FLIRE: Floods & Fire Risk Assessment and Management Εκτίμηση και Διαχείριση κινδύνων Πλημμύρας και Πυρκαγιάς Το Πρόγραμμα FLIRE και η σημασία του για την τοπική κοινωνία Χρυσούλα Παπαθανασίου Πολ. Μηχανικός – Ερευνήτρια (ΕΜΠ)

 Το Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου ιδρύθηκε επίσημα το Σύντομη Παρουσίαση Εργαστηρίου Το Εργαστήριο εστιάζει:  σε ακαδημαϊκές δραστηριότητες  στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών  στην υλοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών ερευνητικών προγραμμάτων   Επικεφαλής της ομάδας του chi και Συντονίστρια του Προγράμματος FLIRE είναι η Καθ. Μ.Α.Μιμίκου.  Ειδικότερα για τα Ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, η Γ.Δ. Έρευνας (DG Research) και η Γ.Δ. Περιβάλλοντος (DG Environment) είναι 2 από τους βασικούς μηχανισμούς χρηματοδότησης των ερευνητικών δραστηριοτήτων του Εργαστηρίου (~ 7% της συνολικής χρηματοδότησης ΕΜΠ)

11 υδρομετεωρολογικοί σταθμοί καταγράφουν: Βροχόπτωση (κύριος και δευτερεύων βροχογράφος), Θερμοκρασία (min, mean and max), Σχετική υγρασία (%), Εξάτμιση, Πίεση αέρα, Ταχύτητα, ριπή και διεύθυνση ανέμου, Ηλιακή ακτινοβολία και διάρκεια ηλιοφάνειας Εδαφική υγρασία Ανεξάρτητοι σταθμοί: 4 σταθμηγράφοι 3 βροχογράφοι  Λειτουργεί από το 2005  10min χρονική διακριτότητα  Τα καταγεγραμμένα δεδομένα αποθηκεύονται σε βάση δεδομένων  Χρονοσειρές και εφαρμογές (αναφορές βροχόπτωσης, πρόσφατες μετρήσεις, στατιστικά δεδομένα, διαγράμματα, επιφανειακά γραφήματα, βιοκλιματικοί χάρτες κτλ.) διαθέσιμα στο Υδρολογικό Παρατηρητήριο Αθηνών (HOA) Υποδομή του Εργαστηρίου

 Μετρητής Ηλεκτρικών Εκκενώσεων (ΕΜΠ)  Εξειδικευμένο προσωπικό αναλαμβάνει επί τόπου και εργαστηριακές υδρολογικές, υδρογεωλογικές και χημικές μετρήσεις, χρήσει κατάλληλου φορητού εξοπλισμού.  εδαφική διήθηση και υδραυλική αγωγιμότητα  στάθμη υπογείων υδάτων  μετρήσεις βασικών παραμέτρων της ποιότητας του νερού  Ντισντρόμετρο (ΕΜΠ) Άλλος εξοπλισμός  Rainscanner Υποδομή του Εργαστηρίου

Φορείς υλοποίησης του προγράμματος Συντονιστής:  Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (NTUA) – Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων Συμμετέχοντες:  Imperial College London (ICL)  Research Institute for Geo-Hydrological Protection, Italian National Research Council (IRPI-CNR)  Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (NOA)  ALGOSYSTEMS S.A. (ALGO)  Ίδρυμα Έρευνας και Τεχνολογίας (FORTH) – Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών Διάρκεια υλοποίησης: 01/10/ /09/2015 Το πρόγραμμα FLIRE

Σκοπός: Συνδυαστική και αποτελεσματική εκτίμηση και διαχείριση των κινδύνων πλημμυρών και δασικών πυρκαγιών σε περιαστική περιοχή της Ανατολικής Αττικής. Περιοχή μελέτης: Η ευρύτερη περιοχή της λεκάνης απορροής του ρέματος Ραφήνας (~123 km 2 ) που εκτείνεται ανατολικά του Υμηττού και μέχρι τον Ευβοϊκό κόλπο και περιλαμβάνει το Δήμο Ραφήνας-Πικερμίου, και τμήματα των Δήμων Παλλήνης (π.χ. κοινότητα Ανθούσας) και Παιανίας (π.χ. κοινότητα Γλυκών Νερών). Κύριοι στόχοι: Ανάπτυξη πλατφόρμας συστήματος υποστήριξης αποφάσεων (DSS platform), η οποία θα λειτουργεί σε σχεδόν πραγματικό χρόνο και θα διαθέτει σύστημα έγκαιρης ειδοποίησης (EWS) για ολοκληρωμένη διαχείριση πλημμυρών και δασικών πυρκαγιών, Η πλατφόρμα θα υποστηρίζει:  Διαχείριση μετεωρολογικών δεδομένων  Εκτίμηση του κινδύνου πλημμύρας σε σχεδόν πραγματικό χρόνο (near real-time)  Διαχείριση του κινδύνου πλημμύρας σε επίπεδο ανάπτυξης στρατηγικής (planning basis)  Εκτίμηση του κινδύνου πυρκαγιάς σε σχεδόν πραγματικό χρόνο (near real-time) Εφαρμογή και δοκιμή του συστήματος στην Ανατολική Αττική, Εξαγωγή συμπερασμάτων που θα διασφαλίσουν την εφαρμογή του συστήματος σε άλλες περιοχές με παρόμοια χαρακτηριστικά. Το πρόγραμμα FLIRE

Κριτήρια επιλογής περιοχής μελέτης Γενικά Χαρακτηριστικά  Περιοχή Ανατολικής Αττικής  Έκταση περίπου~125 km 2  Κοντά στην Αθήνα (35% του πληθυσμού της χώρας)  Τυπική Μεσογειακή περιοχή με ποικίλες χρήσεις γης  Αστικοποίηση + πλημμύρες + πυρκαγιές  Οικολογική υποβάθμιση Υδρομετεωρολογικά Στοιχεία  Τυπικό Μεσογειακό κλίμα: ζεστά ξηρά καλοκαίρια και ήπιους, ψυχρούς χειμώνες  Μέση ετήσια βροχόπτωση ~400mm  Ετήσια Θερμοκρασία 7°C - 32°C (μέση χειμερινή T ~10°C / μέση θερινή T ~28°C)

 Δάση  ~ 30%  Καλλιεργήσιμες εκτάσεις και λιβάδια (~50%)  Αστικές περιοχές (~20%)  Κυρίαρχη βλάστηση  αείφυλλους- πλατύφυλλους θάμνους, κωνοφόρα (κυρίως πεύκη Χαλεπίου) και σκληρόφυλλη βλάστηση  Όλα τα παραπάνω είδη είναι πολύ εύφλεκτα και επιρρεπή σε πυρκαγιές. Τυπική Μεσογειακή περιαστική περιοχή επιρρεπής στις πυρκαγιές Κριτήρια επιλογής περιοχής μελέτης

 Αστικοποίηση (τα τελευταία 30 χρόνια)  Συχνές δασικές πυρκαγιές  Ιδιαίτερες γεωμορφολογικές και γεωλογικές συνθήκες  διάβρωση και αύξηση των φερτών υλών  Παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας Τυπική Μεσογειακή περιαστική περιοχή επιρρεπής στις πλημμύρες (flash floods) Κριτήρια επιλογής περιοχής μελέτης

Μετρητικοί σταθμοί ΕΜΠ εγκατεστημένοι στην περιοχή  4 σταθμηγράφοι  3 βροχογράφοι  1 πλήρης μετεωρολογικός σταθμός (ο σταθμός Πεντέλης είναι επίσης πολύ κοντά) Κριτήρια επιλογής περιοχής μελέτης

Βροχογράφοι ΕΜΠ & ΕΑΑ εγκατεστημένοι στην περιοχή Κριτήρια επιλογής περιοχής μελέτης

Χρονοδιάγραμμα Δράσεων

Δράση B1 Υδρολογική Προσομοίωση λεκάνης Δράση B2 Μοντελοποίηση Πλημμύρας στις Αστικές περιοχές Δράση B3 Εκτίμηση του κινδύνου πλημμύρας Χάρτες πλημμυρικής επικινδυνότητας Χάρτες πλημμυρικής διακινδύνευσης Σενάρια από τη βάση δεδομένων (με σχετικούς χάρτες) Συμμετέχοντα Μέλη: NTUA – ICL – IRPI-CNR Μοντελοποίηση λεκάνης Μοντελοποίηση Αστικής Περιοχής Πλημμύρες

Δράση B5 Βραχυπρόθεσμη Πρόγνωση καιρού Συμμετέχοντα Μέλη: NOA – ICL – NTUA Πρόβλεψη (ανά 1hr / 24h πριν) Χρήση/συγχώνευση δεδομένων από επιφανειακούς μετεωρολογικούς σταθμούς 3 κάνναβοι  Κάνναβος 1: μέγεθος κελιού 24 Χ 24 km  Κάνναβος 2 : μέγεθος κελιού 8 Χ 8km  Κάνναβος 3 : μέγεθος κελιού 2 Χ 2 km Grid 1 Grid 2 Πρόγνωση καιρού

Δράση B4 Εκτίμηση κινδύνου πυρκαγιάς και μέτρα για τον περιορισμό του Δημιουργία μοντέλου πυρκαγιάς για την περιοχή Εργαλείο εκτίμησης του κινδύνου πυρκαγιάς Εργαλείο εκτίμησης της εξάπλωσης της πυρκαγιάς(G-FMIS) Κάλυψη γης με εύφλεκτες ύλες στην περιοχή μελέτης: 5 Μεσογειακά λιβάδια 10 Μεσογειακοί θαμνότοποι (σκληρόφυλλα) 14 Θάμνοι και λιβάδια σε Μεσογειακά σκληροφυλλικά δάση 24 Φυτείες κωνοφόρων Ταξινόμηση των εύφλεκτων υλών της περιοχής Πυρκαγιές

Δράση Β7 Ανάπτυξη εργαλείου διαχείρισης πλημμυρών Μοντελοποίηση αστικής ανάπτυξης Σενάρια πλημμύρας (Δράσεις Β1, Β2 και Β3) Σενάρια πυρκαγιάς (Δράση Β4) Κατασκευαστικά & μη κατασκευαστικά μέτρα Αλγόριθμος βελτιστοποίησης Σχεδιασμός διαχείρισης πλημμύρας (off-line) Πλημμύρες

Πλατφόρμα DSS (on-line συνιστώσα)

C1. Παρακολούθηση της επίδρασης του Προγράμματος στην τοπική κοινωνία. Στοχεύει στην ενεργοποίηση και συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στην υλοποίηση του Προγράμματος και στην ποσοτικοποίηση της επίδρασης του FLIRE στις τοπικές κοινότητες. Δημιουργία ομάδας χρηστών του Προγράμματος Σεμινάρια για την εκπαίδευση εκπροσώπων φορέων για τη χρήση των εργαλείων του DSS C2. Παρακολούθηση της επίδρασης του Προγράμματος στο περιβαλλοντικό πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει. Στοχεύει στην παρακολούθηση της επίδρασης των πλημμυρών, των πυρκαγιών, αλλά και της συνδυαστικής επίδρασής τους στους ανθρώπους και τα οικοσυστήματα, στην αρχή, στη διάρκεια και μετά την περάτωση του Προγράμματος. Προβλέπεται η αναγνώριση και περαιτέρω διερεύνηση κατάλληλων περιβαλλοντικών δεικτών, σχετικών με: Εκτίμηση και διαχείριση κινδύνου πυρκαγιάς Εκτίμηση και διαχείριση κινδύνου πλημμύρας Ποσοτικοποίηση της απόδοσης των εργαλείων που θα αναπτυχθούν στο πλαίσιο υλοποίησης του Έργου Αναμενόμενα αποτελέσματα: Αναγνώριση των τρεχουσών περιβαλλοντικών συνθηκών και σχετικών περιβαλλοντικών τάσεων στην περιοχή μελέτης, Παρακολούθηση και εκτίμηση της επίδρασης του FLIRE στις περιβαλλοντικές συνθήκες της περιοχής μελέτης, Ανάπτυξη χρήσιμων εργαλείων για τη στήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης στην περιοχή μελέτης. Δράσεις Παρακολούθησης

Δράσεις Δημοσιοποίησης D1. On-line διάδοση της γνώσης Λογότυπο του FLIRE Ιστοσελίδα του FLIRE Σύντομο εκπαιδευτικό βίντεο Εγχειρίδιο χρήσης εργαλείων του FLIRE Ενημερωτικά δελτία (newsletters)

D2. Επί τόπου διάδοση της γνώσης Ενημέρωση και ενεργοποίηση των υπεύθυνων φορέων και των τοπικών αρχών. 4 Ημερίδες 16 στοχευμένες συναντήσεις (“ targeted meetings ”) Πίνακες ανακοινώσεων D3. Δημοσιεύσεις Διάδοση των βασικών στόχων και αποτελεσμάτων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Δελτία τύπου Παρουσιάσεις σε συνέδρια Δημοσιεύσεις σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά Φυλλάδια / αφίσες του FLIRE Layman's report (« εκλαϊκευμένη αναφορά ») D4. Συνέργεια με άλλα προγράμματα Αλληλεπίδραση του FLIRE με άλλα προηγούμενα, τρέχοντα και μελλοντικά προγράμματα σχετικών θεματικών ενοτήτων (FP7, LIFE, Εθνικά Προγράμματα κτλ.) και ανταλλαγή εμπειριών, αποκομισθείσας γνώσης και συμπερασμάτων. Δράσεις Δημοσιοποίησης