Δρ Κων/νος ΠΑΤΛΙΤΖΙΑΝΑΣ, kpatli@cres.gr ΕΡΓΟ: Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη σε Περιφερειακό, Διαπεριφερειακό και Διασυνοριακό Επίπεδο «Το Πλαίσιο Στρατηγικών Προτεραιοτήτων για την Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη στο Βόρειο Αιγαίο» Ημερίδα, Μυτιλήνη, 20/5/2015 Δρ Κων/νος ΠΑΤΛΙΤΖΙΑΝΑΣ, kpatli@cres.gr

ΕΡΓΟ: Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη σε Περιφερειακό, Διαπεριφερειακό και Διασυνοριακό Επίπεδο «Το Εξωτερικό Περιβάλλον για την Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη στο Βόρειο Αιγαίο» 1

Περιεχόμενα Ενέργεια στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Ηλεκτροπαραγωγή Κατανάλωση Ενέργειας Αδειοδοτημένοι Σταθμοί ΑΠΕ Έργα Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης Χρηματοδότηση Επενδύσεων Στρατηγική Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης Εξειδικεύσεις Δράσεις της Π.Β. Αιγαίου για την προώθηση της Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης SWOT Ανάλυση για την Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη 1

Ενέργεια στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου Ενεργειακή Επάρκεια & Aσφάλεια. Αυτόνομα Μη Διασυνδεμένα Ενεργειακά Συστήματα. Προστασία του περιβάλλοντος και θέματα υγείας από τη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή από ρυπογόνα καύσιμα (πετρέλαιο). Χαμηλή σχετικά Εγκατεστημένη Ισχύς ΑΠΕ (περίπου 50 MW). Αφορά κυρίως αιολικές εγκαταστάσεις και φωτοβολταϊκά ηλιακά συστήματα. Υπαρξη αξιόλογου υδάτινου (κυρίως Ικαρία) και γεωθερμικού ενεργειακού δυναμικού (κυρίως Λέσβος). 1

Βόρειο Αιγαίο - Ηλεκτροπαραγωγή (A) Εξέλιξη Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας [MWh]: 2011 2012 2013 Θερμικοί Σταθμοί ΑΠΕ (AΠ, ΦΒ, ΜΥΗΣ) 673.879,77 92.827,83 651.889,33 100.138,45 598.996,32 115.592,05 Πηγή: 2015, ΔΕΔΔΗΕ 2

Εμπορικός / Οικιακός Τομέας Εμπορικός / Οικιακός Τομέας Βόρειο Αιγαίο – Κατανάλωση Ενέργειας [1/4] ΙΚΑΡΙΑ Έτος Βιομηχανία Γεωργία Δημόσιος Φωτισμός Εμπορικός / Οικιακός Τομέας Σύνολο 2009 658.382 125.006 1.992.939 24.508.750 27.285.077 2010 581.8 83.153 2.157.994 25.182.539 28.005.486 2011 544.765 29.948 2.102.060 24.876.933 27.553.706 2012 509.169 34.582 2.089.412 23.253.661 25.886.824 2013 589.865 35.807 2.120.393 23.754.133 26.500.198 ΛΕΣΒΟΣ Έτος Βιομηχανία Γεωργία Δημόσιος Φωτισμός Εμπορικός / Οικιακός Τομέας Σύνολο 2009 9.700.559 4.811.552 28.875.412 164.695.391 208.082.914 2010 8.963.109 4.856.302 29.696.474 165.504.909 209.020.794 2011 8.645.164 6.580.995 28.695.717 159.122.478 203.044.354 2012 7.068.709 6.992.867 26.809.476 153.953.849 194.824.901 2013 8.531.329 6.853.116 28.895.828 151.616.080 195.896.353 Πηγή: 2015, ΔΕΗ 3

Εμπορικός / Οικιακός Τομέας Εμπορικός / Οικιακός Τομέας Βόρειο Αιγαίο – Κατανάλωση Ενέργειας [2/4] ΛΗΜΝΟΣ Έτος Βιομηχανία Γεωργία Δημόσιος Φωτισμός Εμπορικός / Οικιακός Τομέας Σύνολο 2009 2.094.154 668.224 12.842.667 44.053.872 59.658.917 2010 1.669.701 616.854 12.521.665 44.508.681 59.316.901 2011 1.514.380 736.99 11.578.343 43.435.050 57.264.763 2012 1.783.599 709.844 10.890.320 41.283.164 54.666.927 2013 1.986.135 724.896 11.506.819 41.856.623 56.074.473 ΣΑΜΟΣ Έτος Βιομηχανία Γεωργία Δημόσιος Φωτισμός Εμπορικός / Οικιακός Τομέας Σύνολο 2009 2.845.729 1.374.645 13.433.161 76.408.785 94.062.320 2010 2.396.886 1.332.427 12.771.007 74.742.252 91.242.572 2011 2.108.564 939.177 12.301.748 72.839.676 88.189.165 2012 1.827.929 943.702 11.608.488 69.884.033 84.264.152 2013 2.100.623 904.422 12.090.282 67.339.955 82.435.282 Πηγή: 2015, ΔΕΗ 4

Εμπορικός / Οικιακός Τομέας Βόρειο Αιγαίο – Κατανάλωση Ενέργειας [3/4] ΧΙΟΣ Έτος Βιομηχανία Γεωργία Δημόσιος Φωτισμός Εμπορικός / Οικιακός Τομέας Σύνολο 2009 6.165.296 6.199.160 20.713.839 159.925.200 193.003.495 2010 15.573.385 7.090.009 22.152.003 163.286.465 208.101.862 2011 5.129.495 6.221.427 21.144.986 160.801.697 193.297.605 2012 4.874.286 5.099.881 18.809.240 154.018.002 182.801.409 2013 5.134.890 5.352.105 18.668.653 151.865.891 181.021.539 Πηγή: 2015, ΔΕΗ 5

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Βόρειο Αιγαίο – Κατανάλωση Ενέργειας [4/4] ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Νησί 2009 2010 2011 2012 2013 Ικαρία 27.285.077 28.005.486 27.553.706 25.886.824 26.500.198 Λέσβος 208.082.914 209.020.794 203.044.354 194.824.901 195.896.353 Λήμνος 59.658.917 59.316.901 57.264.763 54.666.927 56.074.473 Σάμος 94.062.320 91.242.572 88.189.165 84.264.152 82.435.282 Χίος 193.003.495 208.101.862 193.297.605 182.801.409 181.021.539 Πηγή: 2015, ΔΕΗ 6

Βόρειο Αιγαίο – Αδειοδοτημένοι Σταθμοί ΑΠΕ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΑΙΟΛΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΥΒΡΙΔΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΙΣΧΥΣ ΑΔΕΙΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΑΔΕΙΩΝ (KW) ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΑΔΕΙΩΝ ΜΕ ΆΔΕΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (KW) ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΑΔΕΙΩΝ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ (KW) ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ 703/2008 (KWp) ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ (KWp) ΙΣΧΥΣ Φ/Β ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ (πλην στεγών 2ος/2012) ΙΣΧΥΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΑΠΕ (KW) ΙΣΧΥΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ (KW) ΕΓΓΥΗΜΕ ΝΗ ΙΣΧΥΣ (KW)   ΑΓ. ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ 11.850 34 18 4.580 18.000 15.000 ΛΕΣΒΟΣ 17.050 2.700 1.140 10.482 15.808 1.000 ΛΗΜΝΟΣ 3.040 1.900 7.675 2.256 3.900 2.500 ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΣΑΜΟΣ 8.975 700 5.201 7.578 ΦΟΥΡΝΟΙ 112 ΘΥΜΑΙΝΑ 11 ΧΙΟΣ 9.325 600 7.125 7.299 6.266 2.850 ΟΙΝΟΥΣΕΣ 104 30 ΨΑΡΑ 2.025 60 4 ΣΥΝΟΛΟ 40.415 5.300 29.815 25.580 33.604 10.940 Στην Περιφέρεια Β. Αιγαίου είναι εγκατεστημένες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούν ως καύσιμη ύλη το μαζούτ και το ντίζελ. Αιολικά πάρκα υπάρχουν στη Λέσβο, Λήμνο, Χίο, Ψαρά, Σάμο και Ικαρία. Πηγή: 2015, ΔΕΗ 7

Βόρειο Αιγαίο - Έργα Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης [1/2] 229 Έργα τα οποία έχουν/ πρόκειται (εγκεκριμένα) να υλοποιηθούν : ΑΠΕ (Φ/Β Σταθμός, Αιολικά πάρκα – Θαλάσσια). ΕΞΕ (Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων). Οδοφωτισμό. Διαχείριση Αποβλήτων, απορριμμάτων και υδάτων. 17 υλοποιηθέντα Έργα ΑΠΕ (Φ/Β και Αιολικά) της τελευταίας 5-ετίας 9 μελλοντικά Έργα ΑΠΕ (Φ/Β και Αιολικά) 8

Βόρειο Αιγαίο - Έργα Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης [2/2] 9 μελλοντικά Έργα ΑΠΕ (Φ/Β και Αιολικά) Α/Α Τίτλος Επένδυσης-Έργου Τεχνολογία Ονομαστική ισχύς/ Μέγεθος/ Επιφάνεια Συνολικό κόστος επένδυσης Κατηγορίες εργαζομένων Μόνιμες θέσεις εργασίας Εποχιακοί εργαζόμενοι 1 ΡΑΠΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Φ/Β Σταθμοί 1(kwp)   1 άτομο 2 Π. ΓΑΛΑΝΑΚΗΣ - Φ. ΚΑΓΚΗ - Α. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ ΕΠΕ PROSOL ENERGY ΕΠΕ 59.4(kwp) 3 εταίροι 3 ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΓΛΥΚΗΣ ΚΑΙ ΥΙΟΣ Ε.Ε. 2 εταίροι 4 ΛΙΟΔΑΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 19.95(kwp) 1 άτομα 5 Σ. ΜΑΚΡΙΠΛΗΣ & Β.ΖΑΝΝΙΚΟΥ Ο.Ε. 99.83(kwp) 2 άτομα 6 Ε. ΕΛΕΝΗΣ - Γ. ΕΛΕΝΗ Ο.Ε. ΥΠΕΡΙΩΝ Ο.Ε. 69.56(kwp) 2 άτομο 7 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΘΕΟΧΑΡΟΥΣ 68.355(kwp) 8 ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ & ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΗΤΣΙΝΗΣ 68.4(kwp) 9 ΑΙΓΑΙΑ ΖΕΥΞΗ Αιολικά Πάρκα 706 MW - 75 450 9

Βόρειο Αιγαίο – Χρηματοδότηση Επενδύσεων [1/6] ΕΣΠΑ 2007 – 2013 & Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης και Νήσων Αιγαίου 2007 – 2013: 72 χρηματοδοτηθέντα έργα (Δήμοι Χίου, Σάμου, Λέσβου, Λήμνου κ.ά.) , συνολικού Π/Υ 124,362,776 €. 2 υποψήφια έργα προς χρηματοδότηση, συνολικού Π/Υ 11,000,000 €. Αντικείμενο: Βελτίωση της προσπελασιμότητας (ενδοπεριφερειακής και διαπεριφερειακής). Διασφάλιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Ενσωμάτωση της αειφορίας στις αναπτυξιακές παρεμβάσεις, σε συνδυασμό με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Ανάπτυξη της κοινωνίας της γνώσης και ενδυνάμωση των εξωστρεφών συνεργασιών. Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, καλλιέργεια της καινοτομίας, προσέλκυση επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Συνδυασμένη αξιοποίηση των τουριστικών και πολιτισμικών πόρων κ.ά. 10

Βόρειο Αιγαίο – Χρηματοδότηση Επενδύσεων [2/6] Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας «Ελλάδα - Κύπρος 2007-2013»: 9 χρηματοδοτηθέντα έργα συνολικού Π/Υ 10,489,568€. Αντικείμενο: Υποστήριξη της επιχειρηματικότητας, ενίσχυσης της έρευνας και της τεχνολογίας και ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού. Διαφύλαξη του περιβάλλοντος, διαχείριση των κινδύνων, ανάδειξη των πολιτιστικών αξιών της περιοχής. Ενίσχυση της ασφάλειας της περιοχής, των συστημάτων μεταφορών και επικοινωνιών, ενθάρρυνση της κατάρτισης στελεχών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Συνολική υποστήριξη του προγράμματος για την προετοιμασία έργων, τη διαχείριση και την υλοποίηση του προγράμματος, τις ενέργειες δημοσιότητας και αξιολόγησης.  11

Βόρειο Αιγαίο – Χρηματοδότηση Επενδύσεων [3/6] Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας «Ελλάδα - Κύπρος 2007-2013»: 9 χρηματοδοτηθέντα έργα συνολικού Π/Υ 10,489,568€. Α/Α Τίτλος Έργου Χρονική Διάρκεια (μήνες) Π/Υ Έργου 1 Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη σε Περιφερειακό, Διαπεριφερειακό και Διασυνοριακό Επίπεδο - ΕΝΕΡΓΕΙΝ - 4.000.000,00€ 2 Διατροφικά Προϊόντα και Βιώσιμη Ανάπτυξη στις Περιοχές Συνεργασίας - ΤΟΠΩΝ ΕΦΟΡΙΑ 24 473.005,48 € 3 Ανάπτυξη Συστήματος Παραγωγής και Αξιοποίησης Ξυλώδους Βιομάζας για τη Θέρμανση Δημοτικών Κτηρίων / Biomass 81.500,00€ 4 Διαδρομές στο περιβαλλοντικό και πολιτισμικό απόθεμα, 'Κύπρος-Κρήτη-Λέσβος'-Οικοπεριηγητές 29 1.345.562,00 € 5 ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΙΑΠΕΡΕΚ 940.000,00 € 6 Ολοκληρωμένη περιβαλλοντική διαχείριση κτηνοτροφικών αποβλήτων - IMAST 1.095.000,00 € 7 Ηλιοθερμική Παραγωγή Ηλεκτρισμού και Νερού - HΠΗΝ 1.295.000,00 € 8 Διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ Κύπρου και Κρήτης στον τομέα της διαχείρισης υδάτων - ΔΙΑΥΔΩΡ 725.000,00 € 9 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΕΝΤΡΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗΣ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΕΛΑΙΟΠΥΡΗΝΑ ΓΙΑ ΣΚΟΠΟΥΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ - ΚΕ.Δ.ΕΛ.Ε.Α 534.500,00 € 12

Βόρειο Αιγαίο – Χρηματοδότηση Επενδύσεων [4/6] Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων: 3 Χρηματοδοτηθέντα έργα συνολικού Π/Υ 714,520,000 € Υποψήφια έργα προς Χρηματοδότηση: 1 έργο Π/Υ 190,000,000 € Αντικείμενο: Προώθηση «πράσινης» και πιο αποδοτικής στη χρήση των πόρων οικονομίας. Συμβολή στην οικονομική, κοινωνική και περιφερειακή συνοχή. Στήριξη των ΜΜΕ. 13

Βόρειο Αιγαίο – Χρηματοδότηση Επενδύσεων [5/6] Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων: 3 Χρηματοδοτηθέντα έργα συνολικού Π/Υ 714,520,000 € Α/Α Τίτλος Έργου Χρονική Διάρκεια (μήνες) Π/Υ Έργου 1 Μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας συνδυασμένου κύκλου φυσικού αερίου στη Μεγαλόπολη 34 499,52 εκατ. ευρώ 2 Μονάδα ηλεκτροπαραγωγής καθαρής ισχύος 360-400 MW στον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Αλιβερίου 30 140 εκατ. ευρώ 3 Κατασκευή αιολικών πάρκων (ΤΕΡΝΑ) 36 75 εκατομ. ευρώ 14

Βόρειο Αιγαίο – Χρηματοδότηση Επενδύσεων [6/6] Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων: Υποψήφια έργα προς Χρηματοδότηση: 1 έργο Π/Υ 190,000,000 € Α/Α Τίτλος Έργου Χρονική Διάρκεια Π/Υ Έργου 1 Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας σε 18 νησιά του βόρειου και ανατολικού Αιγαίου, της Δωδεκανήσου, των Κυκλάδων και του συμπλέγματος των Διαπόντιων Νήσων. 2014-2019 190 εκατ, ευρώ 15

Βόρειο Αιγαίο – Στρατηγική Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης Βασικός Στόχος: Αξιοποίηση της ηλιακής και αιολικής ενέργειας, των γεωθερμικών πεδίων και άλλων ΑΠΕ Όραμα: Αξιοποίηση της αιολικής και ηλιακής ενέργειας, των γεωθερμικών πεδίων και άλλων ΑΠΕ συμβάλλοντας έτσι στην αειφορία, την οικονομική ανέλιξη και την ανάδειξη των νησιών της Περιφέρειας. Αποστολή: Η υποστήριξη επενδύσεων σε ΑΠΕ με σεβασμό στο Περιβάλλον και η κατάλληλη αξιοποίηση του ενεργειακού δυναμικού. 16

Βόρειο Αιγαίο – Εξειδικεύσεις [1/2] Στρατηγικές Κατευθύνσεις Στρατηγικές Ειδικεύσεις Επενδύσεις Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης 1. Προώθηση της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ Αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ σε σχέση με την χρήση συμβατικής ενέργειας Προώθηση επενδύσεων μικρής μικρής κλίμακας ΑΠΕ ή ΣΗΘ Εκσυγχρονισμός δικτύων μεταφοράς και διανομής ηλεκτρισμού Εγκατάσταση έξυπνων δικτύων 2. Προώθηση της ενεργειακής απόδοσης και της χρήσης ΑΠΕ στις ΜΜΕ. Μείωση της κατανάλωσης ενέργειας & των αερίων θερμοκηπίου Ενίσχυση επιχειρήσεων για τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης και την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ. 3. Στήριξη της ενεργειακής απόδοσης και της χρήσης ΑΠΕ στις δημόσιες υποδομές Μείωση της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας στα δημόσια κτίρια. Αύξηση του αριθμού νοικοκυριών με βελτιωμένη ταξινόμηση κατανάλωσης ενέργειας. Ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης των δημόσιων κτιρίων. Ενίσχυση των νοικοκυριών για βελτίωση της ενεργειακής τους Ενημέρωση, μικρών και μεγάλων καταναλωτών για την χρήση ενεργειακά αποδοτικών συσκευών. 17

Βόρειο Αιγαίο – Εξειδικεύσεις [2/2] Στρατηγικές Κατευθύνσεις Στρατηγικές Ειδικεύσεις Επενδύσεις - Έργα Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης 4. Δράσεις ανάπτυξης επαγγελματικών προσόντων, αναβάθμισης δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού, και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας σε τομείς σχετικούς με περιβάλλον & ενέργεια Ανάπτυξη δεξιοτήτων ανθρώπινου δυναμικού στους τομείς της ενέργειας & περιβάλλοντος. Προώθηση της απασχόλησης στους τομείς της ενέργειας & περιβάλλοντος Σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων επιμόρφωσης & πιστοποίησης δεξιοτήτων επαγγελματικών ομάδων σε τομείς ΕΞΕ, ΑΠΕ. Σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων προώθησης ανέργων στην απασχόληση, στους τομείς της ενέργειας & περιβάλλοντος 5. Προώθηση της αύξησης της αποδοτικότητας της χρήσης ενέργειας στον τομέα της γεωργίας & της μεταποίησης τροφίμων Βελτίωση της βιωσιμότητας των αγροτικών εκμεταλλεύσεων & μονάδων πρώτης μεταποίησης αγροτικών προϊόντων. Αξιοποίηση βιομάζας Ενίσχυση των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, με χρήση αποδοτικών συστημάτων. Ενίσχυση των επιχειρήσεων πρώτης μεταποίησης αγροτικών προϊόντων & παρεμβάσεις σε κτίρια για αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Ενίσχυση της προμήθειας και χρήσης ΑΠΕ (βιομάζα). 18

Δράσεις της Π.Β. Αιγαίου για την προώθηση της Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης Σύμφωνο των νησιών: Περιφέρεια Β. Αιγαίου → δήμος Λέσβου, δήμος Λήμνου Δίκτυο ΔΑΦΝΗ: Περιφέρεια Β. Αιγαίου → δήμος Λέσβου, δήμος Λήμνου, δήμος Χίου Εφαρμογή στρατηγικών επίτευξης χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με έμφαση στις αστικές περιοχές: Αξιοποίηση δυναμικού εξοικονόμησης και ενεργειακής αποδοτικότητας στον κτιριακό τομέα με τα κτίρια του Δημοσίου τομέα να αποτελούν παράδειγμα για την κινητοποίηση όλης της οικονομίας στην κατεύθυνση βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. 19

Βόρειο Αιγαίο - SWOT Ανάλυση για την Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη [1/2] Δυνατά Σημεία Αδύνατα Σημεία Αειφόρος αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού. Αξιοποίηση ηλιακής & γεωθερμικής ενέργειας. ∆υνατότητες λειτουργίας των νησιών με μηδενικό ισοζύγιο CO2. ∆υνατότητες διασύνδεσης & εφαρμογές νέων τεχνολογιών έξυπνων δικτύων. Ανεπαρκής κάλυψη της ζήτησης, συχνές διακοπές ηλεκτροδότησης. Απουσία δεξαμενών αποθήκευσης καυσίμων, στη Λέσβο. Μη ύπαρξη επαρκούς δικτύου για τη μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας από αιολική και ηλιακή ενέργεια & υψηλό κόστος διασύνδεσης. Περιορισμένη αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών ενέργειας (όπως γεωθερμίας). Ρυπογόνοι σταθμοί υψηλού κόστους & μεγάλη διακύμανση φορτίου. Έλλειψη περιφερειακής πολιτικής. 20

Βόρειο Αιγαίο - SWOT Ανάλυση για την Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη [2/2] Ευκαιρίες Απειλές Αυξημένο ενδιαφέρον για χρηματοδότηση επενδύσεων σε ΑΠΕ. Εξέλιξη τεχνολογιών ΑΠΕ και ΕΞΕ. Ύπαρξη σημαντικού ενεργειακού δυναμικού. Ευνοϊκές πολιτικές σε Ευρωπαϊκό και Εθνικό επίπεδο. Ανάθεση εκπόνησης μελέτης «Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣ∆Α)». Καθυστέρηση εκπόνησης Στρατηγικού Σχεδιασμού ανάπτυξης των ΑΠΕ στη χώρα → προβλήματα επιστημονικής τεκμηρίωσης για τις γνωμοδοτούσες Αρχές. Η έγκριση μεγάλων έργων ΑΠΕ και ιδίως στην αιολική ενέργεια (αιολικά πάρκα) και στην ηλιακή (φωτοβολταϊκά πάρκα) – που απαιτεί η διασύνδεση των νησιών– επηρεάζουν και προκαλούν τάσεις ανταγωνισμού με άλλους οικονομικούς κλάδους (Τουρισμός, Γεωργία, Φυσικό περιβάλλον). Μικροί αυτόνομοι σταθμοί. Μη διασυνδεδεμένο δίκτυο. Περιορισμένες δυνατότητες χρήσης ΑΠΕ χωρίς διασύνδεση. 21

ΕΡΓΟ: Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη σε Περιφερειακό, Διαπεριφερειακό και Διασυνοριακό Επίπεδο «Το Εσωτερικό Περιβάλλον για την Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη στο Βόρειο Αιγαίο» 1

Περιεχόμενα Στρατηγική Βιώσιμης Ενεργειακή Ανάπτυξη – Εμπλεκόμενες Διευθύνσεις ΠΒΑ Αδειοδοτήσεις Έργων Βιώσιμης Ενεργειακή Ανάπτυξη – Εμπλεκόμενες Διευθύνσεις ΠΒΑ Δράσεις Δημοσιότητας Βιώσιμης Ενεργειακή Ανάπτυξη – Εμπλεκόμενες Δομές ΠΒΑ Ανθρώπινο Δυναμικό ΠΒΑ Υποδομές ΠΒΑ Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη στην ΠΒΑ – Χρηματοδοτήσεις Έργων Κρίσιμα σημεία της ΠΒΑ για Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη 1

Στρατηγική Βιώσιμης Ενεργειακή Ανάπτυξη – Εμπλεκόμενες Διευθύνσεις ΠΒΑ Επιχειρησιακός προγραμματισμός, παρακολούθηση και αξιολόγηση δράσεων 1. Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Έλεγχος τήρησης των περιβαλλοντικών όρων για δραστηριότητες και έργα 2. Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού 3. Τεχνικών Έργων Περιφερειακής Ενότητας Λέσβου Σχεδιασμός, προγραμματισμός, συντονισμός των τεχνικών έργων 4. Τεχνικών Έργων Περιφερειακής Ενότητας Σάμου 5. Τεχνικών Έργων Περιφερειακής Ενότητας Χίου Δομές και Αρμοδιότητες Χορήγηση αδειών ίδρυσης και λειτουργίας βιομηχανιών και βιοτεχνιών 6. Βιομηχανίας, Ενέργειας και Φυσικών Πόρων 2

Αδειοδοτήσεις Έργων Βιώσιμης Ενεργειακή Ανάπτυξη – Εμπλεκόμενες Διευθύνσεις ΠΒΑ Επιχειρησιακός προγραμματισμός, παρακολούθηση και αξιολόγηση δράσεων 1. Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Σχεδιασμός, προγραμματισμός, συντονισμός των τεχνικών έργων 2. Διεύθυνση Τεχνικών Έργων Περιφερειακής Ενότητας Λέσβου 3. Διεύθυνση Τεχνικών Έργων Περιφερειακής Ενότητας Σάμου 4. Διεύθυνση Τεχνικών Έργων Περιφερειακής Ενότητας Χίου Χορήγηση αδειών ίδρυσης και λειτουργίας βιομηχανιών και βιοτεχνιών Δομές – Ίδιες αρμοδιότητες με διαφάνεια 3 5. Διεύθυνση Βιομηχανίας, Ενέργειας και Φυσικών Πόρων 3

Δράσεις Δημοσιότητας Βιώσιμης Ενεργειακή Ανάπτυξη – Εμπλεκόμενες Δομές ΠΒΑ 1. Τμήμα Κινήτρων Περιφερειακής Ανάπτυξης 2. Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου Δομές – αρμοδιότητες 4

Ανθρώπινο Δυναμικό ΠΒΑ Α/Α Κατηγορία Προσωπικού Στελέχη 1 Διοικητικό 93 2 Επιστημονικό 193 3 Τεχνικό 106 4 Λοιπό 10 Σύνολο 402 Ανθρώπινο δυναμικό που εμπλέκεται σε θέματα Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης: 6 μόνιμα στελέχη των ακόλουθων διευθύνσεων / τμημάτων : Τεχνικών Έργων Π.Ε. Λέσβου, Τεχνικών Έργων Π.Ε. Χίου, Δομών Περιβάλλοντος Π.Ε. Σάμου Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Βιομηχανίας Ενέργειας & Φυσικών Πόρων Δομές – αρμοδιότητες 5

Υποδομές ΠΒΑ 26 κτίρια εκ των οποίων τα 9 είναι ιδιόκτητα Υποδομές του Οργανισμού οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε θέματα Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης: Κτίριο της Π.Β. Αιγαίου (Ταχ. δ/νση: Κουντουριώτη 1, Μυτιλήνη) Αρχοντικό Γεωργιάδη στην οδό Ναυμαχίας Έλλης στη Μυτιλήνη. Εθνικό και επαρχιακό οδικό δίκτυο της Π. Β. Αιγαίου κυρίως σε ότι αφορά θέματα ηλεκτροφωτισμού. Δομές – αρμοδιότητες 6

Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη στην ΠΒΑ – Χρηματοδοτήσεις Έργων Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη στην ΠΒΑ – Χρηματοδοτήσεις Έργων Σύνολο Προϋπολογισμού για Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη: 718.400€ από έργα INTERREG (2014) Χρηματοδότηση από 3 χρηματοδοτικά εργαλεία: ΕΣΠΑ 2007 - 2013 Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας «Ελλάδα – Κύπρος 2007 - 2013» Χρηματοδοτικό εργαλείο Jessica Δομές – αρμοδιότητες 7

Κρίσιμα σημεία της ΠΒΑ για Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη Υποστελέχωση για τα ζητήματα βιώσιμης ενεργειακής ανάπτυξης Μη επαρκής εκμετάλλευση χρηματοδοτικών εργαλείων Μη επαρκής οργάνωση για θέματα βιώσιμης ενεργειακής ανάπτυξης Δομές – αρμοδιότητες 8

ΕΡΓΟ: Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη σε Περιφερειακό, Διαπεριφερειακό και Διασυνοριακό Επίπεδο «Στρατηγικές Προτεραιότητες Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης στην Ελλάδα 2014-2020» 1

Περιεχόμενο 1 Το Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) 2014 – 2020, Ελλάδα Θεματικοί στόχοι , ανάλυση Θεματικού στόχου 4 για την ενέργεια Εστίαση στρατηγικών επιλογών Προτεραιότητες χρηματοδότησης Εγκεκριμένα Επιχειρησιακά Προγράμματα από Ε.Ε Αναφορά στα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) Κρήτης, Νοτίου και Βορείου Αιγαίου Λίγα λόγια για το Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) 2014 – 2020, Κύπρος Συμπεράσματα 1

ΕΛΛΑΔΑ Θεματικοί Στόχοι 2014-2020 1 ΘΣ 1: Ενίσχυση της Έρευνας, της Τεχνολογικής Ανάπτυξης και της Καινοτομίας ΘΣ 2: Βελτίωση της πρόσβασης σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), της χρήσης και της ποιότητάς τους ΘΣ 3: Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων συμπεριλαμβανομένων και αυτών του γεωργικού τομέα (για το ΕΓΤΑΑ) και του τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας (για το ΕΤΘΑ) ΘΣ 4: Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς ΘΣ 5: Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης των κινδύνων ΘΣ 6: Διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικής χρήσης των πόρων ΘΣ 7: Προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και άρση των εμποδίων σε βασικές υποδομές δικτύων ΘΣ 8: Προώθηση της βιώσιμης και ποιοτικής απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων ΘΣ 9: Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας και κάθε διάκρισης ΘΣ 10: Επένδυση στην εκπαίδευση και κατάρτιση για την απόκτηση δεξιοτήτων και στη δια βίου μάθηση ΘΣ 11: Ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας των δημόσιων υπηρεσιών και των φορέων, καθώς και της αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης 1

Ενδεικτική κατανομή ανά ΘΑ 2014-20 ΕΛΛΑΔΑ Ενδεικτική κατανομή ανά ΘΑ 2014-20 1,614,846,359€ 3 18,658,218,468€

ΕΛΛΑΔΑ Θεματικό Στόχος 4 4 4.1. Εξοικονόμηση ενέργειας και βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης Παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας , με έμφαση στα δημόσια κτίρια και τις κατοικίες Υποβοήθηση της παροχής ενεργειακών υπηρεσιών (ESCOs) Προώθηση της συμπαραγωγής ηλεκτρισμού θερμότητας υψηλής απόδοσης Προώθηση της ενεργειακής απόδοσης και της χρήσης ΑΠΕ σε κατοικίες, δημόσια κτίρια και ΜΜΕ, τη γεωργία και τη δασοπονία Ενίσχυση των ευφυών συστημάτων διανομής ενέργειας στη χαμηλή και μέση τάση 4.2. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Ενίσχυση επιχειρήσεων παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ Ενίσχυση των δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την προώθηση της διασύνδεσης των νησιών. Ανάπτυξη φιλικής προς το περιβάλλον παραγωγής ενέργειας σε όλους τους τομείς (γεωργία, τη δασοπονία και την επεξεργασία τροφίμων) Ενθάρρυνση της χρήσης οικονομικά αποδοτικότερων ΑΠΕ, όπως η βιομάζα. 4

ΕΛΛΑΔΑ Θεματικό Στόχος 4 5 4.3. Βιώσιμη αστική κινητικότητα Κατασκευή – ολοκλήρωση έργων καθαρών αστικών και προαστιακών μεταφορών στα κύρια αστικά κέντρα της χώρας (Αθήνα και Θεσσαλονίκη), με επέκταση των δικτύων ηλεκτροκίνητων μέσων μεταφορών σταθερής τροχιάς (ΜΕΤΡΟ, ΤΡΑΜ και Προαστιακό σε συνέργεια με το Θεματικό Στόχο 7), Προαγωγή της βιώσιμης αστικής κινητικότητας με τη διασύνδεση μεταξύ των μέσων μαζικής μεταφοράς και την ενίσχυση ήπιων τρόπων μεταφοράς (πεζή, ποδήλατο κλπ.) Προώθηση ολοκληρωμένων πολεοδομικών/αστικών παρεμβάσεων για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη Κατασκευή – ολοκλήρωση έργων καθαρών αστικών και προαστιακών μεταφορών στα κύρια αστικά κέντρα της χώρας, με επέκταση των δικτύων ηλεκτροκίνητων μέσων μεταφορών σταθερής τροχιάς. 5

ΕΛΛΑΔΑ Θεματικό Στόχος 4 6 4.4. Οριζόντιες και λοιπές δράσεις Αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων για ενεργειακές εφαρμογές Ενίσχυση της έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης σε τεχνολογίες σχετικές με ΑΠΕ, εξοικονόμηση ενέργειας κ.ά. Βελτίωση της ικανότητας δέσμευσης CO2 με παρεμβάσεις αποκατάστασης και επέκτασης των δασικών πόρων. Μείωση των αερίων του θερμοκηπίου από τη γεωργία μέσω κατάλληλων γεωργο - περιβαλλοντικών δράσεων, βιολογικής γεωργίας αλλά και επενδύσεων για αυτό το σκοπό. Δημιουργία μονάδων επεξεργασίας βιοαποβλήτων σε αστικές περιοχές, που συμβάλλουν στη μείωση εκπομπών CO2. 6

Κύρια αποτελέσματα Θεματικού Στόχου 4 ΕΛΛΑΔΑ Κύρια αποτελέσματα Θεματικού Στόχου 4 Αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ (από 13,83% το 2013 στο 20% το 2020). Συμβολή στη μείωση της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας κατά 2,85 Mtoe το 2020 σε σχέση με την κατανάλωση του 2005. Αύξηση της χρήσης συστημάτων βιώσιμης αστικής κινητικότητας και ΜΜΜ. Αύξηση εγκατεστημένης ισχύος μονάδων ΣΗΘΥΑ Μείωση των ετήσιων εκπομπών CO2 Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) ή/και Ταμείο Συνοχής 7

Κύρια αποτελέσματα Θεματικού Στόχου 4 ΕΛΛΑΔΑ Κύρια αποτελέσματα Θεματικού Στόχου 4 Αύξηση της αποδοτικότερης χρήσης και εξοικονόμησης ενέργειας στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης, της γεωργίας και της δασοπονίας Αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, υποπροϊόντων, αποβλήτων, υπολειμμάτων και λοιπών πρώτων υλών εκτός των τροφίμων στους τομείς αγροτικής ανάπτυξης Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) Αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και μείωση της εκπομπής ρύπων των αλιευτικών σκαφών Αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και χρήση ΑΠΕ από τις επιχειρήσεις αλιείας και υδατοκαλλιέργειας και συναφούς μεταποίησης Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ)  8

ανέρχεται σε περίπου τρία δισεκατομμύρια ευρώ . ΕΛΛΑΔΑ Εστίαση Στρατηγικών Επιλογών Δράσεις ενεργειακής αποδοτικότητας μεγάλης εμβέλειας Συνέργεια με δράσεις αξιοποίησης των ΑΠΕ και ανάπτυξης οικο – καινοτομίας Συνέργεια με άλλα μέσα της ΕΕ Ενέργεια Τουρισμός Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» Πρωτοβουλία «Ορίζοντας 2020», Πρόγραμμα «COSME» για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και τις ΜΜΕ, Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ), τα Πρόγραμμα LIFE, «Erasmus για όλους» Πρόγραμμα κοινωνικής αλλαγής και καινοτομίας. Αγροδιατροφικό σύστημα Το ποσό που θα διατεθεί από το Πρόγραμμα 2014-2020 για την υλοποίηση των στόχων για την κλιματική αλλαγή ανέρχεται σε περίπου τρία δισεκατομμύρια ευρώ . 9

Προτεραιότητες Χρηματοδότησης ΕΛΛΑΔΑ Προτεραιότητες Χρηματοδότησης Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων (ιδιαίτερα των ΜΜΕ), μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα, με αιχμή την καινοτομία και αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας Ανάπτυξη και αξιοποίηση ικανοτήτων ανθρώπινου δυναμικού – ενεργός κοινωνική ενσωμάτωση Προστασία του περιβάλλοντος – μετάβαση σε μία οικονομία φιλική στο περιβάλλον Ανάπτυξη – εκσυγχρονισμός – συμπλήρωση υποδομών για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Αναπτυξιακό Όραμα 10

Προτεραιότητες Χρηματοδότησης ΕΛΛΑΔΑ Προτεραιότητες Χρηματοδότησης 4. Ανάπτυξη – εκσυγχρονισμός – συμπλήρωση υποδομών για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη Ενεργειακές Υποδομές Εκσυγχρονισμός & επέκταση δικτύων μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου Ανάπτυξη ευφυών συστημάτων στη διανομή ενέργειας Κατασκευή νέων και αναβάθμιση υφιστάμενων διασυνοριακών διασυνδέσεων Διασύνδεση νησιών με το ηπειρωτικό ηλεκτρικό σύστημα Ενίσχυση ανταγωνισμού της αγοράς, αξιοποίηση τοπικών ενεργειακών πόρων. Βελτίωση και εμπλουτισμός σχετικών υπηρεσιών προς τους καταναλωτές. Ανάδειξη της χώρας σε ενεργειακό κόμβο της ΝΑ Ευρώπης και διασύνδεση με την κεντρική Ευρώπη. 11 Βελτίωση ευστάθειας ηλεκτρικού συστήματος

13 Περιφερειακά Προγράμματα ΕΛΛΑΔΑ Επιχειρησιακά Προγράμματα 2014-20 [1/2] 5 Τομεακά Προγράμματα Νέο ΕΣΠΑ (ΣΕΣ) 2014 - 2020 13 Περιφερειακά Προγράμματα 12

ΕΛΛΑΔΑ Επιχειρησιακά Προγράμματα 2014-20 [2/2] 13

Άξονες προτεραιότητας ΕΛΛΑΔΑ Περιφερειακά Προγράμματα 2014-20 [7/9] ΠΕΠ Βόρειου Αιγαίου Άξονες προτεραιότητας 1 Ανταγωνιστικότητα 2 Κοινωνική ένταξη 3 Αειφορική ανάπτυξη 4 Βελτίωση υποδομών 5 Περιφερειακή συνοχή 6 Τεχνική υποστήριξη ΕΤΠΑ 20 7 Τεχνική υποστήριξη ΕΚΤ

Περιφερειακά Προγράμματα 2014-20 [8/9] ΕΛΛΑΔΑ Περιφερειακά Προγράμματα 2014-20 [8/9] ΠΕΠ Βόρειου Αιγαίου 3 Αειφορική ανάπτυξη Κάλυψη της ζήτησης σε ενέργεια, κυρίως με μείωση της κατανάλωσης (εξοικονόμηση ενέργειας) & με την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων & των συστημάτων θέρμανσης/ ψύξης Ενεργειακή επάρκεια & σταθερότητα προσφοράς όλο το έτος Ενσωμάτωση συστημάτων ΑΠΕ, χαμηλής ισχύος για την παραγωγή ενέργειας (σημειακές παρεμβάσεις) Βελτίωση / εκσυγχρονισμός των δικτύων μεταφοράς & διανομής Συμμετοχή όλων των φορέων & των πολιτών στη προσπάθεια μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα  21

Περιφερειακά Προγράμματα 2014-20 [9/9] ΕΛΛΑΔΑ Περιφερειακά Προγράμματα 2014-20 [9/9] ΠΕΠ Βόρειου Αιγαίου Συνολική Χρηματοδότηση: 301,669,500.00€ 22

Συμπεράσματα 24 ΣΕΣ 2014 – 2020 - Ελλάδα: Συνολικό ποσό κοινοτικής συνδρομής: ≈ 20,8 δις €/ εκτιμώμενη συνολική δημόσια δαπάνη: ≈ 26 δις € ≈ 3 δις € για την υλοποίηση των στόχων για την κλιματική αλλαγή Έμφαση σε επιχειρηματικότητα, καινοτομία, εξωστρέφεια, ολοκλήρωση υποδομών, αντιμετώπιση των κοινωνικών συνεπειών της κρίσης 7 Εθνικά Επιχειρησιακά Προγράμματα και 13 Περιφερειακά ΣΕΣ 2014 – 2020, Κύπρος: Συνολική χρηματοδότηση ≈ 863 εκατ. € ≈ 173 εκατ. € για την υλοποίηση των στόχων για την κλιματική αλλαγή Έμφαση στην αναδιάρθρωσης της Κυπριακής οικονομίας, ενίσχυσης ανταγωνιστικότητάς, αναβάθμιση ανθρώπινου δυναμικού, προώθηση της απασχόλησης, κοινωνική συνοχή, προστασία και αποδοτική χρήση των πόρων. 2 Επιχειρησιακά Προγράμματα, Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, και Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας. 24

Ομάδα Έργου ΠΕ 3 «Περιφερειακό και Μακρο – Περιφερειακό Διασυνοριακό Σχέδιο Δράσης για την Βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη Στελέχη Διεύθυνσης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων ΚΑΠΕ: Δρ Κων/νος Πατλιτζιάνας, Δρ Χημικός Μηχανικός. Κα Αναστασία Σπανού, M.Sc. Φυσικός κτιριακού περιβάλλοντος. Κα Αργυρώ Ροινιώτη, M.Sc. Οικονομολόγος. Κος Μάρκος Δαμασιώτης, M.Sc. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχανικός Υπολογιστών. 22

Κών/νος ΠΑΤΛΙΤΖΙΑΝΑΣ, Δρ Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ Ευχαριστούμε για την προσοχή σας! Κών/νος ΠΑΤΛΙΤΖΙΑΝΑΣ, Δρ Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ Τεχνικός Συντονιστής Έργου ΕΝΕΡΓΕΙΝ Διεύθυνση Αναπτυξιακών Προγραμμάτων kpatli@cres.gr 2106603344.