Ⓒ Olof S. Ανακοίνωση για το μέλλον της ΚAΠ «Η ΚΑΠ προς το 2020: αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις στον τομέα των τροφίμων, στους φυσικούς πόρους και στις περιφέρειες» ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης Ευρωπαϊκή Επιτροπή

2 Περιεχόμενα 1. Γενικό πλαίσιο 2. Η ΚΑΠ σήμερα 3. Γιατί χρειαζόμαστε τη μεταρρύθμιση; 4. Νέοι στόχοι, μελλοντικά εργαλεία και πολιτικές επιλογές 5. Τελικές παρατηρήσεις 6. Επόμενα βήματα

3 1. Γενικό πλαίσιο Το ειδικό πλαίσιο της μεταρρύθμισης H Συνθήκη της Λισαβόνας τίθεται σε εφαρμογή Το δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ λήγει το 2013 Η ΚΑΠ πρέπει να εναρμονιστεί με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» Η δημόσια συζήτηση για την ΚΑΠ Η Ανακοίνωση για το μέλλον της ΚΑΠ Έντονο ενδιαφέρον για την πρόσκληση της Επιτροπής σε δημόσια συζήτηση: γραπτές συνεισφορές Ιδιαίτερα επιτυχημένο Συνέδριο τον Ιούλιο: 600 συμμετέχοντες Συζητήσεις στο Συμβούλιο, στο ΕΚ, στην ΕΟΚΕ και στην ΕτΠ Εκφράζει τις προκλήσεις που διαπιστώθηκαν σε θέματα πολιτικής Απαντά στη δημόσια συζήτηση περιγράφοντας μελλοντικές επιλογές Δρομολογεί τη συζήτηση μεταξύ των θεσμικών οργάνων και προετοιμάζει νομοθετικές προτάσεις

4 2. Η ΚΑΠ σήμερα είναι… … ριζικά αναμορφωμένη … Αποτελείται από δύο συμπληρωματικούς πυλώνες Παρέχει ενισχύσεις που είναι κυρίως αποσυνδεδεμένες και υποκείμενες στην πολλαπλή συμμόρφωση Περιορίζει σημαντικά το ρόλο των μηχανισμών παρέμβασης στην αγορά σε «δίχτυ ασφαλείας» Ενδυναμώνει την πολιτική ανάπτυξης της υπαίθρου με πόρους και νέα μέσα πολιτικής … αποτελεσματικότερη … Εξάλειψε τα πλεονάσματα Ενισχύει την ανταγωνιστικότητα Αυξάνει την αποτελεσματικότητα των επιδοτήσεων Προωθεί μια γεωργία πιο φιλική προς το περιβάλλον Έχει ολοκληρωμένη προσέγγιση για τις αγροτικές περιφέρειες Συμβάλει στη σταθεροποίηση του προϋπολογισμού της ΕΕ … και οδηγεί σε μία πιο ισορροπημένη περιφερειακά και περιβαλλοντικά ευρωπαϊκή γεωργία

5 Δαπάνες και πορεία μεταρρύθμισης της ΚΑΠ (σταθερές τιμές του 2007) Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή – ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης EE-10EE-12EE-15EE-25EE-27

6 Εναλλακτικές απόψεις σχετικά με το κόστος της ΚAΠ Το κόστος της ΚΑΠ το 2009 (ποσοστό) Το κόστος της ΚΑΠ το 2009 (δαπάνες) 0.5% του κοινοτικού ΑΕΠ 41% του κοινοτικού προ- ϋπολογισμού Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή – ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης

7 3. Γιατί χρειαζόμαστε τη μεταρρύθμιση; Για την αντιμετώπιση μελλοντικών προκλήσεων Οικονομικές προκλήσεις Επισιτιστική ασφάλεια Διακύμανση των τιμών Οικονομική κρίση

8 Πρόσφατες τάσεις στις τιμές αγοράς ορισμένων βασικών προϊόντων Πηγές : Ευρωπαϊκή Επιτροπή – ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης

9 Εξέλιξη του γεωργικού εισοδήματος στην ΕΕ (γεωργικό εισόδημα/ΓΜΕ σε πραγματικές τιμές) Πηγή: Eurostat EE-15 EE-12

10 Γεωργικό εισόδημα στην ΕΕ Διαφορά εισοδήματος σε σχέση με τους υπόλοιπους οικονομικούς τομείς (Μέσος όρος ) Επίπεδο γεωργικού εισοδήματος στα κράτη μέλη (2009) Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή – ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, με βάση τα στοιχεία της Eurostat

11 Πρόσφατη εξέλιξη των τιμών γεωργικών εισροών και εκροών Πηγή: Eurostat

12 3. Γιατί χρειαζόμαστε τη μεταρρύθμιση; Για την αντιμετώπιση μελλοντικών προκλήσεων Οικονομικές προκλήσεις Περιβαλλοντικές προκλήσεις Επισιτιστική ασφάλεια Διακύμανση των τιμών Οικονομική κρίση Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (GHG) Υποβάθμιση εδάφους Ποιότητα νερού/αέρα Βιότοποι και βιοποικιλότητα

13 Πτωτική τάση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (GHG) στη γεωργία της ΕΕ από το 1990 Πηγή: ΕΟΠ EE-27 = -20% EE-15 = -12%

14 Η αλλαγή του κλίματος - Πιθανές επιπτώσεις στη γεωργία της ΕΕ ▲ Κίνδυνος πλημμυρών ▲ Θερμότερα και ξηρότερα καλοκαίρια ▲ Στάθμη της θάλασσας ▲ Κίνδυνος για τις καλλιέργειες από επιβλαβείς οργανισμούς, ασθένειες ▲ Απόδοση καλλιεργειών, κτηνοτροφικών φυτών ▼ Υγεία και καλή διαβίωση των ζώων ▼ Διαθέσιμοι υδατικοί πόροι ▲ Κίνδυνος ξηρασίας, καύσωνες ▲ Κίνδυνος διάβρωσης του εδάφους ▼ Καλλιεργητική περίοδος, απόδοση καλλιεργειών ▼ Βέλτιστες καλλιεργούμενες εκτάσεις ▼ Θερινές βροχοπτώσεις ▲ Χειμερινές καταιγίδες, πλημμύρες ▲ Διάρκεια καλλιεργητικής περιόδου, αποδόσεις ▲ Κατάλληλες γεωργικές εκτάσεις ▲ Επιβλαβείς οργανισμοί, κίνδυνοι ασθενειών ▲ Χειμερινές βροχοπτώσεις, πλημμύρες ▼ Θερινές βροχοπτώσεις ▲ Κίνδυνος ξηρασίας, λειψυδρία ▲ Κίνδυνος διάβρωσης του εδάφους ▲ Αποδόσεις, φάσμα καλλιεργειών Πηγή: ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, με βάση εκθέσεις του ΕΟΠ, μελέτες του ΚΚΕρ καθώς και κάποιες ακαδημαϊκές μελέτες των ΚΜ.

15 3. Γιατί χρειαζόμαστε τη μεταρρύθμιση; Για την αντιμετώπιση μελλοντικών προκλήσεων Οικονομικές προκλήσεις Περιβαλλοντικές προκλήσεις Περιφερειακές προκλήσεις Επισιτιστική ασφάλεια Διακύμανση των τιμών Οικονομική κρίση Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (GHG) Υποβάθμιση εδάφους Ποιότητα νερού/αέρα Βιότοποι και βιοποικιλότητα Δυναμισμός των αγροτικών περιφερειών Διαφοροποίηση της γεωργίας της ΕΕ

16 Η σημασία της γεωργικής δραστηριότητας στην ΕΕ 13,7 εκατομμύρια γεωργικές εκμεταλλεύσεις (70% κάτω των 5 εκταρίων) Ο τομέας των γεωργικών ειδών διατροφής απασχολεί 17,5 εκατομμύρια εργαζομένους (7,7% της συνολικής απασχόλησης)

17 3. Γιατί χρειαζόμαστε τη μεταρρύθμιση; Για την αντιμετώπιση μελλοντικών προκλήσεων Οικονομικές προκλήσεις Περιβαλλοντικές προκλήσεις Περιφερειακές προκλήσεις Επισιτιστική ασφάλεια Διακύμανση των τιμών Οικονομική κρίση Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (GHG) Υποβάθμιση εδάφους Ποιότητα νερού/αέρα Βιότοποι και βιοποικιλότητα Δυναμισμός των αγροτικών περιφερειών Διαφοροποίηση της γεωργίας της ΕΕ Δίκαιη και ισορροπημένη κατανομή των ενισχύσεων Συμβολή στη στρατηγική «Ευρώπη 2020»

18 4α. Ποιοι είναι οι στόχοι της μεταρρύθμισης; Βιώσιμη παραγωγή τροφίμων Βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και κλιματική δράση Ισορροπημένη περιφερειακή ανάπτυξη συμβολή στο γεωργικό εισόδημα και μείωση των διακυμάνσεών του βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα και αύξηση της προστιθέμενης αξίας στην αλυσίδα τροφίμων χορήγηση αντιστάθμισης σε περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα εξασφάλιση της παροχής δημοσίων αγαθών προώθηση της πράσινης ανάπτυξης μέσω της καινοτομίας μετριασμός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στήριξη του δυναμισμού των αγροτικών περιφερειών και προώθηση της απασχόλησης προώθηση της διαφοροποίησης αξιοποίηση της κοινωνικής και διαρθρωτικής ποικιλομορφίας στις αγροτικές περιφέρειες Απαιτείται απάντηση σε κοινοτικό επίπεδο

19 4β. Μέσα πολιτικής Καλύτερα εναρμονισμένα με τους στόχους Δομημένα σε δύο πυλώνες Άμεσες ενισχύσεις Ανακατανομή Καλύτερη στόχευση Επανασχεδιασμός: Περιβαλλοντικός προσανατολισμός των άμεσων ενισχύσεων Καθορισμός ανώτατου ορίου των ενισχύσεων Ενίσχυση μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων Ενίσχυση περιοχών με συγκεκριμένους φυσικούς περιορισμούς

20 Μέσος όρος άμεσων ενισχύσεων ανά επιλέξιμη έκταση και ανά δικαιούχο (μετά την ολοκλήρωση της σταδιακής εφαρμογής των καθαρών ανώτατων ορίων των άμεσων ενισχύσεων το 2016) Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή – ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης

21 4β. Μέσα πολιτικής Καλύτερα εναρμονισμένα με τους στόχους Δομημένα σε δύο πυλώνες Άμεσες ενισχύσεις Μέτρα αγοράς Προσανατολισμός προς την αγορά Εξορθολογισμός και απλοποίηση Βελτιωμένη λειτουργία της αλυσίδας τροφίμων Ανακατανομή Καλύτερη στόχευση Επανασχεδιασμός: Περιβαλλοντικός προσανατολισμός των άμεσων ενισχύσεων Καθορισμός ανώτατου ορίου των ενισχύσεων Ενίσχυση μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων Ενίσχυση περιοχών με συγκεκριμένους φυσικούς περιορισμούς

22 Βραδεία, περιορισμένη και ασύμμετρη διαμόρφωση των τιμών κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή – ΓΔ Οικονομικές και χρηματοδοτικές υποθέσεις, με βάση τα στοιχεία της Eurostat ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΚΛΙΣΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΚΛΙΣΗ ΣΤΙΣ ΛΙΑΝΙΚΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ Τιμές βασικών γεωργικών προϊόντων Συνολικός πληθωρισμός (ΕνΔΤΚ) Τιμές τροφίμων στην παραγωγή Τιμές τροφίμων στην κατανάλωση

23 4β. Μέσα πολιτικής Καλύτερα εναρμονισμένα με τους στόχους Δομημένα σε δύο πυλώνες Άμεσες ενισχύσεις Μέτρα αγοράς Αγροτική ανάπτυξη Προσανατολισμός προς την αγορά Εξορθολογισμός και απλοποίηση Βελτιωμένη λειτουργία της αλυσίδας τροφίμων Κατευθυντήριες γραμμές: περιβάλλον, αλλαγή του κλίματος και καινοτομία Μεγαλύτερη συνοχή με τις λοιπές πολιτικές της ΕΕ Αποτελεσματικότεροι μηχανισμοί υλοποίησης των στόχων Διαχείριση κινδύνων Νέα κριτήρια κατανομής Ανακατανομή Καλύτερη στόχευση Επανασχεδιασμός: Περιβαλλοντικός προσανατολισμός των άμεσων ενισχύσεων Καθορισμός ανώτατου ορίου των ενισχύσεων Ενίσχυση μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων Ενίσχυση περιοχών με συγκεκριμένους φυσικούς περιορισμούς

24 Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή – ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης Κατανομή των δαπανών της ΚΑΠ μεταξύ των πυλώνων (2009)

25 4γ. Πολιτικές επιλογές Επιλογή 1 συνέχιση της διαδικασίας μεταρρύθμισης με την εισαγωγή περαιτέρω σταδιακών αλλαγών που αντιμετωπίζουν παράλληλα τις πιο επείγουσες ελλείψεις (π.χ. πιο δίκαιη κατανομή των άμεσων ενισχύσεων) Επιλογή 2 Αξιοποίηση της ευκαιρίας για μεταρρύθμιση, διασφαλίζοντας την πορεία προς αειφόρο και πιο ισορροπημένη ΚΑΠ (μεταξύ των στόχων πολιτικής, των ΚΜ και των γεωργών μέσω μεγαλύτερου περιβαλλοντικού προσανατολισμού των άμεσων ενισχύσεων) Επιλογή 3 Δραστικότερη μεταρρύθμιση η οποία θα επικεντρώνεται αποκλειστικά στους στόχους σχετικά με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή μέσω της αγροτικής ανάπτυξης, καθώς και της κατάργησης της εισοδηματικής στήριξης και των περισσότερων μέτρων στήριξης της αγοράς

26 4γ. Πολιτικές επιλογές Άμεσες ενισχύσεις Δικαιότερη κατανομή μεταξύ των ΚΜ και μεταξύ των γεωργών Περιβαλλοντικός προσανατολισμός των άμεσων ενισχύσεων Διερεύνηση δυνατότητας καθορισμού ανώτατου ορίου ενισχύσεων Βοήθεια στις μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις Σταδιακή κατάργηση των άμεσων ενισχύσεων Μέτρα αγοράς Εξορθολογισμός και απλοποίηση των υφιστάμενων μέτρων Σταδιακή κατάργηση των περισσότερων μέτρων Διατήρηση της ρήτρας διατάραξης της αγοράς σε περίπτωση σοβαρής κρίσης Αγροτική ανάπτυξη Διατήρηση της προτεραιότητας στην αλλαγή του κλίματος, τη βιοποικιλότητα, τη βιοενέργεια και την καινοτομία Περισσότερη έμφαση στο περιβάλλον, στην αναδιάρθρωση και στην καινοτομία, στην κλιματική αλλαγή καθώς και στις τοπικές πρωτοβουλίες Εργαλεία διαχείρισης κινδύνου και εργαλείο σταθεροποίησης του εισοδήματος Νέα κριτήρια κατανομής Προτεραιότητα στα μέτρα που συνδέονται με το περιβάλλον και την παροχή δημόσιων αγαθών Επιλογή 1 Επιλογή 2 Επιλογή 3

27 5. Τελικές παρατηρήσεις Με τη μεταρρύθμιση αυτή, η ΚΑΠ πρέπει: να αντιμετωπίσει καλύτερα τις οικονομικές, περιβαλλοντικές και περιφερειακές προκλήσεις να είναι περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον, ισορροπημένη, καλύτερα εναρμονισμένη με τους στόχους, απλούστερη, αποτελεσματικότερη και πιο υπεύθυνη να βελτιώσει τα υφιστάμενα και να σχεδιάσει νέα μέσα

28 6. Επόμενα βήματα Συζήτηση μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ σχετικά με την Ανακοίνωση Προετοιμασία της ανάλυσης επιπτώσεων Προετοιμασία νομοθετικών προτάσεων Εμπεριστατωμένη ανάλυση από την Επιτροπή των νέων εργαλείων και επιλογών πολιτικής, καθώς και των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους Διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς: συμβολή των εμπλεκόμενων φορέων βάσει εγγράφου διαβούλευσης που θα δημοσιευθεί στις 23 Νοεμβρίου Παρουσίαση νομοθετικών προτάσεων στα μέσα του 2011

29 Για περισσότερες πληροφορίες Η ΚΑΠ μετά το Ανακοίνωση σχετικά με το μέλλον της ΚΑΠ index_en.htm Δημόσια διαβούλευση index_en.htm

30 Σας ευχαριστούμε