Νομικά Θέματα στην Κοινωνία της Πληροφορίας Τετάρτη 19 Iαν Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής, Κέρκυρα Δρ. Παναγιώτης Κοτζανικολάου

2 Νομικά – Κανονιστικά Θέματα  Ποιοι νόμοι – κώδικες δεοντολογίας διέπουν το ηλεκτρονικό εμπόριο;  Καινούριες Προκλήσεις  Συνεχείς αλλαγές στις εμπλεκόμενες τεχνολογίες – πώς ανταποκρίνεται ο νομοθέτης;  Οι τεχνολογίες των ΤΠΕ επιτρέπουν την «κατάλυση» των γεωγραφικών ορίων στις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Πώς συνεργάζονται / επεμβαίνουν τα νομικά συστήματα του κάθε κράτους; Ποιο σύστημα είναι υπεύθυνο σε κάθε περίπτωση;

3 Νομικά και Κανονιστικά Θέματα – Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας « Η on-line πώληση αγαθών ή υπηρεσιών, η διαβίβαση πληροφοριών και δεδομένων μέσω δικτύων επικοινωνίας ή η παροχή πρόσβασης σε τέτοια δίκτυα, η αποθήκευση πληροφοριών και δεδομένων για λογαριασμό τρίτων, η παροχή πληροφοριών σε απευθείας σύνδεση, καθώς και οι υπηρεσίες αναζήτησης, πρόσβασης και ανάκτησης δεδομένων»  Οδηγία Ε.Ε (2000/31) για το Ηλ. Εμπόριο  Κατ’ εξαίρεση: Συναλλαγές Business To Business (B2B)  Διεθνής Σύμβαση Ην. Εθνών (1980) / Ελλάδα: ν. 2532/1997  Συναλλαγές Business To Customer (B2C)  Ν. 2251/1994 «περί Προστασίας Καταναλωτών», τροποποιημένος κατά το Υ.Α. Z1-496/2000)

4 2. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας  Νομιμότητα βάσει των εθνικών διατάξεων του τόπου εγκατάστασης του Παροχέα Υπηρεσιών της ΚτΠ.  Η παράδοση των αγαθών υπάγεται στο νομικό καθεστώς του κράτους μέλους στο οποίο πραγματοποιείται.  Συμβάσεις από απόσταση  Τηλέφωνο / Εικονοτηλέφωνο  Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο  Τηλεομοιοτυπία (fax)  Τηλεόραση

5 3. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – Προστασία του Καταναλωτή  Τήρηση ελαχίστου αριθμού όρων πληροφόρησης του καταναλωτή (αρ. 4, παρ. 2 & 9, ν. 2251/1994)  Ταυτότητα προμηθευτή, χαρακτηριστικά αγαθών/υπηρεσιών  Τιμή, ποσότητα, δαπάνες μεταφοράς, ΦΠΑ  Τρόπος πληρωμής, παράδοσης & εκτέλεσης της σύμβασης  …  Στην περίπτωση πώλησης μέσω Διαδικτύου, επιπλέον (2000/31):  Ηλεκτρονική διεύθυνση προμηθευτή  Αρ. εμπορικού μητρώου  …

6 4. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – Προστασία του Καταναλωτή  Εξ’ αποστάσεως εμπορία Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών προς τους Καταναλωτές (2002/65/ΕΚ)  Κάθε τραπεζική, ασφαλιστική, επενδυτική υπηρεσία,  Κάθε υπηρεσία σχετική με ατομικές συντάξεις ή πληρωμές … η οποία παρέχεται στο πλαίσιο ενός συστήματος εξ’ αποστάσεως πώλησης ή παροχής υπηρεσιών.  Αναμένεται η ενσωμάτωση των διατάξεων της Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο.

7 5. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – H Διαφήμιση στο Διαδίκτυο  Ο ρόλος της διαφήμισης στα πλαίσια της νέας ψηφιακής οικονομίας παρουσιάζεται ιδιαίτερα ενισχυμένος  Αρ. 6 & 8, 2000/31/ΕΚ  Ελληνική Νομοθεσία: Αντι-ανταγωνιστική (B2B)  Αρ. 3., ν. 146/1914  Ελληνική Νομοθεσία: Αντι-Καταναλωτική (Παραπλανητική / Αθέμιτη) (B2C)  Αρ. 9., ν. 2251/1994

8 6. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – H Διαφήμιση στο Διαδίκτυο  Μη ζητηθείσα άμεση Διαφημιση (Spamming)  Προτείνονται, εναλλακτικά, δύο συστήματα:  Opt-in  Opt-out  Ελληνική νομοθεσία  Opt-in (αρ.9 παρ.10 & αρ.4 παρ /1994)  Ο διαφημιστής οφείλει να συμβουλεύεται το μητρώο που τηρεί η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα  Αρ.13 παρ.3 ν. 2472/1997, αρ.7. παρ /31/ΕΚ  Χρηματική Ποινή λόγω Ηθικής Βλάβης (≥ ευρώ)

9 7. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – Επίλυση Καταναλωτικών Διαφορών  Ίδρυση και Οργάνωση Ειδικών Οργανισμών σε Εθνικό Επίπεδο, για τη διαμεσολάβηση μεταξύ προμηθευτών – καταναλωτών.  Αρ /31/ΕΚ  Ελλάδα: Τραπεζικός Διαμεσολαβητής (

10 8. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Η πληρωμή με Ηλεκτρονικά Μέσα: Πιστωτική Κάρτα  Η χρήση της πιστωτικής κάρτας αποτελεί τον πιο διαδεδομένο τρόπο ηλ. Πληρωμής, ιδίως σε συναλλαγές B2C, ωστόσο συνεπάγεται προβλήματα:  Υποκλοπής των στοιχείων της  Δόλιας Χρήσης (διενέργεια συναλλαγών χωρίς τη γνώση του κατόχου)  Απαλλαγή του κατόχου από κάθε ευθύνη για συναλλαγές που έγιναν χωρίς τη θέληση του (Υ.Α. Ζ1-178 /2001, 97/489/ΕΚ)  Μέχρι τη γνωστοποίηση, ευθύνη έως 150 €

11 9. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Η πληρωμή με Ηλεκτρονικά Μέσα: Ηλεκτρονικό Χρήμα  Στην έννοια του ηλεκτρονικού χρήματος εμπίπτουν οι:  Προ-πληρωμένες κάρτες πολλαπλών χρήσεων (e-purse)  Προ-πληρωμένα προϊόντα λογισμικού, που είναι εγκατεστημένα στη μνήμη Η.Υ συνδεδεμένου με το Διαδίκτυο  Ψηφιακά / Ηλεκτρονικά Μετρητά (Digital Cash / e-Cash)  Οδηγία 2000/46/ΕΚ για την ανάληψη, άσκηση, και προληπτική εποπτεία της δραστηριότητας ιδρύματος ηλεκτρονικού χρήματος

Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Ηλεκτρονικό Εμπόριο και Φορολογικό Δίκαιο  Άμεση Φορολόγηση των επιχειρήσεων που δραστηριιοποιούνται μέσω του Διαδικτύου  Βάσει των διατάξεων της εθνικής νομοθεσίας (αρ.100 ν.2238/1994)  Έμμεση Φορολόγηση των προϊόντων/υπηρεσιών που παρέχονται με ηλεκτρονικά μέσα (ΦΠΑ)  Αρ.1 παρ.4 Οδηγία 2000/65/ΕΚ  Δυσχέρεια στην επιβολή ΦΠΑ σε «άϋλα» προϊόντα  Συχνά καθίσταται αδύνατος ο προσδιορισμός του τόπου εγκατάστασης του προμηθευτή και του πελάτη, ώστε να τύχουν εφαρμογής οι ως άνω διατάξεις.  Κανονισμός 792/2002/ΕΚ

Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Ποινικό Δίκτυο και Διαδίκτυο  Συμβατικά εγκλήματα που διαπράττονται μέσω Η/Υ  Παραγωγή, επεξεργασία, διάδοση και διανομή πορνογραφικού υλικού  Απάτη, δυσφήμηση, εξύβριση,  Υποδαύλιση, Φυλετικού μίσους  Παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων  Εγκλήματα με αμιγώς ψηφιακό χαρακτήρα  Προσπόριση παράνομου περιουσιακού οφέλους (e-banking fraud)  Πρόκληση βλάβης σε Η/Υ, βάσεις δεδομένων, τοπικά δίκτυα υπολογιστών, πληροφοριακά συστήματα κ.λ.π

Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Ποινικό Δίκτυο και Διαδίκτυο  Περί πορνογραφικού υλικού  (Αρ. 14 παρ. 3 Σ), (αρ. 29 & 30 ν. 5060/1931), (337 & 339 & 353 ΠΚ)  Απάτη μέσω Διαδικτύου  Ο Η/Υ ως μέσο τέλεσης της απάτης (386 ΠΚ)  Ο Η/Υ ο στόχος της απάτης (386Α ΠΚ)  Εξύβριση (361 ΠΚ)  Δυσφήμηση (362 ΠΚ)

Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Ποινικό Δίκτυο και Διαδίκτυο: Νέες μορφές Εγκλημάτων  Παράνομη πρόσβαση, υποκλοπή/αλλοίωση/διαγραφή δεδομένων  Παρεμπόδιση λειτουργίας Πληροφοριακών Συστημάτων  Πλαστογραφία και Απάτη μέσω Ηλ. Υπολογιστή  Κατασκευή & Διανομή συσκευών επιτελούντων τα ως άνω.  Παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων  Μόλυνση δεδομένων με ιούς  Νέα Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για το Κυβερνοέγκλημα (Cybercrime) – NOE  Οι Παροχείς διατηρούν δεδομένα κίνησης (για 90 ημέρες)  Οι Αρχές έχουν δικαίωμα έρευνας/κατάσχεσης δεδομένων από Η/Υ

Ηλεκτρονικό Έγγραφο – Ηλεκτρονική Υπογραφή  Ηλεκτρονικό έγγραφο: σύνολο δεδομένων που έχουν εγγραφεί στο μαγνητικό δίσκο ενός Η/Υ  Μέλημα του νομοθέτη: Η απόδοση στο ηλεκτρονικό έγγραφο ισοδύναμης νομικής και αποδεικτικής ισχύος με εκείνη που αποδίδεται στο υλικό έγγραφο.  Θεσμοθέτηση ειδικού νομικού πλαισίου για τις ψηφιακές υπογραφές (π.δ. 150/2001)  Προσαρμογή στην Οδηγία 1999/93/ΕΚ

Ηλεκτρονικό Έγγραφο – Αποδεικτική Δύναμη των Ηλ. Εγγράφων  Ηλεκτρονικά Έγγραφα 1. Έγγραφα που φέρουν «προηγμένη» ηλεκτρονική υπογραφή  Υπογραφή που δημιουργήθηκε με ασφαλή διάταξη,  Που βασίζεται σε αναγνωρισμένο πιστοποιητικό  Η Αρχή Πιστοποίησης πληροί όλες τις προϋποθέσεις ασφάλειας  Παράρτηματα Ι & ΙΙ του π.δ. 150/2001  Πλήρης αποδεικτική δύναμη  Αρ.3 παρ.1 π.δ. 150/2001, Αρ.14 παρ.22 ν. 2672/ Έγγραφα που φέρουν μη προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή 3. Έγγραφα που δεν είναι υπογεγραμμένα ηλεκτρονικά

Ηλεκτρονικό Έγγραφο – Αποδεικτική Δύναμη των Ηλ. Εγγράφων  Ειδικές περίπτωση αναγνώρισης αποδεικτικής δύναμης  Διακίνηση Εγγράφων, η διακίνηση των οποίων δεν συνδέεται με την παραγωγή έννομων αποτελεσμάτων ή με την άσκηση δικαιώματος, με ηλεκτρονικά μέσα (FAX & )  Μεταξύ δημοσίων υπηρεσιών, Ν.Π.Δ.Δ και φυσικών προσώπων  Ερωτήματα, γνωμοδοτήσεις, πρακτικά, υπηρεσιακά σημειώματα, …  Χωρίς ψηφιακή υπογραφή (Αρ.14 ν.2672/1998, Αρ.2 π.δ.342/02)  Μηχανογραφική τήρηση των βιβλίων  (Αρ π.δ. 134/1996)  Υποβολή φορολογικής δήλωσης μέσω του Διαδικτύου  (Αρ.5 παρ.11 ν. 2892/2001)

Ηλεκτρονικό Έγγραφο – Αποδεικτική Δύναμη των Ηλ. Εγγράφων  Ειδικές περίπτωση αναγνώρισης αποδεικτικής δύναμης  Αποφάσεις, Πιστοποιητικά, Βεβαιώσεις που διακινούνται μέσω Ηλ. Ταχυδρομείου μεταξύ δημοσίων υπηρεσιών, Ν.Π.Δ.Δ και φυσικών προσώπων, πρέπει να φέρουν ψηφιακή υπογραφή  (Αρ.1 παρ.1&2 π.δ.342/02)

20 Σύνδεσμοι  op.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexplus!prod!CELEXnumdoc&lg=el&numdoc=32000L0031 (Οδηγία 2000/31 της Ε.Ε. για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο) op.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexplus!prod!CELEXnumdoc&lg=el&numdoc=32000L0031  (Νόμος 2251/1994 περί προστασίας καταναλωτών)  (Ινστιτούτο Καταναλωτών)  (ν. 2532/ Διεθνής Σϋμβαση Ηνωμένων Εθνών – B2B Ηλ. Εμπόριο)  (Τραπεζικός Μεσολαβητής)  (Υπουργική Απόφαση Αριθ. Ζ1-178/ Συναλλαγές που γίνονται με Κάρτες - Καταναλωτική πίστη )  (Οδηγία 2000/46/ΕΚ για το Ηλεκτρονικό Χρήμα)  (Ποινικός Κώδικας Απάτη με Υπολογιστή)  (Ηλεκτρονικό Έγκλημα: Κώδικες – Βασική Νομοθεσία)  (Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για το Κυβερνοέγκλημα – Cybercrime, Βουδαπέστη, 2001)

21 Σύνδεσμοι  merce/legal/1cybercrime/index_en.htm (Ευρωπαϊκή Κοινότητα: Cybercrime) merce/legal/1cybercrime/index_en.htm  (Προεδρικό Διάταγμα για τις Ψηφιακές Υπογραφές)  merce/legal/documents/1999_93/1999_93_el.pdf (Kοινοτική Οδηγία 1999/93 για τις Ηλεκτρονικές Υπογραφές) merce/legal/documents/1999_93/1999_93_el.pdf  (Π.Δ. 342/ Διακίνηση Εγγράφων με Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο / Τηλεομοιοτυπία)  (άρθρο 14 - ν. 2672/1998 – Διακίνηση Εγγράφων με Ηλεκτρονικά Μέσα)  (Απόφαση E.E.E.T. 248/ : Κανονισμός Παροχής Υπηρεσιών Πιστοποίησης Ηλεκτρονικής Υπογραφής)  (Απόφαση 1327/ Νομική Εξομοίωση Ηλεκτρονικής Διεύθυνσης Αποστολέα μηνύματος Ηλ. Ταχυδρομείου με την ιδιόχειρη υπογραφή του)  merce/legal/documents/ /l_ el pdf (Κανονισμός 44/2001 Ε.Ε. για θέματα δικαιοδοσίας Ιδιωτικού δικαίου στο Ηλ. Εμπόριο) merce/legal/documents/ /l_ el pdf  (ν. 2867/2000 «Οργάνωση και Λειτουργία Τηλεπικοινωνιών»)

22 Σύνδεσμοι  (Υ.Α / Κώδικας Δεοντολογίας Άσκησης Τηλεπικοινωνιακών Δραστηριοτήτων)  (E.E.T.T. 268/73 απόφαση - Κανονισμός Διαχείρισης και Εκχώρησης Ονομάτων Χώρου με κατάληξη.gr)  (Κανονισμός 733/2002 Ε.Ε. - Υλοποίηση του.eu Τομέα Ανωτάτου Επιπέδου)  (Νόμος 146/ Αντιποίηση Επωνυμίας ή Διακριτικού Τίτλου)  (Οδηγία 2002/58 Ε.Ε. - Επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών υπηρεσιών)  (ν. 2472/ Προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα)  (ν. 2774/ Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στον τηλεπικοινωνιακό τομέα)  (Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα)

23 Συνδέσεις  (ν. 3184/ Κύρωση της Συνθήκης του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας για την πνευματική ιδιοκτησία)  (ν. 3057/ Εναρμόνιση με Οδηγία 2001/29/ΕΚ για το δικαίωμα του δημιουργού και των συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας)  ndex_en.htm (Ευρωπαϊκή Ένωση - Νομικά Θέματα) ndex_en.htm  (Ευρωπαϊκή Ένωση - Νομικά Ζητήματα)  (Go-Online: Αφιέρωμα στις ψηφιακές υπογραφές)  (Κονοτικές Οδηγίες, Ελληνικοί νόμοι, αλλά και νομικά κείμενα της αλλοδαπής σχετικά με θέματα Ηλ. Επιχειρείν)