3ο ΓΕΛ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Σχ. έτος: 2011-2012 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ 3ο ΓΕΛ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Σχ. έτος: 2011-2012

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΡΟΣΘΕΤΑ; Πρόσθετα είναι οι ουσίες που δεν αποτελούν φυσικά συστατικά των τροφίμων αλλά προστίθενται σε αυτά κατά την παραγωγή, τη βιομηχανική επεξεργασία, την αποθήκευση ή τη συσκευασία τους με σκοπό τη σταθερότητα, τη συντήρηση και τη βελτίωση της διατροφικής αξίας των τροφίμων. Τα πρόσθετα είναι χημικές ουσίες που τις συναντάμε στη φύση και παραλαμβάνονται από φυτά, καρπούς, ορυκτά κ.α. άρα είναι φυσικά πρόσθετα ή παρασκευάζονται συνθετικά σε εργαστήρια άρα είναι τεχνητά πρόσθετα. Ποτέ δεν καταναλώνονται αυτούσια αλλά μόνο μέσω των τροφίμων στα οποία περιέχονται σε μικρές ποσότητες. Δεν επιτρέπεται στα μη επεξεργασμένα τρόφιμα η χρήση τους.

ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ 1. Βελτιώνουν τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των τροφίμων. Διατηρούν και βελτιώνουν τη φυσική γεύση ,την εμφάνιση το φυσικό χρώμα και τη θρεπτική αξία των τροφίμων. 2. Συντηρούν τα τρόφιμα και παρατείνουν τη διάρκεια ζωής τους. 3. Δίνουν τη δυνατότητα να καταναλώνουμε τα τρόφιμα όλο το χρόνο. 4. Βελτιώνουν τις συνθήκες παραγωγής των τροφίμων

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΤΟ Ε Η Ε.Ε. έχει καταρτίσει κατάλογο προσθέτων των τροφίμων. Ο κατάλογος περιλαμβάνει κωδικοποιημένα τα πρόσθετα τροφίμων που έχουν ελεγχθεί και ταξινομηθεί από την Ε.Ε. Όλα τα πρόσθετα πρέπει να αναγράφονται στη συσκευασία του προϊόντος, μετά το όνομα της κατηγορίας όπου ανήκουν π.χ. Συντηρητικό Ε200 ή Συντηρητικό Σορβικό οξύ. Το Ε που ακολουθείται από κάποιους αριθμούς σημαίνει ότι το αναφερόμενο πρόσθετο έχει εγκριθεί από την Ε.Ε. ως ασφαλές. Αντίθετα αν αποδειχθεί ότι δεν είναι ασφαλή για την ανθρώπινη υγεία αναστέλλεται η χρήση τους γενικά ή σε συγκεκριμένα μόνο τρόφιμα. Παράδειγμα η αναστολή χρήσης των πρόσθετων Ε425 konjac σε ζελέ ζαχαροπλαστικής.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ 1. ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ Ε100-Ε175: ουσίες φυσικής ή συνθετικής προέλευσης που ενισχύουν το χρώμα των τροφίμων, το σταθεροποιούν ή το τροποποιούν. 2. ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΑ Ε200-Ε284,Ε1105:αυξάνουν το χρόνο ζωής των τροφίμων προστατεύοντας τα από αλλοιώσεις που προκαλούνται από μικροοργανισμούς. 3. ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ Ε300-Ε321:χρησιμοποιούνται κυρίως σε λιπαρά τρόφιμα για να μην υποστούν τάγγιση. 4. ΓΛΥΚΑΝΤΙΚΑ Ε420-Ε421,Ε950-Ε966: αντικαθιστούν πλήρως ή μερικώς τη ζάχαρη. 5. ΓΑΛΑΚΤΩΜΑΤΟΠΟΙΗΤΕΣ,ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΕΣ και ΠΗΚΤΩΜΑΤΟΓΟΝΑ Ε322-Ε495:χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα για να βελτιώσουν και να διατηρήσουν την υφή τους. 6. ΡΥΘΜΙΣΤΕΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ,ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΕΣ, ΑΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ Ε260- Ε900:ενισχύουν τη γεύση, βελτιώνουν τις ιδιότητες, ρυθμίζουν το ph, διαλύουν άλλα πρόσθετα κ.α.

ΕΠΙΒΑΡΥΝΟΥΝ ΤΑ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ; Οι γνώμες των ειδικών διίστανται. Πολλοί υποστηρίζουν τη χρήση των προσθέτων σαν μόνη λύση για να αποφεύγονται προβλήματα υγείας όπως τροφικές δηλητηριάσεις από ελλιπώς συντηρημένα ή αλλοιωμένα τρόφιμα. Υπάρχουν και εκείνοι που διαφωνούν και είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί ή και αρνητικοί απέναντι στη χρήση των προσθέτων καθώς εικάζεται ότι οι επιπτώσεις στην υγεία δεν είναι άμεσες και γι’ αυτό είναι δύσκολο να ελεγχθούν. Επίσης δεν έχει μελετηθεί η συνδυαστική δράση τους στον οργανισμό.

ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ: Ε100, Ε102, Ε104, Ε110, Ε120, Ε122, Ε123, Ε124, Ε127, Ε131, Ε132, Ε133, Ε150 πιθανές παρενέργειες: αλλεργίες, υπερκινητικότητα, αϋπνία, άσθμα, γαστρεντερικά προβλήματα. ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΑ: Ε202, Ε210, Ε211, Ε212, Ε214, Ε215, Ε218, Ε219, Ε220, Ε249, Ε250, Ε251, Ε252, Ε262, Ε270, Ε282, Ε296 παρενέργειες : αλλεργίες, καρκινογένεση, νευρικές διαταραχές, εντερικές διαταραχές αναιμία, προβλήματα συμπεριφοράς. ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ:Ε300, Ε310, Ε311, Ε312, Ε316, Ε320, Ε321, πιθανές παρενέργειες: καρκινογένεση , ηπατική βλάβη, αλλεργίες, γαστρικές ενοχλήσεις, ναυτία. ΓΛΥΚΑΝΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ: Ε950, Ε951, Ε952, Ε962, Ε966 πιθανές ημικρανίες, ναυτία, διάρροιες, γαστρεντερικές διαταραχές. ΓΑΛΑΚΤΟΜΑΤΟΠΟΙΗΤΕΣ: Ε406, Ε414, Ε440 πιθανές αλλεργίες, κεφαλαλγίες, άσθμα. ΡΥΘΜΙΣΤΕΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΕΣ: Ε290, Ε330, Ε554, Ε503 Έκκριση γαστρικών υγρών, διάβρωση των δοντιών, προβλήματα στα οστά, προβλήματα στους νεφρούς, οστεοπόρωση.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Σε έλεγχο 100 τυχαίων προϊόντων βρέθηκαν πρόσθετα των παρακάτω κατηγοριών: Συντηρητικά, Αντιοξειδωτικά, Χρωστικές, Γαλακτοματοποιητές, Γλυκαντικές ουσίες, που προκαλούν κυρίως αλλεργίες, διάρροια, ναυτία, φούσκωμα, αλλοίωση στο σμάλτο των δοντιών, ζημιές στο συκώτι και στα νεφρά.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ

Σε έλεγχο 100 προϊόντων βρέθηκαν να περιέχουν διαφορετικό αριθμό προσθέτων: Το 15% των συσκευασιών περιείχαν από 1 έως 2 πρόσθετα. Το 20% των συσκευασιών περιείχαν από 3 έως 5 πρόσθετα. Το 30% των συσκευασιών περιείχαν από 6 έως 10 πρόσθετα. Το 5% των συσκευασιών περιείχαν πάνω από 21 πρόσθετα.

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

Γνωρίζετε τι είναι τα πρόσθετα τροφίμων;

Πόσο συχνά αγοράζετε συσκευασμένα τρόφιμα;

Διαβάζετε τα συστατικά των προϊόντων πριν τα αγοράσετε;

Θεωρείτε ότι τα συστατικά που χρησιμοποιούνται στα ¨έτοιμα¨ φαγητά είναι βλαβερά;

Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετα;

Γνωρίζετε τι προκαλούν τα πρόσθετα στον οργανισμό;

Ποιες ηλικίες, κατά τη γνώμη σας, καταναλώνουν περισσότερα πρόσθετα;

Πιστεύετε ότι θα πρέπει να υπάρχει ενημέρωση στα σχολεία για τα πρόσθετα;

Πιστεύετε ότι τα πρόσθετα είναι επικίνδυνα;

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Ένα μεγάλο ποσοστό νεαρών καταναλωτών δεν γνώριζε τι είναι τα πρόσθετα σε αντίθεση με τους μεγαλύτερους. Οι γυναίκες αγοράζουν λιγότερο συχνά συσκευασμένα προϊόντα. Οι άντρες αδιαφορούν για τα συστατικά των προϊόντων σε σχέση με τις γυναίκες. Σε μεγάλο ποσοστό στο σύνολό των ερωτηθέντων τα θεωρούν βλαβερά . Οι γυναίκες τα αποφεύγουν χωρίς να γνωρίζουν συγκεκριμένα τις επιπτώσεις για την υγεία στην υγεία. Άντρες και γυναίκες λένε ότι οι έφηβοι καταναλώνουν πολλά πρόσθετα . Οι γυναίκες επιθυμούν περισσότερη ενημέρωση, ενώ οι άνδρες αδιαφορούν. Οι καταναλωτές ζητούν να βελτιωθεί ο τρόπος αναγραφής των συστατικών να είναι ευανάγνωστα με μεγαλύτερα γράμματα

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και εργασίας του ανθρώπου επιβάλλουν τη χρήση προσθέτων. Το γεγονός αυτό μας αναγκάζει να αντιμετωπίσουμε τα πρόσθετα σαν μια πραγματικότητα χωρίς υστερικές αντιδράσεις αλλά με επιφύλαξη χωρίς άμεση απόρριψη αλλά με σύνεση και έρευνα. Όλα τα πράγματα ακόμα και τα πιο απαραίτητα μπορεί αν γίνει κατάχρηση στη χρήση τους να αποδειχθούν τοξικά για τον άνθρωπο. Χρειάζεται μεγαλύτερη ενημέρωση και έρευνα στη χρήση και στις μακροχρόνιες επιπτώσεις των προσθέτων στον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι λοιπόν προτιμότερο να επιλέγουν οι καταναλωτές τα φρέσκα προϊόντα.

Προτάσεις για άλλες έρευνες Η χρήση των προσθέτων στη διάρκεια του χρόνου. Οι συνέπειες της συσσώρευση των προσθέτων στον ανθρώπινο οργανισμό. Η χρήση προσθέτων στα βιολογικά προϊόντα.

Βιβλιογραφία Κώδικας τροφίμων και ποτών. Γενικό χημείο του κράτους (Αθήνα 2003). Στοιχεία τεχνολογίας, μεταποίησης και συσκευασίας τροφίμων. Ιωάννης Σ. Αρβανιτογιάννης. http://europa.eu.int Σύνδεσμοι Google για πρόσθετα τροφίμων.

Μέλη της ομάδας Μαθητές: Παπαναγιώτου Κωνσταντίνος Παπαναστασίου Νικόλαος Κέμος Στέφανος Κριμνιώτης Θεόδωρος Λάκκας Πέτρος Γούκος Ιάσονας Γούκος Ιωάννης Μαργαρίτη Δήμητρα Σακαρίκου Γεωργία Σπαθή Σταυρούλα Σμίλη Πάμελα - Νικολέττα Τσίκα Φωτεινή Σταύρου Ρένα Σερχάμμερ Λυδία Τσιγάρα Παναγιώτα Μανωλοπούλου Ζωή Καραμούζη Ελένη Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Τσουμένη Όλγα

Ευχαριστούμε τον Διευθυντή, τους Ευχαριστούμε τον Διευθυντή, τους Καθηγητές και τους μαθητές του 9ου και του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων για την συμμετοχή τους στην πραγματοποίηση του ερωτηματολογίου.