Προς ένα σύγχρονο και δίκαιο σύστημα εισαγωγής στα προπτυχιακά προγράμματα των δημόσιων πανεπιστημίων της Κύπρου χωρίς κοινωνικές ανισότητες ή αποκλεισμούς Ελπίδα Κεραυνού-Παπαηλιού Πρόεδρος Διοικούσας Επιτροπής Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου

2 Παρουσίαση •Λυκειακή και Πανεπιστημιακή Βαθμίδα •Αναβάθμιση Απολυτηρίου Λυκείου •Γλώσσα Διδασκαλίας •Διαχωρισμός Αρμοδιοτήτων Πολιτείας και Πανεπιστημίων •Μη Εγχώρια Προσόντα Πρόσβασης

3 Λυκειακή και Πανεπιστημιακή Βαθμίδα •Πρέπει να αποσυνδεθούν; •Η σύνδεση λειτουργεί εις βάρος της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης; –ΝΑΙ εάν •Το περιεχόμενο σπουδών των Λυκείων καθορίζεται από τις ανάγκες των πανεπιστημίων •Τα κριτήρια πρόσβασης στην πανεπιστημιακή βαθμίδα αφορούν ένα σχετικά μικρό ποσοστό της μάθησης σε λυκειακό επίπεδο –ιδίως αν η ζήτηση (για πανεπιστημιακή εκπαίδευση) υπερβαίνει κατά πολύ την προσφορά

4 Λυκειακή και Πανεπιστημιακή Βαθμίδα •Η λυκειακή βαθμίδα μπορεί να «αποσυνδεθεί» πλήρως από την πανεπιστημιακή βαθμίδα μόνο αν υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση στα πανεπιστήμια –Το οποίο, όμως, δεν αποτελεί ρεαλιστικό σενάριο

5 Λυκειακή και Πανεπιστημιακή Βαθμίδα Σε ένα οποιοδήποτε εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να επιδιώκεται η αποσύνδεση μιας εκπαιδευτικής βαθμίδας από κάποια άλλη (υψηλότερη) βαθμίδα

6 Αλυσίδα της Εκπαίδευσης Δημοτικό Γυμνάσιο Λύκειο Παν. – 1 ος κύκλος Παν. – 2 ος κύκλος Παν. – 3 ος κύκλος Κάθε βαθμίδα κτίζει πάνω στα μαθησιακά αποτελέσματα της προηγούμενης EQF

7 Η αποσύνδεση επηρεάζει τη συνοχή και συνεκτικότητα του συστήματος εκπαίδευσης

8 Περιεχόμενο Μάθησης Λυκειακής Βαθμίδας •Δεν μπορεί να καθορίζεται αποκλειστικά από την πανεπιστημιακή βαθμίδα •Αποτελεί ευθύνη της Πολιτείας και της ευρύτερης κοινωνίας •Από αυτό αντλούνται τα κριτήρια πρόσβασης (ή τα προσόντα πρόσβασης) για τα προπτυχιακά προγράμματα –πρότυπα προσόντα πρόσβασης (εθνικά πρότυπα) –LRC

H λυκειακή βαθμίδα είναι καθοριστικής σημασίας για τον πρώτο κύκλο της πανεπιστημιακής βαθμίδας Επομένως όχι μόνο δεν δικαιολογείται η αποσύνδεση των δύο βαθμίδων, αλλά ενδείκνυται η σύνδεση και αρμονική συνύπαρξή τους

10 Αναβάθμιση Απολυτηρίου Λυκείου •Απολυτήριο Λυκείου –Είναι το βασικό (εθνικό) προσόν πρόσβασης σε πανεπιστημιακά προγράμματα πρώτου κύκλου της Κύπρου –Αποτελεί το μέτρο σύγκρισης για διεθνή προσόντα πρόσβασης (όπως ορίζονται στη σύμβαση αναγνώρισης της Λισαβόνας) και προσόντα πρόσβασης άλλων χωρών –Ήδη παρέχει πρόσβαση σε πανεπιστημιακά προγράμματα άλλων χωρών

Αναβάθμιση Απολυτηρίου Λυκείου ως συνάρτηση της αναμόρφωσης του περιεχομένου των αναλυτικών προγραμμάτων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, των εκπαιδευτικών προσεγγίσεων και των μεθόδων διδασκαλίας και μάθησης

12 Κύρος και Εγκυρότητα Απολυτηρίου •Ενίσχυση της αξιοπιστίας του προσόντος –Η καταγραφή των αποτελεσμάτων της μάθησης ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα •Ενίσχυση της αξίας του προσόντος –Ως συνάρτηση των προσβάσεων που παρέχει για περαιτέρω εκπαίδευση ή/και στο χώρο εργασίας •Η αξιοπιστία συμβάλλει καθοριστικά στην αξία

13 Αναθεώρηση Αναλυτικών Προγραμμάτων •Διαμορφωτική και καινοτόμα •Δεν πρέπει να περιοριστεί στην αναβάθμιση του περιεχομένου των υφιστάμενων μαθημάτων •Πρέπει να προχωρήσει και σε σημαντικές δομικές αλλαγές του περιεχομένου, μειώνοντας τις επιλογές

14 Καινοτομίες στο Λύκειο •Η διαμόρφωση μιας στέρεας γενικής παιδείας, κοινής για όλους •Η εκμάθηση ξένων γλωσσών σε ικανοποιητικό επίπεδο •Η απόκτηση ουσιαστικών δεξιοτήτων στη χρήση νέων τεχνολογιών •Οι επιλογές μαθημάτων περιορίζονται σε ένα σχετικά μικρό αριθμό θεματικών ενοτήτων ή δεσμών (θεωρητική, θετική, τεχνολογική, κτλ) εντός ή μεταξύ των οποίων μπορεί να υπάρχει σχετική επιλογή ή επικάλυψη

15 Συνέπειες Καινοτομιών •Απαλείφεται ο κατακερματισμός •Το περιεχόμενο της μάθησης είναι συνεκτικό, και αποκτά μεγαλύτερο κύρος και αξία, αφού συμβάλλει στην ολότητά του σε σχέση με τις προσβάσεις που η ολοκλήρωση της μάθησης παρέχει μέσω του Απολυτηρίου

16 Στέρεα Γενική Παιδεία Θεωρητική Τεχνολογική Θετική

17 Περαιτέρω Ουσιαστική Αναβάθμιση Απολυτηρίου •Η προσμέτρηση με σχετικούς συντελεστές βαρύτητας και των τριών ετών της λυκειακής βαθμίδας –π.χ. 10%, 20% και 70% αντίστοιχα για τα τρία έτη •Η διεξαγωγή εθνικών εξετάσεων και για τα τρία έτη –να έχουν τη μεγαλύτερη, αν όχι αποκλειστική, βαρύτητα –στο τρίτο έτος μπορεί να διεξάγονται τέτοιες εξετάσεις κάθε τρίμηνο •Η διεύρυνση της βαθμολογικής κλίμακας (π.χ. από 20-βαθμη σε 100-βαθμη ή και μεγαλύτερη βαθμολογική κλίμακα).

18 Γλώσσα Διδασκαλίας •Η γλώσσα ως αντικείμενο μάθησης •Η γλώσσα ως εργαλείο μάθησης και επικοινωνίας

19 Θεωρητική/ Φιλολογική Θετική απαιτούμενη επάρκεια γνώσης της ελληνικής γλώσσας, ως εργαλείου μάθησης απαιτούμενη επάρκεια γνώσης της ελληνικής γλώσσας, ως αντικειμένου μάθησης

20 Διαχωρισμός Αρμοδιοτήτων Πολιτείας και Πανεπιστημίων •Η εισδοχή φοιτητών σε ένα πανεπιστημιακό πρόγραμμα σπουδών μπορεί να αναλυθεί σε δύο διακριτές διαδικασίες –Πρόσβαση •αφορά τα ελάχιστα κριτήρια που ένας πρέπει να ικανοποιεί για να δικαιούται να διεκδικήσει θέση φοίτησης –Εισαγωγή •αφορά την προσφορά των θέσεων φοίτησης ανάμεσα στους ενδιαφερόμενους δικαιούχους •εξ ορισμού συνεπάγεται τον προσδιορισμό κριτηρίων κατάταξης των δικαιούχων •Οι διαδικασίες συμπίπτουν αν δεν υπάρχει περιορισμός στον αριθμό των θέσεων φοίτησης όπως συμβαίνει σε ένα σύστημα ελεύθερης πρόσβασης

21 Υφιστάμενη Κατάσταση •Το Απολυτήριο Λυκείου είναι το γενικό προσόν πρόσβασης για κάθε πρόγραμμα σπουδών •Τα (ειδικά) κριτήρια πρόσβασης σε ένα πρόγραμμα προσδιορίζονται από το επιστημονικό πεδίο στο οποίο εντάσσεται το πρόγραμμα – καταλήγουν να είναι ένας αριθμός (4-5) μαθημάτων στα οποία απαιτείται εξέταση σε εθνικό επίπεδο, ένα εκ των οποίων είναι πάντοτε τα Νέα Ελληνικά •Το κριτήριο εισαγωγής (ή κατάταξης) είναι ο μέσος όρος των (στατιστικά επεξεργασμένων) βαθμολογιών όλων των μαθημάτων στα οποία ο υποψήφιος εξετάσθηκε σε εθνικό επίπεδο –βαθμός κατάταξης

22 Ρόλοι Πολιτείας-Πανεπιστημίων στις Υφιστάμενες Διαδικασίες Εισαγωγής •Κυρίαρχο ρόλο έχει η Πολιτεία •Ο ρόλος των πανεπιστημίων είναι περιορισμένος –διαβούλευση με την Πολιτεία ως προς τα περιεχόμενα των επιστημονικών πεδίων –ένταξη των προπτυχιακών τους προγραμμάτων κάτω από τα σχετικά επιστημονικά πεδία –συμμετοχή στις επιτροπές θεματοθετών

23 Ρόλος Απολυτηρίου •Ιδιαίτερα υποβαθμισμένος –Απαραίτητη η κατοχή του –Όμως, δεν λαμβάνεται υπόψη το περιεχόμενό του •Κατ’ επέκταση εξίσου υποβαθμισμένη είναι η μόρφωση και ευρύτερη παιδεία που το προσόν αυτό αντιπροσωπεύει

24 Θετικά Στοιχεία Υφιστάμενων Διαδικασιών Εισαγωγής •Οι Παγκύπριες Εξετάσεις είναι αξιόπιστες, αντικειμενικές και αξιοκρατικές –Το Απολυτήριο δεν θεωρείται ως εξίσου αξιόπιστο αφού οι τάσεις βαθμολογικού πληθωρισμού όπως και άλλες τάσεις που επηρεάζουν δυσμενώς την αξιοπιστία του είναι επιβεβαιωμένες

Είναι όμως δίκαιο η περαιτέρω εκπαιδευτική/επαγγελματική πορεία ενός ατόμου να αποφασίζεται από 4-5 γραπτές εξετάσεις διάρκειας 2-3 ωρών έκαστη;

26 Σοβαρές Αδυναμίες Υφιστάμενου Συστήματος •Η υποβάθμιση του Απολυτηρίου και της μόρφωσης που εκπροσωπεί •Η υπέρμετρη βαρύτητα που δίνεται (σε ένα ποσοστό του περιεχομένου) της τρίτης τάξης Λυκείου –η αξιολόγηση ενός μαθήματος βάσει μιας και μοναδικής εξέτασης •Η προσμέτρηση όλων των μαθημάτων (που εξετάσθηκε ο υποψήφιος σε εθνικό επίπεδο) για την κατάταξή του σε συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών, είτε αυτά σχετίζονται είτε όχι με το πρόγραμμα αυτό

27 Σοβαρές Αδυναμίες Υφιστάμενου Συστήματος •Η ανάθεση της ίδιας βαρύτητας στο κάθε μάθημα για σκοπούς κατάταξης που μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα παράδοξα •Η απαίτηση για ίδια επάρκεια γνώσης στην ελληνική γλώσσα, είτε αυτή αποτελεί το αντικείμενο σπουδών, είτε απλά το εργαλείο μάθησης •το γεγονός ότι ο βαθμός κατάταξης δεν μεταφέρεται ή βελτιώνεται, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ένας μπορεί να μη πάρει θέση με διαφορά χιλιοστών της μονάδας του βαθμού κατάταξης με τον τελευταίο εισακτέο

Υπάρχει επομένως επιτακτική ανάγκη για τη δημιουργία ενός πιο σύγχρονου και δίκαιου συστήματος εισαγωγής κρίσιμη διάσταση εκσυγχρονισμού: ο διαχωρισμός αρμοδιοτήτων ανάμεσα στην Πολιτεία και τα Πανεπιστήμια

29 Αρμοδιότητες Πολιτείας •Από τη στιγμή που ο συνδετικός κρίκος (στην αλυσίδα της εκπαίδευσης) ανάμεσα στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και τον πρώτο κύκλο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση, η Πολιτεία δικαιωματικά έχει σημαίνοντα λόγο στα προσόντα και κριτήρια πρόσβασης. •Επιπρόσθετα, είναι ευθύνη και υποχρέωση της Πολιτείας να διασφαλίζει την αξιοπιστία και εν γένει εγκυρότητα των προσόντων αυτών, και κατ’ επέκταση να διασφαλίζει το αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης.

30 Αρμοδιότητες Πανεπιστημίων •Είναι διεθνώς αποδεκτό, ότι αυτή καθ’ αυτή η επιλογή των φοιτητών, είναι αδιάσπαστο στοιχείο της αυτονομίας των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων. Συνεπώς, τα κριτήρια κατάταξης πρέπει να είναι αρμοδιότητα των πανεπιστημίων. •Νοείται, ότι τα κριτήρια κατάταξης δεν αναιρούν τα προσόντα και κριτήρια πρόσβασης, αλλά βασίζονται σε αυτά. •Επιπρόσθετα είναι υποχρέωση των πανεπιστημίων να διατυπώνουν και να εφαρμόζουν τα κριτήρια κατάταξης με διαφάνεια και συνέπεια έτσι ώστε και πάλι να διασφαλίζεται το αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης.

31 Στέρεα Γενική Παιδεία Θετική Προσόν Πρόσβασης: Απολυτήριο Κριτήρια Πρόσβασης:  Γενική Παιδεία  Θετική Κατεύθυνση Κριτήρια Εισαγωγής: Βάσει των κριτηρίων πρόσβασης Το Απολυτήριο συμβάλλει στην ολότητά του

32 Προσόν Πρόσβασης για όλα τα Προγράμματα Σπουδών Κριτήρια Πρόσβασης για Συγκεκριμένες Ομάδες Προγραμμάτων Κριτήρια Εισαγωγής (Κατάταξης) για κάθε ατομικό πρόγραμμα Πρόσβαση και Εισαγωγή

33 Κύρια συνιστώσα της πρότασης εκσυγχρονισμού του συστήματος εισαγωγής είναι η αναβάθμιση και ενίσχυση του κύρους του περιεχομένου της εκπαίδευσης σε ανώτερο δευτεροβάθμιο επίπεδο και του προσόντος στο οποίο απολήγει (Απολυτήριο)

34 Λύκειο Πανεπιστήμιο Απολυτήριο ΠρόσβασηΕισαγωγή

35 Διεθνή Προσόντα Πρόσβασης ή Προσόντα Πρόσβασης άλλων Χωρών •Αποτελεί ή όχι κοινωνική δικαιοσύνη και ισότιμη αντιμετώπιση η θέσπιση ειδικών διαδικασιών εισαγωγής για εγχώριους υποψηφίους που κατέχουν διεθνή προσόντα πρόσβασης ή προσόντα πρόσβασης άλλων χωρών, χωρίς κατ’ ανάγκη να προκύπτουν παράλληλα λόγοι κοινωνικο-οικονομικής φύσης; –Η πρόσβαση των υποψηφίων αυτών διασφαλίζεται βάσει των προνοιών της Σύμβασης Αναγνώρισης της Λισαβόνας

36 Παρατηρήσεις επί του Ζητήματος •Δεν αποτελεί μείζον θέμα ως προς τον εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου συστήματος εισαγωγής •Ο ρόλος των κατώτερων βαθμίδων της εκπαίδευσης είναι σαφώς οριοθετημένος και δεν προκύπτουν οποιεσδήποτε αρμοδιότητες σε σχέση με αυτή καθ’ αυτή την επιλογή των φοιτητών ανάμεσα στους δικαιούχους •Η διασφάλιση του αισθήματος κοινωνικής δικαιοσύνης είναι ευθύνη όλων

37 Εγχώριοι Υποψήφιοι (χωρίς κοινωνικο-οικονομικές περιστάσεις) με διαφορετικά προσόντα πρόσβασης που ικανοποιούν τα (εθνικά) κριτήρια πρόσβασης Πρόβλημα: Πώς μπορεί να γίνει η κατανομή των θέσεων φοίτησης με δίκαιο και ισότιμο τρόπο;

38 Α: Εγχώριοι υποψήφιοι με εγχώρια προσόντα πρόσβασης Λύση: Διαίρεση των θέσεων σε ομάδες για ξεχωριστή διεκδίκηση και κατάταξη των υποψηφίων σύμφωνα με τα διαφορετικά προσόντα πρόσβασης Β: Εγχώριοι υποψήφιοι με διεθνή/ξένα προσόντα πρόσβασης Κατάταξη Ομάδας Α Κατάταξη Ομάδας Β

39  Δεν υπάρχει ενιαία κατάταξη  Δεν συνιστά δίκαιο και ισότιμο τρόπο  Ο πρώτος σε σειρά υποψήφιος που δεν πήρε θέση στη μια ομάδα μπορεί (αποδεδειγμένα) να υπερέχει ακαδημαϊκά υποψηφίου που έλαβε θέση στην άλλη κατηγορία  Ενισχύεται η αδικία αν αυτοί που απέτυχαν στη μια ομάδα χρειάζεται να περάσουν εκ νέου από κάποια εξεταστική δοκιμασία για την κατάταξή τους την επόμενη χρονιά, σε αντίθεση με αυτούς που απέτυχαν από την άλλη ομάδα Αδυναμίες Λύσης

40 Εναλλακτική Λύση: Ενιαία κατάταξη όλων των εγχώριων υποψηφίων (π.χ. όπως συμβαίνει τώρα μέσω των Παγκύπριων Εξετάσεων)

41 Αδυναμίες Λύσης  Ενδέχεται να υπάρχει ευμενής διάκριση υπέρ των κατόχων των εθνικών προσόντων πρόσβασης  Ενδέχεται να απαιτείται μια επιπρόσθετη ενιαία δοκιμασία για σκοπούς κατάταξης  Στην παρούσα πρόταση εκσυγχρονισμού του συστήματος εισαγωγής προτείνεται η κατάταξη να γίνεται απευθείας από τις βαθμολογίες του Απολυτηρίου  Η βαθμολογική αντιστοίχηση προσόντων είναι ένα ιδιαίτερα δύσκολο και αμφιλεγόμενο θέμα που αν εφαρμοστεί με στόχο την επίτευξη μιας ενιαίας κατάταξης (χωρίς επιπρόσθετη εξεταστική δοκιμασία) δεν θα συμβάλει στην ενίσχυση του αισθήματος δικαιοσύνης (cf ECTS)

Κάθε λύση για το συγκεκριμένο ζήτημα έχει τα θετικά και αρνητικά της διότι το ζήτημα δεν είναι μονοσήμαντο. Το ζήτημα αυτό δεν συνιστά το μείζον ζήτημα εκσυγχρονισμού του υφιστάμενου συστήματος. Το μείζον ζήτημα είναι ο εκσυγχρονισμός του υφιστάμενου συστήματος εισαγωγής στην ολότητά του