Επενδύοντας στην καινοτομία Λίγα λόγια για τα βήματα των μικρο- μεσαίων επιχειρήσεων προς την καινοτομία Γ. Γαροφαλάκης, ΕΦΕΤ Leonardo da Vinci

Τι είναι “καινοτομία” •Καινοτομία είναι η υλοποίηση ενός νέου ή σημαντικά βελτιωμένου προϊόντος ή μίας υπηρεσίας, μίας νέας διεργασίας, μίας νέας μεθόδου προώθησης ή μίας νέας μεθόδου οργάνωσης στις επιχειρηματικές πρακτικές, στον χώρο εργασίας ή στις εξωτερικές σχέσεις. (Εγχειρίδιο Oslo, 3 η έκδοση, 2005) •Η καινοτομία συνήθως κατηγοριοποιείται σε : –Καινοτομία προϊόντος (π.χ., ένας νέος τύπος αλλαντικού) –Καινοτομία διεργασίας (π.χ., η χρήση RFID στη διαχείριση της αποθήκης) –Καινοτομία προώθησης (π.χ., νέα συσκευασία, νέα στρατηγική στην τοποθέτηση προϊόντος στο ράφι, νέες οδοί προβολής και σχήματα τιμολόγησης, κ.ά.) –Οργανωτική καινοτομία (e.g., οργάνωση στον χώρο εργασίας, lean management, διαχείριση ποιότητας, κ.λπ.) Gyro Gearloose Κύρος Γρανάζης Archimede Pitagorico Szaki Dani Ungenio Tarconi Disney character; image from:

Leonardo da Vinci Γιατί καινοτομούν οι επιχειρήσεις; •Στρατηγική ανάπτυξη •Εμπορική ανάπτυξη •Πρόσβαση σε νέες αγορές (ή βελτίωση θέσης σε υπάρχουσα αγορά) •Μείωση του κόστους •Βελτιστοποίηση της απόδοσης (παραγωγή, περιβάλλον, κ.λπ.) •Συμμόρφωση με τη νομοθεσία •Συμμόρφωση με πρότυπα και συνήθεις πρακτικές •… Τελικά, η καινοτομία είναι ένα μέσο προς βελτιωμένη ανταγωνιστικότητα!

Leonardo da Vinci Τι δυσχεραίνει την καινοτομία; •Κόστη και προβλήματα χρηματοδότησης •Έλλειψη γνώσης •Έλλειψη καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού •Έλλειψη κατάλληλης εξωτερικής υποστήριξης (π.χ., από ερευνητικούς φορείς) ή δυσκολία στην επικοινωνία με ειδικούς •Έλλειψη κινήτρων αγοράς ή έλλειψη δεδομένων (αγοράς ή άλλων) που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την καινοτομία •Έλλειψη υποδομών •Εσωτερική (ή εξωτερική) γραφειοκρατία •Συμμόρφωση με τη νομοθεσία •Δικαιώματα Διανοητικής Ιδιοκτησίας

Leonardo da Vinci Πόσο δύσκολη είναι για τις ΜΜΕ του χώρου των τροφίμων η υιοθέτηση καινοτομίας; Δυσκολίες προσαρμογής/ Απρόβλεπτα κόστη Απαιτούμενος χρόνος υιοθέτησης Προσαρμογή προσωπικού Συνεργασία με προμηθευτές % • Μικρή συμμετοχή ΜΜΕ σε δράσεις Ε&ΤΑ • Ανεπαρκής προ-αξιολόγηση της καινοτομίας Έρευνα της ETAT Α.Ε. και του Πανεπ. Πειραιά υπό την Κ.Π. EQUAL «ΕΥΤΡΟΦΙΑ» (2005)

Leonardo da Vinci Τα βήματα προς την καινοτομία 1.Χαρτογράφηση δυνατοτήτων και αναγκών της επιχείρησης 2.Στοχευμένη χαρτογράφηση της διαθέσιμης καινοτομίας 3.Ταξινόμηση των καινοτομιών που βρέθηκαν σύμφωνα με: •Τον προσανατολισμό τους ως προς τη γενική εταιρική στρατηγική αλλά και τις δυνατότητες της επιχείρησης •Τη συνάφεια στις τρέχουσες ανάγκες και στόχους 4.Αξιολόγηση της βιωσιμότητας της επένδυσης 5.Πραγματοποίηση της επένδυσης 6.Παρακολούθηση της επένδυσης Μέτρηση και αξιολόγηση δεικτών, π.χ.: χρόνος παραγωγής, κόστος μονάδας, αύξηση τζίρου, κ.λπ.

Leonardo da Vinci Σημείωση: Δε μπορούν να γίνουν τα πάντα Μεγάλοι οργανισμοί: - Πολλές ιδέες (bottom up) - Παρακολούθηση/ αξιολόγηση σε πολλά στάδια - Πιθανότητα υλοποίησης περισσότερων της 1 “καινοτομίας” Μικροί ή νέοι οργανισμοί: - Όχι πολλές ιδέες (top down) - Παρακολούθηση/ αξιολόγηση χωρίς λεπτομερή ανάλυση - Πιθανότητα υλοποίησης μίας μόνο “καινοτομίας” Πηγή: Institute of Manufacturing, University of Cambridge

Leonardo da Vinci Χαρτογράφηση δυνατοτήτων και αναγκών •Οι δυνατότητες μπορεί να περιλαμβάνουν: –Υποδομές (κτήρια, εξοπλισμός, υποδομή δικτύων, καλλιεργήσιμη γη, κ.λπ.) –Ανθρώπινο δυναμικό και εσωτερικό περιβάλλον •Οι ανάγκες μπορούν να εντοπιστούν με διάφορους τρόπους, π.χ.: –Συγκρίνοντας με τον ανταγωνισμό (π.χ., συγκριτική αξιολόγηση) –Συγκρίνοντας την απόδοση στην αγορά με τη δυναμική της αγοράς –Αξιολογώντας δείκτες απόδοσης (όγκο πωλήσεων, κόστος μονάδας, αριθμό παραπόνων, …) –Χρησιμοποιώντας τεχνικής ποιοτικής αξιολόγησης (π.χ., ανάλυση SWOT) •Η χαρτογράφηση πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα τμήματα της επιχείρησης

Leonardo da Vinci Χαρτογραφώντας την αγορά καινοτομίας Λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της επιχείρησης: •Μπορεί η καινοτομία να παραχθεί εσωτερικά; •Μπορεί να εμπλακεί το τμήμα Ε&Α (αν υπάρχει); •Στη διαδικασία πρέπει να εμπλακεί καταρτισμένο προσωπικό •Αξιοποίηση του σχετικού τύπου •Πληροφόρηση μέσω πελατών/ προμηθευτών •Συζήτηση με ειδικούς •Μελέτη δημόσιων εγγράφων και μελετών (π.χ., κείμενα για το όραμα συναφών Τεχνολογικών Πλατφορμών) •Αναζήτηση σε βάσεις δεδομένων Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας Χρήση τεχνικών δημιουργικότητας για την αρχική αξιολόγηση της καινοτομίας, όπως: • Brainstorming • Συνεντεύξεις με εμπειρογνώμονες • Συζητήσεις σε focus group Ανάλογα με το είδος της καινοτομίας μπορεί να εμπλακούν ερευνητές, ειδικοί σε θέματα αγοράς ή καταναλωτές. Τα αποτελέσματα των παραπάνω τεχνικών μπορούν να βοηθήσουν στην αποσαφήνιση του στόχου της στρατηγικής καινοτομίας.

Αναζήτηση σε βάσεις δεδομένων Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας

Leonardo da Vinci Κώδικες ταξινόμησης σχετικοί με αλλαντικά - Παραδείγματα •A22C11 Sausage-making •A22C13 Sausage casings •A23B4 General methods for preserving meat, sausages, fish or fish products •A23L1/31Meat products; meat meal –A23L1/317 Comminuted or emulsified meat products, including sausages; Reformed meat from comminuted meat products

Leonardo da Vinci

Αξιολόγηση της βιωσιμότητας της επένδυσης •Η αξιολόγηση της καινοτομίας δεν είναι μόνο μία οικονομική ανάλυση. Υπάρχουν πολλοί σημαντικοί μη-ποσοτικοποιήσιμοι παράγοντες, όπως: –Η επένδυση αφορά σε κάποια πραγματική ανάγκη της αγοράς; –Η επένδυση συντελεί στην αντιμετώπιση κάποιας σημαντικής πρόκλησης; –Είναι η επένδυση συμβατή με τη στρατηγική της εταιρείας; –Πόσο «ασφαλής» είναι η εν λόγω καινοτομία; •Αξιοπιστία της τεχνολογίας, αποτελεσματικότητα, απαιτήσεις λειτουργίας συμπεριλαμβανομένης της τεχνογνωσίας, λειτουργικά κόστη, υποδομές, κ.ά. –Υπάρχουν παράπλευρα οφέλη ή κίνδυνοι; –Σε ποιο σημείο θα είναι η εταιρεία μπροστά στον ανταγωνισμό μετά την επένδυση;

Leonardo da Vinci Άμεσος ανταγωνισμός Έμμεσος ανταγωνισμός Παρόμοια πρόκληση Έμμεσος ανταγωνισμός Πιθανός ανταγωνισμός; Διαφορετική πρόκληση Παρόμοια λύση Διαφορετική λύση Ανταγωνισμός Παράδειγμα: Κοιτάζοντας τον ανταγωνισμό πριν από μία επένδυση σε καινοτομία προϊόντος

Leonardo da Vinci Παράδειγμα: Νέο αλλαντικό από ψάρι •Πιθανά πλεονεκτήματα: –Διαφορετική γεύση που παραπέμπει σε εξωτική κουζίνα αλλά παραμένει κοντά στο αλλαντικό –Υγιεινότερη σύσταση: λιγότερα κορεσμένα λιπαρά, ω-3 λιπαρά –Ενδιαφέρον για καταναλωτές που απέχουν από το κρέας •Πιθανά μειονεκτήματα: –Ανάγκη “εκπαίδευσης” των καταναλωτών – αφορά σε νέα αγορά –Απαιτεί αλλαγές στη γραμμή παραγωγής –Χρειάζεται νέες πρώτες ύλες –Περιορισμένη τεχνογνωσία στη βιομηχανία (δηλ., η πρόσβαση σε αξιόπιστο σύμβουλο είναι ακριβή) 

•Άμεσος ανταγωνισμός: –Πιθανά κανένας. Ίσως από επιχειρήσεις που παράγουν ή εισάγουν kamaboko •Έμμεσος ανταγωνισμός: –Επιχειρήσεις που παράγουν τρόφιμα εύκολης κατανάλωσης, π.χ., ψαροκροκέτες –Επιχειρήσεις που προωθούν αλλαντικά χαμηλών λιπαρών ζωικής προέλευσης •Άλλος ανταγωνισμός: –Μεγάλες επιχειρήσεις αλλαντικών που μπορούν να προσθέσουν ω-3 λιπαρά στα προϊόντα τους –Επιχειρήσεις αλλαντικών που μπορούν να αντικαταστήσουν το ζωικό λίπος από φυτικά έλαια –Παραγωγοί προϊόντων delicatessen από quorn, σόγια, κ.λπ. Photo by richardmasoner ( Photo by Smylers (

Leonardo da Vinci Άσκηση: Ανάπτυξη αλλαντικών χαμηλά σε νάτριο •Υπάρχουν εναλλακτικές που μπορούν να οδηγήσουν στο ίδιο αποτέλεσμα; •Πιθανά πλεονεκτήματα; •Πιθανά μειονεκτήματα; •Ποια θα ήταν η επίδραση στον ανταγωνισμό;

Leonardo da Vinci Δικαιώματα Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΔΙ) και μελέτη για την επένδυση σε καινοτομία •Η κατάσταση της προστασίας των δικαιωμάτων ΔΙ πρέπει να μελετάται πριν την εμπλοκή σε μία επένδυση σε καινοτομία •Όταν υπάρχουν κατοχυρωμένα δικαιώματα είναι δυνατή η πλήρης εκμετάλλευση της καινοτομίας, π.χ.: –Παραγωγή και πώληση αγαθών –Εκχώρηση αδειών σε τρίτους για χρήση της ΔΙ •Αντίστοιχη ευελιξία μπορεί να υπάρξει και κατόπιν συμφωνίας άδειας χρήσης από τον κάτοχο των δικαιωμάτων ΔΙ •Η καταπάτηση των δικαιωμάτων ΔΙ από τρίτους δίνει το δικαίωμα στον κάτοχο των δικαιωμάτων να κινηθεί εναντίων των τρίτων αυτών, π.χ., ζητώντας την παύση της παραγωγής ή πώλησης συναφών αγαθών

Leonardo da Vinci Μελετώντας τις οικονομικές επιπτώσεις •Οι οικονομικές επιδόσεις ενός επενδυτικού σχεδίου μπορούν να αξιολογηθούν από διάφορους δείκτες, συμπεριλαμβανομένων των: –NPV: Καθαρή παρούσα αξία; Η καθαρή παρούσα αξία αντιπροσωπεύει την παρούσα αξία μίας επένδυσης, λαμβάνοντας υπόψη κάθε σχετική χρηματοροή για συγκεκριμένο αριθμό ετών, αποπληθωρισμένη στην παρούσα αξία. Αν η NPV>0 τότε η επένδυση είναι κεδροφόρα. –IRR: Εσωτερικός βαθμός απόδοσης Ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης είναι το προεξοφλητικό επιτόκιο όπου NPV=0. Εάν ο IRR είναι υψηλότερος του κόστους του κεφαλαίου τότε το έργο θα οδηγήσει σε κέρδη. •Οι περισσότερες σύγχρονες εφαρμογές γραφείου υποστηρίζουν τον υπολογισμό των NPV και IRR όταν οι χρηματοροές είναι γνωστές.

Leonardo da Vinci Χρηματοδότηση επενδύσεων σε καινοτομία •Με χρήση ιδίων πόρων •Με συγχρηματοδότηση, ενσωματώνοντας την επένδυση σε ένα χρηματοδοτούμενο έργο: –Έργα Ε&ΤΑ (έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης) –Έργα επίδειξης και διάχυσης γνώσης –Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τύπου χρηματοδοτούμενων έργων •Με συγχρηματοδότηση από επενδυτές και κεφάλαια υψηλού ρίσκου (venture capitals/ business angels), κ.λπ. •Τα περισσότερα χρηματοδοτικά σχήματα απαιτούν μία περιγραφή των δράσεων για την ανάπτυξη, την επίδειξη και την εκμετάλλευση της επιθυμητής καινοτομίας

Leonardo da Vinci Αποκτώντας πρόσβαση στην καινοτομία μέσω συμμετοχής σε χρηματοδοτούμενες δράσεις Ε&ΤΑ •Υπάρχει συγχρηματοδότηση •Η καινοτομία είναι πιο κοντά στις ανάγκες της ΜΜΕ •Η αναπτυσσόμενη καινοτομία μάλλον θα είναι κοντά ή πάνω από την τρέχουσα τεχνολογική στάθμη •Το κόστος της επένδυσης είναι μικρότερο •Η συνεργασία με τους εταίρους του έργου είναι πιθανό να έχει παράπλευρα οφέλη (επιστημονικά, τεχνολογικά ή εμπορικά) •Συχνά, υπάρχει σημαντική καθυστέρηση μεταξύ της υποβολής της πρότασης και της υλοποίησης του έργου •Τα συγχρηματοδοτούμενα έργα υπόκεινται σε κάποιες γραφειοκρατικές διαδικασίες •Το έργο, κατά την υλοποίησή του, δεν εστιάζει στις ανάγκες της ΜΜΕ και μόνο 

Leonardo da Vinci Αποκτώντας πρόσβαση στην καινοτομία χρησιμοποιώντας δίκτυα μεταφοράς τεχνολογίας: Το Enterprise Europe Network •Το Enterprise Europe Network συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπό το Πρόγραμμα για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία (CIP) •Υποστηρίζει τη διασυνοριακή συνεργασία σε θέματα έρευνας, τεχνολογίας και εμπορικών συναλλαγών •Το δίκτυο καλύπτει 49 χώρες (και διευρύνεται διαρκώς)

Πηγές χρηματοδότησης για την έρευνα και την καινοτομία* Εθνική χρηματοδότηση Συνεργατική έρευνα Ε&ΤΑ για ΜΜΕ και νέες επιχειρήσεις Απασχόληση επιστη- μονικού προσωπικού Συστάδες επιχειρήσεων Επενδυτικά σχέδια, Spin off/ spin out *Προσεγγιστική απεικόνιση των πηγών χρηματοδότησης/ Δεν αναφέρονται όλες οι πηγές Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση 7 ο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την Ε&ΤΑ Eco Innovation Life+ Enterprise Europe Network Cooperation Knowledge Based Bio Economy Capacities: activities for SMEs Life-Long Learning INTERREG actions

Leonardo da Vinci

Ερωτήσεις; Σχόλια – παρατηρήσεις;

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας Το εκπαιδευτικό υλικό του MEAT TIPS είναι © (2011) της κοινοπραξίας του έργου. Το λογότυπο του MEAT TIPS βασίστηκε σε και δημιουργήθηκε αξιοποιώντας δημόσια διαθέσιμους πόρους: τη γραμματοσειρά Alpha sausage font, την ClipartDB και το πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας GIMP.fontClipartDBGIMP Το MEAT TIPS συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης Leonardo da Vince της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρ. συμφωνητικού GR1- LEO Leonardo da Vinci