Εκπαιδευτικός Σχεδιασμός Συστημάτων Instructional Systems Design -ISD ή Εκπαιδευτικός Σχεδιασμός Instructional Design -ID

Δραστηριότητες του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού (ΕΣ) Στόχος: η συστηματική επιλογή διαδικασιών, μεθόδων, κανόνων ή συμβουλών που αποβλέπουν στη βελτίωση της διδασκαλίας η δημιουργία και λειτουργία αποτελεσματικών, αποδοτικών και παραγωγικών (‘ισχυρών’) περιβαλλόντων μάθησης Οι ειδικοί του ΕΣ δρουν με τρόπο ανάλογο με έναν αρχιτέκτονα και ένα μηχανικό που χρησιμοποιεί μια εκτενή βάση γνώσεων προκειμένου να αναλύσει τα προβλήματα, να επιλέξει τις βασικές παραμέτρους και τις κατάλληλες διαδικασίες για τη λύση των προβλημάτων και την εκτέλεση των δραστηριοτήτων

Ο ΕΣ αποτελεί μια από τις σημαντικότερες προσεγγίσεις για τη διδασκαλία Δέχεται ότι προκειμένου να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί η όποια εκπαιδευτική διαδικασία, είναι απαραίτητο: να προσδιοριστούν και να περιγραφούν με ακρίβεια: όλα τα συστήματα, όλα τα στάδια και όλοι οι παράγοντες, και να εξεταστούν οι σχέσεις μεταξύ των στοιχείων αυτών σε συνάφεια με τους διδακτικούς στόχους (Romiszowski, 1988/1997, Reigeluth, 1983/2002, Σολομωνίδου, 1999) Στενή η σχέση της Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας με τον ΕΣ

Συγκρότηση του ΕΣ ανέκαθεν οι ειδικοί του ΕΣ αναζητούσαν τα κατάλληλα εκπαιδευτικά μέσα για την επίτευξη των στόχων της διδασκαλίας, της εκπαίδευσης της κατάρτισης παραδοσιακά η διδασκαλία θεωρούνταν μια τέχνη (ο/η εκπαιδευτικός ήταν αρκετό να διαθέτει «καλή καρδιά, κοινή λογική και μερικά κολπάκια» για να διδάξει αποτελεσματικά) Ο ΕΣ άλλαξε ριζικά την αντίληψη αυτή, τοποθετώντας τη Διδακτική Μεθοδολογία σε μια επιστημονική βάση και συγκροτώντας έναν δραστήριο επιστημονικό κλάδο της Παιδαγωγικής Επιστήμης.

2 ος Παγκόσμιος Πόλεμος σχεδίαση συστημάτων κατάρτισης για στρατιωτικούς σκοπούς στις ΗΠΑ εμπλοκή πολλών έμπειρων ψυχολόγων και παιδαγωγών (όπως των Gagné & Briggs, 1974) κατάρτιση ειδικών tests για την εκτίμηση των ικανοτήτων των στρατιωτικών ώστε να αξιοποιηθούν στις διάφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις Μετά τη λήξη του πολέμου, οι επιστήμονες αυτοί, και πολλοί άλλοι, δραστηριοποιήθηκαν για τη λύση εκπαιδευτικών προβλημάτων στο πλαίσιο ειδικών οργανώσεων που ιδρύθηκαν για το σκοπό αυτό Αφετηρία του ΕΣ

Συμπεριφορισμός: η αρχική θεωρητική βάση του ΕΣ Βασική παραδοχή του συμπεριφορισμού: το άτομο όταν μαθαίνει επιδεικνύει μια προβλέψιμη, ορατή και μετρήσιμη συμπεριφορά Οι γνώσεις και οι δεξιότητες που αναπτύσσει το άτομο που μαθαίνει αποτελούν ένα σταθερό σύνολο από συνδέσεις μεταξύ ερεθισμάτων και αποκρίσεων. Frederic Skinner: μία μεγάλη μορφή στο χώρο της ψυχολογίας και ένας από τους προδρόμους της συμπεριφορικής θεωρίας (άρθρο του: The Science of Teaching and the Art of Learning, 1954)

Μάθηση σύμφωνα με τον συμπεριφορισμό δημιουργία εξωτερικευμένων συμπεριφορών απορρέει από την ενίσχυση που προσφέρει η διδασκαλία δεν πραγματοποιείται μέσα από νοητικές ή γνωστικές δραστηριότητες του παιδιού οι νοητικές ή γνωστικές διεργασίες παραμένουν άγνωστες, μη ορατές και παρατηρήσιμες και δεν μπορούν να ενισχυθούν Πεμπτουσία του συμπεριφορισμού των ‘ορθών’ απαντήσεων στις ερωτήσεις Πεμπτουσία του συμπεριφορισμού : η κατάκτηση των ‘ορθών’ αποκρίσεων στα ερεθίσματα (δηλ. των ‘ορθών’ απαντήσεων στις ερωτήσεις) Αποτέλεσμα: Κατάτμηση της διδακτέας ύλης σε μικρότερα μέρη, στα οποία το παιδί μπορεί να αποκριθεί κατάλληλα. Ο/Η ειδικός του ΕΣ οργανώνει το περιεχόμενο της διδασκαλίας ώστε να ελέγχει τη μαθησιακή διαδικασία και να αποφεύγει τις ‘λανθασμένες’ συνδέσεις-απαντήσεις

Εξέλιξη του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού: η συστημική προσέγγιση Η εκτόξευση δορυφόρου Sputnik (Σοβιετική Ένωση, 1957) επηρέασε πολύ την εξέλιξη του ΕΣ προβλημάτισε την αμερικανική κυβέρνηση για την ποιότητα της εκπαίδευσης δαπανήθηκαν τεράστια ποσά για βελτίωση της διδασκαλίας των μαθηματικών και των φυσικών επιστημών τα αποτελέσματα όμως δεν ήταν στο ύψος των προσδοκιών Διαμορφωτική αξιολόγηση Διαμορφωτική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού υλικού πριν αυτό ολοκληρωθεί και χρησιμοποιηθεί στη διδασκαλία (και συνολική αξιολόγησή του) Συστηματική σχεδίαση εκπαιδευτικών υλικών Διαμόρφωση εκπαιδευτικών στόχων (ταξονομίες: Bloom) Χρήση δοκιμασιών με αναφορά σε συγκεκριμένα κριτήρια (criterion- referenced tests) Απόψεις Gagné (1965) για οκτώ κατηγορίες -ή γεγονότα- μάθησης

Συστημική προσέγγιση στον ΕΣ Δεκαετία ’70: πολλά μοντέλα συστημικού ΕΣ εμφανίστηκαν και επηρέασαν πολλούς τομείς (στρατιωτικό, εργασιακό). Ο τομέας της τυπικής εκπαίδευσης δεν επηρεάστηκε όσο οι άλλοι Με την εξέλιξη του ΕΣ, η διδασκαλία, από τέχνη υποκειμενική, διαισθητική και σε μεγάλο βαθμό ατελής, εξελίχθηκε σε μια δραστηριότητα υψηλής εξειδίκευσης. Βασικοί παράγοντες του συστήματος που λαμβάνονται υπόψη για τη σχεδίαση των εκπαιδευτικών συστημάτων: οι στόχοι, το περιεχόμενο της διδασκαλίας και τα χαρακτηριστικά των μαθητών/ριών Λεπτομερής ανάλυση του συστήματος και όλων των παραγόντων που το απαρτίζουν: ανάλυση των σκοπών και των χαρακτηριστικών των μαθητών/ριών, σύλληψη ενός συστήματος διδασκαλίας-μάθησης πιλοτική του εφαρμογή, αξιολόγηση και εισαγωγή των αναγκαίων τροποποιήσεων οι οποίες έρχονται να κλείσουν τον κύκλο ο/η εκπαιδευτικός είναι ο παντοδύναμος φορέας της εκπαιδευτικής διαδικασίας, το πρόσωπο γύρω από το οποίο στρέφεται όλη η διδασκαλία.

Ο/Η σχεδιαστής/ρια εκπαιδευτικών συστημάτων συμπεριφορικού τύπου  διαγνώνει τις προηγούμενες γνώσεις και δεξιότητες των εκπαιδευομένων  εκτιμά την πολυπλοκότητα του περιεχομένου  διατυπώνει τους μαθησιακούς στόχους με όρους παρατηρήσιμης συμπεριφοράς  ‘τεμαχίζει’ το σύνθετο περιεχόμενο σε μέρη ή τμήματα (γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις)  προσδιορίζει τον τύπο της ενίσχυσης  προσδιορίζει την αλληλουχία και τον τρόπο παρουσίασης της πληροφορίας, ώστε να εξασφαλιστούν ‘ορθές’ αποκρίσεις εκ μέρους των εκπαιδευόμενων

Το μοντέλο σχεδίασης ADDIE Analyze, Design, Develop, Implement, Evaluate Ανάλυση Σχεδίαση Ανάπτυξη Εφαρμογή Αξιολόγηση

Παραδείγματα εκπαιδευτικού λογισμικού συμπεριφορικού τύπου Supersolvers: Outnumbered! Σειρά Ξεφτέρης