Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Τσακώνικος: ένας χορός... μία ιστορία;» Σχ. έτος 2012-13 Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός: Κανελλοπούλου Μαίρη Συνεργαζόμενος: Κολυπέρας Νικόλας Τάξη: Β1 25ου Δημοτικού Σχολείου Πατρών

Ποιοι είμαστε... Η τάξη μας αποτελείται από δεκατρία παιδιά, εφτά αγόρια και έξι κορίτσια. Χωριστήκαμε σε τρεις ομάδες και διαλέξαμε ονόματα σχετικά με το θέμα μας: χορευτές τραγουδιστές μουσικοί

μια ιδέα... η αρχή... Η ενασχόληση της δασκάλας του τμήματος με τους παραδοσιακούς χορούς στη θεωρία και την πράξη στάθηκε αφορμή και έμπνευση για το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Τα δημοτικά τραγούδια και οι χοροί που τα συνοδεύουν κλείνουν μέσα τους πολύτιμα λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία. Αποτελούν ζωντανή παράδοση του λαού μας και ευκαιρία έκφρασης συναισθημάτων. Ειδικότερα, ο Τσακώνικος χορός, έχοντας τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα, είναι ένα εξαίσιο δείγμα – στοιχείο πολιτισμού που ταξιδεύει στον χρόνο και επιβιώνει από την αρχαία εποχή ως τις μέρες μας. Κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα...

Οι στόχοι μας Να γνωρίσουν οι μαθητές τον τσακώνικο χορό, χαρακτηριστικό χορό της Πελοποννήσου, που έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Να ερευνήσουν την ιστορία του χορού και τις θεωρίες που σχετίζονται με την προέλευσή του (σύνδεση με τη μυθολογία: έξοδος Θησέα από τον λαβύρινθο/πάλη του Απόλλωνα με τον Πύθωνα). Να έρθουν σε επαφή με στοιχεία γεωγραφίας, λαογραφίας και ιστορίας σχετικά με την περιοχή της Τσακωνιάς και τους Τσάκωνες, οι οποίοι θεωρούνται απόγονοι των Δωριαίων. Να μάθουν να χορεύουν τον τσακώνικο. Να επενδύσουν με δικούς τους στίχους τον τσακώνικο ρυθμό και να τραγουδήσουν το δικό τους τραγούδι. Να εκφραστούν συναισθηματικά μέσα από τον χορό και το τραγούδι. Να δουλέψουν ομαδικά και να αναπτύξουν συνεργατικό πνεύμα. Να διαπιστώσουν τη συνέχεια της παράδοσης του λαού μας.

Το ταξίδι μας… Ακούσαμε τραγούδια σε τσακώνικο ρυθμό, παρακολουθήσαμε βίντεο με απόδοση του τσακώνικου από παραδοσιακά χορευτικά συγκροτήματα και επισημάναμε τα βασικά χαρακτηριστικά και το μοτίβο που ακολουθεί ο συγκεκριμένος χορός.

Ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία Μελετήσαμε την ιστορία και την προέλευση του τσακώνικου. Αναζητήσαμε πληροφορίες γραπτές. Παρακολουθήσαμε βίντεο για την Τσακωνιά, τους κατοίκους της, τη διάλεκτό τους, την παραδοσιακή φορεσιά τους.

Ο μύθος του Θησέα Διαπιστώσαμε ότι ο τσακώνικος συνδέεται από πολλούς μελετητές με τον αρχαίο χορό Γέρανο που αναπαριστά την έξοδο του Θησέα και των άλλων νέων από τον λαβύρινθο. Γι’ αυτό οι χορευτές είναι πιασμένοι σφιχτά από το χέρι ο ένας πίσω από τον άλλο, σαν να φοβούνται μη χαθούν.

Ο μύθος του Απόλλωνα Άλλοι ερευνητές συνδέουν τον τσακώνικο με τη μάχη που έδωσε ο Απόλλωνας με το φοβερό φίδι Πύθωνα. Γι’ αυτό ο χορός κουλουριάζεται και ξεκουλουριάζεται, κίνηση που θυμίζει φίδι.

Φτιάξαμε το δικό μας τραγούδι Ο τσακώνικος είναι ένας χορός, ένας ρυθμός, μια μουσική πάνω στην οποία τραγουδιούνται διαφορετικοί στίχοι. Αντλώντας έμπνευση απ’ αυτό φτιάξαμε το δικό μας τραγούδι πάνω στον ρυθμό του τσακώνικου και το τραγουδήσαμε στη γιορτή λήξης του σχολείου. Το τραγούδι μας μιλάει για ένα μήλο που παραπονιέται επειδή το έχουν δαγκώσει. Ένα αχλάδι το παρηγορεί και του λέει να μη στενοχωριέται γιατί μπορεί να είναι δαγκωμένο μα δεν έχει χαλάσει, δεν είναι σαπισμένο. Θελήσαμε έτσι να δώσουμε ένα μήνυμα αισιοδοξίας, θετικής σκέψης και φιλίας.

Ένα μήλο δαγκωμένο Ένα μήλο, καλέ μάνα, ένα μήλο δαγκωμένο στέκει παραπονεμένο. Κι ένα αχλάδι, καλέ μάνα, κι ένα αχλάδι το κοιτάζει και το σιγοκουβεντιάζει. Και του λέει, καλέ μάνα, είσαι μήλο δαγκωμένο μα δεν είσαι σαπισμένο.

Χορέψαμε και ξαναχορέψαμε! Μάθαμε να χορεύουμε τσακώνικο, κάναμε μια σχετική χορογραφία και την παρουσιάσαμε στη γιορτή λήξης του σχολείου.

Γίναμε αρθρογράφοι Δουλεύοντας σε ομάδες γράψαμε άρθρα σχετικά με τον τσακώνικο, την προέλευσή του και τον τρόπο που χορεύεται. Εντάξαμε τη συγκεκριμένη δραστηριότητα στο μάθημα της γλώσσας. Θεωρήσαμε ότι η Γαλήνη, μία από τις ηρωίδες του βιβλίου, επισκέφθηκε την Τσακωνιά και τη βοηθήσαμε να μοιραστεί την εμπειρία της με τους συμμαθητές της γράφοντας ένα άρθρο για την εφημερίδα της τάξης.

Αποσπάσματα από τα άρθρα των παιδιών «Ο τσακώνικος είναι ένας χορός που χορεύεται στην Τσακωνιά. Οι χορευτές πιάνονται από το μπράτσο. Πηγαίνουν μπροστά και κάνουν ένα σχήμα σαν σαλιγκάρι. Χορεύεται από την αρχαία ελλάδα, μόνο που τότε τον έλεγαν διαφορετικά.» «Όταν οι χορευτές κουλουριάζονται σαν σαλιγκάρι θυμίζουν τον Πίθωνα που πολέμησε τον θεό Απόλλωνα. Ο πρώτος όταν θέλει να ξεκουλουριάσει γυρίζει με την πλάτη του δεξιά.» «Πιστεύουμε ότι συνδέεται με τον μύθο του Θησέα που χόρεψε με τους συντρόφους του τον αρχαίο χορό Γέρανο.» «Όταν πιάνονται από το μπράτσο είναι σαν να φοβούνται μήπως χάσει ο ένας τον άλλο σαν τους ανθρώπους που ήταν μέσα στον λαβύρινθο.» «Μαθαίνουμε κι εμείς στο σχολείο να χορεύουμε τσακώνικο χορό.»

Φτιάξαμε πόστερ Με τα κείμενα που συνθέσαμε κατασκευάσαμε πόστερ. Το εμπλουτίσαμε με ζωγραφιές και εικόνες.

Τι πετύχαμε; Ο απολογισμός είναι θετικός. Πέρα από τις γνώσεις που αποκτήσαμε, τα παιδιά πραγματικά χάρηκαν την όλη διαδικασία. Τραγουδούσαν το τραγούδι που έφτιαξαν ακόμα και στα διαλείμματα, όπως και το τραγούδι που χόρεψαν στη γιορτή λήξης (το πιο γνωστό από τα τραγούδια σε τσακώνικο ρυθμό: «Σου ‘πα, μάνα, πάντρεψέ με»). Ευχαρίστως θα κάναμε ένα παρόμοιο πρόγραμμα, ένα παρόμοιο ταξίδι...