ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΘΕΜΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Η διαφυλική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Α/θμιας εκπαίδευσης παράγοντας άρσης των έμφυλων ανισοτήτων στο σχολείο: η περίπτωση μιας έμφυλης επιμορφωτικής διάστασης στο Ν. Θεσσαλονίκης - Εμπειρική έρευνα ΟΝΟΜΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑΣ: ΣΑΒΒΑΤΩ ΣΑΒΒΙΔΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΕΡΣΑ ΦΩΚΙΑΛΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2009-2010

ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Να εντοπιστούν και να αξιολογηθούν οι διαφυλικές επιμορφωτικές ανάγκες των δασκάλων στο Ν. Θεσσαλονίκης Να εντοπιστούν οι επιδράσεις διαφόρων παραγόντων στη διαμόρφωση αυτών των αναγκών

Α΄ ΜΕΡΟΣ-ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Αναπτύσσεται η προβληματική για το ζήτημα της διερεύνησης και αξιολόγησης των διαφυλικών επιμορφωτικών αναγκών των δασκάλων Μελετάται ο ρόλος του δασκάλου στη σύγχρονη εποχή Γίνεται ιστορική αναδρομή στο θεσμό της επιμόρφωσης και αναφορά στους τύπους της επιμόρφωσης Μελετάται ο σχεδιασμός των επιμορφωτικών προγραμμάτων

Β΄ ΜΕΡΟΣ-ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Γίνεται αναφορά στο σκοπό και τους στόχους της έρευνας, προσδιορίζεται ο πληθυσμός και το δείγμα, καθώς και η διαδικασία συλλογής των δεδομένων Παρουσιάζονται τα αποτελέσματα, αρχικά περιγραφικά, ενώ στη συνέχεια γίνεται διερεύνηση των συσχετίσεων Διατυπώνονται οι προτάσεις που απορρέουν από τα γενικά συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα Τέλος, στο παράρτημα που ακολουθεί μετά την παράθεση της βιβλιογραφίας, περιλαμβάνονται το ερευνητικό εργαλείο (ερωτηματολόγιο) και πίνακες των αποτελεσμάτων

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Ο σημερινός εκπαιδευτικός για να ανταποκριθεί με επιτυχία στο έργο του έχει ανάγκη από συμπληρωματική μόρφωση Η επιμόρφωση θωρακίζει τον εκπαιδευτικό σε θέματα παιδαγωγικού, διδακτικού και επιστημονικού περιεχομένου Η επιμόρφωση είναι αναπόσπαστο μέρος μιας διαρκούς επαγγελματικής και προσωπικής ανάπτυξης του εκπαιδευτικού

ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Το σύγχρονο σχολείο απαιτεί από τον εκπαιδευτικό να είναι συνεχώς ενημερωμένος στις νέες εξελίξεις και επιπλέον να διαθέτει ευελιξία και ικανότητα υιοθέτησης νέων στάσεων και αντιλήψεων Ο εκπαιδευτικός στο σύγχρονο σχολείο αναλαμβάνει νέα καθήκοντα και επωμίζεται νέους ρόλους για να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του νέου σχολείου Ο σύνθετος και πολυδιάστατος ρόλος του δασκάλου, στη σύγχρονη κοινωνία επιβάλλει συστηματική και οργανωμένη διά βίου εκπαίδευση

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Οι εκπαιδευτικές πρακτικές και η εκπαιδευτική διαδικασία ενισχύει και αναπαράγει τα κοινωνικά στερεότυπα για τα φύλα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑΣ O αριθμός των γυναικών σε θέσεις κύρους και εξουσίας, είναι σημαντικά μικρότερος σε σύγκριση με αυτό των ανδρών Ο αποκλεισμός των γυναικών στις μέρες μας από τις υψηλά ιεραρχικές θέσεις αντανακλά και αναπαράγει τις κυρίαρχες σχέσεις ανάμεσα στα φύλα

ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ Η εκπαίδευση είναι ένας χώρος εργασίας, όπου εκπροσωπείται κυρίως από το γυναικείο φύλο. Φαίνεται, ωστόσο, να σημειώνονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις με βάση το φύλο

ΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Οι εκπαιδευτικοί θεσμοί αναπαράγουν την ανισότητα των δυο φύλων και δεν παρέχουν ισότητα ευκαιριών Οι σχέσεις των δύο φύλων στο σχολικό μηχανισμό είναι ιεραρχικά κατανεμημένες και εξακολουθεί να αναπαράγει και να συντηρεί παγιωμένες εξουσιαστικές σχέσεις ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΥΛΙΚΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Η εκπαιδευτική πολιτική για την ισότητα των φύλων στην Ελλάδα δραστηριοποιήθηκε σε θέματα διαφυλικά το 1975 και μετά Τα χρόνια που ακολουθούν διεξάγονται συνέδρια και σεμινάρια σχετικά με τα φύλα στην εκπαίδευση 1996-2000 υλοποιείται το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης του Υπουργείου Παιδείας (ΕΠΕΑΕΚ Ι), όπου το ΚΕΘΙ εντάσσει προγράμματα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών Το 2000-2006 (ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ) η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ευδιάκριτη και κινείται στα πλαίσια της πολιτικής της ενσωμάτωσης Η ουσιαστική ισότητα των φύλων ισοδυναμεί με τη διασφάλιση των αναγκαίων εγγυήσεων για την ισότιμη συμμετοχή γυναικών και ανδρών σε όλα τα επίπεδα της ζωής

ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Για να μπορεί να ανταποκριθεί ο σημερινός εκπαιδευτικός στα νέα εκπαιδευτικά δεδομένα, πρέπει να συμμετέχει ενεργά στις επιμορφωτικές διαδικασίες από την είσοδό του στην εκπαίδευση έως το πέρας της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας Η επιμόρφωση συμπεριλαμβάνει διάφορους τύπους δραστηριοτήτων, που στοχεύουν στην επαγγελματική και προσωπική εξέλιξη του εκπαιδευτικού Η ανάγκη εκσυγχρονισμού της αρχικής εκπαίδευσης επιβάλλει νέες μορφές επιμόρφωσης, οι οποίες θα ωθούν τον εκπαιδευτικό σε ερευνητικές δράσεις, στην αυτοεπιμόρφωση και αυτοαξιολόγηση, τη διά βίου επιμόρφωση, την ενδοσχολική και την εξ αποστάσεως επιμόρφωση

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Επιχειρεί οργανωμένα να φέρει αλλαγές σε πληροφόρηση, γνώση, εκτιμήσεις και συμπεριφορές για να επιλύσει προσωπικά και συλλογικά προβλήματα στο χώρο του σχολείου Προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευτικών στην οργάνωση των επιμορφωτικών προγραμμάτων

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Η επιμόρφωση συντελεί στην εξέλιξη του εκπαιδευτικού και τη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου Η επιμόρφωση, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη βελτίωσή των γνώσεων και δεξιοτήτων Η βελτίωση της κατάρτισης του εκπαιδευτικού αποτελεί προϋπόθεση για την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ Η δια βίου μάθηση προτείνει μια νέα αντίληψη για την εκπαίδευση δίνοντας το άτομο τη δυνατότητα να αποκτήσει νέες δεξιότητες Η ανοιχτότητα αυτού του τύπου εκπαίδευσης αποτελεί μια βιώσιμη λύση στην επιθυμία του κάθε ατόμου να αποκτήσει γνώσεις, έτσι ώστε να ανταποκριθεί στα δεδομένα της σύγχρονης κοινωνίας

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΣΗ ΤΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Η επιμόρφωση σε θέματα ισότητας των φύλων αποβλέπει στην προσωπική, στην επαγγελματική και στην επιστημονική εξέλιξή του εκπαιδευτικού Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να ενημερώνονται στις νέες γνώσεις και να είναι ανοιχτοί και ευέλικτοι Αποσκοπεί στην ευαισθητοποίησή τους σε διαφυλικά θέματα με στόχο την άρση των έμφυλων ανισοτήτων

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Πραγματοποιήθηκε ποσοτική έρευνα για τον έλεγχο των θεωρητικών μοντέλων στη περίπτωση των εκπαιδευτικών

ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Βασικός σκοπός της έρευνας είναι η μελέτη της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σε διαφυλικά προγράμματα Η διερεύνηση – αξιολόγηση και καταγραφή των στάσεων και απόψεων των επιμορφωτικών αναγκών των δασκάλων/ισσών σχετικά με την αναγκαιότητα, τον τύπο, τη μορφή, το περιεχόμενο και τον τρόπο επιμόρφωσης που αυτοί επιθυμούν

ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ Οι απαιτήσεις των καιρών επιβάλλουν διαρκή επιμόρφωση σε θέματα διαφυλικά Η ισχύουσα επιμόρφωση δε λαμβάνει υπόψη τις επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι πρόθυμοι να λάβουν μέρος σε επιμορφώσεις, διότι δε συμμετέχουν στο σχεδιασμό τους Τα επιμορφωτικά προγράμματα δε συνδέονται με την καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική Τέλος, η βασική υπόθεση της έρευνας στηρίζεται στην αναζήτηση των απόψεων-στάσεων των δασκάλων απέναντι στην επιμόρφωση που σχετίζεται με την άρση ανισοτήτων των φύλων

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Η βελτίωση της οργάνωσης των επιμορφωτικών προγραμμάτων που να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των εκπαιδευτικών στο σχολικό περιβάλλον, εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή τους σε κάθε μορφή δια βίου μάθησης

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Απόψεις των δασκάλων αναφορικά με το είδος της επιμόρφωσης που έχουν παρακολουθήσει και αν αυτή τους βοήθησε στη διαχείριση διαφυλικών θεμάτων Απόψεις σχετικά με το είδος της επιμόρφωσης που θα θέλανε να παρακολουθήσουν Προσδοκίες που έχουν από μια επιμόρφωση σε θέματα φύλου Απόψεις στο κατά πόσο η επιμόρφωση θα τους βοηθούσε σε θέματα εργασίας τους

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ Δομημένο γραπτό ανώνυμο ερωτηματολόγιο με τα ερωτήματα του θεωρητικού σχεδιασμού

ΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ο πληθυσμός της έρευνας απαρτίζεται από (181) εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης που δίδασκαν σε δημοτικά σχολεία στο Νομό Θεσσαλονίκης

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ «Τα ποσοστά των δύο φύλων που συμμετείχαν στην έρευνα»

«Εργασιακό καθεστώς των εκπαιδευτικών»

«Εκπαιδευτικοί που παρακολούθησαν ή όχι επιμορφωτικά προγράμματα ή σεμινάρια διαφυλικά»

«Απόψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τους λόγους που δεν παρακολούθησαν κάποιο διαφυλικό σεμινάριο σε συσχέτιση με το φύλο»

«Απόψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ομαλή ένταξή τους στο εκπαιδευτικό σύστημα σε συσχέτιση με το φύλο»

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι εκπαιδευτικοί, κυρίως οι γυναίκες, υιοθετούν θετική στάση ως προς τη συμμετοχή τους στα επιμορφωτικά διαφυλικά προγράμματα με στόχο να λάβουν τις προτεινόμενες συμπεριφορές και γνώσεις Διαπιστώνεται η ύπαρξη διαφοροποιούμενων επιμορφωτικών αναγκών σε άνδρες και γυναίκες Απουσιάζει ο συστηματικός σχεδιασμός, διότι δεν έχει διαμορφωθεί στο αναμενόμενο επίπεδο η σχετική κουλτούρα για τα διαφυλικά προγράμματα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ Ανδρέου Α. (1982). Επισκόπηση του θεσμού της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στη χώρα μας, περ. Σύγχρονη Εκπαίδευση, τεύχ. 9. Ανδρέου, Α. (1997). Διεθνείς τάσεις συνεχούς επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Εκπαιδευτική Κοινότητα, τεύχ. 44, σσ. 40-43. Βαλκάνος, Ε., (2002). Προβλήματα δια βίου Εκπαίδευσης Εκπαιδευτικών: η εκπαίδευση στην ανάπτυξη. Τα Εκπαιδευτικά, τεύχ. 63-64, σσ. 129-138. Βασιλού-Παπαγεωργίου, Β. (1994). Το γυναικείο φύλο στο διδασκαλικό επάγγελμα. Η ελληνική περίπτωση: διαπιστώσεις-συγκρίσεις-προοπτικές. Τα εκπαιδευτικά, τεύχ.33, σσ. 52-62. Βεργίδης, Δ., (1998). Προυποθέσεις της Επιμόρφωσης των Εκπαιδευτικών. Εκπαιδευτική Κοινότητα, τεύχ. 45, σσ.38- 41. Βιτσιλάκη, Χ, & Φώκιαλη, Π. (2007). Φύλο και απασχόληση, εκδ. Ατραπός. Αθήνα. Βιτσιλάκη-Σορωνιάτη, Χ., Μαράτου-Αλιπράντη, Λ., Καπέλλα, Α. (2001). Εκπαίδευση και Φύλο. Μελέτη βιβλιογραφικής επισκόπησης, ΚΕΘΙ. Αθήνα. Γκότοβος, Θ. (1982). Η αναγκαιότητα της επιμόρφωσης και ο ρόλος της στην αποτελεσματικότητα των αλλαγών της εκπαίδευσης. Σύγχρονη Εκπαίδευση, τεύχ. 9, σσ. 28-33. Γκλαρνετατζής, Ν., & Ξεφτέρης, Ε. (1998). Συμμετοχή των γυναικών σε διοικητικές θέσεις ή και σε συνδικαλιστικά όργανα. Στο Εκπαίδευση και Φύλο: Νέες Τεχνολογίες. Πρακτικά Συνεδρίου, Κ.Ε.Θ.Ι., Θεσσαλονίκη. Δεληγιάννη, Β., & Ζιώγου, Σ. (1998). Ενημέρωση, στάσεις και αξίες των μελλοντικών εκπαιδευτικών για τη θέση των ανδρών και των γυναικών στην ελληνική κοινωνία: διχοτομήσεις και διαφορές, στο: Β. Δεληγιάννη-Κουϊμτζή (επιμ.), Γυναίκες και ιδιότητα του πολίτη, εκδ. Βάνιας. Θεσ/νίκη, σσ. 109-144. Ζαβλάνος, Μ. (1983). Επιμόρφωση εκπαιδευτικού προσωπικού στην υπηρεσία του. Σύγχρονη εκπαίδευση, τεύχ. 3. Θεοδοσόπουλος, Α. (1967). Επιμόρφωση, Μεγάλη Παιδαγωγική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 2, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, σσ. 641-644.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ / 2 Κανταρτζή, Ε., (2003). Τα Στερεότυπα του Ρόλου των Φύλων στα Σχολικά Εγχειρίδια του Δημοτικού Σχολείου, εκδ. Κυριακίδη. Θεσ/νίκη. Κορωναίου, Α. (2003). Ασκήσεις Ευαισθητοποίησης Επιμορφούμενων Εκπαιδευτικών: Για μια εκπαίδευση ίσων ευκαιριών για όλους και όλες. ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ, ΚΕΘΙ, Αθήνα. Μαυροειδής, Γ. & Τύπας, Γ.(2001). Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών: Τεχνική και μεθοδολογία επιμορφωτικών σεμιναρίων (σε σχέση με το Νόμο 1566/85), περ. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, τεύχ. 5, σσ. 147-154. Μαυρογιώργος, Γ.(1983). Μορφές Επιμόρφωσης: εννοιολογικές διευκρινίσεις, το πολιτικο-κοινωνικό τους πλαίσιο, προϋποθέσεις, στο: περ. Σύγχρονη Εκπαίδευση, τεύχ. 10, σσ. 37-52. Μαυρογιώργος, Γ. (1996). Σχέδιο πρότασης για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, περ. Σύγχρονη Εκπαίδευση, τεύχ. 89, Αθήνα, σσ.19-26. Μπαγάκης, Γ. (2005) (επιμ.). Επιμόρφωση και επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού, εκδ. Μεταίχμιο. Αθήνα. Nικολακάκη, Μ. (2003). Διερεύνηση των προϋποθέσεων για μια αποτελεσματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, περ. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, τεύχ. 8, 5-19. Ξωχέλλης, Π. (2001). Η ενδοσχολική επιμόρφωση στην Ελλάδα: μια καινοτομία στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, στα Πρακτικά του Διεθνούς Συμποσίου: Συνεχιζόμενη εκπαίδευση εκπαιδευτικών και ανάπτυξη του σχολείου. Παπαναούμ, Ζ. (2005). Ο ρόλος της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στην επαγγελματική τους ανάπτυξη: γιατί, πότε, πώς. Στο Γ. Μπαγάκης (επιμ.), Επιμόρφωση και επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού, εκδ. Μεταίχμιο. Αθήνα, σσ. 196-204. Ταρατόρη, Ε. (2007), Λήμμα «Επιμόρφωση», στο: Π. Ξωχέλλης (επιμ.) Λεξικό Παιδαγωγικών Όρων, εκδ. Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη. Ταρατόρη-Τσαλκατίδου, Ε. (2000). Η επιμόρφωση από τη σκοπιά των εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εμπειρική προσέγγιση, εκδ. Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ / 3 Φώκιαλη, Π., Κουρουτσίδου Μ., & Λέφας Ε. (2005). Ζήτηση για επιμόρφωση: Οι συνιστώσες της επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών, στο: Γ. Μπαγάκης (επιμ.), Επιμόρφωση και επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού, εκδ. Μεταίχμιο. Αθήνα, σσ.131-138. Φώκιαλη, Π./Τριάρχη-Herrmann Β., Καϊλα, Μ. (2003). Θεματικές επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης εκπαιδευτικών : Beitrage zur Lehrerfort-und Weiterbildung - Issues on teachers' in -service training and fur ther education, εκδ. Ατραπός. Αθήνα. Χατζηδήμου, Δ./Ταρατόρη, Ε. (2000). Το επάγγελμα των εκπαιδευτικών σε συνάρτηση με την επιμόρφωση, περ. Κίνητρο, τεύχ. 2, σσ. 9-26. Χατζηπαναγιώτου, Π. (2001). Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών: Ζητήματα Οργάνωσης, Σχεδιασμού και Αξιολόγησης, εκδ. Δαρδανός. Αθήνα.

ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Chetwynd,J.& Hartnett,O.(1978) (eds). The Sex Role System:Psychological and Sociological Perspectives, London: Routledge and Kegan Paul. Cole, M.(1989). Education for Equality.Some Guidelines for Good Practice, London: Routledge. Goffman, E.(1967). Stigma. Ueber Techniken der Bewaeltigung beschaetigter Identitaeten. Frankfurt, στο Γκόβαρης, Χ. (2001) Εισαγωγή στη Διπολιτισμική Εκπαίδευση, Αθήνα, σσ. 174-178. Cuban, L. (2001): Oversold and underused. Cambridge: Harvard University Press. Day, C. (1999). Developing teachers:the Challenges of Lifelong Learning, London:Taylor & Francis. Day, C. (2003). Η εξέλιξη των εκπαιδευτικών. Οι προκλήσεις της δια βίου μάθησης, μτφ. Α. Βακάλη, Ε.Α.Δ.Α.Π. (2003) (επιμ.). Προς μία συνεργατική και συμμετοχική επιμόρφωση στην προσχολική αγωγή, εκδ. Τυπωθήτω. Αθήνα. Eraut, Μ. (1992). Ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση εκπαιδευτικών, στο: Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια-Λεξικό, τεύχ. 4, Ελληνικά Γράμματα, σσ. 1883-1884. Eraut, Μ. (1985) Inservice Teacher Education,στην International Encyclopedia of Education, τόμ. 5, 2511-2526, Oxford, Pergamon Press. Fullan, M., & Hargreaves, A. (1992). Teacher Development and Educational Change. London: Falmer. Hargreaves, A. (1994). Changing Teachers, Changing Τimes: Teachers’ Work and Culture in the Postmodern Age. New York: Teacher College Press. Hargreaves, A. (1995). Development and desire: A Post-modern Perspective. Oxford: Pergamon Press. Jarvis, P. (2003). Συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση. Θεωρία και πράξη, μτφ. Α. Μανιάτη, εκδ. Μεταίχμιο. Αθήνα. Javis P. (1987). Adult Learning in the Social Context, Croom Helm, London. Nonaka, I.(1991). The Knowledge-creating Company, Harvard Business Review. Prummer, C. (2000). Women and Distance Education: Challenges and Opportunities. London: Routledge. Rogers, A. (1995). H εκπαίδευση Ενηλίκων, (μτφ.) Μ. Παπαδόπουλου & Μ. Τόμπρου, εκδ. Μεταίχμιο. Αθήνα. Skelton, C. (1997). “Women and education”, στο: V. Robinson and D. Richardson (επιμ.) Introducing Women’s Studies. Hampshire and London: Macmillan. Zeichner, K.(1993). Action Research: Personal Renewal and Social Reconstruction, Educational Action Research, 1, 2, p.204.