Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και η Συμμετοχή των Πολιτών

Η Συμμετοχή των Πολιτών Ένα από τα σύγχρονα αιτήματα είναι η συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις που λαμβάνει η Διοίκηση και οι οποίες συνδέονται με κοινωνικά ζητήματα και καθορίζουν τις συνθήκες ζωής, αποδεικνύοντας έτσι την έντονη επιθυμία των πολιτών να συμμετέχουν στις αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή τους

Η Συμμετοχή των Πολιτών Οι ομάδες συμφερόντων γνωρίζουν καλύτερα απ’ τον καθένα τη φύση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν και τις πιθανές λύσεις τους Έρευνες έχουν αποδείξει ότι όταν οι πολίτες δεσμεύονται σε μια σειρά δράσεων μετά από δική τους επιθυμία, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας και μακρόχρονων θετικών αποτελεσμάτων των δράσεων τους

Η Συμμετοχή των Πολιτών ποιος συμμετέχει στην όλη διαδικασία (μια επίλεκτη ομάδα ή μια ευρύτερη ομάδα πολιτών) σε ποιες αποφάσεις θα συμμετέχουν (σε ένα περιορισμένο ή ευρύτερο αριθμό αποφάσεων) με ποιο τρόπο θα συμμετέχουν (ως αποδέκτες κάποιων προνομίων ή ως διαμορφωτές ενός σχεδίου πολιτικής) και για ποιους λόγους θα συμμετέχουν (ως μέσο για την επίτευξη άλλων σκοπών ή για την επίτευξη της δικής τους ευημερίας)

Η συμμετοχή των πολιτών στις διαδικασίες λήψης περιβαλλοντικών αποφάσεων Η πολυπλοκότητα και η ιδιαιτερότητα των περιβαλλοντικών προβλημάτων έχουν αναδείξει τις διαδικασίες και τις μεθόδους συμμετοχής των πολιτών ως σημαντικά εργαλεία επίλυσης των προβλημάτων αυτών η ικανότητα για συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις που αφορούν περιβαλλοντικά ζητήματα παρουσιάζεται περιορισμένη

Η συμμετοχή των πολιτών μέσα στο χρόνο Στην αρχαία Ελλάδα η ιδιότητα του πολίτη σήμαινε τη συμμετοχή στις δημόσιες υποθέσεις Η φιλοσοφία της δημοκρατίας της αρχαίας Αθήνας για την έννοια του πολίτη επιβάλλει τη παρέμβαση του στις νομοθετικές και δικαστικές λειτουργίες, μέσω της άμεσης συμμετοχής στις κρατικές υποθέσεις Η διαδικασία της διακυβέρνησης στηριζόταν στον ελεύθερο διάλογο, στο ισότιμο δικαίωμα ομιλίας στην εκκλησία του δήμου, που αποτελούσε και το κυρίαρχο όργανο για τις κοινές υποθέσεις της πόλης

Η συμμετοχή των πολιτών μέσα στο χρόνο Μετά την Αναγέννηση αναπτύσσεται η φιλελεύθερη ή αντιπροσωπευτική δημοκρατία H φιλελεύθερη παράδοση, που συνδέεται με το ιδανικό της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, στην οποία οι πολίτες εκλέγουν έναν αντιπρόσωπο για να φροντίσουν τα ενδιαφέροντά τους, διατυπώθηκε πλήρως το 17ο αιώνα στην Ευρώπη

Η συμμετοχή των πολιτών μέσα στο χρόνο Οι ιστορικές εξελίξεις του δεύτερου μισού του 18ου αιώνα, με αποκορύφωμα την Γαλλική Επανάσταση έφεραν με δυναμικό τρόπο στο πολιτικό προσκήνιο το διάλογο γύρω από τα δικαιώματα του ανθρώπου Η ανάπτυξη του αγγλικού φιλελευθερισμού τον 19ο αιώνα έχει ως αποτέλεσμα το περιορισμό του ρόλου του κράτους, ενώ ενισχύεται η λεγόμενη κοινωνία των πολιτών

Η συμμετοχή των πολιτών μέσα στο χρόνο Τον 19ο αιώνα, οι σχεδιαστές του αμερικανικού Συντάγματος μεγαλώνουν την απόσταση ανάμεσα στην πολιτική ταυτότητα και τη δράση στο δημόσιο χώρο. Η ιδιότητα του πολίτη δεν οριζόταν πλέον από τον βαθμό συμμετοχής σε μια πολιτική κοινότητα, αλλά από την έννοια των ατομικών δικαιωμάτων, έννοια η οποία υποδηλώνει τη παθητικότητα Στη μνημειακή ανάλυση της Δημοκρατίας στην Αμερική το 1848, ο Alexis de Tocqueville αποκάλυψε το ζωτικής σημασίας ρόλο των πολιτικών και αστικών ενώσεων στη πληροφόρηση και στη διατήρηση της δημοκρατίας

Η συμμετοχή των πολιτών μέσα στο χρόνο Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η δημόσια περιβαλλοντική συμμετοχή θεσμοθετήθηκε το 1969, μέσα από το NEPA τον εθνικό νόμο-πλαίσιο για τη περιβαλλοντική πολιτική H Παγκόσμια Τράπεζα εντάχθηκε στη φιλοσοφία της συμμετοχής το 1993, δημιουργώντας την Επιτροπή Επιθεώρησης, ένα μέσο των πολιτών των αναπτυσσόμενων κρατών για να εκφράσουν τις ανησυχίες τους για τα προτεινόμενα προγράμματα στην περιοχή τους Τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης υιοθέτησαν πλήρως την έννοια της δημόσιας συμμετοχής το 1998, με τη διαπραγμάτευση και την υπογραφή της Συνθήκης του Aarhus.

Ορισμοί Εννοιών-Συμμετοχή εμπλοκή ανθρώπων, που βρίσκονται έξω από τον επίσημο κυβερνητικό μηχανισμό, στη διαδικασία λήψης αποφάσεων οποιαδήποτε παρέμβαση στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων από τη Διοίκηση, από δικαστικές υποθέσεις μέχρι επιστολές διαμαρτυρίας στους αρμόδιους φορείς, καθώς και οι κινητοποιήσεις οργανωμένων ομάδων συμφερόντων ή η άμεση δράση πολιτών

Ορισμοί Εννοιών-Συμμετοχή κάθε δραστηριότητα την οποία αναλαμβάνει ένα άτομο, μία ομάδα ατόμων ή μια οργάνωση χωρίς καμία σχέση με τους αιρετούς αντιπροσώπους του λαού ή τους αρμόδιους κρατικούς υπαλλήλους ή τους οργανισμούς του Δημοσίου, με σκοπό άμεσο ή έμμεσο να συμμετάσχει στις υποθέσεις και αποφάσεις της Διοίκησης ή των δημοσίων επιχειρήσεων ή ακόμη και στις πολιτικές αποφάσεις της κυβέρνησης, ή έστω να τις επηρεάσει.

Η έννοια της συμμετοχής αποτελείται από τρία σκέλη: πρόσβαση σε πληροφορίες έκφραση της άποψης και συμμετοχή στις διοικητικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων δυνατότητα για νομικές ενέργειες (σε περίπτωση διαφωνιών με τη Διοίκηση)

Η συμμετοχή μπορεί να διακριθεί σε δύο μορφές επιλεκτική συμμετοχή διαθέτουν την επιστημονική ή την επαγγελματική ειδίκευση σχετική με το αντικείμενο της απόφασης -επιστημονική εγκυρότητα- αντιπροσωπεύουν διαφορετικές πολιτικές δυνάμεις- επιδοκιμασία ενός μεγάλου μέρους του εκλογικού σώματος στις αποφάσεις της Διοίκησης) δημοκρατική συμμετοχή

Η συμμετοχή των πολιτών περιλαμβάνει δύο διαστάσεις τη θεσμική-πολιτική διάσταση και την πολιτιστική-προσωπική του ίδιου του πολίτη

Ορισμοί Εννοιών-Οι πολίτες ο όρος κοινό αντικαθίσταται από τους όρους ‘actors’ ή ‘stakeholders’ που στην ελληνική γλώσσα αποδίδονται ως εμπλεκόμενοι φορείς η ομάδες συμφερόντων ο προσδιορισμός των προσώπων που μπορούν να αποτελέσουν φορείς συμμετοχής εμπεριέχει αρκετές δυσκολίες

3 επίπεδα συμμετοχής πολιτών σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος: στο καθαρά ατομικό επίπεδο στο επίπεδο ομάδων ατόμων χωρίς αναγνωρισμένο νομικό καθεστώς, οι οποίες αναλαμβάνουν διάφορες πρωτοβουλίες και στο επίπεδο οργανώσεων με αναγνωρισμένο νομικό καθεστώς, οι οποίες μπορούν να έχουν και δικαίωμα δικαστικής επιδίωξης των συμφερόντων τους όταν θίγεται το περιβάλλον τους

Επίπεδα Συμμετοχής Λήπτες Αποφάσεων Ενεργοί Συμμετέχοντες Τεχνικοί ως κριτικοί Σχολιαστές Παρατηρητές

Μιλώντας για το κοινό, εννοούμε τα εξής: Τους πολίτες, χωρίς οργανωμένες, συστημένες ομάδες Τα δημόσια πρόσωπα που μπορούν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη, Τα εκλεγμένα συμβούλια / αντιπροσωπείες, και τοπικές διοικήσεις. Τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ). Ορισμένες τοπικές ομάδες, δημοτικές ή κοινοτικές, που ενδεχομένως θα εκπροσωπήσουν κάποια στιγμή τους πολίτες

Οι λόγοι που καθιστούν απαραίτητη τη συμμετοχή των πολιτών Οι πολίτες προσδοκούν ότι θα συμμετέχουν Η συμμετοχή του κοινού νομιμοποιεί τις αποφάσεις που λαμβάνονται και στηρίζει πολιτικές επιλογές Η συμμετοχή των πολιτών εξασφαλίζει ότι τα προβλήματα που ανακύπτουν από την εφαρμογή μιας συγκεκριμένης πολιτικής θα προσδιοριστούν με κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτικούς όρους, καθώς και με τεχνολογικούς όρους Η συμμετοχή ενός πληροφορημένου και ενημερωμένου κοινού αυξάνει τις ικανότητες των πολιτών, αλλά και των τοπικών κοινωνιών να διεκπεραιώνουν τρέχοντα και μελλοντικά προβλήματα.

Η συμμετοχή του κοινού σε σχέση με την ποιότητα της απόφασης Πλεονεκτήματα Η σχέση των πολιτών με τον τόπο τους, τις ιδιαίτερες γνώσεις τους και τη βαρύτητα των όποιων συναισθημάτων Αυξάνονται οι πιθανότητες να ακουστούν περισσότερες απόψεις και εναλλακτικές λύσεις και συμβάλλουν στην ομαλή και σύντομη κατάληξη της απόφασης οι πολίτες νιώθουν ότι συμμετέχουν, ότι η γνώμη τους γίνεται γνωστή και ότι η κοινότητα τους σέβεται, και αυτό βοηθά στην καλύτερη έκφραση των απόψεών τους, πιο σωστά και ολοκληρωμένα, καθώς και στην ενεργή συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης και εφαρμογής περιβαλλοντικών αποφάσεων

Η συμμετοχή του κοινού σε σχέση με την ποιότητα της απόφασης Μειονεκτήματα η δημόσια αξιολόγηση μπορεί να οδηγηθεί με βάση το συναίσθημα και να προβεί τελείως αντί-επαγγελματική Βέβαια η συμβολή του κοινού μπορεί να είναι επαγγελματικά ρηχή, αλλά μπορεί πολύ καλύτερα να πλησιάσει την πραγματικότητα. οι ‘πολλές φωνές’ το ίδιο εύκολα μπορεί να μετατραπούν σε χαοτικές συγκεντρώσεις, και ανούσιες συναντήσεις.

Η συμμετοχή του κοινού σε σχέση με την διαδικασία της λήψης απόφασης Πλεονεκτήματα Η δυνατότητα μιας δημόσιας διερεύνησης των αποφάσεων φαίνεται να είναι μια από τις ισχυρότερες εγγυήσεις για επιμελή χρήση και εφαρμογή των κανόνων που διέπουν κάθε περίπτωση, από τους λήπτες της απόφασης μπορεί να εξασφαλίσει την καλύτερη εφαρμογή μιας περιβαλλοντικής απόφασης και μπορεί να προσφέρει συνεχόμενο έλεγχο, και απαραίτητη βοήθεια στους λήπτες αποφάσεων

Η συμμετοχή του κοινού σε σχέση με την διαδικασία της λήψης απόφασης Πλεονεκτήματα αποτρέπει τις μελλοντικές αντιρρήσεις και τα προβλήματα μετά την εκάστοτε απόφαση αποτρέπει την πιθανότητα σαμποτάζ από τους πολίτες, επειδή δεν είχαν την ευκαιρία να συμμετάσχουν Μειονεκτήματα συμμετοχή των πολιτών είναι χρονοβόρα και αντι-οικονομική

Παράγοντες που ενθαρρύνουν και καθορίζουν τη συμμετοχή Η συμμετοχή μπορεί να εφαρμοστεί σε όλη τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, πριν ληφθεί η τελική απόφαση μέσα από τη συζήτηση, ανταλλαγή απόψεων, καθορισμό και κατανόηση των αναγκών και διατύπωση νέων προτάσεων και εναλλακτικών, μετά τη λήψη της απόφασης, μέσω της ενημέρωσης του κοινού για τις αποφάσεις που ελήφθησαν, τους λόγους που οδήγησαν στην ανάγκη λήψης των συγκεκριμένων αποφάσεων και τα αναμενόμενα αποτελέσματα

Τρεις κύριες κατηγορίες εμποδίων στις διαδικασίες συμμετοχής Ο τρόπος ζωής στις σύγχρονες κοινωνίες Οι διοικητικές διαδικασίες και οι υφιστάμενες πρακτικές Οι τεχνικές της συμμετοχής

Το αποτέλεσμα της συμμετοχής των πολιτών αναφέρεται στις τελικές κύριες αποφάσεις που έχουν ληφθεί και αξιολογείται με διάφορα κριτήρια όπως ο βαθμός ικανοποίησης των ομάδων συμφερόντων από την έκβαση της όλης διαδικασίας Η στενή αυτή ερμηνεία του αποτελέσματος παραλείπει κάποιες από τις σημαντικότερες συνέπειες της συμμετοχής και κυρίως εκείνες που δικαιολογούν την εφαρμογή της εξ’ αρχής. Μια ευρύτερη ερμηνεία του αποτελέσματος περιλαμβάνει το γεγονός κατά πόσο η διαδικασία της συμμετοχής έχει επιτύχει ένα σύνολο κοινωνικών στόχων, οι οποίοι υπερβαίνουν τα άμεσα ενδιαφέροντα των ομάδων που εμπλέκονται στην διαδικασία λήψης αποφάσεων

Μία τέτοια προσέγγιση, έχει δύο βασικούς στόχους: Προσδιορισμός των παραγόντων που καθορίζουν την επιτυχία της δημόσιας συμμετοχής στην λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων Μία τέτοια προσέγγιση, έχει δύο βασικούς στόχους: να μετρήσει την αποτελεσματικότητα ποικίλων δημόσιων προγραμμάτων συμμετοχής ενάντια σε ένα σύνολο "κοινωνικών στόχων," και να προσδιορίσει τις διαδικαστικές ιδιότητες που επηρεάζουν την εκπλήρωση ή όχι των στόχων αυτών.

Οι κοινωνικοί στόχοι που μπορούν να οδηγήσουν στη βελτίωση των δημόσιων προγραμμάτων συμμετοχής Εκπαίδευση και πληροφόρηση του κοινού Ενσωμάτωση των αξιών των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων Βελτίωση της ουσιώδους ποιότητας των αποφάσεων Ενίσχυση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς Ελάττωση των συγκρούσεων και ανταγωνισμού Αποδοτικότητα

Κρίσιμοι και αναγκαίοι παράγοντες για επιτυχή συμμετοχή Πληροφόρηση του κοινού Η ροή και η ανταλλαγή πληροφοριών ενθαρρύνει τη συμμετοχή των πολιτών. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει η Διοίκηση: να είναι πρόθυμη να παρέχει τη κατάλληλη πληροφόρηση στο κοινό, η τεχνολογία και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τη ροή της πληροφορίας να διασφαλίζουν την επιτυχή μετάδοση της και όλοι οι πολίτες να είναι ενήμεροι για τις πηγές πληροφόρησης καθώς και να έχουν εύκολη πρόσβαση σε αυτές

Κρίσιμοι και αναγκαίοι παράγοντες για επιτυχή συμμετοχή Ανάπτυξη αισθήματος ισχύος στους πολίτες Η ισχύς και η δυναμική που διαθέτει ο κάθε πολίτης ξεχωριστά, για να αναδυθεί, αποτελεί μια πολύπλευρη διαδικασία, που περιλαμβάνει τη συνειδητοποίηση της εξισορροπητικής δύναμης της συμμετοχής και συνεπάγεται τη βελτίωση των προσωπικών δεξιοτήτων, των διαχειριστικών και διοικητικών δυνατοτήτων, των αναλυτικών ικανοτήτων των μελών της τοπικής κοινωνίας

Κρίσιμοι και αναγκαίοι παράγοντες για επιτυχή συμμετοχή Εκπαίδευση των πολιτών Το αίσθημα της ισχύος αναπτύσσεται μέσα από την εκπαίδευση. Εκπαιδεύοντας τους πολίτες, οι τελευταίοι έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, αισθάνονται ενημερωμένοι και καθοδηγούν τις προσπάθειες τους γύρω από ένα συγκεκριμένο στόχο, αντί να παραμένουν απαθείς και απλά να εκφράζουν παράπονα για τα προβλήματα που τους απασχολούν.

Κρίσιμοι και αναγκαίοι παράγοντες για επιτυχή συμμετοχή Ενσωμάτωση των στάσεων, αξιών και του τρόπου ζωής των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων Οι τοπικές κοινωνίες διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές αξίες, στάσεις και συμπεριφορές των μελών τους

Κρίσιμοι και αναγκαίοι παράγοντες για επιτυχή συμμετοχή Αναμόρφωση των διοικητικών δομών και διαδικασιών Οι αλλαγές πρέπει να περιλαμβάνουν τον κανονισμό λειτουργίας της Διοίκησης, με εισαγωγή της συμμετοχής ως καθοριστικού και υψηλής σημασίας παράγοντα στις κρίσιμες φάσεις λήψης αποφάσεων οι οποίες επηρεάζουν τη ζωή των πολιτών, αλλά και τους ίδιους τους εργαζόμενους, τους διοικητικούς αξιωματούχους, οι οποίοι οφείλουν να ενεργούν ως συμμετέχοντες και όχι ως απλά όργανα εξουσίας. Είναι σημαντικό η συμμετοχή των πολιτών να λαμβάνει χώρα στα πρώτα στάδια λήψης των αποφάσεων

Κρίσιμοι και αναγκαίοι παράγοντες για επιτυχή συμμετοχή Επιμόρφωση των διοικητικών αξιωματούχων Oι διοικητικοί αξιωματούχοι πρέπει να εκπαιδευτούν στις διαδικασίες της επικοινωνίας, της ομαδικής δράσης και της συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων μαζί με τους πολίτες.

Κρίσιμοι και αναγκαίοι παράγοντες για επιτυχή συμμετοχή Ελάττωση των συγκρούσεων και του ανταγωνισμού η διαδικασία της συμμετοχής οφείλει να βοηθήσει τους εμπλεκόμενους να κατανοήσουν τους στόχους και τις προοπτικές που υποστηρίζει η κάθε πλευρά, καλλιεργώντας την επικοινωνία και την ανάπτυξη σχέσεων μεταξύ τους

Κρίσιμοι και αναγκαίοι παράγοντες για επιτυχή συμμετοχή Αποδοτικότητα Η διαδικασία της συμμετοχής οφείλει να εξασφαλίζει ότι επιλέχθηκε ο μηχανισμός με το λιγότερο κόστος σε χρόνο, χρήμα, με τη μεγαλύτερη αντιπροσωπευτικότητα και ισότιμη συμμετοχή των πολιτών

Μέθοδοι και τεχνικές συμμετοχής πρώτο επίπεδο μέσω των εκλεγμένων αντιπροσώπων τους στη Βουλή Η τοπική αυτοδιοίκηση παρόλο που παρέχει μεγαλύτερες δυνατότητες ικανοποίησης των αιτημάτων των πολιτών, παραμένει και αυτή σε ένα χαμηλό επίπεδο αποτελεσματικότητας

Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις διαθέτουν μεγαλύτερη ευελιξία από ότι η Διοίκηση, ενθαρρύνουν και ζητούν τη συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού, προτείνουν και ενίοτε εφαρμόζουν καινοτόμες λύσεις στα τοπικά προβλήματα, σε αντίθεση με τη στασιμότητα των αρμόδιων φορέων

Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις Τα μέλη των Μ.Κ.Ο. σπάνια αντιπροσωπεύουν αναλογικά και εναρμονίζονται με το τοπικό πληθυσμό Συχνά οι Μ.Κ.Ο. έρχονται σε σύγκρουση με το ντόπιο πληθυσμό όταν οι επιδιώξεις των πρώτων ανατρέπουν τον τρόπο ζωής των τελευταίων Υπάρχουν αμφιβολίες για το κύρος, την αξιοπιστία, αλλά και την ανεξαρτησία των Μ.Κ.Ο. από τη Διοίκηση, τη δημοκρατικότητα του εσωτερικού τρόπου λειτουργίας τους και την αποτελεσματικότητα των μεθόδων τους

Τα λαϊκά κινήματα είναι μορφές συλλογικής δράσης με ένα υψηλό βαθμό συμμετοχής του κοινού, τα οποία χρησιμοποιούν μη-θεσμικά κανάλια και τα οποία την ίδια στιγμή που διαμορφώνουν τις απαιτήσεις τους, βρίσκουν μορφές δράσης για να προάγουν τις απαιτήσεις αυτές και να καθιερωθούν ως συλλογικά όργανα, δηλαδή, μια ομάδα ή μια κοινωνική κατηγορία.

Τα λαϊκά κινήματα Στοχεύουν στην συμμετοχή των πολιτών στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή μιας πολιτικής, Είναι περιστασιακά, με κυμαινόμενη δυναμική και συλλογικότητα, δεν εξασφαλίζουν την ίση συμμετοχή και έκφραση όσων συμμετέχουν σε αυτά, ενώ δεν προνοούν για τις περιπτώσεις διαφοροποιήσεων από τη κοινή ιδεολογική γραμμή.

Συμμετοχή στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων αντιπροσώπων των ομάδων συμφερόντων Στα πλαίσια της συγκεκριμένης διαδικασίας, οι αντιπρόσωποι των ομάδων συμφερόντων καλούνται σε συνεδρίαση για να συζητήσουν το πρόβλημα μέσα από το οποίο θίγονται τα δικαιώματα ή τα προνομία τους και να προτείνουν κοινές λύσεις ή σχέδια δράσης

Συμμετοχή στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων αντιπροσώπων των ομάδων συμφερόντων αρκετά παραδείγματα τέτοιων διαδικασιών κατέληξαν σε σημαντικές αλλαγές οι συνεδριάσεις αυτές τείνουν να συγκεντρώνουν τους «συνήθεις εμπλεκόμενους», οι οποίοι είναι στενά συνδεδεμένοι με τη Διοίκηση οι ομάδες συμφερόντων δεν αντανακλούν τη δημογραφική αναλογία της τοπικής κοινότητας ως σύνολο, μιας και τα μέλη των ομάδων αυτών δεν έχουν εκλεγεί ή επιλεγεί από την κοινότητα

Μέθοδοι συμμετοχής

Συμμετοχή με παρατηρήσεις και σχόλια η Διοίκηση παρουσιάζει τις προτάσεις της στη τοπική κοινότητα και ζητά τις παρατηρήσεις και τα σχόλια των πολιτών επιτρέπει σε μεγάλο αριθμό πολιτών να συμμετέχουν και να διατυπώνουν τις απόψεις τους η μέθοδος αυτή καταλήγει με τη Διοίκηση να υπερασπίζεται τα σχέδια της στις επικρίσεις των πολιτών, αντί να λαμβάνει υπ’ όψη τα σχόλια των τελευταίων

Ρυθμιστική δημόσια συμμετοχή διαπραγμάτευσης Θεωρείται ως η καλύτερη μέθοδος συμμετοχής γιατί ευνοεί τον διάλογο Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς δουλεύουν μαζί στη διαδικασία λήψης της απόφασης, με αποτέλεσμα να ενισχύονται οι μεταξύ τους σχέσεις συνεργασίας, που είναι χρήσιμες και για το μέλλον

Ρυθμιστική δημόσια συμμετοχή διαπραγμάτευσης Η μέθοδος επιτρέπει την άμεση συμβολή των εμπλεκόμενων φορέων στη διαμόρφωση των αποφάσεων που θα υποχρεωθούν να ακολουθήσουν Η διαδικασία περιορίζεται ανάμεσα στη Διοίκηση και σε μεγάλες και καλά οργανωμένες ομάδες συμφερόντων, αποκλείοντας έτσι τους υπόλοιπους μικρότερους ή λιγότερο ευνοημένους φορείς.

Επιτροπή πολιτών με ρόλο συμβουλευτικό Αποτελούνται από ένα σχετικά μικρό αριθμό πολιτών, οι οποίοι καλούνται να αντιπροσωπεύσουν τις ιδέες και τις θέσεις διαφόρων ομάδων ή/και κοινοτήτων Ο ρόλος των επιτροπών είναι συμβουλευτικός, ωστόσο η παρουσία τους σαφώς ενσωματώνεται στη διαδικασία λήψης αποφάσεων Κύριες δραστηριότητες τους είναι η γνώση του προβλήματος, η παρουσίαση και η ανάλυση πιθανών λύσεων και των επιπτώσεων τους στη τοπική κοινωνία, με απώτερο στόχο το σχηματισμό μιας ομόφωνης λύσης που θα προταθεί στους τελικούς λήπτες της απόφασης

Επιτροπή πολιτών με ρόλο συμβουλευτικό Οι συνεδριάσεις των επιτροπών είναι ανοικτές στο κοινό, το οποίο με τη σειρά του καλείται να συμμετάσχει στη συζήτηση. οι συγκεκριμένες επιτροπές περιλαμβάνουν εκλεγμένα μέλη της τοπικής κοινωνίας, άτομα με οικονομική και κοινωνική δυναμική ή ανθρώπους, που ασχολούνται παράλληλα και σε μακρά χρονικά διαστήματα με πολλά από τα ζητήματα της τοπικής κοινωνίας και έχουν στενούς δεσμούς με τη Διοίκηση

Ο όρος «συμμετοχή πολιτών» χρησιμοποιείται για να περιγράψει διαφορετικά είδη εμπλοκής: Ενημέρωση του κοινού Ο στόχος είναι ένα καλύτερα πληροφορημένο κοινό, το οποίο όμως δεν μπορεί να επηρεάσει την απόφαση. Διαδικαστική δημόσια συμμετοχή O στόχος είναι να δοθεί στο κοινό, η ευκαιρία να ακουστούν οι απόψεις του, πριν από την έκδοση της τελικής απόφασης. Εδώ, η συμμετοχή απλά ικανοποιεί διαδικαστικές απαιτήσεις.

Ο όρος «συμμετοχή πολιτών» χρησιμοποιείται για να περιγράψει διαφορετικά είδη εμπλοκής: Δημόσια συμμετοχή που επιδιώκει τη συναίνεση Όταν η Διοίκηση χρειάζεται την υποστήριξη ή την έγκριση του κοινού για μια απόφαση. Σε αυτή τη περίπτωση, οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν την απόφαση. Διαπραγμάτευση – Εναλλακτική λύση διαφωνίας Καμία απόφαση δεν μπορεί να παρθεί μέχρι τα συμβαλλόμενα μέρη να συμφωνήσουν πραγματικά με την ουσία της απόφασης

Η πλήρης συμφωνία απαιτεί συνήθως: μια διαδικασία διαπραγμάτευσης, ένα εύχρηστο αριθμό συμβαλλόμενων μερών, καλά καθορισμένα συμβαλλόμενα μέρη, συμβαλλόμενα μέρη ικανά να αναλάβουν τις δεσμευτικές υποχρεώσεις ή κάποιο εξωτερικό μηχανισμό για τη δέσμευση των συμβαλλόμενων μερών.

Τεχνικές Συμμετοχής Η κάθε τεχνική διαφέρει ως προς τέσσερις σημαντικές διαστάσεις: σε ποια κατεύθυνση ρέει η πληροφορία, το βαθμό αλληλεπίδρασης ανάμεσα στους πιθανούς εκπροσώπους αντίθετων συμφερόντων, τον τύπο αντιπροσώπευσης και το ρόλο των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων

Τεχνικές παροχής πληροφοριών Τεχνικές συλλογής πληροφοριών Τεχνικές αλληλεπίδρασης / ανταλλαγής πληροφοριών Η πληροφορία ρέει προς μία κατεύθυνση, από τη Διοίκηση στο κοινό. Δεν υπάρχει αλληλεπίδραση. Η πληροφορία ρέει προς μία κατεύθυνση, από το κοινό στη Διοίκηση. Δεν υπάρχει αλληλεπίδραση. Ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα σε Διοίκηση και κοινό, αλληλεπίδραση ανάμεσα σε Διοίκηση και κοινό. Ενημερώσεις Εκδηλώσεις / Εκθέσεις Περιγραφή Έργου Βάσεις δεδομένων Ταχυδρόμηση τεχνικών / περιβαλλοντικών εκθέσεων Συνεντεύξεις Τύπου Ενημερωτικά Δελτία Ένθετα σε εφημερίδες Δελτίο Τύπου Δημοσιεύσεις στο Τύπο Ανακοινώσεις από τη Δημόσια Υπηρεσία Γραφείο Ομιλητή Ηλ. Διευθύνσεις στο Διαδίκτυο Ομάδες εστίασης Αλληλογραφία με φόρμα απάντησης (περιλαμβάνει τις διαφημίσεις, τα ένθετα ή τα ενημερωτικά δελτία) Δημοψήφισμα Ψηφοφορία Εκτίμηση της κοινής γνώμης Ερωτηματολόγια Συμβουλευτικές ομάδες Ομάδες ανάληψης έργου Τηλεφωνικές γραμμές στη διάθεση του κοινού Συνεντεύξεις Ανοικτές συνεδριάσεις Τηλεοπτικά προγράμματα με τη συμμετοχή του κοινού Δημόσιες ακροάσεις / συναντήσεις Πληρωμένες Διαφημίσεις Καταφύγια Εργαστήρια

Οι κυριότερες τεχνικές συμμετοχής Δημόσιες συγκεντρώσεις/ακροάσεις Πάνελ πολιτών Εκτίμηση της κοινής γνώμης

Δημόσιες συγκεντρώσεις/ακροάσεις ποικίλουν από πολύ επίσημες π.χ. νομοθετικές ή δικαστικές δημόσιες ακροάσεις έως σχετικά ανεπίσημες π.χ. ανοικτές συνεδριάσεις. αποτελούν ένα γρήγορο, απλό και φτηνό τρόπο για να εμπλακούν οι πολίτες στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων ή για να συγκεντρωθούν πληροφορίες χρήσιμες για τη λήψη της απόφασης η Διοίκηση καταλήγει να υπερασπίζεται τις θέσεις της απέναντι στους πολίτες, παρά να λαμβάνει υπ’ όψη τα σχόλια και τις απόψεις τους στα σχέδια της

Δημόσιες συγκεντρώσεις/ακροάσεις σπάνια οι πολίτες να συμμετέχουν ισότιμα με τους αξιωματούχους της Διοίκησης Η διαδικασία, επίσης, της δημόσιας ακρόασης δεν παρέχει αρκετό χρόνο στους πολίτες να κατανοήσουν τεχνικά θέματα ή ζητήματα πολιτικής και να συμμετέχουν ουσιαστικά στη συζήτηση

Δημόσιες συγκεντρώσεις/ακροάσεις η μη-δεσμευτική φύση της συμμετοχής του κοινού στις αποφάσεις της Διοίκησης, επιδρά στην ανάπτυξη εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στην όλη διαδικασία οι πολίτες που παίρνουν μέρος στις δημόσιες συγκεντρώσεις δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα και το σύνολο των απόψεων των μελών της τοπικής κοινότητας

Πάνελ πολιτών συνεδριάσεις ενός τμήματος του κοινού για τρεις ή τέσσερις μέρες Οι πολίτες που αποτελούν το πάνελ δέχονται μαρτυρίες και θέτουν ερωτήσεις σε ειδικούς και μελετούν τα θέματα και τα στοιχεία που έχουν στη διάθεση τους. Τα αποτελέσματα των συζητήσεων τους αποτελούν συστάσεις προς τη Διοίκηση θεωρούνται από τους πολίτες ότι αντιπροσωπεύουν καλύτερα τα συμφέροντα των πολιτών η σύνθεση των πάνελ γίνεται με προκαταλήψεις, κυρίως όσον αφορά τη συμμετοχή ασθενέστερων κοινωνικών τάξεων

Εκτίμηση της κοινής γνώμης Η εκτίμηση της κοινής γνώμης είναι μια μη θεσμοθετημένη διαδικασία, με την οποία αποτυπώνεται οι ατομικές απόψεις των πολιτών σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός βοηθά τους αξιωματούχους να ενσωματώνουν πληροφορίες από το κοινό στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, αλλά δεν επιτρέπει την αλληλεπίδραση μεταξύ τους

Τα στάδια της συμμετοχής των πολιτών μπορεί να είναι πολλά και διαφορετικά. Πειθώ: Η χρήση τεχνικών που θα αλλάξουν τη γνώμη των κατοίκων και τη συμπεριφορά τους, γιατί αυτοί θα πειστούν ότι έτσι πρέπει να γίνει, χωρίς στην πράξη να συμμετάσχουν σε καμία διαδικασία ενεργούς συμμετοχής. Εκπαίδευση: Η διαρκής διανομή πληροφοριών στο κοινό, ώστε αυτό να αναπτύξει μία συνειδητή άποψη για το κάθε έργο και την κάθε απόφαση. Ανταπόδοση πληροφοριών: Η διανομή πληροφοριών με την απαίτηση της Διοίκησης ή του Οργανισμού να λάβει πίσω από τους κατοίκους σχόλια και θέσεις για το υπό συζήτηση θέμα

Τα στάδια της συμμετοχής των πολιτών μπορεί να είναι πολλά και διαφορετικά. Συμβουλή: Χρήση αμφίδρομης επικοινωνίας μεταξύ του Οργανισμού και του κοινού, βασισμένη σε καθιερωμένους αμοιβαία δεκτούς στόχους. Λήψη απόφασης από κοινού: Οι κάτοικοι εκπροσωπούνται στη διαδικασία λήψης της απόφασης, έχουν ψήφο και εξουσία στη διαδικασία. Εξουσιοδότηση: Η μεταφορά των ευθυνών που συνήθως έχει η Διοίκηση, στους κατοίκους. Αποφασιστικότητα Εμπλοκής: Η λήψη της απόφασης κατευθείαν από τον κόσμο, με την Διοίκηση απλό αποδέκτη της απόφασης.

Η συμμετοχή των πολιτών στη προστασία του περιβάλλοντος κυρίως σε αποφάσεις το αποτέλεσμα των οποίων μπορεί να επηρεάσει τη τοπική κοινωνία με κάποιο τρόπο. περικλείει το δικαίωμα της τοπικής κοινωνίας για πληροφόρηση, να έχει πρόσβαση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και η πρόσβαση αυτή να λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψη, να τη συμβουλεύονται για τις αντιδράσεις στη λήψη αποφάσεων και για τους λόγους γι’ αυτές τις αντιδράσεις ολοκληρώνεται με την ύπαρξη ένδικων μέσων, δηλαδή μέσα δικαστικής προστασίας, που είτε κατοχυρώνουν το δικαίωμα για πληροφόρηση και συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων που αφορούν το περιβάλλον είτε δίνουν τη δυνατότητα για μια αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος

Η σπουδαιότητα της συμμετοχής στην επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων οφείλεται Η πολυπλοκότητα και η μεταβαλλόμενη φύση των περιβαλλοντικών προβλημάτων Το ευρύ κοινό και οι ειδικοί διαθέτουν διαφορετικές αντιλήψεις όσον αφορά την εκτίμηση του κινδύνου Οι πολίτες έχουν τη δύναμη να εμποδίζουν με τη δράση τους την υλοποίηση περιβαλλοντικών αποφάσεων

Τα κυριότερα εμπόδια στη συμμετοχή των πολιτών σε περιβαλλοντικές αποφάσεις είναι Η πρόσβαση στη πληροφορία Δικαίωμα στην αντιπροσώπευση Ενημέρωση για τους λόγους για τους οποίους λαμβάνεται μια περιβαλλοντική απόφαση/ Αιτιολόγηση αποφάσεων Δικαίωμα για προσφυγή ενάντια σε λανθασμένες αποφάσεις και ενέργειες της Διοίκησης

Μη ισότιμη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων Κυρίαρχη είναι η άποψη ότι οι πολίτες δεν είναι σε θέση να λάβουν σωστές αποφάσεις μιας και δεν διαθέτουν την απαιτούμενη εκπαίδευση ή την εξειδικευμένη γνώση που χρειάζεται για να συζητήσουν και να κατανοήσουν τα τεχνικά θέματα και έτσι η εκτίμηση του κινδύνου είναι διαφορετική ανάμεσα σε κοινό και επιστήμονες. Αποτέλεσμα είναι, μειονότητες και πολίτες από φτωχές περιοχές, άνθρωποι δηλαδή με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, συχνά να αποκλείονται από τις διαδικασίες της συμμετοχής.

Όσον αφορά τη προστασία του περιβάλλοντος η έννοια της συμμετοχής περιλαμβάνει Την πληροφόρηση των πολιτών και το δικαίωμα τους για πληροφόρηση από τη Διοίκηση για όλα τα θέματα που αφορούν το περιβάλλον και την προστασία του. Τη συμμετοχή στις διοικητικές διαδικασίες λήψης περιβαλλοντικών αποφάσεων Τα μέσα δικαστικής προστασίας που είτε κατοχυρώνουν το δικαίωμα για πληροφόρηση και συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων που αφορούν το περιβάλλον είτε δίνουν τη δυνατότητα για μια αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος

Η συμμετοχή των πολιτών στα κείμενα των Διασκέψεων για τη Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Συνέδριο του Βελιγραδίου Οι στόχοι της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ορίζονται ως εξής: Συνειδητοποίηση Γνώση Στάσεις Ικανότητα αξιολόγησης Συμμετοχή: να βοηθήσει άτομα και κοινωνικές ομάδες να αναπτύξουν αίσθηση ευθύνης απέναντι στο περιβάλλον και να κατανοήσουν την επιτακτικότητα της δραστηριοποίησης για την επίλυση των προβλημάτων του.

Η πρώτη Διακυβερνητική Διάσκεψη στη Τιφλίδα Η συμμετοχή των πολιτών στην επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων εξακολουθεί να παραμένει κύριος στόχος της Π.Ε.: ... Συμμετοχή: να δώσει στις κοινωνικές ομάδες και στους πολίτες τη δυνατότητα να συμμετάσχουν ενεργά σε όλα τα επίπεδα, εργαζόμενοι για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων

Η πρώτη Διακυβερνητική Διάσκεψη στη Τιφλίδα Στις κατευθυντήριες αρχές για την Π.Ε., στο κείμενο της Διάσκεψης σημειώνεται ότι: …η Π.Ε. πρέπει να διευκολύνει τη συμμετοχή των διδασκόμενων στον προγραμματισμό των μαθησιακών τους εμπειριών και να τους δίνει τη δυνατότητα να λαμβάνουν αποφάσεις και να αποδέχονται τις συνέπειες τους

Η πρώτη Διακυβερνητική Διάσκεψη στη Τιφλίδα Καλεί το Γενικό Διευθυντή της UNESCO να επεξεργασθεί πρότυπα προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που να απευθύνονται στο ευρύ κοινό, με το στόχο να δοθούν στους πολίτες επαρκείς γνώσεις και πληροφορίες, διευκολύνοντας τους να συμμετάσχουν στη λήψη αποφάσεων που αφορούν το περιβάλλον τους

Η πρώτη Διακυβερνητική Διάσκεψη στη Τιφλίδα Προτείνει στα Κράτη – Μέλη να συμπεριλάβουν στις περιβαλλοντικές εκπαιδευτικές στρατηγικές των χωρών τους, την προετοιμασία προγραμμάτων που παρέχουν τις πληροφορίες σχετικά με τις παρούσες ή προβλεπόμενες δραστηριότητες με τεράστιες πιθανές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Τέτοιου είδους προγράμματα θα έπρεπε παράλληλα να τονίζουν τη σπουδαιότητα της συμμετοχής τους ευρύ κοινού και των Μη Κυβερνητικών Οργανισμών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Τα προγράμματα θα έπρεπε επίσης να εκθέτουν τις πιθανές λύσεις στα θεωρούμενα προβλήματα και να στοχεύουν στην ανάπτυξη υπεύθυνης στάσης από τους συμμετέχοντες

Διεθνές Συνέδριο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Κατάρτιση στη Μόσχα Στο κείμενο της Διάσκεψης, σημειώνονται τα εξής: …Στη Διάσκεψη της Μόσχας, συμφωνήθηκε ότι η Π.Ε. πρέπει ταυτόχρονα να επιχειρήσει να αυξήσει τη συνειδητοποίηση, να μεταδώσει πληροφορίες, να διδάξει γνώσεις, να αναπτύξει συνήθειες και δεξιότητες, να προάγει αξίες, να παρέχει κριτήρια και κατευθυντήριες γραμμές για τη λήψη αποφάσεων και τη λύση των προβλημάτων.

Διάσκεψη του Ρίο ‘’Για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη’’ Στη τελική Διακήρυξη, καταγράφονται τα εξής: Τα περιβαλλοντικά θέματα έχουν πιο σωστές, αποδοτικές και πλήρως ολοκληρωμένες λύσεις όταν η συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων πολιτών εξασκείται στο ανάλογο επίπεδο. Στο εθνικό επίπεδο, το κάθε άτομο πρέπει να έχει κατάλληλη πρόσβαση σε πληροφορίες που αφορούν το περιβάλλον το οποίο διαχειρίζονται οι τοπικές αρχές περιλαμβάνοντας μεταξύ άλλων και πληροφορίες για υλικά, επικίνδυνα για την υγεία και άλλες δραστηριότητες που αφορούν τις κοινότητες, όπως και την ευκαιρία να συμμετέχουν στη διαδικασία της τελικής απόφασης… …Οι χώρες πρέπει να διευκολύνουν και να προωθούν την δημόσια ενημέρωση και συμμετοχή ώστε να δύναται ο κάθε πολίτης να έχει εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες. Πρέπει επίσης να παρέχεται αποδοτική πρόσβαση σε δικαστικές και διοικητικές διαδικασίες περιλαμβάνοντας αποζημιώσεις και θεραπεία

Διάσκεψη του Ρίο ‘’Για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη’’ σύμφωνα με την Αρχή 1 της Διακήρυξης του Ρίο, οι άνθρωποι τοποθετούνται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος για τη βιώσιμη ανάπτυξη, ενώ στην Αρχή 10 διατυπώνεται ότι: Τα περιβαλλοντικά ζητήματα αντιμετωπίζονται καλύτερα με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων πολιτών, στο σχετικό επίπεδο.

Στο κεφάλαιο 36 της Agenda 21 Σημειώνεται ο κρίσιμος ρόλος της τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης …για την αποτελεσματική συμμετοχή του κοινού στη λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων και στις Δράσεις για την Αύξηση της Ενημέρωσης του Κοινού αναφέρεται ότι οι χώρες: ... πρέπει να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή του κοινού σε συζητήσεις σχετικές με τις περιβαλλοντικές πολιτικές και εκτιμήσεις. …οι χώρες πρέπει να ενθαρρύνουν την ανάμειξη των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων στην επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και των προβλημάτων της ανάπτυξης μέσα από κοινές ενημερωτικές πρωτοβουλίες και μέσα από αναβαθμισμένη αλληλεπίδραση με άλλους θεσμούς της κοινωνίας.

Στο κεφάλαιο 36 της Agenda 21 …οι χώρες και το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών πρέπει να ενισχύσουν τη συνεργασία τους και με τους γηγενείς πληθυσμούς ώστε να συμμετέχουν με κατάλληλους τρόπους στη διαχείριση, το σχεδιασμό και την ανάπτυξη του τοπικού τους περιβάλλοντος και πρέπει να ενθαρρύνουν τη διάχυση της παραδοσιακής και κοινωνικής γνώσης, μέσα από τα τοπικά έθιμα, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές, συνδυάζοντας αυτές τις προσπάθειες με τη χρήση των ηλεκτρονικών Μ.Μ.Ε. όποτε χρειάζεται.

Η Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης Παρόλο το ενδιαφέρον για παγκόσμια περιβαλλοντική παιδεία, η οποία έχει απώτερο σκοπό την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στη λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων καμία σύσταση της Διακήρυξης δεν περιλαμβάνει τη προώθηση της συμμετοχής των πολιτών

Σύνοδος κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη ε στο Γιοχάνεσμπουργκ Ανάμεσα, επίσης, στις σημαντικές επιτυχίες της συνόδου καταγράφεται και η αναγνώριση των δικαιωμάτων και των ρόλων των κοινοτήτων στη διαχείριση των φυσικών πόρων, ενώ στα κείμενα στης Συνόδου δίνεται σημαντική έμφαση στη συμμετοχή των πολιτών.

Δήλωση του Γιοχάνεσμπουργκ Στην παράγραφο Η Δέσμευση μας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, στο άρθρο 26, σημειώνεται ότι: Αναγνωρίζουμε ότι η βιώσιμη ανάπτυξη απαιτεί μια μακροπρόθεσμη προοπτική και μια ευρείας βάσεως συμμετοχή στη διαμόρφωση πολιτικής, στη λήψη αποφάσεων και στην εφαρμογή τους σε όλα τα επίπεδα. Σαν κοινωνικοί εταίροι, θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για σταθερές συνεργασίες με όλες τις σημαντικές ομάδες, σεβόμενοι τους ανεξάρτητους, σημαντικούς ρόλους που έχει η κάθε μία από αυτές

Η συμμετοχή πολιτών στην Κοινοτική και Ελληνική νομοθεσία (Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων)

Η συμμετοχή πολιτών στην ΕΕ Η προστασία του περιβάλλοντος άγεται σε στόχο της ΕΟΚ στη Σύνοδο Κορυφής στο Παρίσι, το 1972 και ως αυτοτελή κοινοτική δράση το 1986, με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, όπου οι διατάξεις του άρθρου 130 παρέχουν τη νομική βάση, αλλά και τις θεμελιώδεις αρχές που πρέπει να διέπουν τη κοινοτική περιβαλλοντική δράση: τις αρχές της ενσωμάτωσης και της επικουρικότητας μετά τη Συνθήκη του Άμστερνταμ, το 1997, οι θεμελιώδεις αρχές που διέπουν τις κοινοτικές ρυθμίσεις που αφορούν το περιβάλλον, διευρύνθηκαν και περιλαμβάνουν, τις αρχές της υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος, της προφύλαξης και της πρόληψης, της επανόρθωσης των προσβολών του περιβάλλοντος κατά προτεραιότητα στη πηγή τους και την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».

Η ενημέρωση και η συμμετοχή του κοινού περιλαμβάνεται στις παρακάτω Οδηγίες Οδηγία 85/337/ΕΟΚ για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον Οδηγία 96/61/ΕΚ σχετικά με την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης. Οδηγία 2003/4/ΕΚ για την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες και για τη κατάργηση της Οδηγίας 90/313/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με την ελεύθερη πληροφόρηση για θέματα περιβάλλοντος.

Η ενημέρωση και η συμμετοχή του κοινού περιλαμβάνεται στις παρακάτω Οδηγίες Οδηγία 2003/35/ΕK σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού στην κατάρτιση ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων που αφορούν το περιβάλλον και με τροποποίηση όσον αφορά τη συμμετοχή του κοινού και τη πρόσβαση στη δικαιοσύνη, των Οδηγιών 85/337/ΕΟΚ και 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου

Συνθήκη του Aarhus Προωθεί τη πρόσβαση στη περιβαλλοντική πληροφορία και τη σωστή συλλογή και μετάδοση της, τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων σε συγκεκριμένες δραστηριότητες, σχέδια και προγράμματα και στη προετοιμασία νομοθετικών ρυθμίσεων που αφορούν το περιβάλλον και τη πρόσβαση στη δικαιοσύνη

Το δικαίωμα της συμμετοχής των πολιτών στην Ελλάδα Το Σύνταγμα του 1975 περιελάμβανε για πρώτη φορά στην ιστορία των ελληνικών συνταγμάτων διατάξεις για τη προστασία του περιβάλλοντος και το οποίο αναθεωρήθηκε το 2001, με συνολικά 73 αναθεωρημένες διατάξεις, ανάμεσα τους και το άρθρο 24 που αφορά το περιβάλλον

Το δικαίωμα της συμμετοχής των πολιτών στην Ελλάδα Το δικαίωμα της συμμετοχής των πολιτών στην ελληνική νομοθεσία, βρίσκει έρεισμα στη διάταξη του άρθρου 25, παράγραφος Ι, του Συντάγματος του 2001 Από το άρθρο 24, παράγραφος 1 και 2, απορρέει η υποχρέωση του Κράτους να προστατεύει το περιβάλλον:

Επομένως, η συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις της Διοίκησης που αφορούν το περιβάλλον βρίσκει νομιμοποιητικό έρεισμα Στην ουσιαστική πραγμάτωση του περιεχομένου της Δημοκρατίας Στην ύπαρξη του κοινωνικού δικαιώματος του ατόμου επί του περιβάλλοντος και της προστασίας του Στην ολοένα και πιο έντονα συνειδητοποιημένη ανάγκη ενός ισόρροπου μοιράσματος της ρύθμισης και αντιμετώπισης των κοινωνικών αναγκών ανάμεσα στη δημόσια εξουσία και τη κοινωνία των πολιτών, ως συνόλου δυναμικού με ρυθμιστική ικανότητα Στα άρθρα 24, παρ. 1 και 2 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος του 2001

Ο Νόμος 1650/86 Για τη Προστασία του Περιβάλλοντος Ανάμεσα στους βασικούς στόχους του νόμου είναι η ευαισθητοποίηση και η ενεργοποίηση των πολιτών στα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος μέσα από τη σωστή πληροφόρηση και εκπαίδευση Το άρθρο 5, καθορίζει το αναγκαίο περιεχόμενο της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και προβλέπει διαδικασία συμμετοχής των πολιτών πριν τη τελική απόφαση. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη παράγραφο 2, του άρθρου 5:

Ο Νόμος 1650/86 Για τη Προστασία του Περιβάλλοντος παράγραφο 2, του άρθρου 5 Το οικείο νομαρχιακό συμβούλιο λαμβάνει γνώση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και πριν από την έγκρισή της ενημερώνει κάθε πολίτη και τους φορείς εκπροσώπησης του, για να εκφράσουν τη γνώμη τους. Ο τρόπος ενημέρωσης καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.

Ο Νόμος 1650/86 Για τη Προστασία του Περιβάλλοντος θεσπίζει την ίδρυση του Ενιαίου Φορέα Περιβάλλοντος, ανάμεσα στις αρμοδιότητες του οποίου είναι η εκπόνηση προγραμμάτων περιβαλλοντικής ενημέρωσης των πολιτών και ιδιαίτερα των μαθητών και σπουδαστών όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Η Υπουργική Απόφαση 7792/1440 του 1995, παρέχει ελεύθερη πρόσβαση του κοινού στις δημόσιες αρχές για πληροφορίες σχετικά με το περιβάλλον και αποτελεί την εναρμόνιση με την Οδηγία 90/313/ΕΟΚ σχετικά με την ελεύθερη πληροφόρηση για θέματα περιβάλλοντος.