκ & Αφγανιστάν Ασθενείς του AIDS, καρκινοπαθείς Επιζώντες του Ολοκαυτώματος Ομοφυλόφιλοι Νησιωτικές κοινότητες

Κοινότητες μαύρων δούλων στην Αμερική Άτομα με αναπηρία Speaker’s Corner London Τρόφιμοι ιδρυμάτων κοινωνικής πρόνοιας Φεμινίστριες Φυσιοθεραπευτές Εκπαιδευτικές κοινότητες