Tα (δια)δίκτυα πληροφοριακές λεωφόροι ή λαβύρινθοι στην αναζήτηση των γνώσεων; –(αναζήτηση μιας κοινοτικής παιδαγωγικής) –“H >, σε αντίθεση με τον ηλεκτρισμό δεν θα διαβιβάζει ένα αδρανές ρεύμα, αλλά πληροφορία, δηλαδή εξουσία”. Simon Nora, Alain Minc, “H πληροφοριοποίηση της κοινωνίας”

“Λεωφόροι της Πληροφορίας” (Information Superhightways) –Tο σύνολο όλων των τεχνικών, πληροφορικών και ανθρώπινων μέσων και πόρων που έχουν ως στόχο να κάνουν προσιτή σε όλους και πρακτικά παντού την πληροφορία σε κάθε της μορφή: κείμενα, δεδομένα, ήχους, εικόνες, κινηματογραφικό υλικό, εφαρμογές κλπ.

“Λεωφόροι της Πληροφορίας” –Η κατεξοχήν πολιτισμική πρακτική της κοινωνίας της πληροφορίας και της επικοινωνίας με σημαντικές επιπτώσεις που άπτονται των τρόπων επικοινωνίας μεταξύ των χρηστών και πάνω απ’όλα των τρόπων εργασίας τους

Δομή και τεχνολογία ενός δικτύου –Πολυσημία της λέξης, συμβολισμοί και μεταφορές, διευκρινίσεις –τρία επίπεδα στον ορισμό ενός δικτύου (P. Mousso, 1992)

τρία επίπεδα α) δομή που χαρακτηρίζεται από τη σύνθεση ισότιμων από δικτυακή άποψη στοιχείων σε αλληλεπίδραση (κορυφές ή οι κόμβοι) χωρίς σταθερή ιεραρχική δομή

τρία επίπεδα β) δομή ασταθούς διασύνδεσης μέσα στο χρόνο (η ίδια η δομή του δικτύου εμπεριέχει τη δυναμική του). Η προσθήκη νέων κόμβων στη δομή του δικτύου δεν επιβάλλουν τον επανασχεδιασμό και την εκ νέου παραμετροποίησή του, λογική απόρροια της μη ιεραρχικής οργάνωσής του.

τρία επίπεδα γ) Η τροποποίηση της δομής διέπεται από κάποιους κανόνες. Η μεταβλητότητα της δομής που υπακούει σε κάποιες ενδεχομένως τροποποιήσιμες νόρμες, εξηγεί και τη λειτουργία του δομημένου σε δίκτυο συστήματος

Τεχνική πτυχή –Από τεχνική σκοπιά, είναι το σύνολο των μέσων (προσωπικοί υπολογιστές, μεγάλα υπολογιστικά συστήματα (mainframe), εκτυπωτές κλπ.) που συνδέονται μεταξύ τους με κανάλια μετάδοσης της επικοινωνίας

Oι παρεχόμενες υπηρεσίες και οι δυνατές εκπαιδευτικές χρήσεις τους 1. Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ) 2. Forums, συνομιλίες και διασκέψεις (συνεργασία και μάθηση από απόσταση) 3. Τηλεφόρτωση (μεταφορά αρχείων) 4. Έρευνα πληροφοριών 5. Πρόσβαση από απόσταση σε συστήματα πληροφορικής

1. Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ) –καθιέρωσε το δίκτυο στη συνείδηση των χρηστών επιβάλλοντας σημαντικές αλλαγές στις λογικές που διέπουν τη συμπεριφορά του –χρήση των “ηλεκτρονικών καταλόγων” (mailing lists) –δημιουργία ομάδων κοινών ενδιαφερόντων από συνδρομητές χρήστες επιτρέπει την από κοινού πρόσβαση σε ένα μήνυμα που στέλνεται σε μέλος της αντίστοιχης ομάδας –οι κατάλογοι χρήσιμοι σε επιστημονικούς και τεχνικούς χώρους καθώς και στην εκπαιδευτική κοινότητα.

2. Forums, συνομιλίες και διασκέψεις –συζητήσεις ή και διασκέψεις - με την ανάπτυξη και τη βοήθεια πολυχρηστικών συστημάτων - πάνω σε διάφορα θέματα, συμβουλευόμενοι τα μηνύματα και συμβάλλοντας στη συζήτηση με το δικό τους μήνυμα –συνεργασία και μάθηση από απόσταση

3. Τηλεφόρτωση (μεταφορά αρχείων) –δυνατότητα μεταφοράς αρχείων από κάποιο υπολογιστικό σύστημα σε ένα άλλο –οι ανεκτίμητης αξίας βιβλιοθήκες πληροφοριών και ελεύθερου (free-ware) ή κοινολογισμικού (shareware) που έχουν δημιουργηθεί ανά τον κόσμο έχουν συμβάλλει σημαντικά στη διάδοση σημαντικού λογισμικού στους απλούς χρήστες

4. Έρευνα πληροφοριών –Το σύνολο της παρεχόμενης μέσω του δικτύου πληροφορίας συνιστά ένα τεράστιο όγκο δεδομένων η διαχείριση του οποίου καθίσταται λειτουργικά αδύνατη και πρακτικά αναποτελεσματική χωρίς την ύπαρξη ειδικών εργαλείων που θα επιτρέπουν την έρευνα και τον εντοπισμό των επιθυμητών στοιχείων (π.χ. WWW) –πολιτισμικά και εκπαιδευτικά ζητήματα

5. Πρόσβαση από απόσταση σε συστήματα πληροφορικής –Η επιστημονική και η εκπαιδευτική κοινότητα έχουν πρόσβαση σε υπερυπολογιστές που μόνο λίγα ερευνητικά ινστιτούτα και πανεπιστήμια είναι σε θέση να δημιουργήσουν και να συντηρήσουν

Παιδαγωγικές και εκπαιδευτικές προεκτάσεις των δικτύων –διαδικασία ανατροπής μιας ατομικής κουλτούρας που συνίσταται από τη συσσώρευση διακριτών γνώσεων –μέχρι τώρα η προτεραιότητα εστιαζόταν στην πρόσκτηση γεγονότων και καθολικών γνώσεων, προτεραιότητα που συμφωνούσε με την αντίληψη μιας κουλτούρας για τη διαιώνιση της οποίας υπεύθυνο είναι το σχολείο (A. Minc & P. Nora, 1978)

Νέες αντιλήψεις για την εκπαίδευση –η εκθετική αύξηση των γνώσεων και η αναγκαιότητα της πιο ορθολογικής και λειτουργικής χρήσης τους στις σύγχρονες κοινωνίες μετατοπίζει την έμφαση από τη μάθηση γνώσεων και γεγονότων στη μάθηση των δομών και των εννοιών, αντίληψη που συνιστά επανάσταση στις καθιερωμένες παιδαγωγικές πρακτικές –η ανατροπή συντελείται με ιδιαίτερα αργή μορφή, ανοίγοντας μια εποχή όπου η διδασκαλία δεν έχει ακόμα προσαρμοστεί στη μεταμόρφωση που παρουσιάζουν τα δίκτυα και η πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων.

Άμεσες παιδαγωγικές εφαρμογές των δικτύων –καλύτερη συστηματοποίηση της σχολικής ζωής –αρτιότερη οργάνωση της διδασκαλίας –επικοινωνία διαφορετικών σχολικών ομάδων –προώθηση συλλογικών καταστάσεων μάθησης –εύκολη διανομή πηγών και πληροφοριών –ταυτόχρονη χρήση λογισμικού και περιφερειακών –ανταλλαγή μηνυμάτων και στοιχείων που ξεφεύγουν από τα στενά πλαίσια του κειμένου και παίρνουν τη μορφή στατικών ή κινούμενων εικόνων, ήχων και video

Άμεσες παιδαγωγικές εφαρμογές των δικτύων –αρτιότερη διαχείριση του χώρου και του χρόνου που βαρύνουν τη χρήση των νέων τεχνολογιών –άνοιγμα στο κοντινό ή και στο μακρινό περιβάλλον –Kατ’αυτό τον τρόπο ανανεώνονται αρκετές στοιχειώδεις σχολικές λειτουργίες, –δημιουργείται οικονομία χώρου και πηγών –ενώ μειώνεται το κόστος και επιτυγχάνεται καλύτερη και πιστότερη διαχείριση των διασυνδεόμενων υπολογιστών

Ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων –δεν αποκλείεται η ανάπτυξη νέων γνωστικών δεξιοτήτων που σχετίζονται: –με την αναζήτηση στοιχείων και δεδομένων μέσα σε ένα ευρύ πλαίσιο από βάσεις δεδομένων και καταλόγους πληροφοριών –με την πλοήγηση μέσα σε ένα αφηρημένο και ιδιαίτερα πολύπλοκο σύστημα όπως το διαδίκτυο

…αλλά και νέα προβλήματα Γνωστική υπερφόρτωση (cognitive overload) Αποπροσανατολισμός (desorientation) από το στόχο ηθικά ζητήματα πνευματικά δικαιώματα

άξονες αξιοποίησης στην εκπαιδευτική διαδικασία –η σχολική αλληλογραφία, η ηλεκτρονική επικοινωνία. –η ανάλυση στοιχείων, πληροφοριών και δεδομένων. –τα σχολικά δίκτυα. –οι βιβλιοθήκες εκπαιδευτικού λογισμικού.

άξονες αξιοποίησης στην εκπαιδευτική διαδικασία –η εξ αποστάσεως εκπαίδευση. –η διαρκής κατάρτιση και η δια βίου εκπαίδευση. –η εξέλιξη των δικτύων και η επέκτασή τους στις υπό ανάπτυξη χώρες θα επιτρέψει την ανάδυση ενός επιστημονικοτεχνικού δυναμικού και πιθανώς θα παρεμποδίσει ή θα επιβραδύνει την επιστημονική μετανάστευσή του προς τις προηγμένες τεχνολογικά χώρες.

Συμπερασματικά –οι μαθητές μπορούν να αναπτύξουν νέες, διαφορετικές των παραδοσιακών, σχέσεις επικοινωνίας –διευρύνεται η σχολική κοινότητα (επικοινωνία σχεδόν σε πραγματικό χρόνο καταργώντας τις αποστάσεις και την αναμονή που χαρακτηρίζει τους άλλους συμβατικούς τρόπους επικοινωνίας (όπως το απλό ταχυδρομείο)

Συμπερασματικά –ανανέωση της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στα άτομα είτε ανάμεσα σε άτομα και ομάδες –αλληλεπιδραστικότητα στην επικοινωνία, δυνατότητα ανταλλαγής όχι μόνο κειμένων αλλά και κινούμενων εικόνων –πιο συστηματική διαχείριση των διάφορων διαθέσιμων πληροφοριακών πηγών, τον πολλαπλασιασμό των χρήσεων και της διαθεσιμότητάς τους –ανάπτυξη προσωπικών δραστηριοτήτων και χρήσεων

από τη σκοπιά του χρήστη –ραγδαία επέκταση των δικτύων σε πλανητικό επίπεδο –ο υπολογιστής βρίσκεται σε μια διαδικασία δημιουργίας “συνάψεων” σε πλανητική κλίμακα –αλλαγή της οργάνωσης της κοινωνίας –η διάδοση της πληροφορίας γινόταν με πυραμιδοειδή, ιεραρχική μορφή από “πάνω προς τα κάτω”, σήμερα, χάρη στα δίκτυα παρατηρείται η εμφάνιση κατανεμημένης και οριζόντιας πληροφορίας που διευθύνεται προς τα κέντρα λήψης των αποφάσεων

από τη σκοπιά του χρήστη –η υπόσχεση της άμεσης και σχεδόν χωρίς όρια επικοινωνίας –η ελαχιστοποίηση του κόστους και η ουτοπία της άμεσης πρόσβασης σε κάθε μορφή πληροφορίας –η τηλεματική θα επιδράσει πάνω στα μείζονα όργανα της κουλτούρας: τη γλώσσα όσον αφορά τις σχέσεις της με το άτομο και την κοινωνική του λειτουργία, τη γνώση ως προέκταση της συλλογικής μνήμης και ως μέσο για την ισότητα ή τις διακρίσεις ανάμεσα στις κοινωνικές ομάδες

Η εξέλιξη και το μέλλον των δικτύων –ο μελλοντικός υπολογιστής θα είναι στοιχείο του παγκόσμιου διαδικτύου παίζοντας το ρόλο της διασύνδεσης (interface) ανάμεσα στο χρήστη και στο σύνολο των παρεχόμενων από αυτό πληροφοριών, –δυνητική πρόσβαση στην “καθολική βιβλιοθήκη της γνώσης” –η πρόσφατη ιστορία των τεχνολογικών επαναστάσεων δείχνει ότι οι καλές προθέσεις και τα μεγαλόπνοα σχέδια γρήγορα παραχωρούν τη θέση τους στη λογική της αγοράς και του κέρδους (Ph. Breton, 1992)

Αποκεντρωτική δομή ή συγκεντρωτισμός; –οι μελλοντικές επιλογές οργάνωσης των τοπικών δικτύων και των διαδικτύων θα εξακολουθήσουν να υιοθετούν την αποκεντρωτική δομή τύπου Internet, με χαμηλό κόστος για τους απλούς χρήστες –ή θα επιλέξουν νέες δομές συγκεντρωτικού τύπου όπου θα πρυτανεύει η εμπορευματική λογική της μέγιστης αποδοτικότητας και του κέρδους;