Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Trees-for-Greece gGmbH Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό ΥΛΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 2014

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Το νησί της Αμοργού βρίσκεται ανάμεσα στις Μικρές Κυκλάδες και την Αστυπάλαια, έχει συνολική έκταση 121 km2 (το 7ο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων), μήκος ακτών 112 km και πληθυσμό 1.972 κατοίκους. Το νησί είναι ορεινό, βραχώδες και χαρακτηρίζεται από έντονο ανάγλυφο (στο ΒΑ τμήμα δεσπόζει ο ορεινός όγκος του Κρίκελου με μέγιστο υψόμετρο τα 823 μ.) Κύριο πέτρωμα είναι ο ασβεστόλιθος αλλά υπάρχουν και περιοχές με φλύσχη.

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Το νησί δεν έχει γνωρίσει μεγάλες επεμβάσεις στο φυσικό τοπίο, ούτε έργα εκτός της φυσικής κλίμακας. Έχει διατηρήσει τα φυσικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά του.

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό H Μη Κυβερνητική Οργάνωση “Trees-for-Greece gGmbH” επέλεξε την Αμοργό ως πρώτη επιλογή για να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα δράσεων για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος. Στόχος του προγράμματος είναι η αναβάθμιση του οικοσυστήματος με κατάλληλα διαχειριστικά μέτρα.

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Η εταιρεία ΥΛΗ συνέταξε τεχνική έκθεση για λογαριασμό της ΜΚΟ Trees-for-Greece gGmbH. Η έκθεση αυτή: Καταγράφει και αναλύει στοιχεία του οικοσυστήματος της Αμοργού, Αξιολογεί τα οικοσυστήματα και τις δυνατότητες επέμβασης Προτείνει κατάλληλες ενέργειες διαχείρισης

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Σκοπός Βασικά στοιχεία του οικοσυστήματος είναι: Το έδαφος και ιδιαίτερα το γόνιμο έδαφος και Το νερό, ιδιαίτερα η υγρασία που μπορεί το έδαφος να διατηρεί. Σκοπός του έργου είναι να γίνει διαχείριση του εδάφους και του νερού, με τέτοιο τρόπο, ώστε να υπάρξει ανόρθωση της βλάστησης και αναβάθμιση και βελτίωση των λειτουργιών του οικοσυστήματος.

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Σκοπός Η Αμοργός μπορεί να αποτελέσει μοντέλο για τον τρόπο διαχείρισης στα νησιά των Κυκλάδων. Το έργο φιλοδοξεί να έχει έναν χαρακτήρα πρωτοποριακής εφαρμογής και να αποτελέσει καλό παράδειγμα παρέμβασης για όλες τις Κυκλάδες και τα άλλα νησιά του Αιγαίου που έχουν παρόμοιες συνθήκες.

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Οικοσυστήματα Τα κύρια οικοσυστήματα που συναντάμε στην Αμοργό είναι: Φρύγανα Αείφυλλοι θαμνώνες με κύρια είδη το πουρνάρι (Quercus coccifera) και τη φίδα (Juniperus phoenicea) Βραχώδη οικοσυστήματα Αγροτικές ζώνες

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Βλάστηση Στο νησί κυριαρχεί η αραιά θαμνώδης και φρυγανική βλάστηση με ελάχιστα υπολείμματα σκληρόφυλλων δασών (θερμομεσογειακός όροφος βλάστησης - Oleo-Ceratonion). Κύρια είδη βλάστησης είναι η φίδα (Juniperus phoenicea), το πουρνάρι (Quercus coccifera), η αφάνα (Sarcopoterium spinosum), η γαλατσίδα (Euphorbia dendroides) ο σχίνος (Pistacia lentiscus)

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Χλωρίδα Είναι σημαντική η ποικιλότητα και σπανιότητα της ποώδους χλωρίδας, κυρίως στα βράχια του Κρίκελου, του Προφήτη Ηλία και της Μονής Χοζοβιώτισσας. Στο «Κόκκινο Βιβλίο των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας» αναφέρονται για την Αμοργό τα: Eryngium amorginum Erysimum senoneri ssp. amorginum Helichrysum amorginum Anthyllis splendens Medicago heyniana

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Πανίδα Η ΒΑ πλευρά του νησιού είναι Ζώνη Ειδικής Προστασίας και Τόπος Κοινοτικής Σημασίας του Δικτύου Natura 2000. Είναι σημαντική περιοχή για τα πουλιά, λόγω της παρουσίας του Αιγαιόγλαρου, του Μαυροπετρίτη και 4 υποειδών ερπετών.

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Υποβαθμισμένα συστήματα Τα φρυγανικά οικοσυστήματα εμφανίζονται μετά από Φωτιά, Αλόγιστες υλοτομίες Υπερβόσκηση. Οι παραπάνω διαταραχές προκαλούν διάβρωση του εδάφους και υποβαθμίζουν τα θαμνώδη και δενδρώδη οικοσυστήματα. Ισχυροί άνεμοι και χαμηλό ύψος βροχής συμβάλλουν στην ξηρότητα της ατμόσφαιρας και στη μείωση της διαθέσιμης υγρασίας για τα φυτά. Το νησί έχει υποστεί σημαντική διάβρωση εδαφών και ο Κίνδυνος Ερημοποίησης είναι υψηλός.

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Φυτοκοινωνική εξέλιξη Η φυσιολογική αδιατάρακτη εξέλιξη της βλάστησης είναι η προοδευτική διαδοχή προς έναν πιο υψηλό και πιο πυκνό θαμνώνα. Η φυτοκοινωνία climax για την Αμοργό, πρέπει να θεωρηθεί ο υψηλός θαμνώνας πουρναριού (πρινώνας) και σε άλλες θέσεις ο υψηλός θαμνώνας φίδας-σχίνου.

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Υπολειμματική βλάστηση Δένδρα που αυτοφύονται στο νησί και συμμετείχαν παλιά στο οικοσύστημα: Βελανιδιά (Quercus ithaburensis ssp. macrolepis) (σήμερα 15 άτομα), Αριά (Quercus ilex) (στον Προφήτη Ηλία στα 702 μ.), Χαρουπιά (Ceratonia siliqua) (ελάχιστα άτομα στην περιοχή της Λαγκάδας), Κοκορεβυθιά (Pistacia terebinthus) (λίγα διάσπαρτα άτομα).

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Θέσεις εξειδικευμένης διαχείρισης Ο Δήμος Αμοργού, η Trees for Greece και η ΥΛΗ επέλεξαν τρεις θέσεις ειδικού ενδιαφέροντος για την εξειδίκευση της διαχείρισης. Οι θέσεις είναι Μια πλαγιά στην περιοχή της Λαγκάδας Μια έκταση δίπλα στο δρόμο Αιγιάλης – Καταπόλων κοντά στη Χώρα Ένας παραλιακός λόφος στη θέση Κάτω Κάμπος

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Βασικές αρχές επεμβάσεων Αρχές των επεμβάσεων είναι: Να γίνουν πάνω σε ασβεστολιθικά εδάφη Να μην γίνουν σε βράχια και θιχτούν βιότοποι σπάνιων ειδών χλωρίδας Να χρησιμοποιηθούν για τις φυτεύσεις αυτόχθονα φυτά Να αξιοποιηθούν τοπικοί πόροι (φυσικοί και ανθρώπινοι) Να υπάρξει η στήριξη και η συγκατάθεση της τοπικής κοινωνίας

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Επεμβάσεις Η διαχείριση του εδάφους θα περιλαμβάνει κατασκευή πέτρινων βαθμίδων και προσθήκη χώματος

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Επεμβάσεις Η διαχείριση του νερού θα βασιστεί στις παραδοσιακές μεθόδους συλλογής και αποθήκευσης νερού.

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Πρόταση διαχείρισης Η βόσκηση είναι βασική χρήση γης στην Αμοργό. Σαν λύση για την προστασία της βλάστησης θα μπορούσε να εφαρμοστεί η εκ περιτροπής βόσκηση, με βασική προϋπόθεση την ελαχιστοποίηση των εισοδηματικών απωλειών για τους κτηνοτρόφους Στους χώρους ειδικής διαχείρισης θα γίνει περίφραξη για προσωρινή αποτροπή της βοσκής.

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Προτεινόμενα φυτικά είδη Η εγκατάσταση νέων φυτών μπορεί να γίνει με φυτεύσεις ή σπορές και να βοηθήσει την ανόρθωση του οικοσυστήματος. Τα είδη πρέπει να είναι αυτοφυή και να υπάρχουν σε φυτώρια. Κατάλληλα θεωρούνται : Η βελανιδιά (Quercus ithaburensis ssp. macrolepis), Η αριά (Quercus ilex), Τo κυπαρίσσι (Cupressus sempervirens horizontalis), Η χαρουπιά (Ceratonia siliqua), Το πουρνάρι (Quercus coccifera), Το κιτρινόξυλο (Rhamnus alaternus), Η κοκορεβυθιά (Pistacia terebinthus), Το σχίνο (Pistacia lentiscus) και Η φίδα (Juniperus phoenicea).

Διαχείριση για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος στη Νήσο Αμοργό Η ανόρθωση του οικοσυστήματος θα πρέπει να περιλαμβάνει και άλλα μέτρα όπως: Η προστασία του από τη φωτιά Πρόγραμμα παρακολούθησης (monitoring) Ανόρθωση υφιστάμενων συστάδων πουρναριού Ίδρυση φυτωρίου