ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΔΙΑΛΕΞΗ: ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΔΙΑΛΕΞΗ: Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΡΩ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ Αν. Καθηγήτρια © ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ / ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΝΑΟΥΣΑ 10/10/ 2005

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Κοινωνία της Πληροφορίας Επαναστατική πρόοδος τεχνολογίας και πληροφορικής: Προσωπικοί υπολογιστές, τηλεπικοινωνίες υψηλών ταχυτήτων, διαδίκτυο (Internet) Σχεδιασμός ανταγωνιστικών και αποδοτικών Συστημάτων Κατανόηση απαιτήσεων στην επιχείρηση και στο ενοποιημένο και δικτυακό επιχειρησιακό περιβάλλον Δημιουργία Πληροφοριακής αρχιτεκτονικής και υιοθέτηση νέων τεχνολογιών που υποστηρίζει τους σκοπούς της επιχείρησης Προσδιορισμός της επιχειρηματικής αξίας των Πληροφοριακών Συστημάτων και των νέων τεχνολογιών Σχεδιασμός συστημάτων που οι χρήστες ελέγχουν, κατανοούν και χρησιμοποιούν σε ένα νόμιμο, κοινωνικό και υπεύθυνο περιβάλλον Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΝΕΑ ΔΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Στην προσπάθειά μας να τακτοποιήσουμε διαχρονικά την πορεία προς τη νέα αυτή οικονομία διακρίνουμε τρεις περιόδους: Την περίοδο από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 70, όπου βασικός μοχλός αναπτύξεως είναι η μεταποίηση. Την εικοσαετία από το 1970 μέχρι το 1990, η οποία χαρακτηρίζεται από επιβράδυνση της αναπτύξεως και υψηλή ανεργία. Την περίοδο από το 1990 και μετά, η οποία χαρακτηρίζεται από την κοινωνία της πληροφορίας και η οποία προσδιορίζει την έναρξη της νέας οικονομίας. Θα μπορούσαμε να ορίσουμε τη νέα οικονομία ως εξής: «Νέα οικονομία είναι η οικονομία που βασίζεται στη γνώση και στις ιδέες, όπου τα κλειδιά για πλούτο και δημιουργία εργασίας αναφέρονται στην έκταση κατά την οποία οι ιδέες, η καινοτομία, και η τεχνολογία ενσωματώνονται σε όλους τους τομείς της οικονομίας».

ΣΤΟΧΟΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Καθορισμός των σημείων για τα οποία η χρήση και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών έχει σημαντική σημασία στην επίτευξη των στρατηγικών στόχων μιας επιχείρησης, στον ανταγωνισμό και τη συνεργασία Υποστήριξη διαδικασίας επιχειρηματικών αποφάσεων Υποστήριξη επιχειρησιακών λειτουργιών Διαχείριση δεδομένων και γνώσης Ολοκλήρωση επιχειρηματικών διαδικασιών αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων επιχειρησιακών πόρων

ΘΕΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ & ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Οργανωτική Δομή Εξωτερικό Περιβάλλον Επιχειρηματική Στρατηγική Διοίκηση & Διαχείριση Πληρ. Συστήματα Τεχνολογία Ορια οργανισμού Ανθρώπινο Δυναμικό

ΑΛΗΛΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Επιχείρηση/Οργανισμός Τεχνολογία Πληροφορικής Στρατηγικό Πρόγραμμα Οργανισμού Τεχνολογίες Πληροφορικής επιπτώσεις οργάνωση ευκαιρίες Επειχηρηματικές λειτουργίες Αρχιτεκτονική Πληροφοριακών Συστημάτων ευθυγράμιση

ΘΕΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΝΕΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Οικονομίας: Αγορές Ανταγωνισμός Οργανωσιακή διάρθρωση Σταθερές Εθνικά Ιεραρχική, Γραφειοκρατική Δυναμικές Παγκόσμια Δικτυακή, Επιχειρηματική Βιομηχανίας: Οργάνωση παραγωγής Κλειδιά παραγωγής Οδηγός τεχνολογίας Ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα Μαζική παραγωγή Κεφάλαιο / εργασία Μηχανικός Μείωση κόστους Ευέλικτη παραγωγή Καινοτομία / γνώση Ψηφιακός Καινοτομία, ικανοποίηση πελάτη Εργατικού δυναμικού: Βασικός στόχος πολιτικής Δεξιότητες Εργασιακές σχέσεις Πλήρης απασχόληση Εξειδίκευση Αντιπαλότητας Υψηλότερα εισοδήματα Κύριες δεξιότητες Συνεργασίας Κυβέρνηση: Σχέσεις κράτους – επιχειρήσεων Διακανονισμοί Επιβολή απαιτήσεων Διαταγών και ελέγχου Συνέργεια Αγοράς και ευελιξίας ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Ειδικότερα, η νέα οικονομία χαρακτηρίζεται από επαναστατικές τεχνολογικές προόδους, συμπεριλαμβανομένων των ισχυρότατων προσωπικών υπολογιστών, τηλεπικοινωνιών υψηλών ταχυτήτων, και το διαδίκτυο (Internet). Αλλά η νέα τεχνολογία είναι κάτι περισσότερο από την υψηλή τεχνολογία και το διαδίκτυο. Οι περισσότερες επιχειρήσεις, και όχι μόνον αυτές που παράγουν τεχνολογία, οργανώνονται γύρω από τη νέα τεχνολογία. Έτσι, η νέα οικονομία όσο αναφέρεται σε νέες τεχνολογίες τόσο αναφέρεται και σε νέα οργανωσιακά μοντέλα. Μερικά χαρακτηριστικά κλειδιά διαφοροποιήσεως της νέας από την παλαιά οικονομία σημειώνονται στη διαφάνεια. Γενικά, η επιβίωση μιας μονάδας στον επιχειρηματικό κόσμο απαιτεί την υιοθέτηση και αφομοίωση νέων τεχνολογιών. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, το 86% των εξαγωγικών επιχειρήσεων διαθέτουν e-mail και το 41,6% έχουν ήδη δικό τους web site. Είναι φανερό ότι η εξάπλωση του Internet και η αναβάθμιση των τεχνολογιών που βασίζονται στο Web, δημιούργησε ένα νέο περιβάλλον δραστηριοποίησης των επιχειρήσεων, όπου το μερίδιο αγοράς είναι ρευστό και δεν εξαρτάται αποκλειστικά από την οικονομική δυνατότητα της εκάστοτε επιχείρησης, αλλά κυρίως από τη δυνατότητά της να ελίσσεται και να προσαρμόζεται επιτυχώς στις νέες απαιτήσεις.

ΕΥΕΛΙΞΙΑ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ - ΑΝΘΡΩΠΟΣ Δεν είναι το δυνατότερο από τα όντα εκείνο που επιβιώνει, ούτε το εξυπνότερο, αλλά εκείνο που είναι περισσότερο επιδεκτικό σε μεταβολές Charles Darwin Η επιτυχής εφαρμογή της νέας τεχνολογίας από τις επιχειρήσεις προϋποθέτει την πλήρη κατανόησή της και τη χρήση της σε συνδυασμό με την ανθρώπινη διάσταση «Ανθρώπινη διάσταση των εφαρμογών της κοινωνίας της πληροφορίας» Μ. Δερτούζος Αξίζει να αναφερθούμε στον Charles Darwin, ο οποίος είπε:

ICT Περιβάλλον Επιχειρήσεις Νέα επιχ.μοντέλα ΚΥΚΛΟΣ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ICT Information & Communication Technology Πληροφοριακή & Τηλεπικοινωνιακή Τεχνολογία Περιβάλλον Πελάτες Ανταγωνιστές Ενδιάμεσοι Προμηθευτές Οικονομικό- Πολιτικό Κοινωνικό- Πολιτισμικό Νομοθετικό Επίδραση Μετασχηματισμός Απαιτήσεις Προσαρμογή Επιχειρήσεις Βιομηχανικές Εμπορικές Μεταφορικές Outsourcing … Αναδιαμόρφωση / Αλλαγή Συμπεριφοράς Ανάγκες Απαιτήσεις Νέα επιχ.μοντέλα e-business models business networks εικονικές επιχειρήσεις συνέργειες … Μετασχηματισμός Επαναπροσδιορισμός Αύξηση αποτελεσματικότητας Μετασχηματισμός Επαναπροσδιορισμός

Διαμορφούμενες νέες τάσεις Διεθνοποίηση και παγκοσμιοποίηση αγορών Προσανατολισμός στον πελάτη  πελατοκεντρικά συστήματα Αύξηση και διαφοροποίηση απαιτήσεων πελατών Σύντμηση κύκλου ζωής προϊόντων Διαχείριση γνώσης: πληροφορία  στρατηγικός πόρος της επιχείρησης Επιχειρηματικές συνέργειες (συμμαχίες, συνεργασίες, εξαγορές, ...) Ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών (e-services) Οι διαμεσολαβητικές επιχειρήσεις θα πρέπει να επανεξετάσουν τις θέσεις τους και τους λόγους ύπαρξής τους. Η προσθήκη επιχειρηματικών συνεργατών στην εφοδιαστική αλυσίδα γίνεται μόνο εφόσον βέβαια προσθέτουν αξία. Οι επιχειρηματικές συνέργειες αποβλέπουν στην συγκέντρωση δεξιοτήτων.

Διαμορφούμενες νέες τάσεις Επικέντρωση σε κύριες δεξιότητες (core competencies) Αλλαγές τεχνολογικών και οργανωσιακών δομών Θεσμικές και οικονομικές αλλαγές Ηλεκτρονική διαμεσολάβηση Ολοκλήρωση εφοδιαστικής αλυσίδας Πολλαπλά κανάλια επικοινωνίας και διανομής Εξειδίκευση γνώσης και δεξιότητας εργαζομένων Ανάθεση έργου (outsourcing)

ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ: ΕΞΕΛΙΞΗ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ: ΕΜΠΟΔΙΑ Διαχείριση αλλαγών Ανεπάρκεια προσωπικού Διαχείριση ανθρώπινων πόρων ΑΝΘΡΩΠΟΙ Λειτουργικότητα εφαρμογών Διαχείριση εφαρμογών Δεδομένα και αναφορές Διαχείριση Ανασχεδιασμός Μετάβαση ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Θέματα που απασχολούν τις επιχειρήσεις κατά την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών πληροφορικής (1) Καθορισμός αναγκαίων προϋποθέσεων (Υποδομή, κόστος και χρόνος υλοποίησης, ανθρώπινο δυναμικό) Καθορισμός ακολουθητέας στρατηγικής και στόχων Ανασχεδιασμός/αναδιοργάνωση της επιχειρηματικής δράσης και διαδικασιών Διαφοροποίηση αναγκών και ετοιμότητας ανά κλάδο Ερωτήματα που προκύπτουν κατά την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών και την υιοθέτηση νέων επιχειρηματικών μοντέλων στον επιχειρηματικό κόσμο και επιζητούν λύσεις είναι τα παραπάνω:

Θέματα που απασχολούν τις επιχειρήσεις κατά την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών πληροφορικής (2) Απαιτήσεις των νέων πρακτικών/καταγραφή αποτελεσμάτων πρακτικών παρόμοιας εφαρμογής σε άλλεςχώρες και στην Ελλάδα (best practices) Μετασχηματισμός (στάδιο υιοθέτησης ηλεκτρονικής επιχειρηματικότητας) σε ηλεκτρονική επιχείρηση (e- business) ή παράλληλη δράση με κλασικά επιχειρηματικά μοντέλα Αναμενόμενα οφέλη – πρότυπα μέτρησης επίτευξης στόχων Επιλογή και προσαρμογή τεχνολογιών λογισμικού (κριτήρια)

PROCESS: Πως κάτι γίνεται τώρα στην επιχείρηση (Διαδικασίες); ΤΑ ΔΕΚΑ Ρ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ PROCESS: Πως κάτι γίνεται τώρα στην επιχείρηση (Διαδικασίες); PRINCIPLES: Ποιες οι τρέχουσες αρχές που εφαρμόζονται; PORTFOLIO: Ποιες ΙΤ πηγές είναι διαθέσιμες τώρα; PURPOSE: Τι επιδιώκεται να επιτευχθεί με τη νέα ΙΤ στρατηγική; PROJECTS: Τι έχει επιτευχθεί από το τμήμα ΙΤ μέχρι τώρα; PRIORITIES: Ποιες οι προτεραιότητες- ποια ΙΤ στρατηγική; PROFIT: Ποια η προστιθέμενη αξία σε προϊόντα/ υπηρεσίες μέσω ΙΤ; PEOPLE: Είναι διαθέσιμοι εκπαιδευμένοι εργαζόμενοι για την επίτευξη της ΙΤ στρατηγικής; PROMOTION: Κάθε ενδιαφερόμενος γνωρίζει την ΙΤ στρατηγική; PLANNING: Ποιος ο σχεδιασμός για την εφαρμογή της ΙΤ στρατηγικής; Συνοπτικά, τα ερωτήματα που συνήθως τίθενται κατά τη διαμόρφωση της στρατηγικής της πληροφοριακής τεχνολογίας σε μια επιχείρηση σημειώνονται με τα αρχικά γράμματα των δέκα «καλύτερων πρακτικών», ή αντίστοιχα των δέκα Π.

Αναμενόμενα οφέλη από τη χρήση ICT στις επιχειρήσεις ΚΟΣΤΟΣ Μείωση παραγόντων κόστους Σύνδεση κρίκων εφοδιαστικής αλυσίδας Κατάργηση αποθεμάτων Ηλεκτρονική διαμεσολάβηση ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΛΑΤΩΝ Βελτίωση ποιότητας Πρόσθετες υπηρεσίες εξυπηρέτησης Άμεση πληροφόρηση Πολλαπλά κανάλια επικοινωνίας διανομής Προσαρμογή σε συγκεκριμένες απαιτήσεις Τα αναμενόμενα οφέλη από τη χρήση ICT στις επιχειρήσεις συνοψίζονται στη διαφάνεια. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ Αύξηση πωλήσεων Μείωση χρόνου διεκπεραίωσης συναλλαγών Πιστότητα πελατών Μείωση συνολικού κόστους

Kοινωνία της πληροφορίας : ευκαιρίες Ταχύτητα ροής πληροφοριών Επεξεργασία και αξιοποίηση της πληροφορίας Διεύρυνση επικοινωνίας σε παγκόσμιο επίπεδο Κατάργηση γεωγραφικών αποστάσεων Πολιτικές, θεσμικές, οικονομικές, κοινωνικές, τεχνολογικές αλλαγές Τηλεκπαίδευση, τηλεργασία, τηλεδιοίκηση, ηλεκτρονικό εμπόριο Δυνατότητες προστασίας περιβάλλοντος (έξυπνα οχήματα, παρακολούθηση και πρόληψη αρνητικών φυσικών φαινομένων, συστήματα σχεδιασμού της κυκλοφορίας) Η νέα τεχνολογική κοινωνία (κοινωνία της πληροφορίας) χαρακτηρίζεται από την ταχύτητα ροής πληροφοριών και η απόδοσή της μετριέται από τον ρυθμό επεξεργασίας και αξιοποίησης τους. Η κοινωνία των πληροφοριών συνίσταται στην σύγκλιση των τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών σε μία ενιαία πλατφόρμα σύγχρονων μέσων που διευρύνει την επικοινωνία σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι αποστάσεις εκμηδενίζονται, οι τηλεκπαίδευση και η τηλεργασία εισβάλουν στη ζωή μας. Δημιουργείται νέο περιβάλλον με αλλαγές στην πολιτική, τη νομοθεσία, την παιδεία, την επιχειρηματική δράση και αλλαγές στη νοοτροπία. Βασικές ανάγκες που προβάλουν στα πλαίσια της κοινωνίας της πληροφορίας είναι η εκπαίδευση των πολιτών, και η γνώση για την αντιμετώπιση της τεχνολογικής πρόκλησης. Από τις νέες δυνατότητες της τεχνολογίας ευνοούνται οι γυναίκες, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, οι εργαζόμενοι σε απομακρυσμένες περιοχές εφόσον τους δίνεται η δυνατότητα να παρέχουν την εργασία τους αλλά και να συναλλάσσονται χωρίς να μετακινηθούν από το σπίτι τους.

Kοινωνία της πληροφορίας : Κίνδυνοι Δημιουργία ανισοτήτων μεταξύ ομάδων και μεταξύ χωρών Έλλειψη υποδομών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών Ανάγκη για την ανάπτυξη δεξιοτήτων Μεταβολές στις εργασιακές σχέσεις (κίνδυνος της μίξης ελεύθερου και εργασιακού χρόνου) Πολιτιστικές και πολιτισμικές προεκτάσεις με αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση μικρών πολιτισμών Ηθικές διαστάσεις-διεύρυνση περιθωρίων εγκληματικών δραστηριοτήτων Δημιουργία ανισοτήτων μεταξύ ομάδων και μεταξύ χωρών Έλλειψη υποδομών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών Ανάγκη για την ανάπτυξη δεξιοτήτων Μεταβολές στις εργασιακές σχέσεις (κίνδυνος της μίξης ελεύθερου και εργασιακού χρόνου) Πολιτιστικές και πολιτισμικές προεκτάσεις με αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση μικρών πολιτισμών Ηθικές διαστάσεις-διεύρυνση περιθωρίων εγκληματικών δραστηριοτήτων Πέρα από τις ευκαιρίες που δημιουργεί η ΚΠΤ διαφαίνονται και πολλοί κίνδυνοι. Διαμορφώνεται μία ιδιάζουσα ‘ελίτ’ της ΚΠΤ καθώς η πλειοψηφία των χρηστών σύγχρονης τεχνολογίας και του διαδικτύου βρίσκονται στις ΗΠΑ και σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Με το βιβλίο του «Τι μέλει γενέσθαι» ο Μιχάλης Δερτούζος προσεγγίζει και πιθανές αρνητικές πλευρές της τεχνολογικής εξέλιξης, η οποία διευρύνει το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών. Τίθεται λοιπόν με έμφαση το ζήτημα της επαγγελματικής κατάρτισης και συμπληρωματικής δια βίου κατάρτισης, στραμμένης στις νέες προκλήσεις που περιέχονται στην ΚΠΤ. Οι υστερούντες κινδυνεύουν να περιθωριοποιηθούν, καταβάλλοντας τεράστιο οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος. Δημιουργείται ο κίνδυνος να ενισχυθούν τα ατομιστικά στοιχεία του ανθρώπου δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στο ηλεκτρονικό του περιβάλλον σε βάρος του ανθρώπινου περιβάλλοντος (ο ηλεκτρονικός χρόνος του ανθρώπου μπορεί να υπερτερεί του φυσικού του χρόνου)