Αλεξάνδρα Μαυρίδου Φιλόλογος ΠΠΣΠΘ Αρχαία ελληνικά Α΄ Γυμνασίου από το πρωτότυπο: ένα εναλλακτικό σχέδιο μαθήματος Αλεξάνδρα Μαυρίδου Φιλόλογος ΠΠΣΠΘ

Γνωστικό αντικείμενο: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α’ Γυμνασίου ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Γνωστικό αντικείμενο: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α’ Γυμνασίου Ενότητα 4η: Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας, Λουκιανός, Ἀληθὴς Ἱστορία 2.3 - 4 (διασκευή) Αριθμός μαθητών: 25 Υπεύθυνη καθηγήτρια: Αλεξάνδρα Μαυρίδου Διάρκεια: 4 διδακτικές ώρες Σχολείο: Π.Π.Σ.Π.Θ. Σχολικό έτος: 2014 - 15 4

ΣΤΟΧΟΙ 1 Διδακτικοί Παιδαγωγικοί / μαθησιακοί Τ.Π.Ε. 2 3

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Οι μαθητές καλούνται: Να γνωρίσουν ένα σατιρικό λογοτεχνικό κείμενο του Λουκιανού Να εκτιμήσουν τη φαντασία και το χιούμορ του συγγραφέα και να αναγνωρίσουν σ’ αυτόν τον πρώτο συγγραφέα έργων επιστημονικής φαντασίας Να συνειδητοποιήσουν τη γοητεία της περιπέτειας, του αγνώστου και της συνεχούς ανακάλυψης νέων πραγμάτων Να συγκρίνουν το απόσπασμα με συγγενή θεματολογικώς έργα της λογοτεχνίας

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Οι μαθητές καλούνται: Να κατανοήσουν το βασικό λεξιλόγιο του κειμένου που είναι απαραίτητο για τη γενική θεώρησή του Να αποδώσουν ελεύθερα το νόημα του κειμένου Να μελετήσουν την αρχαία σε σύγκριση με τη νέα ελληνική γλώσσα Να κατανοήσουν την παραγωγή ουσιαστικών από ουσιαστικά και τις κατηγορίες παράγωγων ουσιαστικών (υποκοριστικά – περιεκτικά – τοπικά)

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ Οι μαθητές καλούνται: Να εξοικειωθούν με την κλίση του άρθρου της αρχαίας ελληνικής γλώσσας Να εξοικειωθούν με την β’ κλίση των ουσιαστικών της αρχαίας ελληνικής γλώσσας Να εξοικειωθούν με την κλίση της προσωπικής αντωνυμίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο α’ και β’ πρόσωπο Να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τους παραπάνω γραμματικούς τύπους, όταν τους συναντούν σε αρχαία ελληνικά κείμενα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Καλλιέργεια ομαδικού πνεύματος και συνεργατικής μάθησης στο πλαίσιο της εργασίας σε ομάδες Κριτικός γραμματισμός (αναγνώριση της επικοινωνιακής λειτουργίας του κειμένου, της αισθητικής του ποιότητας και της διαχρονικής του πρόσληψης) Ανάπτυξη κριτικής σκέψης μέσω της ενθάρρυνσης για αυτενέργεια, πρωτοβουλία και διάλογο στο πλαίσιο της συνεργατικής οικοδόμησης της γνώσης (μεθοδολογικός πλουραρισμός)

ΣΤΟΧΟΙ ΣΧΕΤΙΚΟΙ ΜΕ Τ.Π.Ε. (ΤΕΧΝΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ) Εξοικείωση με λογισμικά, μηχανές αναζήτησης και διαδικτυακές πηγές Αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για παραγωγή και παρουσίαση εργασιών και τη δημοσιοποίησή τους στην κοινότητα Εξοικείωση με τη χρήση του διαδραστικού πίνακα μέσω σχετικών δραστηριοτήτων Κατασκευή comics με τη χρήση εξειδικευμένων διαδικτυακών εφαρμογών Web 2.0 και τιτλοφόρησή τους στα ΑΕ από το κείμενο

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Ομαδικό πνεύμα και συνεργασία Κριτική επεξεργασία πληροφοριών Αξιοποίηση μαθησιακών πόρων Παραγωγή πρωτότυπου λόγου στη νέα ελληνική γλώσσα με αφόρμηση το αρχαιοελληνικό κείμενο (δημιουργική γραφή)

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Εξοικείωση με θέματα, πρόσωπα και πολιτιστικά στοιχεία του αρχαιοελληνικού κόσμου (διακειμενική και διαθεματική προσέγγιση του κειμένου) Εξοικείωση με την αφηγηματική πεζογραφία και τα κυρίαρχα θέματά της (το κείμενο ως δημιούργημα της συγκεκριμένης εποχής και του συγγραφέα ως φορέα συγκεκριμένων ιδεών) Εξοικείωση με την διαχρονικότητα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας μέσω διακειμενικής προσέγγισης (αξιοποίηση παράλληλων κειμένων) Κειμενοκεντρική και μαθητοκεντρική προσέγγιση με στόχο την ενεργό συμμετοχή των μαθητών, την ενεργοποίηση διαφορετικών διαύλων γνωστικής επεξεργασίας και την ανάδειξη της επικοινωνιακής λειτουργικότητας του κειμένου (βιωματική προσέγγιση)

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ Καταιγισμός ιδεών Ερωτοαπαντήσεις Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία Συζήτηση – σχολιασμός Ανακαλυπτική – ενεργητική μάθηση (Νέα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών) Ποικιλία σημειωτικών συστημάτων κατά τη διαδικασία κατάκτησης της γνώσης και καλλιέργεια της αντίληψης της γλώσσας ως οργανωμένου συστήματος

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ & ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ Σχολικό εγχειρίδιο Φύλλα εργασίας Βιντεοπροβολέας Διαδίκτυο Λογισμικά Διαδραστικός πίνακας

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΑΞΗΣ Χωρισμός των μαθητών σε 5 ομάδες των 5 ατόμων (ανομοιογενής σύνθεση) Καθορισμός των ρόλων των μελών κάθε ομάδας Κοινά φύλλα εργασίας και διαφοροποίηση στην κατανομή των εργασιών

ΠΟΡΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 1η διδακτική ώρα Ανάγνωση, νοηματική προσέγγιση, κατανόηση και επεξεργασία του κειμένου (αξιοποίηση κειμενικών και εξωκειμενικών συμφραζομένων) Φύλλα εργασίας (αυτοαξιολόγηση) 2η διδακτική ώρα Λογοτεχνική και πολιτισμική προσέγγιση του κειμένου – διερεύνηση κειμενικού είδους Ανάθεση ομαδικών εργασιών (ομαδική αξιολόγηση) 3η διδακτική ώρα Λεξιλογικά – ετυμολογικά 4η διδακτική ώρα Γραμματική (άρθρο, β’ κλίση)

1Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Προβάλλεται στο διαδραστικό πίνακα ο τίτλος του πρωτότυπου κειμένου «Ἀληθὴς Ἱστορία» Ακολουθεί καταιγισμός ιδεών κι ερωτοαπαντήσεις σχετικά με το πιθανό περιεχόμενο του κειμένου Προβάλλεται στο διαδραστικό πίνακα ο τίτλος του αποσπάσματος του σχολικού εγχειριδίου «Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας» Ακολουθεί καταιγισμός ιδεών κι ερωτοαπαντήσεις σχετικά με τη νέα οπτική που δημιουργείται για το περιεχόμενο του κειμένου

1Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Στη συνέχεια ο διδάσκων/η διδάσκουσα διαβάζει το εισαγωγικό σημείωμα και το απόσπασμα του κειμένου από το σχολικό εγχειρίδιο αργά και εκφραστικά Οι μαθητές υπογραμμίζουν στο εισαγωγικό σημείωμα λέξεις – φράσεις σχετικές με το περιεχόμενο του αποσπάσματος Οι μαθητές καλούνται να εντοπίσουν στο κείμενο φράσεις που κατανοούν με τη βοήθεια των γλωσσικών σχολίων του σχολικού εγχειριδίου

1Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Ο διδάσκων/η διδάσκουσα αξιοποιώντας τις λέξεις – φράσεις που υπογράμμισαν οι μαθητές επιχειρεί μια πρώτη νοηματική προσέγγιση του κειμένου Ο διδάσκων/η διδάσκουσα με τη συμμετοχή των μαθητών σχηματίζει στο διαδραστικό πίνακα ένα σχεδιάγραμμα που αποδίδει νοηματικά το περιεχόμενο του κειμένου (ποιοι αφηγούνται, ποιους συναντούν, ποια χαρακτηριστικά έχουν οι Φελλόποδες, ομοιότητες, διαφορές, ενέργειες)

1Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Ακολούθως προβάλλεται στο διαδραστικό πίνακα η ηλεκτρονική διεύθυνση http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a04xm.htm Oι μαθητές καλούνται να απαντήσουν στις ερωτήσεις κατανόησης που εντάσσονται στην ενότητα επεξεργασίας κειμένου

1Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Αναζήτηση στο διαδίκτυο βιογραφικών στοιχείων για το συγγραφέα, πληροφορίες για το έργο του, το λογοτεχνικό είδος, την εποχή Φύλλο εργασίας (ηλεκτρονική και έντυπη επίδοση)

2Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Προβολή της ταινίας του Georges Méliès Le Voyage dans la Lune (1902) διάρκειας 15 λεπτών [πηγή: https://www.youtube.com/watch?v=ddUnjpnF5jg] Παρουσίαση στο διαδραστικό πίνακα εικόνων σχετικών με το κείμενο

2Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Αξιοποίηση του διαδραστικού σχολικού εγχειριδίου και παραπομπή μέσω αυτού σε αποσπάσματα από την Αληθινή Ιστορία που ανθολογούνται στα λογοτεχνικά κείμενα της ΣΤ’ Δημοτικού [http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12054/] Καταιγισμός ιδεών και συζήτηση με τα ακόλουθα θέματα: επιστημονική φαντασία (ταινίες, βιβλία, συγγραφείς) περιγραφή φανταστικών πλασμάτων ορισμός επιστημονικής φαντασίας η Σελήνη ως μοτίβο στην τέχνη

2Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Ανάθεση εργασιών με αξιοποίηση της εκπαιδευτικής εφαρμογής Ο κήπος της λογοτεχνίας Κατασκευή comics με τη χρήση εξειδικευμένων διαδικτυακών εφαρμογών Web 2.0 και τιτλοφόρησή τους στα ΑΕ από το κείμενο

2Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Ανάθεση εργασιών με αξιοποίηση της εκπαιδευτικής εφαρμογής Ο κήπος της λογοτεχνίας Παραγωγή πρωτότυπου λόγου στη νέα ελληνική γλώσσα με αφόρμηση το αρχαιοελληνικό κείμενο (δημιουργική γραφή)

2Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Δημιουργία δικτυακού τόπου (blog, ιστοσελίδα) όπου αναρτούνται οι ομαδικές εργασίες των μαθητών 2013 – 14: a2gymnasiou.blogspot.gr (Υπεύθυνη εκπαιδευτικός: Σοφία Νικολαΐδου) 2014 – 15: Υπό κατασκευή (Υπεύθυνη εκπαιδευτικός: Αλεξάνδρα Μαυρίδου)

3Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Επιχειρείται ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου των μαθητών και η εξοικείωση τους με παράγωγα και σύνθετα του ουσιαστικού η φωνή από την αρχαία ελληνική και τη νέα ελληνική γλώσσα Αξιοποίηση σχολικού εγχειριδίου Παραπομπή στην ιστοσελίδα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και αξιοποίηση της σύνθετης αναζήτησης [http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html] Σύνταξη λεξιλογικού πίνακα με παράγωγα και σύνθετα στην ΑΕ και ΝΕ σε έγγραφο του Word ή του OpenOffice

3Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Ακολούθως προβάλλεται στο διαδραστικό πίνακα η ηλεκτρονική διεύθυνση http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a04xm.htm Oι μαθητές καλούνται να απαντήσουν στις λεξιλογικές ασκήσεις της ιστοσελίδας

3Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Στο δεύτερο μισό της 3ης διδακτικής ώρας επιχειρείται και η ετυμολογική προσέγγιση των παράγωγων ουσιαστικών από ουσιαστικά  Υποκοριστικά – περιεκτικά – τοπικά (θεωρία, παραδείγματα, ασκήσεις) Αξιοποίηση σχολικού εγχειριδίου Παραπομπή στην ιστοσελίδα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και αξιοποίηση της σύνθετης αναζήτησης [http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html] Διδασκαλία των καταλήξεων της ΑΕ με αναφορά αντίστοιχων καταλήξεων της ΝΕ με στόχο την εξοικείωση του μαθητή με την ΑΕ Φύλλο εργασίας

4Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Επιχειρείται εξοικείωση του μαθητή με τη κλίση του οριστικού άρθρου και τη β’ κλίση των ουσιαστικών Αξιοποίηση σχολικού εγχειριδίου Προβολή στο διαδραστικό πίνακα της κλίσης του οριστικού άρθρου στα τρία γένη

4Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Σχηματισμός ουσιαστικών β’ κλίσης (θεωρία, παραδείγματα, ασκήσεις) Αξιοποίηση σχολικού εγχειριδίου Προβολή στο διαδραστικό πίνακα της ηλεκτρονικής διεύθυνσης http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a04xm.htm

4Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Από την ενότητα Γραμματική – Ασκήσεις αξιοποίηση της εφαρμογής Σχηματισμός των ουσιαστικών και κλίση των ουσιαστικών

4Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Γραμματικές ασκήσεις που αφορούν στη κλίση του άρθρου και στη β’ κλίση των ουσιαστικών με φύλλα εργασίας (έντυπη μορφή) Ασκήσεις τονισμού του άρθρου Ασκήσεις τονισμού ουσιαστικών β’ κλίσης Κλίση ουσιαστικών β’ κλίσης Ασκήσεις σωστού – λάθους στη β’ κλίση Ασκήσεις αντιστοίχισης για τα ουσιαστικά της β’ κλίσης Ασκήσεις επιλογής της σωστής απάντησης για τα ουσιαστικά της β’ κλίσης Ασκήσεις συμπλήρωσης καταλήξεων

4Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Γραμματικές ασκήσεις που αφορούν στη κλίση του άρθρου και στη β’ κλίση των ουσιαστικών με τη χρήση του διαδραστικού πίνακα Προβολή στο διαδραστικό πίνακα της ηλεκτρονικής διεύθυνσης http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a04xm.htm Αξιοποίηση των συνδέσμων και εφαρμογών που αφορούν σε ασκήσεις της β’ κλίσης ουσιαστικών Αναζήτηση και αναγνώριση γραμματικών τύπων β’ κλίσης στο απόσπασμα του σχολικού εγχειριδίου

4Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Σύνδεση με την επόμενη διδακτική ενότητα: Μια πρώτη – ευχάριστη – επαφή των μαθητών με την προσωπική αντωνυμία

ΕΝΤΥΠΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Πρόγραμμα Σπουδών για τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο Γυμνάσιο (Πιλοτικό Πρόγραμμα) Αρχαία ελληνική γλώσσα Α’ Γυμνασίου (Βιβλίο εκπαιδευτικού) Λεξικό αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Α-Β-Γ- Γυμνασίου) Γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Γυμνασίου – Λυκείου) Παπαϊωάννου, Β. (1976). Λουκιανός, ο μεγάλος σατιρικός της αρχαιότητας. Συμβολή στην παρουσίαση της εποχής του, του βίου και του έργου του. Θεσσαλονίκη: Κωνσταντινίδης Θεωρίες μάθησης για εκπαιδευτικούς, Morris L. Bigge Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση, Ματσαγγούρας Ηλίας, εκδ. Γρηγόρης

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a04xm.htm http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

Σας ευχαριστώ!